ARTRİTLER GUT ARTRİTİ ROMATOİD ARTRİT OSTEOARTRİT

... konulu sunumlar: "ARTRİTLER GUT ARTRİTİ ROMATOİD ARTRİT OSTEOARTRİT"— Sunum transkripti:

1 ARTRİTLER GUT ARTRİTİ ROMATOİD ARTRİT OSTEOARTRİT
Arş. Gör. Dr. Burcu AYKANAT KTÜ Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD

2 Amaç Artritler hakkında genel bilgi vermek
Romatoid artrit, osteoartrit ve gut hakkında bilgi vermek

3 Öğrenim Hedefleri Artrit nedir açıklayabilmek
Artritli hastadan anamnez alırken dikkat edilecek noktaları sayabilmek Gut artritinin klinik belirtilerini açıklayabilmek Romatoid artritin özelliklerini sayabilmek İnflamatuar ve non-inflamatuar artritleri ayıran özellikleri sayabilmek Osteoartrit tedavi yaklaşımını açıklayabilmek

4 ARTRİT NEDİR? Eklemde inflamasyonun bulunması ve sonuçta şişlik, ısı artışı, ağrı, kızarıklık ve fonksiyon bozukluğunun varlığı ile karakterizedir. Her artritte kızarıklık bulunması beklenmez.

5 Artritli hastalarda anamnez alınırken bazı soruların yöneltilmesi gereklidir
???

6 1. Şikayetlerin süresi 6 haftadan kısaysa akut, uzunsa kronik artrit düşünülür. Romatoid artrit kronik artrit grubuna örnektir. Buna karşın 6 haftadan daha kısa süre anamnez veren hastalarda, akut romatizmal ateş gibi akut olaylar akla gelmelidir. Bazen akut gut atağında olduğu gibi artrit, saatler içinde gelişebilir.

7 2. Tutulan eklem sayısı Tek eklem tutulumu Monoartrit ör: gut
2-4 eklem tutulumu oligoartrit ör: ARA 5 ve daha fazla eklem tutulumu poliartrit ör: RA

8 3. Tutulan eklemlerin yerleri:
Her romatizmal hastalıkta tutulan eklemlerin yerleri farklılık gösterir. Romatoid artritli hastalarda el ve ayak parmak proksimal interfalangeal eklemlerin tutulumu hastalığın bir özelliğidir. Osteoartritli hastalarda genellikle, bel, diz ve kalça eklemleri gibi vücudun yükünü taşıyan eklemler tutulur.

9 4. Simetrik ve asimetrik tutulma
5. Deformite olup olmadığının değerlendirilmesi 6. Gezici tipte olup olmadığı

10 Tanıya yönelik olarak sorulması gereken soru:
Bu gerçek bir artrit midir?

11 Eklem ağrısı eklemin kendisinden kaynaklanabildiği gibi çevre yapılardan da kaynaklanabilir:
Ligament Komşu kemik doku Tendon Bursa Yumuşak doku Nöropatik ağrı

12 GUT

13 GUT Gut, hiperürisemi, tekrarlayan artrit atakları ve eklem içinde ve çevre dokuda monosodyum ürat kristallerinin depolanması ile karakterize bir hastalıktır. Kalsiyum pirofosfat dihidrat (CPPD) kristalleri birikirse “psödogut” olarak adlandırılır. Gut ve psödogut, kristal artropatilerdir.

14 GUT Çoğunlukla orta ileri yaş erkeklerde
Özellikle 1. MTF eklemde akut gürültülü monoartrit (podogra), Ayak bileği, diz, el bileği ve dirsek de tutulur

15 GUT Çoğunlukla aşırı yemek, alkol alımı, infeksiyon, travma, ameliyat ve aşırı fiziksel yorgunluk sonrası eklemde monosodyum ürat kristallerinin birikmesiyle enflamatuvar olay başlar İlk nöbet, çoğunlukla gece ani olarak başlar.

16 GUT Eklemde ağrının yanısıra, kızarıklık , sıcaklık ve şişlik vardır. Ağrı şiddetlidir ve hasta en küçük bir dokunmayı dahi tolere edemez. Ağrı istirahatte de vardır, ancak eklemin hareketi ile şiddetlenir.

17 Laboratuar Ateş, ESH’da artma ve lökositoz, Ürik asit yüksekliği
E > 7 mg/dl K > 6 mg/dl Akut gut atağında vakaların %10’unda serum ürik asit seviyeleri normaldir.

18 Laboratuar Sinovyal sıvıda lökosit sayısı, /mm3’e ulaşabilir ve nötrofil hakimiyeti vardır. Kesin tanı artrosentezle sinovyal sıvıdan veya tofüs materyelinden alınan örnekte polarize ışık mikroskobunda monosodyum ürat kristallerinin gösterilmesi iledir.

19 Tedavi Yaşam tarzı değişikliği (Alkolün bırakılması, diyet, tiazid gibi antihipertansiflerin değişimi) Yaşam tarzı değişikliği (Alkolün bırakılması, diyet, tiazid gibi antihipertansiflerin değişimi) Kolşisin ishal yapınca kesilmelidir.

20 Tedavi NSAİİ Kolşisin (atak dönemlerinde ağrı geçene kadar 3x1 alınır. Yan etki: ishal) Allopurinol Probenesid Steroidler( akut gutta kullanılır)

21 Tedavi Uzun süre tedavi edilmeyen gut atakları 8-10 gün içinde kendiliğinden düzelebilir. Uzun süredir var olan gut eklem dışı bulguların gelişimi ile kendini gösterir. Tofüsler ürat kristal depozitleridir ve kulak kepçesinde ya da başka bir yerde nodüller olarak bulunabilir.

22 Romatoid artrit-Osteoartrit

23 İnflamatur ile non-inflamatuar artrit farkı?

24 İnflamatuvar artritler
Non-inflamatuvar artritler sinovial sıvıda lökosit>2000/mm3 sinovial sıvıda lökosit < 2000/mm3 Aktivite ile ağrı azalır Aktivite ile ağrı artar Tutukluk 30 dk.dan fazla 15-20 dk.’yı aşmaz Eklemler sıcak ve eritemli, ESH ve CRP yüksek ESH ve CRP genellikle normal olup eklem hafif sıcak olabilir

25 Romatoid Artrit

26 Romatoid artrit (RA) Genellikle el ve ayakların küçük eklemlerini tutan kronik, ilerleyici simetrik, eroziv, nedeni bilinmeyen bir hastalıktır. Karekteristik özellik periferik eklemlerin simetrik sinoviti ile karekterize periferik eklem tutulumudur. Mevcut sinovit eroziv sinovittir. Eklemlerde destrüksiyon, deformite olur.

27 Her yaşta görülebilir. En çok 30 – 50 yaşlarında sıktır. Kadın/Erkek:3-2/1 Premenopozal ve nullipar kadınlarda daha sıktır.

28

29 Romatoid Artritte Beklenmeyen Tutulum
Dorsal vertebra Lomber vertebra Sakroiliak tutulum Atlantoaksiyal subluksasyon nadir görülür.

30 Romatoid Artritin Spesifik Eklemlerdeki Bulguları
El: Ulnar deviasyon, kuğu boynu deformitesi, düğme iliği deformitesi El bileği: Karpal tünel sendromu Omuz: Donmuş omuz Diz: Baker kisti

31 ETYOLOJİ Tam olarak bilinmemekte Genetik faktörler Çevresel faktörler

32 Genetik Yatkınlık Hastalık aynı aile içinde birden çok kişide görülmektedir. Sero (+) RA akrabalarda risk 4 kat fazla Tek yumurta ikizleri arasında görülme sıklığı %15 – 20 fazla.

33 Çevresel Faktörler Sigara içmek en önemli risk faktörüdür. Rubella,
Parvovirüs B19 Kadınlarda KOK koruyucu etkiye sahip Östrojen immun yanıtı şiddetlendirir, androjenler ise baskılar.

34 PATOGENEZ Bugün için bilinmeyen antijenlerle CD4 T lenfositler aktive olur ve proenflamatuar sitokinler salınır. T lenfositler sinoviyumu hedefler. Sinoviyuma inflamatuar hücreler gelir ve yoğun bir inflamasyon yaşanır. Sinovyal hücrelerde kronik iltihaba bağlı hipertrofi ve çoğunlukla nötrofillerden oluşan infiltrasyon olur.

35 PATOGENEZ Zamanla hücresel elemanların prolifere olması sonucu hipertrofiye olan sinovyum villöz bir hal alır ve kıkırdak içine parmak gibi uzanan pannus oluşur. Pannus dokusu eklem aralığını yutan ve destruksiyona yol açan patolojik oluşumdur. Kemikte eklem harabiyeti ve erozyonlar oluşur.

36

37 KLİNİK Aşırı yorgunluk,güçsüzlük Sabah tutukluğu (1 saatten fazla)
Uzun süre dinlendikten sonra meydana gelen ağrı Eklem şişliği Kas ağrısı İştah kaybı,depresyon, el ve ayaklarda üşüme Ev eşyalarını kullanmada güçlük çekme

38

39 RA’da el deformiteleri

40 Eklem Dışı Bulgular Deri: Romatoid nodül(Subkutan)
Göz: Sklerit, episklerit, skleromalazi, keratokonjonktivit sikka Sinir Sistemi: Tuzak nöropatileri Hematolojik: Anemi Akciğer: Plörezi, intertisyel fibrozis Kalp: Perikardit, endokardit Felty Sendromu: splenomegali, lökopeni, RA Sjögren Sendromu

41 Romatoid Nodüller

42 RA de dizde biriken efüzyon sonucunda dizin bükülmesiyle eklem içi basıncı artar.
Eklemin arka komponentlerinin kese halini almasıyla baker kisti oluşur. Baker kistinin yırtılması sonucu baldıra yayılan bir ağrı meydana gelir.

43 Laboratuar Romatoid faktör (+) (%70-80+)
Anti-CCP(+)(siklik sitrülin içeren peptid) Akut Faz reaktanları (sedim,CRP) ↑ Hipokrom mikrositer anemi

44 Radyografide, yumuşak doku şişliği, periartiküler osteoporoz ve erozyonlar

45 Tanı Kriterleri 1987 ARA 1 saat en az 6 hafta sabah tutukluğu
En az 3 bölgede artrit El eklemlerinin artriti (El bileği,MKF,PIF) Simetrik artrit Romatoid nodül RF+ Radyolojik bulgular Bulgular en az 6 haftadır olmalıdır 7 kriterden 4 tanesi pozitifse tanı konulur

46 Tanı Kriterleri 2010 American College of Rheumotology
Hedef kişiler (kimler test edilmeli?): En az 1 eklemde kesin olarak klinik sinoviti (şişliği) olanlar Sinoviti başka bir hastalıkla daha iyi açıklanamayanlar

47 Tanı Kriterleri 2010 A'dan D'ye tüm kategorilerde karşılık gelen puanlar toplanır (≥6 ise hasta RA tir). A. Eklem tutulumu 1 büyük eklem: 0 puan 2-10 büyük eklem: 1 puan 1-3 küçük eklem (beraberinde büyük eklem tutulumu olabilir veya olmayabilir): 2 puan 4-10 küçük eklem (beraberinde büyük eklem tutulumu olabilir veya olmayabilir): 3 puan >10 eklem (en az biri küçük eklem) : 5 puan 2 küçük 2 büyük eklem 2 puan alır.

48 Tanı Kriterleri 2010 B. Seroloji
Negatif RF ve negatif Anti CCP : 0 puan Düşük pozitif RF ya da düşük pozitif Anti CCP : 2 puan Yüksek pozitif RF ya da yüksek pozitif Anti CCP : 3 puan C. Akut faz reaktanları Normal CRP ve normal ESR : 0 puan Anormal CRP ya da anormal ESR: 1 puan D. Semptomların süresi  <6 hafta: 0 puan ≥6 hafta: 1 puan

49 Tedavi NSAİİ Steroid Antimalaryal(hidroksiklorokin) DMARD
Metotrexate (Haftada bir kere) Sulfasalazin Leflunomid Altın Siklosporin Azatiopurin Biyolojik ajanlar(Anti-TNF)

50 OSTEOARTRİT En yaygın eklem hastalığıdır
Diz eklemi OA’i, 60 yaş üzerinde yaklaşık %70 oranında Osteoartrit dejeneratif, kronik bir hastalıktır Kas-İskelet Sisteminin hastalığıdır, sistemik tutulum göstermez Sinoviyal eklemlerin noninflamatuvar hastalığıdır

51 Tutulum Yerleri En sık tutulan yerler, diz, kalça, başparmak, ayakbileği ve omurgadır.

52

53 Primer osteoartrit risk faktörleri
Sekonder Osteoartrit risk faktörleri Etiyoloji net bilinmemektedir. Yaş Cinsiyet Obezite (özellikle diz osteoartriti) Genetik Travma Geçirilmiş eklem hastalıkları; DKÇ, varum, valgum deformiteleri Enfeksiyon: Septik artrit, Brusella, Tbc Romatoid Artrit, AS Metabolik: Gut Hematolojik: Hemofili A Endokrin: DM

54 Klinik Dinlenmekle geçen, hareketle olan eklem ağrısı
Fizik muayenede diz, kalça, başparmak, bilek, ayak ya da omurgada dejeneratif değişiklikler, eklemlerde skleroz, kalınlaşma, spur formasyonu, ısı artışı, efüzyon

55 Periferik Eklem OA Heberdan ve bouchard (proksimalde) nodülleri(spur formasyonu)

56 Laboratuvar OA için tan koydurucu laboratuvar bulguları yoktur
Laboratuvar değerlendirme ayırıcı tanı için yapılır

57 Osteoartrit Tanısı Klinik Bulgular Eklem ağrısı + Radiyolojik Bulgular
Osteofit

58 OA Radiyolojik Bulguları
Eklem aralığında daralma (kıkırdak aşınması) Subkondral (paraartiküler) skleroz Osteofit (en özel) Kemik kistleri Eklem ankilozu gelişmez

59 Diz osteoartriti

60 Kalça Eklemi Osteoartriti Koksartroz
Erkeklerde ve >40 yaşında daha yaygın Eklem sertliği Kalça, gluteal ve kasık bölgede ağrı - dize kadar yayılma (N obturatorius) Mekanik ağrı Yürüme fonksiyonunda kısıtlanma < 1000m En sık kasık bölgesinde ağrı olur.

61 Fizik Muayene: Topallama EHA kısıtlanması (önce internal rotasyon)
Ağrılı eklem hareketleri Trendelenburg testi (+) olabilir trendelenburg testi Sırayla iki kalçanın fonksiyonunu ölçme­ye yarayan test. Bir bacak kalkmış vazi­yette, diğer bacak üzerinde durulurken omurgayı düz tutmaya çalışmak. Normalde, bacak kalkmışken aynı taraftaki pelvisin de kalkması gerekir. Kalkmış ba­cağın tarafındaki pelvisin düşmesi, kalça dislokasyonu veya kalça kaslarında zayıf­lama gibi bir soruna işaret eder.

62 Trendelenburg testi

63

64

65 OA Tedavisi Yaşam Tarzı Değişikliği Farmakolojik tedavi Cerrahi tedavi
Semptomatik tedavi Yapı modifiye edici tedavi Cerrahi tedavi

66 Farmakolojik Tedavi Oral Sistemik Medikal Ajanlar
- Analjezik (asetaminofen)(ilk tercih) - NSAİD (yan etki riski) - Opioid analjezik - Glukozaminoglikan İntraartiküler Ajanlar - Hiyaluronik asit - Glikokortikoid Topikal Ajanlar Yapı Modifiye Edici Tedavi

67 Yapı Modifiye Edici Tedavi
Hiyaluronik asit enjeksiyonu (intraartiküler) Glikoz amino glikan (GAG) (oral) (yararı net bilinmiyor)

68 OA’te Primer Koruma? Düzenli egzersiz Kilo kontrolü
Travmalardan korunma

69 Farmakolojik Olmayan Tedavi Yöntemleri
Hasta eğitimi Kilo kontrolü Yürüyüş Egzersizler Fizik tedavi Yürümeye yardımcı cihazlar Patella destekleri Uygun ayakkabı

70 Gut Romatoid Artrit Osteoartrit Klinik Monoartrit Ani başlangıç Dinlenmek ve hareketle ağrı Tetikleyici olay Aile öyküsü Poliartrit Simetrik tutulum, yavaş ilerleme Sabah sertliği El ayak tutulumu sık Oligoartrit Hareketle ağrı(mekanik) Genelde travma öyküsü, obezite, meslek Fizik bulgular Poddogra, şişlik, ısı artışı tofüs Şişlik, hassasiyet,romatoid nodüller Efüzyon, krepitasyon, spur formasyonu Lab, radyolojik bulgular Sinoviyal sıvıda ürik asit kristalleri Serum ürik asit seviyesinde artış Sedim, CRP yüksekliği, RF pozitifliği, kronik hastalık anemisi, röntgende erozyon, osteopeni Laboratuar bulgusu çoğunlukla yok Radyolojik olarak eklem aralığında daralma, spur formasyonu, bozuk dizilim

71 Kaynaklar Artritli hastaya yaklaşım ,Yrd.Doç.Dr. Levent Yazmalar, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR Anabilimdalı Romatod Artrit, Dr. Mehmet KARAKOÇ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon AD. Ankara üniv. Tıp fakültesi İç hastalıkları Romatoloji Bilim Dalı Dr Murat Turgay Osteoartrit Dejeneratif Eklem Hastalığı, Prof. Dr. Ülkü Akarırmak, İstanbul Cerrahpaşa Üniv. FTR AD. Kalça Muayenesi, Current Diagnosis and Treatment Serisi Aile Hekimliği Tanı ve Tedavi