SÖZCÜKTE ANLAM Anlamı olan ya da tek başına anlamı olmadığı halde cümle kuruluşunda görev yapan anlatım Birimlerinin en küçüğüne sözcük (kelime) denir.

... konulu sunumlar: "SÖZCÜKTE ANLAM Anlamı olan ya da tek başına anlamı olmadığı halde cümle kuruluşunda görev yapan anlatım Birimlerinin en küçüğüne sözcük (kelime) denir."— Sunum transkripti:

1 SÖZCÜKTE ANLAM Anlamı olan ya da tek başına anlamı olmadığı halde cümle kuruluşunda görev yapan anlatım Birimlerinin en küçüğüne sözcük (kelime) denir Sözcük dilin en küçük kavram birimidir. Örnek : ağız,boğaz,burun,çiçek,ince,tel,söz, hava,akıl,gibi,ve,gel,oku,soğuk,güzel,daha…

2 SÖZCÜKLERİN ANLAM ÖZELLİKLERİ
1- GERÇEK ANLAMLI SÖZCÜKLER GÖZ : Gözüme toz kaçtı. Masanın üç gözü var. 2-MECAZ ANLAMLI SÖZCÜKLER GÖZ: Ayşe,kısa sürede öğretmenin gözüne girdi.

3 GERÇEK ANLAM Bir sözcüğün gerçek anlamı,onun temel an-
lamıyla ya da yan an- lamlarından biriyle kullanılması demektir. . Hasan,kollarında bir kedi tutuyor.

4 TEMEL ANLAM gelen ilk,asıl anla- mına temel anlam denir.Sözcüğün
Sözcüğün akla gelen ilk,asıl anla- mına temel anlam denir.Sözcüğün sözlükteki ilk anla- mıdır. Ayşe’nin kolları çok yoruldu.

5 YAN ANLAM Kedi,koltuğun kolunu tırmalıyor. Sözcüklerin ,zamanla
kazandığı,temel anlam ile bağlantılı anlama yan anlam denir.. Kedi,koltuğun kolunu tırmalıyor.

6 MECAZ ANLAMLI SÖZCÜKLER
Sözcüğün gerçek anlamının dışında kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz anlam denir. Saatler uçup gidiyor, zavallı üç genç işle- rini bir türlü bitiremi- yorlardı.

7 MECAZ ANLAM Eşi ölünce,bütün işleri Ayşe Hanım’ ın üstüne yıktılar.

8 TERİM ANLAMLI SÖZCÜKLER
Bir bilim,sanat,meslek dalıyla ilgili özel ve belirli bir anlamı olan sözcüklere terim denir. Terimler kesin anlamlı sözcüklerdir.Bu yüzden anlamları herkese göre aynıdır. Örneğin:tümleç,nesne,ulaç (dilbilgisi),açı, yarıçap,doğru (matematik) ,ekvator,debi, dönence (coğrafya) terimidir.

9 KARŞIT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Nesne,durum,görev iş,hareket bakımından birbirine karşıt (zıt) kavramları karşılayan sözcüklere denir. *Büyük ev,küçük ev- den daha uzaktaymış.

10 DEYİMLER Genellikle gerçek an- lamından az çok sıyrı-
larak ilgi çekici anlam taşıyan söz öbeklerine deyim denir. ** Ayşe,Emre’yi gökte ararken yerde buldu.

11 EŞ ANLAMLI SÖZCÜKLER .Sesleri farklı,anlamları aynı olan sözcük-
lere eş anlamlı sözcükler denir. Türkçe’de sözcükler arasında eş anlamlı- lıktan çok yakın anlamlılık vardır. Türkçe’deki eş anlamlılık,yabancı kökenli sözcüklerden kaynaklanır. bağımsızlık-istiklal,görev-vazife,sorun problem,koruma-muhafaza,öykü-hikaye,

12 EŞ ANLAMLI SÖZCÜKLER Bir sözcüğün eş anlamlısını cümledeki
kullanımı belirler. Örnek:Çektiğimiz sıkıntının nedeni sev gisizlik,bencilliktir. Bu seferki yolculuk çileli geçti Sıkıntı – çile : Eş anlamlı Eline geçirmiş de çileyi Evirip çevirip yumak yapıyor. çile: Her türlü iplik kangalı

13 EŞ SESLİ SÖZCÜKLER Yazılış ve söylenişleri aynı,anlamları farklı
olan sözcüklere sesteş sözcükler denir Su çok güzel hemen dal . Bu dal her an kırılabilir

14 Eş sesli sözcüklerle çok anlamlı sözcük-leri karıştırmamak gerekir.
Eş seslilikte farklı sözcükler söz konusu iken,çok anlamlılıkta ise bir sözcüğün farklı anlamları söz konusudur. Çay kenarında çay içmek çok zevklidir. cümlesindeki “çay” sözcükleri iki ayrı sözcük Su ile dolu şişeyi bir kenara bıraktı. Tabanca dolu olabilir,dikkat edin. Dağ bayır kekik dolu.

15 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “diş” sözcüğü temel anlamda kullanılmıştır?
A) Bana bir diş sarımsağın hesabını sordu. B) Testerenin dişlerini kırdı. C) Yemek yerken dişi çıktı. D) İki diş karanfili bile vermek istemedi.

16 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir- birleriyle zıt anlamlı sözcükler yoktur?
A) Çok satış yaptı ama az kâr yaptı. B) Sonunda aradığı kitabı buldu. C) Çocuk önce ödevini yaptı,sonra top oynadı. D) İzciler uzun yolu kısa zamanda aldılar. ( FL)

17 Hangi cümlede mecaz anlamıyla kulla- nılan bir kelime vardır?
A)Günlerce ondan hiçbir haber alamadım B)Bahçenin etrafını dikenli tel ile çevirdin C)Fırsatı kaçırdığıma hala yanarım. D)Söyleyecek hiçbir sözüm yok. ( 1997-DPY)

18 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim yoktur?
A) Sonunda gerçekler su yüzüne çıktı. B) Şairler,genç yeteneklerin elinden tutmalı. C) Sizi bir yerden gözüm ısırıyor. D) Çocuklar el ele tutuşarak oynuyorlar. (1996-DPY)

19 A) Bıkmak B) Usanmak C) Yorulmak D) Bezmek (1994 – KML )
Aşağıdaki sözcüklerle anlam ilişkisi bakımından üçlü bir grup oluşturulduğunda hangisi dışta kalır? A) Bıkmak B) Usanmak C) Yorulmak D) Bezmek (1994 – KML )

20 rine aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümle
“Bu iki ülke arasındaki ilişkiler,bir süre sonra gerginliğe dönüştü.”cümlesinde,”gerginlik” ye- rine aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümle eskisine göre karşıt bir anlam kazanır? A) Gevşeme B) Genişleme Yumuşama D) Yakınlaşma (1984-ÖYS)

21 Doğadaki seslerden türetilmiş olan söz- cüklere yansıma sözcükler denir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde,yansı- ma bir sözcük yoktur? A) Bu adamın horlaması dayanılır gibi değildi. B) Gökyüzü,kapkara bulutlarla kaplandı. C) Ağacın dalı,çatırdayarak kırıldı. D) Kulağına bir şeyler fısıldıyordu.