AVRASYA BÖLGESİNDE AVRASYA BÖLGESİNDE SINAİ TRENDLER VE İŞ FIRSATLARI Volkan Yüzer Türk-Avrasya İş Konseyleri Koordinatörü 12 Mayıs 2008, Ankara.

... konulu sunumlar: "AVRASYA BÖLGESİNDE AVRASYA BÖLGESİNDE SINAİ TRENDLER VE İŞ FIRSATLARI Volkan Yüzer Türk-Avrasya İş Konseyleri Koordinatörü 12 Mayıs 2008, Ankara."— Sunum transkripti:

1 AVRASYA BÖLGESİNDE AVRASYA BÖLGESİNDE SINAİ TRENDLER VE İŞ FIRSATLARI Volkan Yüzer Türk-Avrasya İş Konseyleri Koordinatörü 12 Mayıs 2008, Ankara

2 Avrasya – Genel Bakış 25 milyon kilometrekarelik bir alan... 310 milyona yakın bir nüfus... 1 trilyon dolara yakın toplam milli gelir... Yüksek büyüme oranları... 670 milyar doların üzerinde ticaret hacmi.. Zengin petrol ve doğal gaz kaynakları.. YENİ BİR KÜRESEL EKONOMİK GÜÇ!

3 Avrasya – Genel Bakış Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Soğuk Savaş’ın sona ermesi. Küreselleşme ►Bölgeselleşme Planlı ekonomiden pazar ekonomisine geçiş süreci. İlk yıllarda ekonomik çöküş, daha sonra toparlanma ve hızlı büyüme. Büyümenin itici gücü: Enerji ve ham madde kaynakları. Ekonomik büyümeye paralel olarak (her ülkede farklı ölçüde olsa da) demokratikleşme.

4 Türkiye ve Avrasya Türkiye SSCB dağılır dağılmaz daha BDT şekillenmeden önce bağımsızlığına kavuşan genç devletlere ve onların ekonomik dönüşüm süreçlerine destek vermiştir. Türkiye bu ülkelerin egemenliğini ilk olarak tanıyan ve derhal diplomatik ilişkiler kuran ilk ülkeler arasında yer almıştır. Türk Hava Yolları bölge ülkelerine ilk doğrudan seferleri başlatan hava yolu şirketi olmuştur. Bölge ülkeleri bürokratları Türkiye’de bankacılık, dış ticaret, kambiyo rejimi, vergilendirme vb. konularda eğitim görmüşlerdir. Binlerce öğrenci Türk öğrenim kurumlarında öğrenim görmüş ve Türkiye bölge ülkelerinde okullar ve üniversiteler açmıştır. Türk müteşebbisleri, girişimcilik ruhları ve yılmayan karakterleri ile yüksek risk taşıyan bölgeye rahatlıkla girmiş, karşılaştıkları sorunları hızla aşarak bölgeye tamamen uyum sağlamış bu ülkelerde yatırımcı, danışman ve yönetici olmuşlardır.

5 Türkiye’nin Avrasya Bölgesi ile Ticareti İTHALAT (USD) İHRACAT (USD) TOTAL (USD) 1986SSCB352.642.000140.583.000493.225.000 1991SSCB1.096.613.000610.606.0001.707.219.000 1992AVRASYA1.239.673.000678.597.0001.918.269.0000 1996AVRASYA3.074.490.0002.668.086.0005.742.576.000 2000AVRASYA5.694.653.0001.658.585.0007.353.238.000 2005AVRASYA17.260.890.0005.173.951.00022.434.842.000 2006AVRASYA22.949.828.0006.972.190.00029.922.018.000 2007 (Ocak- Eylül) AVRASYA22.202.039.0007.132.652.00029.334.691.000

6 Müteahhitlik Sektörü Türkiye’nin 2002-2006 yılları arasında toplam sözleşme bedeli : Yaklaşık 40 milyar $ Avrasya ülkelerinin toplam sözleşme bedelindeki payı: % 43’den fazla

7 Avrasya Ülkeleriyle Turizm Kaynak: DTM

8 Yatırım Finansmanı Türk firmaları finans ihtiyaçlarını çoğunlukla öz kaynaklarını kullanarak, yerel ortaklar edinerek ve kimi zaman da EBRD, ADB, IFC Japon Eximbank ve Türkeximbank gibi uluslararası finans kurumlarının desteğini alarak karşılamıştır. Türk firmaları kârlarını yeniden yatırıma dönüştürerek yerel büyümelerini sürdürmüşlerdir. Bölgedeki Türk yatırımcıları, yatırımların uzun vadeli kârlılığına odaklanmışlardır. Türk yatırımcıları, yatırım riskini iyi yönetmişlerdir.

9 Türk Eximbank Kredileri Avrasya ülkelerine açılan Türk Eximbank kredileri 2.5 Milyar USD’yi aşmıştır. Türk Eximbank’ın ithalat ve proje finansmanı kredileri özellikle altyapı geliştirme, inşaat ve telekomünikasyon konularında Avrasya ülkelerinin kalkınma çabalarına büyük ölçüde katkıda bulunmuştur. Kaynak: Türk Eximbank (2006 itibarı ile)

10 AFGANİSTAN Yatırımlar Hakkında Taliban rejiminin yıkılmasından sonra Türkiye, Afganistan’a yardım elini uzatan ilk ülkelerden birisi olmuştur. Türkiye’nin Afganistan’a yardımı üç şekildedir: Devlet yardımı (Türkiye, Afganistan’a toplam 11.6 milyon dolarlık maddi yardım sağlamıştır), askeri yardım (ISAF) ve özel sektör faaliyetleri. Afganistan’daki Türk yatırımı 120 milyon dolar tutarındadır. Türk şirketleri konut, iş merkezi, çimento ve yapı malzemeleri projeleri başta olmak üzere birçok önemli proje gerçekleştirmişlerdir.

11 AFGANİSTAN Müteahhitlik Hizmetleri Türk inşaat şirketleri, Afganistan’ın altyapısının inşasında önde gelen aktörlerdir. Tecrübelerini, ekipmanlarını, makine parklarını ve çalışanlarını Afganistan’a taşıyan firmalar, Afganistan’da alt yüklenici olarak birçok proje almışlardır. Söz konusu projelerin toplam değeri 1,5 milyar dolara ulaşmış olup, finans kaynakları çoğunlukla ABD ve Dünya Bankası’dır. Türk firmaları tarafından üstlenilmiş olan belli başlı projeler aşağıdaki gibidir: Kabil-Kandahar & Kandahar-Herat yolu (bazı parçaları) Kabil-Salang-Doşi & Kabil-Gardez yolu (bazı parçaları) Şebergan-Sar-i Pul karayolu, Salang tüneli ABD ordusu ve ISAF için askeri binalar Afgan Ulusal Ordusu karargah binaları Kabil Havaalanı’nın modernizasyonu Kabil’de 5 yıldızlı otel inşaatı ve Coca-Cola fabrikası İçme suyu şebekesi Klinik, konut, iş merkezi ve okul inşaatları

12 AFGANİSTAN İşbirliği Olanakları Ulaşım başta olmak üzere her türlü altyapı inşası Tarım ve sulama sistemlerinin kurulmasına alanında yatırımlar Ülkenin enerji altyapısının yeniden kurulmasına yönelik projeler 6 milyondan fazla Afgan mülteci için konut projeleri

13 AZERBAYCAN Yatırımlar Hakkında Azerbaycan’da aktif olarak faaliyet gösteren yaklaşık 550 Türk firmasının toplam yatırım miktarının 3 milyar $’ın üzerinde (Sadece TPAO’nun, 1994-2006 döneminde petrol sektörüne yaptığı yatırım 2.502.000.000 $ düzeyindedir.) Türkiye, Azerbaycan’da enerji sektörü dışındaki sektörlere en fazla yatırım yapmış olan ülkedir. Firmaların en faal oldukları alanlar: enerji, telekomünikasyon, gıda, bankacılık ve sigorta, perakende ticaret, inşaat ve inşaat malzemeleri, tekstil, otomotiv, taşımacılık, kimyasal maddeler, petrokimya, demir-çelik, eğitim, medya, pazarlama ve fırıncılık. Başlıca yatırımcı firmalar: TPAO, Koç Holding, Turkcell, Azersun Holding, Anadolu Grubu, Ata Holding, Barmek, Karel, Star, Ziraat Bankası, Atilla Doğan Grubu, Beta.

14 AZERBAYCAN Müteahhitlik Hizmetleri Türk müteahhitlik firmaları tarafından üstlenilen 150 proje... Toplam 2.5 milyar dolar proje değeri... Başlıca projeler: Bakü Uluslararası Havaalanı, Bakü-Supsa Petrol Boru Hattı’nın Batı Güzergahı, Merkez Bankası Binası, Bakü Tersanesi, Coca-Cola Fabrikası, UNOCAL Binası, Türk Büyükelçiliği, Ramstore Binaları, Karadağ Doğalgaz Kompresör İstasyonu, SPS, Severnya Kombine Elektrik Santrali ve Ulusal Petrol Şirketi’nin tesisleri. Başlıca müteahhitlik firmaları: Atilla Doğan, Alarko, Baytur, Borova, Burç, Ekpar, Enka, Gama, Pet, Tekfen, Tepe, Turan Hazinedaroğlu, TML, Yücelen, Zafer.

15 AZERBAYCAN İşbirliği İmkanları FIRSAT ! Azerbaycan’da petrol ve doğalgaz ihracatından sağlanan gelirler, ekonominin diğer sektörlerinin geliştirilmesi için kullanılmaktadır. Bu amaçla bir fon da oluşturulmuştur. Diğer yandan ülkenin makroekonomik durumu giderek istikrar kazanmaktadır. Azerbaycan yetkililerince 2020 yılına kadar petrol gelirlerinden alt yapı projeleri için 100 milyar dolar ayrıldığı ifade edilmektedir. 20 yıl içerisinde petrol ve gaz gelirlerinin 650 milyar doların üzerinde gerçekleşeceği beklentisi vardır. Tüm bunlar Türk firmaları için giderek artan sayıda iş imkanları anlamına gelmektedir. Diğer yandan petrol ve doğalgaz ihracatından sağlanan gelirler sayesinde Azerbaycan’da artan yatırım potansiyelinin Türkiye’ye çekilmesi için projeler geliştirilmelidir. Potansiyel taşıyan sektörler: bilişim teknolojileri, gıda, imalat sektörü, inşaat malzemeleri, kimyasal ürünler, ilaç ve tıbbi malzemeler, tekstil, tarım.

16 BELARUS Yatırımlar Hakkında Müteahhitlik Hizmetleri 7 firma, 11 proje. Toplam 600 milyon dolar proje bedeli. Belarus’ta 37 Türk firması faal durumda. Toplam Türk sermayesi 50 milyon dolar. En büyük yatırım: Minselko firmasına ait Juravinka Dinlenme ve Eğlence Tesisleri ve Prenses Oteli ve Gazinoları

17 BELARUS İşbirliği İmkanları Belarus, Orta Avrupa ile Rusya Federasyonu arasında transit taşımacılıkta coğrafi açıdan stratejik konuma sahiptir. Ülkeden geçen yolcu sayısının büyüklüğü nedeniyle turizm ve otel işletmeciliği alanında önemli işbirliği fırsatları vardır. Belarus ile Rusya Federasyonu arasındaki Gümrük Birliği Anlaşması ve sonrasında gelen anlaşmalar sayesinde bu ülkede üretilen malların sıfır gümrük ile Rusya Federasyonu’na ihracatı mümkündür. İki ülke arasındaki ilişkilerin ortak yatırımlarla desteklenmesi, uzun vadeli işbirliğini gündeme getirecektir. Özellikle KOBİ’ler! Belarus’ta özellikle telekomünikasyon, karayolları ve enerji gibi alanlarda altyapı yatırımlarına büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Otomotiv sanayi de yüksek bir potansiyel arzetmektedir.

18 GÜRCİSTAN Yatırımlar Hakkında Gürcistan’da faaliyet gösteren 100 civarında Türk firması vardır (ağırlıklı olarak KOBİ’ler). Toplam Türk sermayesi 286,6 milyon dolar. Bu rakam Gürcistan’a yapılan toplam yabancı yatırım tutarının %8,34’üne tekabül etmektedir. Yatırım yapılan başlıca alanlar: Telekomünikasyon, imalat, havaalanı ve liman işletmeciliği, tekstil, su şişeleme ve bankacılık. Başlıca yatırımcı firmalar: Şişecam, TAV, Delta Petrol, Şener Arda Grubu. Türk firmaları tarafından Gürcistan’da üstlenilen müteahhitlik projelerinin bedellerinin toplamı 600 milyon $’ı aşmıştır. 2006 yılında alınan önemli projeler:Üçgen İnşaat tarafından üstlenen Tiflis’te beş yıldızlı otel inşaatı, Nurol İnşaat’ın Batum’daki beş yıldızlı otel inşaatı, AKS firmasının yüklendiği konut projesi, Botek Vona tarafından üstlenilen Tiflis Merkez Laboratuarı projesi

19 GÜRCİSTAN İşbirliği İmkanları Oldukça gelişmiş bir tarım sektörüne sahip olan Gürcistan'ın tarım ürünlerinin işlenmesinde, paketlenmesinde ve ihracatında, meyve suyu üretimi, et ve süt ürünleri alanında ortak çalışmalar Gürcistan'ın tekstil sanayisinin yenilenmesi ve deri sanayisinin geliştirilmesine, ülke içinde midibüs-minibüs ve kamyonet tipi özel girişim açısından önem taşıyan araçların üretimine yönelik projeler Gürcistan'ın kaynak suyu rezervlerinin değerlendirilmesine yönelik projeler Gürcistan’ın Karadeniz kıyısındaki turistik bölgelerine gelen toplam turist sayısının yakında 1 milyona çıkması ve turizm gelirlerinin kısa zamanda ikiye katlanması beklenmektedir. Türk firmalarının bu alanda sahip oldukları geniş deneyim ile birçok proje gerçekleştirebilirler. Özellikle yeni ve ileri teknoloji transferleri ve büyük finansman kaynakları gerektiren projelerde üçüncü ülkelerle işbirliği düşünülebilir. Örneğin; hidroelektrik santrallerinin inşaatı, petrol çıkarımı ve işlenmesi, gaz türbin ve termik santrallerinin inşaatı, elektrik dağıtımı, hidrokarbon ürünlerinin nakliyesi ve karayollarının, limanların ve demiryollarının rehabilitasyonu

20 KAZAKİSTAN Yatırımlar Hakkında Türkiye, toplam sermaye miktarı açısından bakıldığında Kazakistan’daki en büyük dördüncü yatırımcı ülke olup, aynı zamanda ülkedeki en çok sayıda yabancı sermayeli şirkete sahiptir. Ülkedeki toplam Türk sermayesi: 1 milyar dolar. Ülkedeki Türk sermayesinin yüzde 90’ı 12 büyük şirkete ait olup, geriye kalan yüzde 10’luk kısmı KOBİ’ler oluşturmaktadır. Kazakistan’daki Türk yatırımlarının yaklaşık üçte biri petrol alanındadır. Petrol, telekomünikasyon, otel işletmeciliği, eğitim ve bankacılık toplam sermaye stokunun yüzde 80-90’ını oluşturmaktadır. Başlıca yatırımcılar: TPAO (Enerji) Okan Holding (otelcilik, gıda, pazarlama) Turkcell (telekomünikasyon) Koç Holding (perakende) Anadolu Grubu (içecek) Turkuaz Grubu (sanayi)

21 KAZAKİSTAN Müteahhitlik Hizmetleri Kazakistan’da faal 54 Türk müteahhitlik firması... Tamamlanan ve halen üstlenilmiş olan 150’nin üzerinde proje. Toplam Proje Tutarı:5.8 milyar $ Başlıca projeler: Astana Uluslararası Havaalanı, Parlamento binası, Cumhurbaşkanlığı konutu, Regent Ankara Hotel, Okan Intercontinental Astana, çocuk rehabilitasyon merkezi, Ulusal Müze, devlet konukevi, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Astana İkiz Kuleler, GSM telekomünikasyon altyapısı, Tengiz- Novorossisk boru hattının Kazakistan’daki bölümü, Kaşagan petrol terminali, Çimkent toplu konutları, alışveriş merkezleri, karayolları ve fabrikalar. Başlıca müteahhitlik firmaları: Alarko, Ahsel, Aysel, Borova, Ceylan, Emsaş, Enka, İdil, İsot, Koray, Mensel, Okan, Tekfen, Üçgen ve Zafer.

22 KAZAKİSTAN İşbirliği Olanakları Altyapı: Demiryolları, karayolları, havaalanları, deniz ve nehir limanları, köprüler ve geçitler, termal elektrik santralları, elektrik hatları ve telekomünikasyon ağları. İmalat: Tekstil ve konfeksiyon, mobilya, tarım ürünleri işleme, gübre, balıkçılık, çocuk gıdası, şekerleme, içecek, şarap, yüksek teknolojili ekipmanlar, otomotiv, elektrikli aletler, ev aletleri, ilaç, veteriner malzemeleri, parfüm ve kozmetik, yüksek teknoloji ile demir ve alüminyum işleme, yapı malzemeleri, atık yönetimi. Sosyal sektör: Sağlık, eğitim, spor, turizm, kültür ve konut yapımı alanlarında yatırımlar. Astana’nın imarı ile ilgili faaliyetler.

23 KIRGIZİSTAN Yatırımlar Hakkında Kırgızistan’daki Türk doğrudan yatırımları 345.000 ‘dan fazladır Çoğunlukla KOBİler, büyük firmalar Kırgız pazarına henüz girmemiştir. Önemli sektörler: İçecekler, çay üretimi, gıda, eğitim, otel yönetimi, plastikler, insaat malzemeleri. Başlıca yatırımcılar: Sistem Mühendislik (otelcilik), Beta Grubu (çay), Anadolu Grubu (içecek), Plaskap (plastik kapak), Ata Grubu (gıda), Yimpaş (perakende), Çelebi (inşaat malzemeleri), Demir Kırgız International Bank. Müteahhitlik Hizmetleri 13 firma, 21 proje. Toplam 350 milyon dolar proje bedeli

24 KIRGIZİSTAN İşbirliği Olanakları Kırgızistan'da başlıca yatırım alanları: Altın, uranyum, kömür gibi madenlerin çıkartılması, Deri, deri benzeri maddeler ve kürk eşya sanayi (deri işleme ve deri kaplama üretimi), Çanak, çömlek, çini, porselen vb. sanayi, Cam ve cam ürünleri sanayi, Taş ve toprağa dayalı diğer sanayi (süper bazalt teli üretimi, kuru üretim tipli çimento fabrikası), İnşaat (karayolu, demiryolu ve konut inşaatı), Taşımacılık, Haberleşme, Gıda sanayi, Turizm, Pamuk ve yün işleme

25 MOLDOVA Yatırımlar Hakkında Türk doğrudan yatırımı 150-200 milyon $. Önemli sektörler arasında otel yönetimi, içecekler, tekstil ve gıda malzemeleri vardır. Başlıca yatırımlar: Turkcell (Moldcell), Efes (Vitanta Intravest), Nefis Bisküi (gıda), Nergis Holding (tekstil), ENF (su dağıtım sistemi), Simart (inşaat malzemeleri), Infinity ve Tokuşor (tekstil). Müteahhitlik Hizmetleri 10 proje; toplam tutarı 44.6 milyon dolar. Başlıca projeler: Uluslararası Havaalanı’nın modernizasyonu, Dedeman Grand Hotel, ABD ve Rusya Büyükelçilikleri, Moldcell Otel Yönetimi

26 MOLDOVA İşbirliği İmkanları Moldova’nın avantajları: Orta Avrupa ve BDT ülkeleri arasındaki konumu; Rusya, Romanya ve Ukrayna gibi pazarlara yakınlığı; ucuz iş gücü ve düşük vergi seviyesi. İç pazarın küçüklüğüne rağmen Moldova’dan bütün BDT ülkelerine ve Romanya’ya sıfır gümrükle ihracat yapma imkanı özellikle Serbest Bölgeler’de yatırım ve üretim yapmayı cazip kılmaktadır Özelleştirme sürecinin hızlandırılması ile birlikte Türk firmalarının özellikle gıda, dericilik, şarap üretimi gibi sektörlerde yatırım yapabilecekleri düşünülmektedir. Gagavuz Özerk Yönetimi ve burada bulunan Vulkaneşti Serbest Bölgesi yatırım için uygun imkanlar sunmaktadır. Bu bölgede özellikle bağcılık, hayvancılık, süt ve süt ürünleri, seracılık konusunda geniş iş imkanları bulunmaktadır.

27 MOĞOLİSTAN Yatırımlar Hakkında Moğolistan’da çok sınırlı sayıda Türk yatırımcı bulunmaktadır. 11 Türk firması tarafından yaklaşık 1.4 milyon dolarlık yatırım yapılmıştır. Ülkede bulunan Türk vatandaşlarının toplam sayısı 200 civarındadır. İşbirliği İmkanları Madencilik, enerji, doğal kaynaklar: Maden alanlarının rehabilitasyonu, hidroelektrik santrallerin kurulması Sanayi: Süt ve süt ürünleri tesisleri; et işleme tesisleri; un, makarna, bisküvi, şekerli mamüller, çikolatalı mamüller, ay çiçek yağı fabrikaları Tarım: Sulama sistemlerinin geliştirilmesi Telekomünikasyon Turizm

28 RUSYA FEDERASYONU Yatırımlar Hakkında Elektronik SanayiVestel Telekomünikasyon SanayiNetaş Cam Sanayi Şişecam Makina İmalat Sanayi Binmeksan Gıda ve İçecek SanayiEfes Grubu Tekstil, Konfeksiyon, DeriColins, Rockland Perakende Ramstore GayrimenkulENKA TurizmBentour, Detur, Teztur Bankacılık Garanti Bankası, Yapı Kredi, Finansbank, Denizbank, Ziraat TOPLAM YATIRIM TUTARI: 5.5 MİLYAR $

29 RUSYA FEDERASYONU Müteahhitlik Hizmetleri Rusya’da faal 150 müteahhitlik Türk firması... Tamamlanan ve halen üstlenilmiş olan 900’ün üzerinde proje. Toplam Proje Tutarı: 20.5 milyar $ Müteahhitlerimiz Rusya’da alışveriş kompleksleri, konutlar, hastaneler, askeri lojmanlar, lüks oteller, sınai tesisler, iş merkezleri inşa etmekte ve altyapı projeleri gerçekleştirmektedir.

30 RUSYA FEDERASYONU Turizm 2006 yılında Türkiye’yi 2 milyona yakın Rus turist ziyaret etmiştir. Rusya, Almanya’dan sonra Türkiye’ye en fazla turist gönderen ülkedir. Şu anda Türkiye, Rus vatandaşlarının turizm amaçlı olarak en çok ziyaret ettikleri ülke durumundadır. Rusların, Türkiye’den sonraki tercihleri ise İspanya, Kıbrıs Rum Kesimi ve Yunanistan’dır.

31 RUSYA FEDERASYONU İşbirliği İmkanları Türk firmalarının aracı kullanmaktan ziyade doğrudan dağıtım sistemleri kurma ve ticaret noktaları oluşturma yoluna gitmeleri önem kazanmaktadır. Türk firmalarının Rusya Federasyonu’ndaki yatırımlarını bölgelere kaydırmaları teşvik edilmelidir. Türk firmalarının Rusya pazarına girişte geniş finansal kaynaklara ve teknolojiye sahip Batılı firmalarla işbirliği yapmaları için uygun zemin yaratılmalıdır. Türkiye ve Rusya Federasyonu’nun başta KEİ bölgesi olmak üzere üçüncü ülkelerde yatırım, enerji ve taahhüt projelerinde işbirliğine gitmelerinde fayda görülmektedir. İki ülke KOBİ’leri arasındaki işbirliği desteklenmeli ve KOBİ’ler alanında ortak projeler gerçekleştirilmelidir. Türkiye’nin serbest bölgeler konusunda sahip olduğu deneyimin Rusya’ya aktarılabilmesi için projeler geliştirilmelidir. Rus firmalarının Türkiye’de yatırım yapmaları teşvik edilmelidir.

32 ÖZBEKİSTAN Yatırımlar Hakkında Özbekistan, Türk firmalarının Avrasya'da imalat sektöründe en fazla yatırım yaptıkları ülkelerden birisidir. Özbekistan’ın bağımsızlığını izleyen ilk yıllarda Özbekistan'a giren ilk Türk firmaları büyük ölçüde küçük ve orta ölçekli iken, özellikle 1995 yılından sonra büyük ölçekli Türk firmaları da Özbek piyasasına girmeye başlamıştır. Toplam yatırım tutarı: 600 milyon dolar. Başlıca yatırımcılar: Bursel Holding (tekstil) Koç Holding (otomotiv, tüketim malları) Tekfen (tekstil) Demir Holding (perakende ve gıda) Beta Algoritm (çay) Dedeman (otelcilik) Aysel İnşaat (otelcilik) Ziraat Bankası

33 ÖZBEKİSTAN Müteahhitlik Hizmetleri Tamamlanan ve devam etmekte olan 60’ın üzerinde proje Toplam Proje Tutarı:1 milyar $ Başlıca projeler: Taşkent International Hotel, Radisson SAS Hotel, Taşkent Uluslararası Ticaret ve Fuar Merkezi, Aquapark, Taşkent Havaalanı kulesi, Merkez Bankası binası, Coca-Cola fabrikası, British American Tobacco fabrikası, Papfen iplik fabrikası, Horezm şeker fabrikası, ABD Büyüklelçiliği renovasyonu, Semerkand, Buhara ve Urgenç havaalanları terminal binaları. Başlıca müteahhitlik firmaları: Alarko, Ekpar, Gama, Makimsan, Mensel JV, Tekfen, Yapı Üretim, Yüksel, Zafer.

34 ÖZBEKİSTAN İşbirliği İmkanları Hafif Sanayi Grubu (Tekstil, İpek, Deri, Ayakkabı) İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Grubu Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme Grubu (Otomotiv Ürünleri ve Yedek Parçaları) Gıda Sanayi Grubu (Tarım, Gıda, İçecek) Endüstri Grubu ( Elektrik, Teknik, Makine, Kimyasal)

35 TACİKİSTAN Yatırımlar Hakkında Müteahhitlik Hizmetleri Sadece 2006 yılında 100 milyon dolarlık proje üstlenildi. Bugüne kadar proje alan başlıca firmalar: Oyak İnşaat (Şıkev-Zigar Karayolu), Seyaş (Tacikistan- Çin karayolunun bir kısmı), Zafer (ABD Büyükelçiliği), Areva Enerji (enerji hatları), Astek İnşaat (5 yıldızlı otel), Emek İnşaat (aquapark), Galaksi İnşaat (Milletler Evi) Türk firmalarının Tacikistan’daki toplam yatırım tutarı 30 milyon dolar ile sınırlıdır. Buradaki firmalarımız daha çok tekstil, gıda, temizlik malzemeleri ve inşaat alanlarında faaliyet göstermektedirler. Bu firmalar tamamen Türk sermayeli olup, Türk-Tacik ortak girişimi henüz bulunmamaktadır.

36 TACİKİSTAN İşbirliği İmkanları Karayolları ve demiryollarının modernize edilmesi ve yeni hatların açılması Otel ve konferans salonu inşasıan yönelik projeler Topraklarının yüzde 93’ü dağlık arazi olan Tacikistan, kış turizmine yönelik turistik tesislerin inşasına yönelik projeler Bu nedenle ülkede su arıtma sistemlerin kurulamsına yönelik projeler

37 TÜRKMENİSTAN Yatırımlar Hakkında Toplam yatırım miktarı : yaklaşık 260 milyon dolar. Başlıca yatırımcılar: Çalık Holding (tekstil, enerji, inşaat) Kölük Holding (tekstil, finans, inşaat) Turkcell (telekomünikasyon) Nebo, Kotam ve Linkway (tekstil) Anadolu Grubu (içecek) Türk firmaları, özellikle tekstil alanında büyük projelere imza atmışlar ve kurdukları modern tekstil tesisleri ile Türkmenistan'da tekstil sanayinin temelini oluşturmuşlardır. Diğer alanlar: tarım teknolojileri, bankacılık, sağlık sektörü, kağıt sanayi ve gıda sektörü.

38 TÜRKMENİSTAN Müteahhitlik Hizmetleri Tamamlanan ve halen üstlenilmiş olan 300’ün üzerinde proje. Toplam Proje Tutarı: 6.5 milyar $ Başlıca projeler: Saparmurat Türkmenbaşı Uluslararası Havaalanı, Laing Havaalanı, Ulusal Müze, Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Türkmenbaşı Olimpik Stadyumu, Aşgabat Kobetdag Stadyumu, Ulusal Arşivler Binası, Türkmenbaşı rafinerisinin yenilenmesi, çeşitli oteller, sosyal ve idari tesisler.

39 TÜRKMENİSTAN İşbirliği İmkanları Türkmenistan Hükümeti henüz işletmeye açılmamış petrol ve doğalgaz yataklarının ekonomiye kazandırılmasına yönelik projeler Mineral gübre üreten 10 adet tesisin rehabilitasyonu Doğalgaz boru hatlarına ilişkin inşaatlar Altyapı yatırımları Sebze-meyve, tahıl, pamuk, yağlı tohumlar, diğer bitkiler, hayvansal ürünler işleme tesisleri ve girdi sağlayan endüstriler Tahılın pazarlanmasında depolama ve soğutma tesisleri ve işlenmesinde un fabrikaları, makarna tesisleri, çeltik ve mısır üretiminin boyutları göz önünde bulundurularak yeni çeltik fabrikalarının, mısır işleyen nişasta-glikoz endüstrisi

40 UKRAYNA Yatırımlar Hakkında Büyük çoğunluğu KOBİ niteliğinde olan Ukrayna’daki firmalarımız ağırlıklı olarak gıda ve içecek, temizlik malzemeleri, hazır giyim, orman ürünleri, maden ve metal ile inşaat ve inşaat malzemeleri alanında faaliyet göstermektedir. Başlıca yatırımcılar: Efes Pilsen (Chernomor Bira Fabrikası) Batı Grubu (kombine taşımacılık) Evyap (temizlik malzemeleri) Turkcell (telekomünikasyon) Collins (tekstil) Vita Ukrayna, Ata ve Lord Food (gıda)

41 UKRAYNA Müteahhitlik Hizmetleri Ukrayna’da faal 25 Türk müteahhitlik firması... Tamamlanan ve halen üstlenilmiş olan 100’e yakın proje. Toplam Proje Tutarı: 1.3 milyar $ Mevcut en büyük proje, Enerji Yapı firmasının büyük bölümü Japonlarla ortaklık şeklinde gerçekleştirilecek olan projesidir. Japon IHI firması ile birlikte Kiev'de Dinyeper üzerinde gerçekleştirilmesi öngörülen proje, 5 köprü ve çevre yollarından oluşmaktadır.

42 UKRAYNA İşbirliği İmkanları Ukrayna, ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi açısından Türkiye için stratejik bir konumdadır. Firmaların Ukrayna’da sadece ticaret yerine yatırıma yönelmeleri, ikili ilişkilerimizin geleceği açısından çok önemlidir. Halen makine, gıda, tekstil ve temizlik maddeleri gibi klasik mal gruplarına odaklanan ihracatımızın çeşitlendirilmesi gerekmektedir. Ukrayna’da tarımla ilgili alanlarda modernizasyon ve yeniden yapılandırma faaliyetleri çerçevesinde her türlü yabancı yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. İnşaat ve inşaat malzemeleri, enerji, kimya, tekstil, elektrik ve elektronik, kauçuk gibi alanlar işbirliği yapılabilecek sanayi dallarıdır. Know-how, gelişmiş teknolojik ekipman ve bilgi teknolojileri konusunda Ukrayna’da sağlam bir altyapı söz konusudur. Bu alanda işbirliği yapılması faydalı olacaktır. Ukrayna ile demir-çelik sektöründe birçok işbirliği projesi geliştirilebilir.

43 Türkiye – Avrasya Projeksiyonu : 2025 Yılı Avrasya ülkeleri doğal bir bölgesel ekonomik entegrasyon sürecine yönelmektedirler. Bu süreç uzun vadede bir ekonomik ve siyasi birliği doğuracak tüm objektif ve sübjektif koşulları da yaratmaktadır. Bu çerçevede Türkiye ile Avrasya arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin 2025 yılında erişeceği boyutla ilgili tahmin şöyledir : 20062025 Ticaret Hacmi: 30 150 Milyar Dolar Müteahhitlik: 43 150 Milyar Dolar Turizm: 4 10Milyon Turist Türk Yatırımları:12 20Milyar Dolar

44 Avrasya’da İş Yapan Türk Firmalarının Karşılaştıkları Sorunlar Çalışma izinleri, vizeler ve gümrük kapılarında yaşanan sorunlar, Ağır bürokrasi; mevzuat ve uygulama ile ilgili belirsizlikler; keyfi uygulamalar, Mülkiyet haklarının yeterince güvence altına alınamaması, Yasal altyapının yetersizliği; yargı sisteminde ve uygulamasında görülen aksaklıklar, Bankacılık hizmetlerinin ve muhasebe uygulamalarının yetersizliği, Genel olarak istikrarsızlık ve güvenlik ile ilgili sıkıntılar, Ulaştırma ve telekomünikasyon altyapısının yetersizliği, Hammadde ve girdi temininde yaşanan sorunlar, Yolsuzluk ve rüşvet.

45 Türk-Avrasya İş Konseyleri Türk-Avrasya İş Konseyleri 1991’de kuruldu (Türk-Sovyet İş Konseyi) Türkiye’nin Avrasya ülkeleri ile ekonomik ve ticari ilişkilerinde katalizör rolü oynamıştır. Son 18 yılda 900’den fazla toplantı ve organizasyon yapılmıştır. Bölgesel iş komiteleri. Üçüncü ülkelerle işbirliği. Türk – Afgan İş Konseyi Türk – Azerbaycan İş Konseyi Türk – Belarus İş Konseyi Türk – Gürcü İş Konseyi Türk – Kazak İş Konseyi Türk – Kırgız İş Konseyi Türk – Moğol İş Konseyi Türk – Moldova İş Konseyi Türk – Özbek İş Konseyi Türk – Rus İş Konseyi Türk – Tacik İş Konseyi Türk – Türkmen İş Konseyi Türk – Ukrayna İş Konseyi

46 Türk-Avrasya İş Konseyleri Türk-Avrasya İş Konseyleri Türk-Avrasya İş Konseyleri’nin temel amaçlarından birisi “Avrasya Ekonomik İşbirliği”nin oluşturulmasına katkıda bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye ve Avrasya ülkelerinden kamu ve özel sektörün ilgili kesimlerini bir araya getiren İş Konseyleri, bu sayede bir diyalog platformu oluşturmaktadır. Diğer yandan Türk-Avrasya İş Konseyleri bünyesindeki konseyler, ayrı ayrı faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bu çerçevedeki önceliklerimiz: İş Konseyleri’nin faaliyetlerini bu ülkelerde sadece belli merkezlerle sınırlamadan, değişik bölgelerle işbirliğini geliştirmek. Toplantı ve seyahatler vasıtasıyla bölge işadamları ile temasları canlı tutmak. Bölge ülkelerine Türkiye’nin sahip olduğu KOBİ tecrübesini taşımak ve bu ülkelerin ekonomik gelişimine bu yöntemle destek olmak. Türk firmalarını bu bölgede daha çok yatırım yapmaya teşvik etmek. Üçüncü ülke firmaları ile ortak işbirliğinin zeminlerini yaratmak. Avrasya ülkelerinin petrol ve doğalgaz gelirleri sayesinde artan yatırım potansiyelinin Türkiye’ye çekilmesine aracı olmak.

47 Teşekkürler www.deik.org.tr info@deik.org.tr