Özel eğitim nedir? Özel eğitimin farklı açılardan farklı tanımları yapılmaktadır. Özel eğitim büyük ölçüde öğretimle ilgilidir. O halde; Özel eğitimi özel.

... konulu sunumlar: "Özel eğitim nedir? Özel eğitimin farklı açılardan farklı tanımları yapılmaktadır. Özel eğitim büyük ölçüde öğretimle ilgilidir. O halde; Özel eğitimi özel."— Sunum transkripti:

1 Özel eğitim nedir? Özel eğitimin farklı açılardan farklı tanımları yapılmaktadır. Özel eğitim büyük ölçüde öğretimle ilgilidir. O halde; Özel eğitimi özel eğitim yapan nedir? Bu sorunun yanıtı Kime? Neyi? Nerede? Ve Nasıl? sorularının yanıtları ile yakından ilişkilidir.

2 Kime? Farklı eğitim gereksinimleri, bireysel olarak planlanmış eğitim programlarını gerekli kılan çocuklara

3 Neyi? Özel gereksinimi olan bazı çocuklar olağan gelişim gösteren akranlarının kendiliğinden edindiği birçok beceriyi öğrenmek için yoğun ve sistematik bir öğretime gereksinim duyarlar. Bunun yanı sıra yetersizliğin engelleyici etkilerini azaltmak için özel gereksinimi olan çocuklara belirli becerilerin öğretilmesi gerekebilir. Özel eğitimde programı çocuğun gereksinimi belirler.

4 Nerede? Özel gereksinimi olan çocukların çoğu eğitimlerinin büyük bir bölümünü normal sınıflarda sürdürmekle birlikte, özel sınıf ya da yatılı okullarda sürdürenlerde vardır. Yine de özel gereksinimi olan bir çok çocuk için özel eğitim, özel sınıf ya da okullarda ayrı eğitim anlamına gelebilmektedir.

5 Nasıl? Özel eğitimcilerin nasıl eğitim yaptığı, bazı durumlarda normal eğitim öğretmenlerin yaptığı öğretimden farklı olabilir. Bu farklılıklara rağmen, etkili öğretim yapan özel eğitim öğretmenlerinin çoğu başarılı öğretmenlerin tümünün uyguladığı öğretim yöntemlerini uygular.

6 Tanım Özel eğitim; Özel gereksinimi olan bireylerin bağımsız yaşama olasılığını en üst düzeye çıkartmayı hedefleyen bireysel olarak planlanan, sistematik olarak uygulanan ve dikkatli bir biçimde değerlendirilen öğretim hizmetlerinin tümüdür.

7 ÖZEL EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME
Tarama (sağlık+davranışlarında bir sorun var mı?(akranlara göre)) Tanılama (davranış düşünülen yetersizlikle mi ilgili?) Özel eğitime uygunluğunu belirleme (özel eğitim için gerekli ölçütler var mı?) Programı planlama (ne-nasıl-nerede-ne kadar sürede öğretilecek?) Gelişimi izleme (gelişmeleri kaydetme ve yeni kararlar alma) Programı değerlendirme (öğrenciyi ve programı değerlendirme) Okul psikoloğu sınıf öğretmeni, okul yöneticisi ve özel eğitim uzmanı Anne-baba,yetersizlik alanı ile ilgili tıbbi uzman ve odyolog da ekipte yer alabilir.

8 Zedelenme Yetersizlik
Doğum öncesi-anı ve doğum sonrası oluşan olumsuz etmenler nedeni ile bireyin psikolojik, fizyolojik ve anatomik özelliklerinde geçici ve kalıcı türden bir kayıp ya da işleyiş bozukluğu Örn: beyin zedelenme-el/kol anormallikler,görme işitme organlarındaki bozukluk Yetersizlik Zihinsel, fiziksel, davranışsal ya da duyu organlarındaki zedelenmeye bağlı olarak bireyin işlevlerini yerine getirememe durumu Örn: çoğu kimse gibi duyup görememe

9 Engel Kişinin çevreye uyum sağlayamama durumudur. Belli bir yetersizlik engele dönüşebilir. Zihinsel yetersizlik yüzünden akademik açıdan sınıfta zorlanırken, okul dışında bir problem yaşamayabilir. Risk taşıma Belirli olan bir yetersizliği olmayan fakat normal çocuklara göre ileride yetersizlik gösterme ihtimali daha fazla olan çocukları ifade eder.(1.bebek ve okulöncesi/ 2. olağan sınıflarda öğrenme sorunları yaşaması sebebi ile ileride zorlanacağı düşünülen)

10 Özel eğitime gereksinimi olan bireylerin sınıflandırılması
Bu çocukların yarısından fazlası erkektir. Genellikle okula başlayana kadar farkına varılmaz Okulda öğrenme ve davranış problemleri gösterirler Okulda problemler yaşarlar ve bu problemler süreklilik gösterirse bu durum bir yetersizlik türü ile açıklanır. Zihinsel İşitme Görme Dil ve konuşma bozukluğu Öğrenme güçlüğü Duygu ve davranış bozukluğu Otizm spektrum bozukluğu Fiziksel yetersizliği/süreğen hastalığı

11 Zihinsel yetersizlik Zihinsel işlevde bulunma
Kavramsal, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren uyum davranışlarının her ikisinde görülen anlamlı sınırlılıklar (AAIDD 2002). Yaşıtları-kültür ve çevre koşulları içinde ele alınmalı Geçerli değerlendirme (kültürel dil-iletişim-duyusal etmenler göz önünde bulunmalı) Öğrencinin sınırlılıkları belirlenerek ihtiyaç duyduğu yardımları özetlemek Belli süre +yardım= ilerleme

12

13 Genel olarak tanımlarda vurgulanan üç ortak özellik:
Zihinsel işlevlerde anlamlı sınırlılıklar (<70 zeka), Uyumsal davranışlarında anlamlı sınırlılıklar, (iletişim, kişisel bakım, ev yaşantısı, sosyal uyum, sağlık ve güvenlik, kendi kendini yönlendirme, fonksiyonel faaliyetler, boş zamanlar ve çalışma) Gelişim döneminde ortaya çıkması (<18yaş)

14 Zihinsel Yetersizliğin Nedenleri
Doğum Öncesi Doğum Anı Hamilelik (ilk 3 ay özellikle) İlaçlar Radyasyona maruz kalma Yetersiz beslenme İçki, sigara vb. kullanılması Zigotun tutunduğu yer sebebi ile oluşan kanamalar Vitaminsizlik Kansızlık (anemi) Gebeliğin ilk 3 ayında (yüksek ateşli gribal hastalıklar, kızamık, çiçek, suçiçeği, menenjit vb.) Erken doğum (<37.hafta- <1.5kg) Geç doğum (+7 /O2) Güç doğum (biyolojik yapı-irilik) Plesenta ve göbek bağı ile ilgili anormallikler (dolanma) Doğum anındaki ciddi bulaşıcı hastalıklar Düşük ağırlıklı doğumlar (2200g’dan az kilo ise) Sarılık Çoğul durumlar (ikiz üçüz vb.)

15 Zihinsel Yetersizliğin Nedenleri
Doğum Sonrası Hastalıklar Travmalar-kazalar Havale Yetersiz beslenme Zehirlenme Yiyeceklerdeki katkı maddeleri Boyalı yiyecekler Zararlı maddeler

16 Bireylerin özellikleri
Bilişsel Gelişim Özellikleri Dikkat toplamada güçlük Kısa süreli h. zayıf/ Uzun süreli unutmaz Motivasyon düşük Başka şeye uygulama Akademik beceride güçlük Dil Gelişim Özellikleri Akranlara göre yavaş Sınırlı kelime Gramer-cümle kurma bozuklukları Sosyal Gelişim Özellikleri Sosyal-duygusal-davranışsal problemler Fiziksel Gelişim Özellikleri Büyük ve küçük kas becerileri Zihinsel yetersizliği olan bireyin aldığı eğitim Zihinsel yetersizliğin nedeni Zihinsel yetersizliğin derecesi Bireyin yaşı Etkileyen temel faktörler

17 İşitme Yetersizliği Tanım: İşitme duyarlılığının kısmen veya tamamen yetersizliğinden dolayı konuşmayı edinmede, dili kullanmada ve iletişimde güçlük nedeni ile bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun olumsuz etkilenmesidir. Ağır İşitenler İşitemeyen

18 İşitme Yetersizliğinin Nedenleri
Kalıtımsal (en yaygın-iç kulak-akraba evliliği) Doğum Öncesi Enfeksiyon ve hastalıklar Röntgen ışınları İlaç ve alkol Kan uyuşmazlığı Doğum Sonrası Enfeksiyon Zedelenme Hastalıklar Konuşma Sonrası Darbe Kulağa cisim sokma

19 Bireylerin özellikleri
Konuşma ve dil gelişimi En çok etkilenen alan Aynı dil gelişimi olmasına rağmen dil gelişiminde gecikme ya da edinememe Akademik başarı Okuma-yazma –anlama Sosyal ve Duygusal gelişim Aile-çocuk etkileşimi (en önemli) Çevre ile etkileşim Olumlu benlik özgüven İşitme kaybının tipi ve derecesi Çocuğun ve çevrenin tutumu Kaybın oluştuğu yaş Zihinsel gelişim Etkileyen temel faktörler

20 Görme Yetersizliği Görme keskinliği: belli mesafeden görme ve ayrıntıları ayırt etme Görme alanı: Baş çevrilmeden ve gözler oynatılmadan görülebilen alan Az görenler: Görme duyusunu öğrenme amacı ile kullanabilenler (gözlük, büyüteç, büyük punto, aydınlatma) Kör, ileri derece görme kaybı olan, öğrenmesini konuşarak, işiterek ve konuşan kitapları dinleyerek

21 Görme Yetersizliğinin Nedenleri
Yapısal yetersizlik Zedelenme Hastalık Kırılma hataları Göz küresinin yanlış boyutları !!! Miyop(uzak)- Hipermetrop(yakın) Kortikal görme yetersizliği Beyindeki oksipital lob

22 Görme Yetersizliği olan bireylerin özellikleri
Bilişsel özellikler Dokunma ve işitme duyuları daha gelişir. Öğrenme durumunda yaşantısal sınırlılıklara sebep olur. Akademik başarı Okuma-yazma becerilerinde sıkıntı Sosyal beceriler Çevreyi gözlemleme-taklit Davranış özellikleri İşlevsiz davranış sergileme (baş ve vücudu sallama, parmakla oynama, göze baskı yapma) Davranış problemleri

23 Dil ve Konuşma Bozukluğu olan Bireyler
Sözel iletişimde farklı seviye ve biçimlerde ortaya çıkan aksaklıklar nedeni ile dili kullanma, konuşma, iletişim güçlükleri bireyin eğitim performansını ve sosyal uyumunu olumsuz etkilemesi durumudur. Sözcük ve anlam oluşturma(biçimbilgisi-anlambilgisi) Sözcükleri birbirine bağlama (biçimbilgisi) Dilin ses sistemini organize ederek üretmede (sesbilgisi) Dilin kullanımına(edimbilgisi) ilişkin sorunlar Konuşma sorunları ise ses (kalitesi, tınısı, perdesi süresi), sesletim, (bireyin konuşmada yer alan organlarının ardışık, uyumlu hareketleriyle belirli bir dile ait konuşma seslerini doğru telaffuz etme becerisidir) ve akıcılıkta sıkıntı

24 Dil ve Konuşma Bozukluğunun Nedenleri
Organik Bozukluklar İşlevsel Bozukluklar Sinir-kas sistemi bozuklukları Doğum öncesinde yaşanan sorunlar, tümör, enfeksiyon, travma vb. Kekemelik ve ses kaybı Çevre faktörü Kalıtım(birincil-ikincil akraba) -çevre

25 Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler
“Okuma-yazma, bilgileri işleme gibi akademik becerilerinde ve konuşma becerilerinde güçlükler yaşayan ya da ortalamanın üstünde zekaya sahip olan çocuklar”

26 Sınıflandırma Öğrenme güçlüğü ile ilgili yapılan ve en sık karşılaşılan sınıflandırmaya göre, öğrenme güçlüğünü; Okuma güçlüğü, Yazma güçlüğü Aritmetik güçlük olarak 3 grupta ele alabiliriz.

27 Okuma Güçlüğü (Disleksi)
Harfler ve kelimelerin karıştırılması ve tersten algılanmasıdır. Okuma ve konuşmada zorluk yaşarlar. Okuma da yaşıtlarına göre daha geriden takip ederler. Genellikle ilkokula başlama dönemlerinde fark edilirler.

28 Yazma Güçlüğü (Disgrafi)
Sınıftaki yaşıtlarına göre yazması yavaştır. Harf, hece, noktalama, gramer yanlışları yapar. Bir kelimeyi birkaç parçaya bölerek yazar. En çok karıştırdıkları harf ve sayılar (b-d--,m-n,ı-i,g-ğ,g-y,ev-ve,2-5,6-9)

29 Aritmetik Güçlüğü (Diskalkuli)
Dört işlemi yapmakta zorlanırlar. Problemin çözümüne gitmekte sıkıntı çekerler. Aritmetikte kullanılan bazı sembol , işaret, terimleri anlamakta güçlük çekerler. Ev ödevi yapma alışkanlığı, yön kavramları, kaşık-çatal kullanma gibi becerilerde de yaşıtlarına göre geridirler.

30 Öğrenme Güçlüğünün Nedenleri
Organik nedenler Beyin zedelenmesi Kalıtım Net değil Çevresel nedenler Niteliksiz öğretim ortamı Biyokimyasal bozukluklar Vitamin eksiklikleri Bazı boyalı yiyecekler

31 Öğrenme Güçlüğü olan bireylerin özellikleri
Öğrenme Özellikleri - Akademik başarı, okuma-yazmada eksiklik Davranış Özellikleri Dil ve konuşma güçlükleri Algısal, algısal-motor güçlükler Bilişsel süreçlerde güçlükler Davranışsal ve toplumsal uyum güçlükler (aşırı hareket, yerinde duramama, odaklanmama, özgüvensiz, içe kapanık) Sosyal/Toplumsal Özellikler

32 Duygu Davranış Bozukluğu Olan Bireyler
Eğitim performansını olumsuz etkileyen davranışsal ya da duygusal tepkilerin uygun yaş, kültür ya da etnik normlardan önemli farklılık göstermesi Gerginlik aratan durumlarlara verilmesi beklenenin ötesinde tepki Tutarlı (iki farklı yer) Genel eğitim önlemleri ile çözümlenemeyen Duygu ve davranış bozuklukları diğer yetersizliklerle birlikte görülebilir. Şizofrenik bozukluklar, heyecan bozuklukları, kaygı bozuklukları Mevcut sosyal ve kültürel normlardan önemli derecede farklı ve sürekli

33 Duygu Davranış Bozukluğunun Nedenleri
Biyolojik nedenler Kişilik Çevresel nedenler Bebeklik !! Okula başladığında saldırgan davranışlar sergileme Arkadaşları tarafından reddedilme

34 Duygu Davranış Bozukluğu olan bireylerin özellikleri
Zeka ve Başarı Sosyal beceriler ve kişisel ilişkiler Kişisel ilişkilerde genellikle başarısız, Dostluk kurma ve sürdürmede güçlük Antisosyal davranışlar Yerinde oturmamak Sürekli şikayette bulunmak Çevreyi rahatsız etmek Öğretmeni umursamamak Eşyalara zarar vermek İçedönük davranışlar Nedensiz korku ve mutsuz

35 Otizm Spektrum Bozukluğu
İleri düzeyde ve karmaşık gelişimsel yetersizliktir. Doğuştan var olabildiği gibi, üç yaşa kadar olan dönemde de başlayabilir. <18 ay –tanı doğruluğu?? Erkeklerde daha fazla görülür. Ancak kızlarda daha olduğunda daha ileri düzeyde seyreder.

36 Otizm Spektrum Bozukluğunun Nedenleri (tam olarak saptanamamıştır)
Genetik Faktörler Bazı aileler Tek neden bu değil Beyin işlevlerindeki anormallikler Çevresel faktörler Anne-baba kişilik özellikleri Çocuk yetiştirme biçimi, Etnik köken, Eosyoekonomik durum Aşılar Kızamık, kabakulak, kızamıkçık ??? İlgili değil

37 Otizm Spektrum Bozukluğu olan bireylerin özellikleri
Bilişsel ve akademik Hafıza (ezber) Problem çözme becerileri Motivasyon İletişimsel özellikler Dil gelişiminde gecikme Yarısı ömür boyu hiç konuşmaz Tekrarlama Melodik ya da düz robotik konuşmalar Vücut dilini kullanmazlar Söyledikleri ile jest ve mimikleri birbirini tutmaz Akıcı konuşanlar karşılıklı konuşmada zorlanır Sosyal, davranışsal ve duyusal özellikler Öne arkaya doğru sallanma, el çırpma Okula aynı yoldan gitmek,hep aynı tabaktan yemek gibi takıntılar Acıya karşı duyarsızlık ve gülümseme, sevme ifadelerine karşı duyarsızlık

38 Fiziksel yetersizliği/süreğen hastalığı olan bireyler
Ortopedik yetersizlikler Sağlık yetersizlikleri Kas,kemik, eklemlerde oluşan iskelet sisteminin işlevini yerine getirememesi sebebi ile oluşan yetersizlikler Bireyin yaşadığı sağlık sorunları nedeni ile günlük yaşamını sürdürmede güçlüklerle karşılaşması ve tedavi-bakıma ihtiyaç duyması Kalp yetmezliği, astım, lösemi, epilepsi, şeker hastalığı

39 Fiziksel yetersizliği/süreğen hastalığın nedenleri
Doğum Öncesi Doğum Sırası Akraba evlilikleri Kan uyuşmazlığı Anne-baba yaşı İlaç-alkol uyuşturucu kullanımı Aşırı yorgunluk ve stres Erken doğum Geç doğum Güç doğum Bebeğin gelişim biçimi Doğum sırasında yaşanan travmalar Düşük ağırlıklı doğum Oksijensiz kalma Çoğul doğumlar

40 Fiziksel yetersizliği/süreğen hastalığın nedenleri
Doğum Sonrası Hastalıklar Havale Yetersiz ve dengesiz beslenme Kazalar Olumsuz çevre koşulları

41 Fiziksel yetersizliği/süreğen hastalığı olan bireylerin özellikleri
Psikomotor gelişim Kas bozuklukları sonucu kollarda, bacaklarda uzunluk farklı, duruş bozuklukları Küçük nesneleri yerden alma ve bırakma Zihinsel gelişim Kavramada eksiklik, rakamları tersine çevirme, matematik işlemlerinde zorlanma, yazma problemleri Dil gelişimi Merkezi sinir sitemine bağlı alıcı dil-ifade edici dil de sorun var/bel çatlağı ya da kaslarla ilgili ise sorun yok Sosyal gelişim Aşırı koruyucu ya da reddedici aile tutumu Toplumun acıması, arkadaşlarının alay etmesivb.

42