3. HAFTA: EĞİTSEL DEĞERLENDİRME

... konulu sunumlar: "3. HAFTA: EĞİTSEL DEĞERLENDİRME"— Sunum transkripti:

1 3. HAFTA: EĞİTSEL DEĞERLENDİRME

2 tanIlama Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin tüm gelişim alanlarındaki özellikleri ile yeterli ve yetersiz yönlerinin, bireysel özelliklerinin ve ilgilerinin belirlenmesi amacıyla tıbbî, psiko-sosyal ve eğitim alanlarında yapılan değerlendirme sürecidir

3 1_____________________2 ↓ ↓ Tıbbi Tanılama Eğitsel Tanılama
Özel eğitim gerektiren bireylerin tanılanması ve eğitim hizmetlerinin belirlenmesinde 2 tür modelden yararlanılmaktadır. Bunlar: 1_____________________2 ↓ ↓ Tıbbi Tanılama Eğitsel Tanılama

4 1. TIBBİ TANILAMA Tıbbi verilerin ve psikometrik ölçümlerin esas alındığı tanılama modelidir. Bu tanılama modelinde, yetersizliğin olup olmadığı belirlenmekte, yetersizliğe neden olan zedelenmenin yeri, derecesi, zedelenmeye yol açan etmenler, süreğen olup olmadığı ya da ilerleyip ilerlemediği gibi özellikler tespit edilmektedir. Tıbbi tanılamada bireyde var olan zedelenmenin nasıl bir gelişim göstereceği, nasıl giderilebileceği üzerinde yoğunlaşılmakta ve genellikle bu verilere dayanılarak yetersizlikten etkilenme derecesini en aza indiren tıbbi önlemler üzerinde durulmaktadır.

5 Psikolojik testlerle de bireyin dil, bilişsel, duygusal, sosyal ve motor becerileri standart koşullar altında değerlendirilmektedir. Tıbbi tanılama ve psikolojik testlerden elde edilen verilerle teşhis, sınıflandırma ve ön kestirimler yapılabilmekle beraber bu veriler ışığında özel eğitim gerektiren bireye uygun eğitim ortamları ve programları hakkında karar vermek mümkün değildir.

6 2. EĞİTSEL TANILAMA Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde, eğitsel amaçla bireyin tüm gelişim alanındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları belirlenerek en az sınırlandırılmış eğitim ortamına ve özel eğitim hizmetine karar verilir.

7 NEDEN EĞİTSEL TANILAMA?
Eğitsel tanılama; Eğitim öğretime nereden başlanacağına, Gelişim ve disiplin alanlarındaki performansın ortaya çıkarılmasına, Nasıl ve nerede eğitim ortamı oluşturulacağına, Hangi araçların kullanılabileceğine, Bireyin ne tür bir eğitim programına alınması gerektiğine, Bireyin eğitim gereksinimlerini en iyi şekilde karşılanabileceği ve akranlarıyla beraber olmasına en üst düzeyde olanak sağlayan(en az kısıtlayıcı ortam) ortamların belirlenmesine, Alınabilecek eğitsel önemlere, Bireyin yerleştirilebileceği kurumlar, konusunda bizlere ışık tutmaktadır.

8 2. EĞİTSEL DEĞERLENDİRME
Değerlendirme, öğretim sürecinin önemli öğelerinden biridir. Öğretmenler, eğitim ve öğretim sürecinde gerçekleştirdikleri değerlendirme etkinliklerinden elde ettikleri bilgileri temel alarak, öğrencilerin eğitim gereksinimlerini belirleme, öğretimi planlama ve etkili öğretim yapılmasına ilişkin kararlar alırlar.

9 Öğrenciler sınıfta problem davranışlar sergileyebilecekleri gibi (arkadaşlarının eşyalarına zarar verme, sınıf kurallarına uymama gibi) duyularla (işitme, görme), fiziksel yapıyla (ayaklarını ve ellerini kullanamama), sağlıkla (kalp, astım, şeker hastalığı) ilgili sorunları bulunabilir. Bu sorunlar öğrencinin eğitimin sağladığı fırsatlardan yararlanmasını engelleyebilir. Bu nedenle öğrencilerin gelişim ve disiplin alanlarındaki sorunlarını belirlemek ve öğrencilerin özelliklerine uygun öğretim uyarlamalarına ve değişikliklere gitmek gerekir. Tüm bunların yapılabilmesi için, öğrencilerin gelişim ve disiplin alanlarında ayrıntılı olarak eğitsel değerlendirmesinin yapılması gerekir.

10 Bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılaması Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nde oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından nesnel, standart testler ve bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapılır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama; eğitimin her tür ve kademesindeki geçişler ile bireylerin eğitim performansı ve eğitim ihtiyaçları dikkate alınarak veli ya da okulun/kurumun isteği üzerine gerektiğinde tekrarlanır.

11 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde (2006) eğitsel değerlendirmenin tanımı:
«Eğitsel amaçla, bireyin tüm gelişim ve akademik disiplin alanlarındaki yeterliliklerinin ve eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi»

12 Eğitsel değerlendirme sürecinde izlenen adımlar

13 (Çocuğun davranışlarında bir sorun var mı?)
FARKINA VARMA – TARAMA (Çocuğun davranışlarında bir sorun var mı?) Gönderme öncesi öğretim uygulamaları Başvuru / Gönderme TANILAMA – AYRINTILI DEĞERLENDİRME (Davranış bir yetersizlikle ilgili midir?) ÖZEL EĞİTİME UYGUNLUĞUNU BELİRLEME (Özel eğitim Hizmetleri için gerekliölçütler var mı?) PROGRAMI PLANLAMA BEP Geliştirilmesi (Ne öğretilecek? – Nasıl öğretilecek?) GELİŞİMİ İZLEME (Gelişmeleri kaydetme ve yeni kararlar alma) PROGRAMI DEĞERLENDİRME (Öğrenciyi ve programı değerlendirme)

14 Eğitsel değerlendirme süreci, bireyin tüm gelişim ve akademik disiplin alanlarındaki özellikleri ile ilgili etkili karar vermeye hizmet edecek bilgilerin elde edilmesini gerektirir. Öğretmen öğretim öncesinde, öğretim anında ve sonrasında öğrencinin performansı hakkında güvenilir ve geçerli bilgileri elde etmek için eğitsel değerlendirme adımlarını izler.

15 1. Farkına varma Değerlendirme sürecinin ilk adımıdır.
Okul ortamlarına bireysel özellikleri ve öğrenme yeterlikleri bakımından farklı olan öğrenciler her yıl katılmakta ve/veya öğrenimlerini sürdürmektedirler. Bu nedenle okul ve toplumsal yaşama uyumda yetersiz olan ya da yetersiz olma riski bulunan çocukların farkına varılması gerekir.

16 1. Farkına varma Aileler çocukların normal bir gelişim içinde olmadığını fark etmeyebilir veya isteksiz davranabilirler. Ayrıca çocuk ileri düzeyde sorun yaşıyorsa erken fark edilebilir, hafif derecede ise geç fark edilebilir. Öğretmenler bireysel farklılık gösteren öğrencileri erken yaşta fark edebilmeli ve gereken önlemleri almalıdır. Farklılıkları olan çocuklar aile ve yakın çevresi, hekimler ve öğretmenler tarafından fark edilebilirler.

17 Ne zaman farkedilir? Erken Çocukluk(0-36 Ay): Çocuğun bireysel fark edilmesinden sonra bu farklılığın nedeni, var olan durumu, ileride ortaya çıkabilecek sorunlar açısından değerlendirilmek üzere tıbbi tanılanması yapılmalıdır. Tıbbi tanılanma doğrultusunda, tıbbi tedavi ve rehabilitasyon ile birlikte destek Okul Öncesi Dönem (36-72 Ay): Bireysel farklılıkları aile ve çevresi tarafından fark edilen birey, tıbbi tanılanmasının yapılması için aile bilgilendirilmeli ve gerekli yönlendirme yapılmalıdır. Özel eğitime ihtiyaçları belirlenmiş, ay arasındaki çocuklar için, okul öncesi eğitimi zorunludur ve kaynaştırma uygulamaları kapsamında sürdürmeleri esastır. Zorunlu eğitim döneminde farkına varma: okulda görev yapan bir öğretmen, çocuğun ana-babası ya da diğer bir uzmanın eldeki kanıtlara dayanarak çocuğun özel eğitim ihtiyaçları olduğu yönünde belirtiler gösterdiğine ilişkin kaygılarını dile getirmesidir.

18 Farkına varma ya da ilk belirleme süreci iki aşamalı olarak planlanır:
Gönderme Öncesi Süreç: Öğrencinin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi için Rehberlik ve Araştırma Merkezi’ne gönderilmeden önce, çeşitli eğitsel müdahaleleri kapsar. Gönderme Süreci: Gönderme sürecindeki müdahaleler işe yaramıyorsa öğrencinin ayrıntılı değerlendirilmesinin yapılabilmesi için Rehberlik ve Araştırma Merkezi’ne gönderilmesi süreci başlar. Gönderme sınıf öğretmeni, rehberlik servisi ve öğrencinin ailesi ile birlikte alınan ortak kararlar gerçekleştirilmelidir.

19 2. Ayrıntılı değerlendirme
Ayrıntılı değerlendirme sürecinde öğrencinin gelişim geriliğine ya da yetersizliğine sahip olup olmadığı, eğer gerilik ya da yetersizlik varsa bunun yapı ve derecesi belirlenmeye çalışılır. Ayrıntılı değerlendirme sürecinde öğrencinin okulda var olan performans sorununun yetersizlikle ilgisi olup olmadığını anlamak ve öğrencinin ne tür özel eğitim hizmetlerine gereksinimi olduğunu belirlemek üzere gerçekleştirilir.

20 2. Ayrıntılı değerlendirme
Çeşitli nedenlerle öğrencilerin yetersizlik türünü ve derecesini belirlemek zorundayız. Çünkü; Öğrencinin yeterlilikleri, yetersizlikleri ve öğrenme gereksinimleri ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir. Bu tür bir değerlendirme, bilgileri tanılama ve sınıflandırma kararı vermek ve öğrenciye özgü gereksinimleri belirlemek için temel oluşturmaktadır. Öğrencinin özel eğitim hizmetlerinden yararlanabilmesi için yasal bir gerekliliktir. En önemlisi de ailelerin ve çocukların haklarının korunmasını sağlamış oluruz.

21 Eğitsel değerlendirme ve tanılamada ilkeler
2. Ayrıntılı değerlendirme Eğitsel değerlendirme ve tanılamada ilkeler Eğitsel değerlendirme ve tanılama erken yaşta yapılır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama, bireyin tüm gelişim alanlarındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları birlikte değerlendirilerek yapılır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama; fiziksel, sosyal ve psikolojik bakımdan birey için en uygun ortamda yapılır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama, bireyin yetersizliğine göre birden fazla yöntem ve teknik ile uygun ölçme araçları kullanılarak yapılır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama, bireyin eğitim ihtiyacı ve gelişimi dikkate alınarak gerektiğinde tekrarlanır.

22 2. Ayrıntılı değerlendirme
Eğitsel değerlendirme ve tanılamada, bireyin öğrenme ortamları ile yeterli ve yetersiz olduğu yönler birlikte değerlendirilir. Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde veli, okul ve uzmanlar iş birliği içinde çalışırlar. Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde ailenin ve gerektiğinde bireyin görüşü alınır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama süreciyle ilgili olarak birey ile ailenin görüş ve onayları alınmadan hiçbir açıklama yapılamaz. Eğitsel değerlendirme ve tanılama sonuçları sadece yasal ve eğitimle ilgili kararlar almak için kullanılır.

23 2. Ayrıntılı değerlendirme
Eğitsel değerlendirme ve tanılama hizmetlerini RAM’lar bünyesinde oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurullarınca yürütülmektedir. Söz konusu kurul RAM müdürünün görevlendireceği müdür yardımcısı ya da bölüm başkanı başkanlığında; Özel eğitim hizmetleri bölüm başkanı, Psikolojik ölçme araçlarını kullanabilen bir rehber öğretmen, Görme, işitme ve zihinsel engelliler sınıf öğretmenlerinden bir öğretmen, Bulunması hâlinde gezerek özel eğitim görevi yapan bir öğretmen, Bireyin velisi, Özel eğitim değerlendirme kuruluna: üyelerin dışında gerektiğinde dışarıdan eğitim programcısı, odyolog, psikolog, psikometrist, sosyal çalışmacı, dil ve konuşma terapisti, fizyoterapist, uzman hekim gibi diğer meslek elemanlarından seçilecek birer kişi üye olarak çağrılabilir

24 Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama İçin Gerekli Belgeler:
2. Ayrıntılı değerlendirme Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama İçin Gerekli Belgeler: Bireyin, velisinin ya da 18 yaşından büyük bireyin kendisinin, okul yönetiminin eğitsel değerlendirme isteğine ilişkin yazılı başvurusu. Okul öğrencisi ise okulu tarafından düzenlenen eğitsel değerlendirme isteği formu. Özel eğitim okulu, özel eğitim sınıfı ve kaynaştırma eğitimine devam eden öğrenciler için bireysel gelişim raporu. Tıbbî tanılaması ile güç kaybının gösteren özürlü sağlık kurulu raporu. Özel eğitim merkezlerince hazırlanacak her aya ait “Performans Kayıt Tablosu ile “Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu(Rapor yenilemelerinde). En az 4 adet fotoğraf. Nüfus cüzdanının sureti veya fotokopisi. 

25 Ram’da eğitsel değerlendirme süreci
2. Ayrıntılı değerlendirme Ram’da eğitsel değerlendirme süreci Eğitsel değerlendirme talebine ilişkin olarak ilgilinin(veli, birey, okul/kurum) belgeleri kontrol edilerek yazılı müracaatı kabul edilir. İlk kez yapılan müracaatta aile fertlerinden bireyin zihinsel, fiziksel, duygusal, sosyal gelişimi hakkında bilgi alınır ve “görüşme formuna” işlenir. Gerektiğinde müracaat konusuna ilişkin olarak bireye nesnel, standart testler uygulanmak suretiyle psikometrik değerlendirme yapılır.

26 2. Ayrıntılı değerlendirme
Ayrıntılı değerlendirme sürecinde daha çok standartlaştırılmış testlerden yararlanılmaktadır. Tanılama sürecinde yer alan değerlendirme işlemleri şunlardır: Sosyal, duygusal ve uyumsal değerlendirmeler için projektik test formları, davranış derecelendirme ölçekleri, gözlemler, görüşmeler, bilişsel işlevleri ölçen standart testler Anne, baba ve öğretmen ile yapılan görüşmelerde öğrencinin sağlık, eğitsel ve sosyal özgeçmişine ilişkin bilgiler Sınıf gözlemlerini ve başarı testlerini içeren eğitsel değerlendirme İşitsel ve görsel keskinliği ölçen testler, fiziksel ve sağlık incelemeleri içeren tıbbi değerlendirmelerdir.

27 2. Ayrıntılı değerlendirme
Kullanılan Testler: Genel zeka düzeyinin tespiti amacıyla: Wisc-R(6-16 Yaş), Stanford Binet Zeka kesti(2-14 Yaş). İşitme, dil ve konuşma güçlüğü olan bireylere: Leither Porformans Testi(2-18 Yaş). Görme yetersizliği bulunan bireylere: Görmeyenler için Stanford Binet Zeka kesti(2-14 Yaş). Gelişim düzeyinin belirlenmesi amacıyla: Denver Gelişim Tarama Testi, GEÇTA Ön testler: özel öğrenme güçlüğünün tespitinde kullanılan görsel algı düzeyinin belirlemeye yönelik Bender Geştalt Görsel Algı Testi Konuşma yetersizliğinin tespitine yönelik olarak: Sesletim Ses Bilgisi, Dil gelişiminin tespitinde: PEABODY Resim Kelime Testi (2-12 yaş)

28 2. Ayrıntılı değerlendirme
Uygulanan ölçme aracı ya da tıbbi değerlendirme sonucu akranlarından anlamlı derecede farklılık gösteren ve özel eğitim ihtiyacı olduğu düşünülen bireylerin, yetersizliklerine uygun “Performans Belirleme Formu” kullanılmak suretiyle gelişim alanındaki özellikleri değerlendirilir. Yapılan eğitsel değerlendirme ve tanılama sonuçları doğrultusunda nihai kararların alınabilmesi için birey ya da bireyin velisi, “Davetiye” tanzim edilerek Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu toplantısına çağırılır.

29 2. Ayrıntılı değerlendirme
İlk kez eğitsel değerlendirme ve tanılaması yapılarak resmi eğitim tedbiri önerilen bireylere “Eğitim Planı” hazırlanır. Söz konusu bireyler için tekrarlanacak eğitsel değerlendirme ve tanılama hizmetlerinde kademeler arası geçişler hariç olmak üzere “Eğitim Planı” hazırlanmaz. İl/İlçe Özel Eğitim Hizmetleri Kurulunca, Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu doğrultusunda özel eğitime ihtiyacı olan bireyin uygun resmî okul veya kuruma yerleştirilmesi yapılır.

30 3. Özel eğitime uygunluğunu belirleme
Ayrıntılı değerlendirme etkinlikleri sonucunda toplanan bilgiler özetlendikten ve raporlandıktan sonra öğrencinin özel eğitim hizmetlerinden yararlanmasının uygun olup olmadığına karar verilir. Özel eğitim hizmetleri için uygunluğuna karar vermede, uygun bir eğitim ortamına yerleştirmede ve bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanmasında öğrencinin sadece tanılanmış olması yeterli değildir. Öğrencinin bu yetersizliğinin, örneğin ortopedik yetersizliğin yanı sıra yetersizliğinin öğrencinin eğitsel performansını olumsuz etkilemesi gerekir.

31 3. Özel eğitime uygunluğunu belirleme ve yerleştirme
Bu amaçla öğrencinin yetersizliği, öğrenme ve davranışsal özellikleri, yönetmeliklerde belirtilen uygunluk ölçütünü karşılayıp karşılamadığına bakılır. Örneğin zihinsel yetersizliği olan öğrencinin özel eğitim hizmetlerinden yararlanabilmesi için şu iki işleve bakılır: Zihinsel işlevlerde normalin altında olması ve uyumsal becerilerde sınırlılık göstermesi

32 3. Özel eğitime uygunluğunu belirleme ve yerleştirme
Özel eğitime uygunluğu belirleme sürecinin bir başka boyutu uygun yerleştirme ve özel eğitim hizmetlerinin neler olabileceğini belirlemektir.

33 En az kısıtlayıcı ortam
En fazla kısıtlayıcı ortam

34

35

36 4. PROGRAMI PLANLAMA - BEP
Yerleştirme işlemi gerçekleştirildikten sonra bireyselleştirilmiş eğitim programlarının planlanması için yapılan değerlendirme çalışmalarıdır. Bu tür değerlendirme ile öğrencinin var olan performans düzeyinin ne olduğu, sınıfta evde ve toplumsal ortamda öğrenci için gerekli olan eğitim gereksinimlerinin ne olduğu, sınıfta, evde ve toplumsal ortamda öğrenci için gerekli olan eğitim gereksinimlerinin neler olduğu araştırılır.

37 5. Gelişimi izleme Bu adımın amacı; öğrencideki ilerlemeyi belirlemek ve ilerleme yoksa öğrencinin öğretiminde değişiklik yapılıp yapılmayacağına karar vermektir. Öğretimin akışı içinde öğretmenler yeni kararlar alabilmek için sürekli tanılamaya dayalı bir öğretim modelini uygulamaya koymalıdır. Tanılamaya dayalı öğretim modelinde, öğretimin planlanması ve uygulanması sürecinde şu adımların izlenmesi gerekir: Öğrencinin gereksinimlerini belirlemek Amaçları belirlemek Öğretim yöntemlerini seçmek Öğretim materyallerini seçmek Değerlendirme araçlarını hazırlamak

38 6. ÖĞRETİM PROGRAMINI DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin dışında öğretim programlarının kendisini değerlendirmektir. BEP yılda en az bir kez gözden geçirilmelidir. Program değerlendirmesi, öğrencilerin öğretim sonundaki performansını belirlemek ve gerçekleştirilen öğretim etkinliklerinin ne derece etkili olduğunu belirlemeyi hedefler. Bir diğer nedeni de çocuklar ve aileleri üzerinde programın etkilerini ortaya koymaktır.

39 Ülkemizde toplam nüfus içinde özel gereksinimli birey oranı nedir?
2. Modern anlamda özel eğitim kim tarafından başlamıştır?

40 Serdivan Özel Eğitim Anaokulu
Şehit Ali Borinli Özel Eğitim İlkokulu Şehit Ali Borinli Özel Eğitim Ortaokulu Şehit Ali Borinli Özel Eğitim Mesleki Eğitim Merkezi (Okulu) Sakarya Özel Eğitim Uygulama Merkezi I. Kademe Sakarya Özel Eğitim Uygulama Merkezi II. Kademe Sakarya Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi (Okulu) Kanada Özel Eğitim Uygulama Merkezi I. Kademe Kanada Özel Eğitim Uygulama Merkezi II. Kademe Nilüfer Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi (Okulu) Sakarya Bilim Ve Sanat Merkezi Noksel İlkokulu Özel Alt Sınıfı Kaynaştırma Sınıfı Herhangi bir devlet okuluna gitmeyen özel gereksinimli birey (18 yaş altı) Herhangi bir devlet okuluna gitmeyen özel gereksinimli birey (18 yaş üstü) Herhangi bir kurumda çalışan özel gereksinimli birey