İslam Ekonomisinde Sosyal Adalet

... konulu sunumlar: "İslam Ekonomisinde Sosyal Adalet"— Sunum transkripti:

1 İslam Ekonomisinde Sosyal Adalet
Mahmut BİLEN Sakarya Üniversitesi

2 Aranan Bir İnsanlık Değeri: Sosyal Adalet
Dünya uygulanan neo-klasik iktisadın meydana getirdiği manzara nedir? Bu manzarayı düzeltmeye yönelik sistem içinden ve dışında gelen eleştiriler? Gelişmeler Nasıl olmuştur? İslam iktisadının sosyal adalete yönelik önerileri ve bu sorunun çözümündeki muhtemel rolü? Zekat’ın sorunu hafifletmedeki rolü? Bir Müslüman iktisatçının (M. Yunus) geliştirdiği bir yöntem olarak mikrofinans ve dünyadaki uygulama sonuçları?

3 Bu Sorunun Tarihi Arka Planı
Neo-Klasik iktisadın doğurduğu sosyal adaletten uzak iktisadi sisteme ilk güçlü itirazlar: İçeriden eleştiri: D. Ricardo tarafından geldi. Sistem karşıtı: K. Marks’tan geldi. Bunu dağılım sorunu ile iktisadi sistemin böyle devam etmesinin mümkün olamayacağını düşündüler. Neo-Klasik Yaklaşım/Cevap: Kıt olan faktörün fiyatı yükselir, Sermaye yüksek getiri ve emeğe ise düşük getiri çelişkisine cevap: Marjinal Verimlilik Teorisi

4 Bu Sorunun Tarihi Arka Planı
Devletin bu konuda rolü tartışıldı ve negatif özgürlüklere ek olarak pozitif özgürlükler devletin görevi haline geldi. Ekonomik kalkınma amacı ve yarı kamusal mallar Kuznets eğrisi ile bu fark geçici izahı getirildi. Zamanla ilk sosyal güvenlik kurumları meydana geldi. Konsensüs yıllarında işler biraz yoluna girdi. Ortanca seçmene artan transferler 1980 sonrası dönemde işler yeniden yapı değiştirmeye başladı: Neo-liberal politikalar… ve yine GD’da bozulma

5 Son Yüzyılda Devletin Ekonomideki Payının (KH/GDP) Değişimi
Ülkeler Yıllar Yaklaşık Oranalar (%) Öceki Döneme Göre Değişim (%) ABD 1900 8 1920 13 +63 1940 18 +38 1960 27 +50 1974 32 +19 İngiltere 10 1922 23 +130 1938 30 +30 45 Almanya 6 1925 +33 1935 12 1964 37 +205 42 +14 Son Yüzyılda Devletin Ekonomideki Payının (KH/GDP) Değişimi Kaynak: Sam Peltzman, "The Growth of Government", The State and Its Critics I, s. 378

6 Büyüme ve Gelir Eşitsizliği Karşıtlığı (Trade-off Sorunu)
Neo-İktisatta göre, ekonomide eğer geliri eşit dağıtmaya yönelir ve bu nedenle devlet müdahale eder ise ekonomik büyüme ayrılan kaynak azalır ve büyüme yavaşlar.

7 Dünyadaki Manzara?

8 En Zengin 5 Ülke ile En Yoksul 5 Ülke Gelir Farkı
Günümüzde ise bu fark 88 kat (2013) düzeyine yükselmiştir.

9 Yoksul ve Zenginler Arasındaki Fark
Bu farkın meydana gelmesinde etkili olan faktörler nelerdir? Sömürgecilik veya Bağımlılık ilişkisi, doğal kaynak zenginlik farkı, Ekonominin temel prensipleri, eğitim- verimlilik, piyasa, iyi yönetim ……

10 Servet Birimine Bir Örnek: Farklı Faiz Oranı ve 200 Yıl Sonunda Servet Birikim Düzeyi
Dönemin Başındaki Serveti Yıllık Faiz Oranı Bileşik Faiz Hes. 200 Sonunda Elde Edilecek Servet Düzeyi (Milyon $) 1000 4% 1.04 2 ,5 6% 1.06 115,1 %7,5 1.075 1 912,9 8% 1.08 4 838,9

11 Kürsel Servet Dağılımı, 2013
Kaynak: Wealth Report 2013, p. 22

12 240 Trilyon $’lık Dünya Servetinin Bölgelere Göre Dağılımı (2013)
Kaynak: Global Wealth Report 2013, p. 6

13 Fark Neden Azalmıyor? Bu farkın azaltılması için gelişmiş ülkeler her yıl yaklaşık olarak 130 milyar $ yoksul ülkelere yardım yapmaktadır. Neden fark azalmıyor? Tersine artıyor? Küresel şirketler her yıl az geliş olan bu ülkelerden 900 Milyar $ gelişmiş ülkelere kazanç olarak aktarmakta, Benzer şekilde aşırı borçlandırılmış olan bu yoksul ülkeler her yıl 600 Milyar $ gelişmiş ekonomilere anapara ve faiz olarak transfer edilmekte, Bütün bunlar her yıl yaklaşık olarak 1.5 Trilyon $’lık tutar , yoksul ülkelerden zengin ülkelere transfer olmaktadır. Bu da ifade edilen farkın açılmasına neden olmaktadır.

14

15 r > g r: kar, faiz ve kira gelirinin artış oranı g: Ekonomide üretimdeki yıllık artış oranı

16 GELİR VE SERVET DAĞILIMINDAKİ EŞİTSİZLİK İLE BÜYÜME İLİŞKİSİNE FARKLI YAKLAŞIM
Devletin ekonomideki rolüne ilişkin neo-klasik ekonominin en önemli problemi trade-off sonudur. Ancak T. Pikkety bundan farklı şey söylüyor. Nitekim konsensüs yıllarında ekonomi hem yüksek düzeyde büyüdü hem de daha adil bir yapıdaydı. Sermaye ve gelir eşitsizliğinin fazla olduğu dönemlerde, küresel ve toplumsal huzursuzlukların, hatta savaşların meydana gelme olasılığının artmakta olduğuna dikkat çekmektedir.

17 Gini Katsayısının Seyri (1960 – 2010)
Gini katsayısı sıfır (0) ile bir (1) arasında değerler alır. 1: Tam eşitsizliği 0: Tam eşit gelir dağılımını Branko Milanovic, Worlds Apart: Measuring International and Global Inequality (Princeton: Princeton University Press, 2005), 180–81.

18 ABD’de Nüfusun %1’nin Yıllar İtibariyle Gelirden aldığı Paydaki Değişme (%)
Kaynak: Emmanuel Saez, “Striking it Richer: The Evolution of Top Incomes in the United States,” July 17, (Data in the chart are from The World Top Incomes Database).

19 Gelir Dağılımı (Gini) 1975-2015

20 Son yıllarda Gelir Dağılımın Bozulmasında Etkili Olan Faktörler
ABD, Kanada, İrlanda ve Finlandiya’da en üst gelir dilimindeki vergi oranı 1990’lardan günümüze %60-70 oranında iken bu oran %40 düzeyine düşürüldü. OECD ülkelerin kurumlar vergisi 1990’lardan 2007 döneminde %38’den %27 düşmüştür.

21 En Yüksek Gelir Vergisi Diliminin Vergi Oranındaki Değişim (%)

22 Bazı Ülkelerde Vergi ve Transfer Öncesi ve Sonrası Gelir Dağılımı (Gini)

23 Dünyanın Bazı Bölgelerinde Ülkelerde Gini Katsayısı ile Sosyal Transferler Arasındaki İlişki (65 ülke için korelasyon katsayısı -0,75’tir) ABD ve Avrupa farkı

24 Kamu Borç Yükü Rank Country Public debt (% of GDP) 2 Japan 211.7 4
Greece 161.7 8 Italy 120.1 11 Portugal 112.8 12 Ireland 105.4 13 Belgium 99.7 16 Canada 87.4 17 United Kingdom 86.3 19 France 84.7 23 Germany 81.8 34 Spain 68.1 35 United States 67.7 49 Brazil 54.2 80 Turkey 39.9

25 Finansın Yükselişi Dünyada döviz piyasalarında günde yaklaşık tutar 5,3 trilyon $ dolar (Nisan 2013) el değiştirirken, Dünya borsalarında ayda el değiştiren tutar 5,8 trilyon $ düzeyinde idi. Bir yılda dünya toplam dış ticaret hacmi ise 37,7 trilyon dolar düzeyindedir. Goldman Sachs’ın CEO’su Lloyd Blankfein’in 2007 yılı maaş, prim ve hisse ödülleri toplamı dikkate alındığında 73,7 milyon $ yıllık getiri elde etmiştir.

26 Dünyada Yoksulların Durumu
Halihazırda üzerinde yaşadığımız dünyada nüfusun yaklaşık beşte birinin günde bir $ altında yaşam mücadelesi vermektedir.

27 Günde 1,25$ Yoksulluk Sınırının Altında Kalan Nüfusun Oranı (1990-2010)
MDG 2015 Durum Dünyada Gelişmekte Olan Ülkeler (Çin Hariç) 41 26 20,5 H Gelişmekte Olan Ülkeler 47 22 23,5 E Dünya 36 18 18,0 Sahara Altı Afrika 56 48 28,0 Güney Asya 51 30 25,5 Güney Doğu Asya 45 14 22,5 Kaynak: UNDP, The Millennium Development Goals Report 2014, p. 8

28 Dünya Genelinde Tüketim Harcamasının Dünya Nüfusuna Dağılımı
Bölgeler Dünya Tüketim Harcamasındaki Payı (%) Dünya Nüfusundaki Payı (%) ABD ve Kanada 31.1 5.2 Batı Avrupa 28.7 6.4 Doğu Asya ve Pasifik 21.4 32.9 Latin Amerika ve Karabienler 6.7 8.5 Doğu Avrupa ve Merkez Asya 3.3 7.9 Güney Asya 2 22.4 Ortadoğu ve Kuzey Afrika 1.4 4.1 Sahara Altı Afrika 1.2 10.9 Kaynak: Sustainable Development,

29 Dünyada Elektriksiz Yaşayan Nüfus ve Toplam Nüfus İçindeki Oranı
Nüfus (Milyon) Oran (%) Gelişmekte Olan Ülkeler 1 265 24 Afrika 590 57 Gelişen Asya 628 18 Latin Amerika 29 6 Orta Doğu 9 Dünya 1 267 19 Kaynak: International Energy Agency (IEA),  IEA’s 2012 World Energy Outlook,

30 Küresel Kapitalizmin Çelişkisi
Küresel Öncelikler Milyar $ ABD'de ve Avrupa'da Kozmetin ve Ev Hayvanları İçin Yapılan Harcama 35 Avrupa'da Sigara ve Alkol için Yapılan Harcama 155 Dünyada Norkatik için Yapılan Harcama 400 Dünyada Askeri Harcamaların Toplamı 780 Toplam 1370 YOKSULLARIN KÜRESEL ÖNCELİĞİ 55 Milyar $ Dünyadaki Bütün Yoksulların Temel Eğitimi için Gerekli Tutar 6 Dünyadaki Bütün Yoksulların Temiz Su için Gerekli Tutar 10 Dünyada Bütün Yoksulların Temel Sağlık Har. Gerekli Tutar 13 Dünyada herkesin Okur-Yaz Olması için Gerekli Tutar 5 Bütün Cocukların Aşılanması için Gerekli Tutar 1.3 Dünyada Yoksulların Açlık ve Yetersiz Beslenme Sorunu Gerekli Tutar 19 Kaynak: Sustainable Development,

31 İslam İktisadını Sosyal Adaletsizliğe Yönelik Öneri;
Faiz yasağı ile gelir ve servet farkına mani olmak, Zekat ile yeniden dağıtımı sağlayarak, Kur’an-ı Kerim ve hadislerde, sosyal adalet vizyonunu biçimlendirmeye yönelik 500’ü aşkın ifade ayet ve hadis bulunmaktadır. Bu ifadelerden çıkan ana ilke sosyal adalettir. İslam, tüm toplumun ekonomik zenginliğini hedefler ve zenginliğin birkaç kişide toplanmasını, topluma zararlı olduğu için onaylamaz. Bunun için önerilen araçlar: Zekat, Sadaka, Karz-ı hasen, yoksulu ve yetimi gözetmek….. şeklinde sıralanabilir.

32 Faizin kesin yasaklanmasının Medine’de indirilen Bakara suresinin 275
Faizin kesin yasaklanmasının Medine’de indirilen Bakara suresinin ayetlerle yapıldığı bilinmektedir. İnsanların mallarında artış olsun diye verdiğiniz herhangi bir faiz Allah katında artmaz. Allah’ın rızasını kazanmak için verdiğiniz zekata gelince, işte zekatını veren o kimseler, evet onlar (sevaplarını ve mallarını) kat kat arttıranlardır. (Rum, 30/39). Ey iman edenler! Kat kat arttırılmış olarak faiz yemeyin. Allah'tan sakının ki kurtuluşa eresiniz. (Âl-i İmran 3/130) Men edildikleri halde faizi almalarından ve haksız (yollar) ile insanların mallarını yemelerinden dolayı içlerinden inkâra sapanlara acı bir azap hazırladık. (Nisa 4/161). Faiz yiyenler ancak şeytan çarpmış olanın kalkışı gibi kalkarlar. Bu onların: “Alım satım da ancak faiz gibidir." demelerinden dolayıdır. Oysa Allah alış verişi helal, faizi haram kılmıştır. Kime Rabbinden bir öğüt gelir de faize bir son verirse, artık geçmişi kendisine, işi de Allah'a aittir. Kim faize geri dönerse artık onlar ateşin halkıdır, orada sürekli kalacaklardır. Allah, faizi yok eder de, sadakaları artırır. Allah, günahkâr kafirlerin hiç birini sevmez.(Bakara 2/ ). Ey iman edenler, Allah'tan sakının ve eğer inanmışsanız faizden arta kalanı bırakın. Şayet böyle yapmazsanız, Allah'a ve Resulü’ne karşı savaş açtığınızı bilin. Eğer tövbe ederseniz artık sermayeleriniz sizindir. Böylece ne zulmetmiş olursunuz, ne zulme uğratılmış olursunuz. (Bakara 2/ ).

33 ZEKAT

34 Zekat Kelime olarak; temizlik, artmak, bereketli olmak, iyi ve düzgün olmak anlamına gelir. Terim olarak İslam'da "asli ihtiyaçlar” dışında nisap miktarı (80.18 gr. altın değerinde) mala sahip olan ve bu sebeple zengin sayılan Müslüman'ın, bu zenginliği üzerinden 1 tam yıl geçtiğinde , kırkta bir (%2,5) oranında vermesi gerekir. Anlaşılacağı gibi servet üzerinden yapılan bir vergi gibi düşünülebilir. Bir kimsenin zekât vermekle mükellef olması için müslüman, hür, akıllı olması; borcundan ve aslî ihtiyaçlarından fazla net miktarda mala sahip olması gerekir.

35 Zekatın Ekonomideki Etkileri
Zekatın ekonomide toplam lüks tüketimin kısılmasına, tasarruf ve yatırımların artmasına yol açtığı için toplam talebin istikrarını attırıcı etkisinin sonucu olarak ekonomik büyümeye yol açmaktadır (Khan, 1984; Iqbal, 2002; Jehle, 1994; Kahf, 1999; Kusuma ve Sukmana, 2010). Zekatın diğer bir fonksiyonu, kaynakların özellikle yoksulluk sınırı altında olan kesimler lehine yeniden tahsisi ile sosyal adaleti sağlar (Al-Jarhi ve Zarqa, 2005; Awad, 2000; Metwally, 1990; Shirazi, 2006; Yusoff, 2006; Zarqa, 1997).

36 Zekat’ın Ekonomiye ve Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmaya Olan Katkısı
Zekat, özellikle toplumun fakir, yoksul, borçlu ve çaresiz durumdaki kesminin imdadına ulaşan bir sosyal sigortadır. İslamiyetin 1400 sene önce kurduğu bu sosyal sigortayı, Hristiyan ülkeler ancak 1941 yılında kurabilmişlerdir. Amerika ile İngiltere arasındaki Atlantik Antlaşması'nda, ilk defa fertler için sosyal sigorta teşkilatı kurulması karara bağlanmıştır. Zekat, toplumun ekonomik açıdan kalkınma hamlesine büyük bir destektir. Çünkü, paranın stok edilmesini ve bir köşede saklanmasını önleyerek yatırıma yöneltir. Aksi halde her yıl zekatı verilen para, durduğu yerde azalacak ve tükenmeye yüz tutacaktır. Yatırıma yöneltilen para ise, sürekli iş sahaları açarak ve milli geliri artırıcı sahalara yönelerek topluma hizmet eder.

37 Zekat kimlere verilir? Uygulaması?
Allah'tan bir yükümlülük olarak, yoksullara, düşkünlere, bu konuda çalışan görevlilere, sempatizanlara (müellef-i kulub), kölelerin özgürlüğü için, borçlulara, Allah yoluna ve yolda kalmışlara verilmeli. İslam ülkesinde genelde zekat gönüllü olarak ödenirken, Libya, Suudi Arabistan, Malezya, Yemen, Sudan (6 ülke) gibi ülkelerde ise zekat vergi gibi zorunlu olarak toplanmaktadır. 12 İslam ülkesinde devletin Zekat toplama kurumu bulunmaktadır.

38 Osmanlı’da Zekat Uygulaması?
Osmanlı Devletinde, zekât verip vermeme hususunda mükellefi serbest bırakmaz. Onu, âmilleri vâsıtasıyla toplamak ve yerine sarf etmiştir. Belli şartları taşıyan her Müslümanın vermekle mükellef olduğu zekât, Osmanlı Devleti'nde diğer Müslüman devletlerde olduğu gibi zor kullanılarak uygulanmıştır.

39 Malezya’daki Zekat Fonu Uygulaması ve Yoksulluğa Olan Etkisi
Malezya nüfusunun yaklaşık %52'si Müslüman. Faizsiz bankalar yanın da, 12 yıl kadar önce vergi reform kanununda zekat uygulamasına da yer verdi. Buna göre, her cami ve mescit çevresindeki mü'minler isterlerse zekatlarını bakanlığın bastırdığı "zekat makbuzu" ile, imam efendilerin başkanlığında oluşturulan gönüllü kuruluşlara verebilmektedir. Toplanan zekatın yarısı et-Tevbe Suresinin 60. ayetindeki sekiz sınıftan ilk üçüne dağıtılacak, geri kalan yarısı ise Maliye Bakanlığı nezdindeki "zekat fonu" nda toplanarak diğer sınıflara eğitim, sağlık vb. hizmetlere İslâmî ölçüler içinde sarf edilecektir. Zekat uygulanırken müslim gayrı müslim arasındaki adalet şu şekilde sağlanmıştır. Devlet zekatını veren Müslümandan diğer ödemesi gereken vergiden mahsup etmektedir. On iki yıllık uygulama sonucunda Malezya da fakirlik oranı % 47 den %17 ye düşmüştür.

40 Endonezya’da Zekat Fonu ile Yoksullukla Mücadele
Endonezya’da Greater Jakarta denilen bölgesinde yapılan bir alan araştırmasının (Rahmatina Kasri, 2013) bulguları: Jakarta bölgesindeki Zekat kurumunun yoksulluğu azaltılmasındaki performansı, kumu bütçesinden ayrılan fonlarla uygulanan yoksulluğu azaltma çalışmalarından daha yüksek bir performans gösterdiği tespit edilmiştir yılından 2011 değişim

41 Sosyal Adalet için T. Piketty’nin 21. yy KAPİTAL’de Getirdiği Öneri

42 T. Piketty’nin Önerdiği Servet Vergisi için Bir Model: 240 Trilyon $ Dünya Servet Dilimlerine Uygulanacak Servet Vergisi Oranları ve Ortalama Vergi Oranı (2013) Dünya Servetin Dağılımı Dünya Nüfusu (%) Servetin Dağılım Oranı (%) Servet Vergisi Oranı (%) Servet Vergisi Tutarı (Trilyon $) $ 68,7 0,03 10 bin ile 1oo bin $ 22,9 0,137 0,001 0,03014 100 bin ile 1 Milyon $ 7,7 0,423 0,005 0,4653 1 Milyon $ ve Üzeri 0,7 0,41 0,05 4,51 Dünyada Toplanan Servet Vergi Tutarı (Trilyon $) 5,00544 Ortalama Vergi Tabi Olan Tutar ve Oran 220 Trilyon $ 200 Trilyon $ 0,022752 0,025027 % 2,3 % 2,5 Dünya Serveti (2013): 240 Trilyon $

43 Zekat ile Küresel Yoksulluk Azaltılabilir mi?
Shirazi, (2014:88), 41 İİT (İslam İşbirliği Teşkilatı) ülkesinden 20’den fazlası sadece düzenli bir şekilde zekat toplama ve yönetimi yoluyla günlük 1,25 $’ın altında bir para ile geçinen en yoksul kesimi yoksulluk sınırının üzerine çıkarılabileceğine dair destekleyici kanıtlar ortaya koymuştur.

44 Türkiye'de Gelire Dayalı Göreli Yoksulluk Sınırına Göre Yoksul Sayıları, Yoksulluk Oranı ve Yoksulluk Açığı, 2013 Yoksulluk Sınırı Yoksul Sayısı (Bin Kişi) Yoksulluk Oranı (%) Yoksulluk Açığı Yoksulluğun Son Bulması için Yoksul Başına Transfer Edilmesi Gerekli Tutar, TL Türkiye'de Yoksulluğun Son Bulması için Gerekli Tutar (Bin TL) 4 963 11 076 15 26 1 289 5 956 16 578 22 1 577 Kaynak: TUİK,

45 GSYİH %'si Olarak Zekat Potansiyeli
İslam Ülkelerinde Zekat Potansiyeli ve Yoksulluk Son Bulması için Gerekli Kaynak Düzeyi Araşt. Yılı GSYİH %'si Olarak Zekat Potansiyeli 1.25$ Yoksulluk Sınırında Yoksulluğun Son Bulması için Yıllık Gereken Kaynak (GSYİH %) 2$ Yoksulluk Sınırında Yoksulluğun Son Bulması için Yıllık Gereken Kaynak (GSYİH %) 1. Grup Ülkeler Z1 Z2 Z3 Arnavutluk 2008 1,042 2,226 2,509 0,03 0,109 Cezayir 1995 1,723 3,678 4,146 0,165 1,205 Azerbaycan 1,706 3,611 4,066 0,019 0,115 Kamerun 2007 0,361 0,77 0,868 0,246 2,752 Mısır 2004-5 1,625 3,468 3,909 0,042 0,59 Gabon 2005 0,175 0,374 0,422 0,264 Guyana 1998 0,183 0,388 0,437 0,663 1,876 İran 1,765 3,774 4,254 0,02 0,141 Ürdün 2006 1,71 3,657 4,122 0,039 0,095 Kazakistan 0,847 1,811 2,041 0,017 0,027 Malezya 2009 1,108 2,366 2,667 0,012 Fas 1,812 3,84 4,324 0,056 0,557 Pakistan 1,732 3,699 4,169 0,709 5,201 Suriname 1999 0,369 0,846 0,954 0,539 1,711 Tunus 2000 1,781 3,809 4,294 0,038 0,459 Türkiye 1,782 3,811 4,296 0,053 0,244 Yemen 1,774 3,795 4,278 0,876 4,939 Endonezya 1,588 3,389 3,82 0,411 2,831 Irak 1,778 3,802 4,286 0,074 1,098 Kaynak: (Shirazi, 2014:88)

46 İslam Ülkelerinde Zekat Potansiyeli ve Yoksulluk Son Bulması için Gerekli Kaynak Düzeyi
2. Grup Ülkeler Bangladeş 2005 0,873 1,853 2,087 5,596 23,1 Fildişi Sahili 2008 0,694 1,481 1,669 2,04 7,79 Cubiti 2002 1,774 3,793 4,276 1,483 6,535 Gambia 2003-4 1,702 3,627 4,087 5,643 18,58 Moritanya 2000 1,771 3,788 4,27 1,836 8,196 Senegal 1,694 3,606 4,063 3,198 11,657 Tacikistan 2004 1,699 3,633 4,095 1,554 8,192 Uganda 2009 0,273 0,577 0,65 4,688 16,861 Özbekistan 2003 1,587 3,395 3,827 4,067 14,401 3. Grup Ülkeler Benin 0,22 0,469 0,528 6,224 21,249 Burkina Faso 0,457 0,978 1,102 9,732 30,068 Çat 0,954 2,041 2,301 12,778 35,061 Comoros 1,76 3,765 4,244 8,856 23,299 Gine 2007 1,514 3,235 3,646 6,295 20,739 Gine-Bissau 2002-3 0,66 1,411 1,59 17,26 58,244 Mali 2006 1,598 3,416 3,851 8,106 25,181 Mozambik 0,3554 0,756 0,852 12,291 35,194 Nijer 1,584 3,388 3,82 7,902 32,511 Nijerya 0,889 1,901 2,143 10,192 25,838 Sierra Leone 1,046 2,238 2,523 19,035 56,26 Togo 0,242 0,518 0,584 6,707 26,265 Toplam 1,526 3,265 3,68 1,067 4,091

47 Yoksulların Finans Piyasalarından Yoksunluğu
Yoksullar bir çok şeyden yoksundurlar. Ancak bunlardan en fazla yoksun oldukları şey finansal kaynak bulmaktır. Finansal gelişme ile GD arasında literatürde olumlu bir ilişki bulunmaktadır. Bir Müslüman'ın hassasiyeti ve çözüm arayışının hikayesi……

48 Mikrofinans

49 MUHAMMED YUNUS Bangladeşli ekonomi profesörüdür.
Mikrokredi kavramını bulan ve geliştirenlerdendir.  Grameen Bankası'nın kurucusudur.  Yunus’a sosyal ve ekonomik alana yaptığı katkıdan ötürü 2006'da  Nobel Barış Ödülü verilmiştir. 

50 Grameen Bank'ın Kısaca Öyküsü
Bangladeş'in açlığın pençesine düşmesiyle 1974'te yoksulluğa çözüm bulabilmek için yakın köye ziyaret. Yunus, ilk görüştüğü yoksullardan Safiye Begüm'ün bambu tabure yaparak sattığını, tabure yapacak bambuyu satın alacak parası olmadığı için aracıdan borç malzeme aldığını öğrendi. Begüm'ün borç para bulup, kendi malzemesini alabilirse daha fazla kazanacağını ve bunun için gerekli miktarın sadece 22 cent olduğunu öğrendi. Yunus, bulunduğu köyde borç alan 42 kişiyi tespit etti ve borç miktarının 27 dolardan daha az olduğunu hesapladı. Bankalara ve çeşitli kurumlardan buna destek talebi KREDİ bulamadı.

51 Bu yoksullar için gerekli olan kaynağı bulmak için çok çeşitli seçenekleri araştırır. Bankalar bu yoksulların kredibil olmadığı için kredi veremeyeceğini söyler. Hükümet nezdindeki girişimleri arzu ettiği gibi olmaz. Bankaların ve hükümetin tavsiyelerine karşı duran Yunus, mikro ölçekli borçlar vermeye devam eder ve 1983’te güven ve dayanışma ilkeleri üzerine kurulan “Köy Bankası” anlamına gelen Grameen Bank’ı kurar.  1976'da kurduğu Greeman Bankası ile 42 kişiye borç verilen 27 $’dan 1997'de Greeman Vakfı da doğdu. 22 ülkede 52 ortağı bulunan vakıf, Asya Afrika Amerika ve Ortadoğu'da 11 milyon dolayında kişiye yardım ediyor.

52 GRAMEEN BANK

53 Mikrofinans Nasıl Uygulanmaktadır?
Yoksullara grup halinde kredi vermekte, Öncelik kadınlardadır. Piyasa eksenli bir çözümdür. Mikro kredi geri gelmeyen kredi oranı oldukça düşüktür. “2008 krizinde dikkat çekti”.

54 Dünya Genelinde Mikro Finans Kurumlarının Genel Görünümü
Dünyadaki Bölgeler Mikro Finans Kurum Sayısı Toplam Müşteri Sayısı Toplam Kadın Müşteri Sayısı En Yoksul Müşteri Sayısı En Yoksul Kadın Müşteri Sayısı Sahara Altı Afrika 1 042 Asya ve Pasifik 1 747 Latin Amerika ve Kabinler 670 Ortadoğu ve Kuzey Afrika 95 Gelişmekte Olan Ülkeler Top. 3 554 Kuzey Amerika ve Batı Avrupa 88 60 663 43 375 34 303 Doğu Avrupa ve Orta Asya 76 72 393 Endüstrileşmiş Dünya Top. 164 Dünya Geneli 3 718

55 Türkiye’de Mikrofinans Kurumları
KEDV (Kadı)n Emeğini Değerlendirme Vakfı) Maya-Mikro Ekonomik Destek İşletmesi Türkiye Grameen Mikrofinans Programı (TGMP)

56 KEDV (Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı) Maya-Mikro Ekonomik Destek İşletmesi
Amacı küçük çaplı bir iş yapan ve bu işini geliştirmek isteyen ya da yeni bir iş kurmayı hedefleyen dar gelirli kadınlara sermaye desteği sağlamak olan Maya işletmesi, bugün itibariyle İstanbul, Kocaeli, Sakarya ve Düzce’de kredi vermektedir. Türkiye’de bir yandan toplusal misyonunu gerçekleştirirken bir yandan da sürdürülebilirliği hedefleyen ilk mikro-kredi kurumu niteliği taşımaktadır.

57 Sayılarla MAYA Aktif Üye Sayısı 1288 Kadın Oranı %100
Verilen Kredi Sayısı 2.693 Bugüne Kadar Verilen Kredi Meblağı $ Ortalama Kredi Mebleğı $687 Kredi Bakiyesi $ Gecikme Oranı %5 Şube Adedi: 2

58 Türkiye Grameen Mikrofinans Programı
Bangladeş’teki kaynak kurumu olduğu gibi taklit ederek kurulan bir kurumdur. 68 ilde 111 şube ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Türkiye’nin bütün dar gelirli ailelerine kadınlar vasıtasıyla uygun finansal hizmetler sunarak ve onları kendi kendilerine gelir getirici bir faaliyet yapmalarına teşvik ederek, ekonomik ve sosyal durumlarını geliştirmelerini sağlamak ve finansal anlamda sürdürülebilir bir ortam kurmaktır.

59

60

61 Kıymetli Vaktinizi Ayırdığınız için Teşekkürler… Soru ve katkı?