Giriş ve Kuramsal Altyapı

... konulu sunumlar: "Giriş ve Kuramsal Altyapı"— Sunum transkripti:

1 Giriş ve Kuramsal Altyapı
SİStem ANALİZİ Giriş ve Kuramsal Altyapı

2 Giriş ve kuramsal altyapı
Sistem düşüncesi Sistem teorisi / kuramı Sistem tanımları Sistemin ana unsurları / bileşenleri Sistem hiyerarşisi Sistem türleri / Sistemlerin sınıflandırılması

3 Sistem düşüncesi Bilgi devrimi İnsanlık tarihindeki üç büyük devrim
Tarım devrimi Sanayi devrimi Bilgi devrimi > 1950’lerden günümüze En önemli kaynak bilgi Bilgi artışı hızlı Toplumsal değişim ve gelişim hızlı

4 Türker Baş. Bilimsel Yöntem, 2010, s. 17. http://www. slideshare

5 Türker Baş. Bilimsel Yöntem, 2010, s. 19. http://www. slideshare

6 Sistem düşüncesi Sistem yaklaşımı ile düşünmeye başlama
Bilgi devriminin etkileri - Yaşam şekli üzerine etkisi - Kullanılan teknoloji üzerine etkisi - Düşünme şekli üzerine etkisi Girdi ve çıktı sözcüklerinin günlük dilde kullanılmaya başlaması Sistem yaklaşımı ile düşünmeye başlama - Gerçek dünya problemlerini çözmek için sistem teorisini uygulama

7 Sistem teorisi Bir sorunu bir sistem olarak ele almak
Örneğin, bir şirketin farklı birimlerinin birbirleri ile olan ilişkisini, bu ilişkilerin niteliklerini inceleme ve belirli bir birimdeki gelişmelerin diğer birimler üzerindeki etkilerini araştırma

8 Sistem teorisi Ortaya çıkış amacı modern mühendislik ve bilgi teknolojileri sistemlerine kavramsal bir yaklaşım sağlamak Günümüzde diğer türdeki sistemlere de uygulanmakta Sosyal sistemler Biyolojik sistemler > organizmaların tümünün birer sistem olduğu, alt sistemlerden oluştuğu ve üst sistemlerin parçası olduğu

9 Sistem teorisi Sistem teorisinin altında yatan fikir oldukça basit: kara kutu Bilgisayar gibi bir elektronik cihaz, sosyal bir örgüt olan bir şirket, insan gibi bir yaşayan varlık çevresinden aldığı girdileri yine çevresine iletmek üzere bir çıktıya dönüştüren bir kara kutu Buradaki kontrol mekanizmazı Kara kutunun içerisinde olanları izlemek değil Çıktıları gözlemek Beklenmeyen çıktı durumunda girdileri gözden geçirmek / düzeltmek

10 Sistem teorisi: Merkezi ısıtma sistemi örneği
Su su ısıtıcısı ile ısıtılır ve pompa vasıtasıyla tüm sisteme pompalanır Su ısıtıcısı ve pompanın çalışması için elektrik ve doğalgaz kullanılır Burada girdi, çıktı, kara kutu nedir? Girdi: Elektrik, doğalgaz, su Kara kutu: Su ısıtıcısı, pompa Çıktı: Radyatörlerden gelen sıcak hava

11 Sistem teorisi: Merkezi ısıtma sistemi örneği
Peki burada çıktının yani evlerimize gelen ısının kontrolü nasıl sağlanır? Termostat, - Odanı ısısını görüntüler - Oda ısısı belirlenen aralığın üzerine çıkar ya da altına inerse girdiler üzerinde ayarlama - Su ısıtıcısını ve pompayı durdurma ya da çalıştırma gibi

12 Sistem teorisi: Bir şirket örneği
Donanım / Ekipman Şirket çalışanları Şirketin ürettiği ürünler Girdi Kara kutu Çıktı Ekipman, çalışanlar Şirket Üretilen ürünler

13 Sistem teorisi: Bir şirket örneği
Kontrol nasıl sağlanır? Şirket yöneticisi Geleneksel yöntem > Sistem yaklaşımını kullanmadan çalışanları yakından izleyerek kontrol etmek Sistem yaklaşımı yöntemi > Çıktıyı hedeflemek ve çalışanların bu hedefe ulaşmak için çalışması Sistem yaklaşımı yönteminde şirket yöneticisi Kara kutunun nasıl çalıştığı, hedeflerin nasıl gerçekleştiği ile ilgilenmez Hedefler gerçekleşmezse devreye girer > Girdiye müdahale: Çalışanların, ekipmanın güçlendirilmesi

14 Sistem teorisi: Bir şirket örneği
Hedeflerin planlanması > Dikkatli ve gerçekçi Başarması çok kolay olursa Şirket kapasitesinin altında çalışacak, kaynaklar yeterince kullanılmayacak Başarması çok zor olursa Hedef tutturulamayacak, çalışanların motivasyonu kırılacak

15 Sistem sınırları Bir sistem tasarlanırken ilk karar verilecek şey sistem sınırları - Çıktılar ne olacak ? - Söz konusu çıktılar için gerekli girdiler neler? Sistem sınırları esnek olmalı - Çıktı miktarını artırmak amacıyla girdi artışı - Sistemi alt sistemlere bölerek girdi ve çıktı miktarlarını azaltma Alt sistemler Birçok sistemin meydana geldiği parçalar Parçası olduğu sistemin hedefleri doğrultusunda belirli bir görevi sistem yaklaşımı ile yerine getirme

16 Alt sistemler: Kütüphane örneği
Kütüphaneyi bir sistem olarak düşünürsek, kütüphanenin alt sistemleri nelerdir? Ödünç verme Sağlama Kataloglama ...

17 Alt sistemler: Bir şirket örneği
Bir şirketi sistem olarak düşünürsek, şirketin alt sistemleri nelerdir?

18 Alt sistemler: İnsan vücudu örneği

19 Bütüncül bakış açısı Sistemlerin en önemli niteliği
- Sistemi oluşturan parçların tek başına sahip olmadığı özellik ve yeteneklere sahip olması - Bir bütün olarak üretim sonuçlarının parçaların toplamından fazla olması Bu nitelik sistemleri anlamanın temel noktası

20 Sistem nedir? Düzenli bir şekilde etkileşim kuran ya da birbirine bağlı olan bir grup elemanın bir bütünü oluşturması Aynı ortak amaca hizmet eden bir grup ilişkili parça Aık dolaşım sistemi

21 Sistemin bileşenleri Dış çevre Sistemin sınırları Girdi Süreç Çıktı

22 Sistemin bileşenleri Çevre > Bir sistemin etrafındaki insanlar, olanaklar, politikalar, kurallar vb. - Sistem davranışını etkiler - Doğrudan yöneticinin kontrolünde değil - Sistemler diğer sistemler ve dış dünya ile ilişkili, bu dikkate alınarak analiz edilmeli Sınırlar > Sistem ile çevresi arasındaki çizgi - Sistemi oluşturan elemanlar ile sistemin dışında kalan ancak sistemin ilişkili olduğu elemanların ayrımı - Ayrım bzen kolay bazen karmaşık

23 Sistemin bileşenleri Girdi > Çevreden gelip sistem sınırlarından içeri giren ve sistem tarafından işlenen elemanlar - Girdi olmadan sistem işleyemez ve çıktı üretemez İşlem > Girdilerin çıktılara dönüşme süreci - Bir örgütün hedeflerine ulşamasını sağlar Çıktı > İşlem sonucunda ortaya çıkan ürünler

24 Sistemin temel unsurları
Hedefler Çevre Kaynaklar (Personel, para, ekipman vb.) Parçalar (Alt sistemler) Yönetim

25 Sistem hiyerarşisi Her sistemin çevre olarak adlandırılan daha geniş bir sistemin öğesi olması ve kendinden daha küçük sistemlerden yani alt sistemlerden oluşması

26 Sistemlerin sınıflandırılması
Açık x Kapalı Statik x Dinamik Canlı x Cansız Doğal x İnsan yapımı

27 Sistemlerin sınıflandırılması: Açık sistem
Çevreyle etkileşim halinde olan yaşayan sistemler Olasılıksal sistemler Açık sistemlerin çıktıları net olarak belirlenemez, sadece tahmin edilebilir Uçak bileti rezervasyon sistemi Bir uçus için kaç kişinin bilet alacağı net değildir Tahmin yürütülebilir Geçmiş tecrübeler, tarih, gün, saat aralığı bilgileri

28 Sistemlerin sınıflandırılması: Açık sistem
Ödünç verme Kütüpheneci belli bir gün kaç ödünç verme işlemi gerçekleşeceğini tahmin edemez Belli bir kitabın kaç kere ödünç alınacağı Zaman dilimine, kitabın konusuna vb. bilgilere göre tahmin edebilir

29 Sistemlerin sınıflandırılması: Kapalı sistem
Çevreyle hiç etkileşimi olmayan cansız sistemler Girdiyi ölçerek çıktının kesin olarak tahmini söz konusu Açık sistemlere göre yönetimi daha kolay Bir bilgisayar üreticisi belli bir sayıda bilgisayar üretmek için kaç tane ekran kartı, sürücü, işlemci vb. parçaya ihtiyacı olduğunu bilir

30 Sistemlerin sınıflandırılması: Doğal x İnsan yapımı
Doğal sistemler > Evrende kendiliğinden ortaya çıkan sistemler - Galaksiyi oluşturan en küçük atom yapısı - İnsanlar, hayvanlar İnsan yapımı sistemler - Tasarlanmış sistemler - Bilgisayarlar, köprüler, makinalar - Matematik, felsefe, müzik, dil

31 Sosyal ve kültürel sistemler
Biraraya gelen insanlar tarafından oluşturulur Aile, topluluklar, milletler gibi doğal olarak ortaya çıkanlar Dernekler, klüpler, partiler gibi isteyerek ortaya çıkarılanlar

32 Beşeri faaliyet sistemleri
İnsanların belirli amaçları gerçekleştirmek üzere faaliyet gösterdiği sistemler Diğer türdeki sistemleri içerir: sosyal, insan yapımı ve doğal sistemler Kütüphane, bir beşeri faaliyet sistemi - Kütüphaneciler ve kullanıcılar > Doğal sistemler - Bilgisayarlar, sınıflama sistemleri, bina > İnsan yapımı sistemler - Çalışma ortamı > Sosyal sistem