(Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü)

... konulu sunumlar: "(Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü)"— Sunum transkripti:

1 (Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü)
DERS Bilgisayar-1 ÖĞRETİM ELEMANI Öğr.Gör. Osman SİNECEN (Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü)

2 İLETKEN (CONDUCTOR) NEDİR?
Fizikte elektrik enerjisi ve ısı enerjisi geçiren cisimlere iletkenler denir. İletkenler başlıca katı, sıvı ve gaz halinde olabilirler. Bir maddenin elektrik akımını iletebilmesi için son yörüngesindeki serbest elektron sayısı 4 ten az olmalıdır. Buna göre tüm metaller iyi bir iletkendir. İçerisinde iyon olan her sıvı iletken özellik gösterir, buna göre insan vücudu da iyi bir iletkendir. Saf su yalıtkan, içme suyu iletkendir. İletkenliğin derecesi elektrik akımına gösterilen direnç (direnç=resistor= bir nesnenin elektrik akımına karşı dayanma özelliği) belirler. Direnci 0 (sıfır) olan iletkenlere süper iletken denir. Süper iletkenlik pratikte sıcaklığın belirli bir seviyeye düşürülmesi ile mümkündür. Dolayısıyla süper iletkenlik, maddenin düşük sıcaklıklarda direncinin sıfıra düşürülmesi ile elde edilir. Yalıtkan malzemelerin son yörüngesinde 8 elektron bulunur. Cam, kauçuk, yağ, pamuk örnek gösterilebilir. Son yörüngesinde 4 elektrona sahip elementlere yarı iletken elementler denilir. Bunların elektriksel açıdan davranışları belirli bir eşik değerine kadar yalıtkan sonrasında ise iletken özellik gösterirler. Diyot, transistör ve bunun gibi devre elemanları bu tür malzemelerden yapılır. Altın, gümüş ve bakır en iyi iletkenlerdir. Bakır ucuz olduğundan elektrik iletiminde kullanılır.

3 Malzeme Direnci (Ohm) Gümüş 15,9 Bakır 17,1 Altın 22,1 Alüminyum 26,5 Çinko 52,8 Demir 96,1 Tablo: Bazı malzemelerin elektrik akımına gösterdikleri direnç değerleri

4 Statik Elektrik ve Oluşumu
Doğada görülen tüm eşyalar atomlardan oluşur. Atomlar elektron (-) , nötron (yüksüz) ve proton (+) parçacıklarından oluşur. Atomlarda proton ve elektron sayıları genelde eşittir. Bu eşitlikten dolayı atomlar yüksüz sayılır. Fakat 2 atom birbirine sürtündüğünde aralarında elektron geçişi olur. Bu durumda atomlardan biri elektron fazlalığına sahip olurken diğerinde elektron azalır. Elektron fazlalığı olan atom negatif yüklü, elektron azlığı olan atom ise pozitif yüklü olur. Bu şekilde oluşan yük farklılığına statik elektrik denir. Doğada şimşek, yıldırım buna örnek verilebilir. Statik elektrik neme, malzemeye, yüzeyin pürüzlüğüne, sıcaklığa ve gerilme gibi başka özelliklere de bağlıdır.

5 İnsanların statik elektrik yüklenmesi yürüme esnasındaki sürtünmelerden, araçlara inip binmesinden, çalıştıkları masadan, giymiş-çıkarmış oldukları elbiselerden olabilir. Sürtünme ile elektriklenmeye triboelektrik denir. Aşağıdaki tabloda insanların hareketleri esnasında oluşan bazı statik elektrik miktarları ve bunları oluşturan unsurlar verilmiştir. Statik Elektriği Oluşturan Faktörler Ortam nem değeri %10-%20 Nem %65-%90 Nem Vinylex kaplı ortamda çalışırken 6000 V 600 V Plastik klasör taşıma 7000 V 150 V Vinylex kaplı ortamda yürümek 12000 V 250 V Halı üzerinde yürümek 35000 V 1500 V

6 Pozitif Yük Hava İnsan Teni Deri Cam Saçımız Naylon Yün Kürk İpek Kağıt Pamuk Artar 0 (Yüksüz) Çelik Ağaç Akrilik Sert Lastik Nikel, Bakır Altın, Platin Polyester PVC Silikon Teflon Negatif yük Tablo: Triboelektrik Listesi (Üstte bulunan elemanlardan biri ile alttaki elemanlardan biri sürtüldüğünde üstteki pozitif, alttaki eleman ise negatif duruma geçmektedir. )

7 Statik yükün voltajı çok fazla olmasına karşın, akımı çok zayıftır
Statik yükün voltajı çok fazla olmasına karşın, akımı çok zayıftır. Akım voltaj ile doğru orantılı olsaydı, birçok yüksek voltaj trafosu ile ilgilenen televizyon tamircisi çırağı yetişmezdi. Uçaklarda statik elektrik, hem fırtınalı havalarda üzerlerine düşen yıldırımın etkisiyle hem de kabin içindeki elektronik elemanların yaydığı, kabloların oluşturduğu, insanların kabin içindeki malzemelere sürekli sürtünmesi ile de oluşmaktadır. Eleman Adı Bozulma Gerilimi Mosfet 100 V Schottky Diyot 300 V Eprom Bipolar Transistör 380 V Jfet 140 V Film Direnç Op-Amp 190 V Tristör 680 V CMOS 250 V TTL 1000 V Tablo 3: Bazı elektronik elemanların bozulabileceği gerilim değerleri.

8 Statik Elektriğin Zararları
İnsanların almış oldukları statik elektrik hem sağlıklarına, hem de kullanmış oldukları elektronik cihazlara zarar vermektedir. Statik elektrik plastik, levha, kağıt , karton gibi yalıtkan malzemelerde çalışan bir çok endüstrinin sorunudur. Statik elektriğin dezavantajlarından biri de yüzeylerin tozlanmasına neden olmasıdır. Elektrostatik itme veya çekme nedeni ile malzeme ya makineye yada birbirine yapışır. Elektrostatiklenme nedeni ile toz veya diğer parçacıklar malzemeye yapışır. Buda çok ciddi kalite sorunlarına yol açar. Toz kaplı donanım birimlerinin ısı transferi güç olmakta ve cihazlar ısınmaktadır. Ayrıca nemle birleşen toz parçacıkları iletken bir yapı gösterebilir. Bunun önüne geçmek için antistatik temizleme spreyleri kullanılmalıdır. Bayanlarda statik elektrik özellikle akne (yüz, omuzlar, sırt ve göğüsteki yağ bezleriyle ilgili bir deri hastalığı), seboreik (aşırı yağlanma ve yağ bezi sayısının en çok bulunduğu alanlardaki iltihaplanma) dermatit gibi deri hastalıklarına neden olduğu tespit edilmiştir.

9 BİLGİSAYAR KULLANIMI VE SAĞLIK
BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

10 BİLGİSAYAR HER YERDE! Ödev yapmaktan grafik çizmeye, uçak kullanmaktan süt sağmaya, tıptan ticarete, işte, okulda, evde her yerde kullandığımız bilgisayarların bize sunduğu yararları saymakla bitiremeyiz.

11 BİLGİSAYAR VE SAĞLIK Bilgisayarların, bilinçsizce ve uzun süre kullanıldığı zaman sağlık sorunlarına neden olabildiği de bir gerçek. Bu sağlık sorunları kimilerinde ellerde, bileklerde, kollarda, omuzlarda, boyunda ve sırtta ağrı, tutulma veya kasılmayla kendini gösterirken, kimilerinde halsizlik, isteksizlik ve görme bozuklukları olarak ortaya çıkabiliyor.

12 BİLGİSAYAR BAŞINDA İKEN..
Birçok kişi bilgisayar başında iken, nasıl oturduğunu çoktan unutmuş, sırt öne eğilmiş, eller klavye ya da fare üstünde, gözleri ekrana kilitlenmiş vaziyette zamanın ne kadar hızlı geçtiğinden habersizdir. Ancak bilgisayar başından kalktıklarında; gözlerinde yanma, boyun kaslarında ağrı ve sertleşme, elde uyuşukluk, yorgunluk gibi şikâyetlerden söz etmeye başlarlar.

13 PEKİ NE YAPMALIYIZ? Yanlış bilgisayar kullanımından kaynaklanan sağlık sorunlarından etkilenmek istemiyorsanız, bilgisayar kullanırken dikkat etmeniz gereken bazı kurallar var..

14 BİLGİSAYAR SATIN ALIRKEN…
Bilgisayar satın alırken işlemcisinin, bellek kapasitesinin veya çoklu ortam özelliklerinin yanında bilgisayar monitörünün ne kadar radyasyon yaydığı, klavye ve faresinin ergonomik olup olmadığı gibi konulara da dikkat edin.

15 ORTAMI HAVALANDIRIN Bilgisayarın bulunduğu mekânın havasının mutlaka belli aralıklarla nemlendirilmesini sağlayın.

16 ÇALIŞMA ORTAMINI DÜZENLEYİN
İşyerinde, okulda veya evde bulunan bilgisayarı ortaklaşa kullanırken her oturduğunuzda çalışma ortamını ihtiyaçlarınıza göre ayarlayın.

17 MASANIZI DÜZENLEYİN Sık kullandığınız kâğıtları, kitapları veya diğer araç gereçleri kolayca uzanabileceğiniz mesafelerde tutun.

18 TEMİZLİĞE DİKKAT! Ortamın ve ekranın tozunun ıslak bezle sık sık alınması ekrandaki görüntünün netleşmesini sağlar.

19 AYARLANABİLİR SANDALYE KULLANIN
Çalışma sandalyesi satın alırken yükseklik ile sırtlığının ayarlanabilir olup olmadığına dikkat edin. Sandalyenin yanlarda kolları dinlendirebilecek yerlerinin olması ve sırtlığının dik olması çalışma sırasında sizi rahat ettirir. Sandalyeye oturduğunuz zaman başınızın dik, sırtınız destekli, kollarınız rahat, gözleriniz ekranın tam karşısında olsun. Ekrana olan uzaklığınızın cm arasında olmasına özen gösterin.

20 UYGUN MASA SEÇİMİ Yüksek masalar çalışmak için uygun değildir. Oturulan masanın yüksek olmaması, omuzların yüksekte kalmaması gerekir. Omuzlar ne aşağı inmeli ne de yukarı çıkmalıdır.

21 IŞIK YANSIMALARINDAN KORUNUN
Oda aydınlatması için gündüzleri gün ışığı kullanın. Akşamları ise lambanın ışık şiddetinin normalden yarı yarıya daha az olmasını sağlayarak ışık yansımalarını aza indirmeye çalışın. Monitörünüzü yan tarafı pencereye bakacak biçimde yerleştirerek pencereden gelen ışık yansımalarından korunun.

22 UZUN SÜRE HAREKETSİZ KALMAYIN
Uzun süre hareketsiz oturmak rahatsızlık ve kas yorulmasına yol açabileceği için, çalışırken küçük molalar verilip esneme egzersizleri yapılmalıdır. Bilgisayarda uzun süre çalışacaksanız en azından saatte bir, mümkünse daha da sık olarak kısa molalar verin.

23 EKRANA BAKARKEN.. Gözlerinizi kırpmayı unutmayın. Aslında göz kırpmak düşünmeksizin, kendiliğinden yaptığımız bir eylemdir. Ancak insanlar normal şartlarda bilgisayar kullanırken daha az göz kırpar. Bu durum gözler için zararlıdır. Göz kırpmak, gözlerinizi doğal olarak koruyup nemlendirir ve göz kuruluğunun önlenmesine yardımcı olur. Her 20 dakikada bir önünüzdeki ekrana bakmaktan vazgeçip yaklaşık 5-6 metre uzaklıktaki bir nesneye bakarak göz kaslarınızın gevşemesini sağlayın.

24 PEKİ YA DİZÜSTÜ BİLGİSAYARLAR?
Dizüstü bilgisayarları masa başına oturmadan uzun süreli kullanmayın. Yatak gibi rahat mekânlarda dizüstü bilgisayarla çalışırken, ister istemez öne doğru eğiliriz ya da bilgisayarı kucağımıza alırız. Bu tür uzun süreli kullanımlar duruş bozukluğu, omuz, boyun ve bel kaslarının zorlanması ile şiddetli ağrılar duyulmasına neden olabilir. Bu riski azaltmak için, dizlerinizin üstüne koyduğunuz bilgisayarın ekranını yükseltmek için bacaklarınızın üzerine mutlaka bir destek (kalın bir kitap gibi) koyun.

25 İDEAL ÇALIŞMA ORTAMI Ekranın üst kenarı göz hizasında;
Ekran kol boyu mesafede (40-80cm) Koltuk arkalığı iyi bir bel desteği sağlar Koltuk arkalığı ve oturağın yüksekliği ile yatıklığı kullanıcı tarafından kolayca ayarlanabilir Klavye yüksekliği, kol ile ön kolun gevşek ve yere paralel durmasına imkan sağlar Bilekler düzgün Eğer gerekiyorsa, yumuşak yüzeyli ve hareketli bir bilek desteği Bacaklar yere paralel Çalışma yüzeyinin altında bacaklar için geniş alan Ayaklar tamamen yere veya bir ayaklığa basıyor

26 BİLGİSAYAR NEDİR?

27 Birçok yöntemin kaynağı doğadır
Birçok yöntemin kaynağı doğadır. İster yapay sinir ağları, karınca kolonisi sistemi, genetik algoritmalar, bilgilerin modellenmesi çeşitleri, problem çözme teknikleri, isterse de doğal dil işleme ve tanıma problemleri, sonuç olarak bunlar temelini gerçek yaşamdan almaktadır. O halde bilgisayar kaynağını doğadan aldığına göre: Bilgisayar; Bilgileri işleyen ve işlenmiş olan bilgileri yorumlayabilen elektronik bir makinedir. Şeklinde tanımlayabiliriz.

28 Bilgisayar Çeşitleri Ana bilgisayar: Çok hızlı işlem gücü ve dev bellek güçleri olan bilgisayarlardır. Çok sayıda bilginin güvenle işlenmesi gerektiği durumlarda kullanılır. Mini bilgisayar: Yüksek işlemci hızlarına, yüksek RAM ve geniş sabit disk kapasitelerine sahip bilgisayarlardır. Okullarda, şirketlerde, fabrikalarda bulunabilir ve kendisine bağlı istemci bilgisayarlara hizmet verir. Ağ (Network) bilgisayarlar: Bellek güçleri, disk kapasiteleri ve işlem güçleri sınırlı bilgisayarlardır. İntranette iş yürütmek için kullanılır ve güçlü bir sunucuya bağlıdır. (İntranet: Kapalı ortamlarda birbiriyle iletişim içerisinde bulunan bilgisayar bağlantı şekline denir.) Kişisel bilgisayar: Evlerde ve iş yerlerinde tek kişi tarafından kullanılan bilgisayarlardır. Dizüstü bilgisayar: Bünyelerinde bulundurdukları pilleri sayesinde elektriksiz birkaç saat kullanılabileceği gibi doğrudan elektrik kaynağı ile de kullanılabilen bilgisayarlardır. Gelişen teknolojiyle netbook ve tablet bilgisayar da yaygınlaşmaya başlamıştır.

29 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
1: Monitör

30 Monitör Çeşitleri 1: Monitör a- CRT MONİTÖRLER
En eski monitör tipidir, çok yer kaplar, enerji tasarrufu yok denecek kadar azdır. İçerisinde bulunan üç ayrı ışın tabancasından çıkan ışınlar renk hüzmesinde süzülerek alüminyum kaplı fosforik yapıya çarpar ve renk olur, bu şekilde görüntü oluşur.

31 1: Monitör b- LCD MONİTÖRLER Enerji tasarrufu sağlar, kullanım kolaylığı sağlar. Likit kristal yapı barındırır. Floresan lambadan çıkan ışınlar bu likit kristalden geçer renk plazmasından süzülür ve pixel'e renk verir, bu şekilde görüntü oluşur. LCD ekranlarda üretim aşamasında ölü pixel’ler meydana gelir, bu ölü pixel’ler gözle görülmez ancak ölü pixel sayısı arttığında görüntü bozukluğu şeklinde fark edilebilir.

32 1: Monitör c- PLAZMA MONİTÖRLER 2 Cam arasında düzgün dağılmış XENON ve NEON gazlarının ışığı yansıtmasıyla çalışan monitörlerdir. Plazma monitörler günlük kullanım için üretilmiş cihazlar değillerdir. Pahalıdırlar.

33 1: Monitör d- LED Monitörler Çalışma mantığı LCD ile aynıdır. Tek farkı aydınlatma ışığı olarak florasan yerine LED ışık (IŞIK YAYAN İYOT) kullanılmasıdır.

34 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
2: Klavye

35 2: Klavye KLAVYE ÇEŞİTLERİ

36 BAĞLANTI ŞEKLİNE GÖRE KLAVYE ÇEŞİTLERİ
AT klavyeler PS/2 klavyeler USB klavyeler İLETİŞİM ŞEKLİNE GÖRE Kablolu Infrared Radio Frekansı Bluetooth

37 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
3: Fare

38 BAĞLANTI ŞEKLİNE GÖRE FARE ÇEŞİTLERİ
Seri fareler PS/2 fareler USB fareler İLETİŞİM ŞEKLİNE GÖRE Optik Fareler (Toplu fareler) Kablolu Infrared Radio Frekansı Bluetooth

39 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
4: Kasa

40 4: Kasa KASA ÇEŞİTLERİ Kasa, metal aksam ve 220 Volt şebeke gerilimini sistemin çalışabilmesi için gerekli olan 5 Volt ve 12 Volt doğru gerilim değerine dönüştüren güç kaynağı bölümünden oluşmaktadır. Çeşitleri: 1. Slim Line (İnce Kasa) : 286 bilgisayarlar ile çıktı ve monitör kasanın üzerine konur. İnce olması iyi ama yeterli genişleme imkanı yoktu ve iç havalandırma açısından uygun değildi.    2. Desktop (kalın kasa)  :  386 bilgisayarlar ile çıktı monitör üzerine konulurdu. Geniş hava dolaşımı iyiydi ama çok yüksekti, monitör üzerine konulunca ergonomik olmuyordu. 3. - mini tower (küçük kasa) - midi tower (orta boy kasa)  - Big tower (büyük boy kasa)      4. ATX Kasa  : Pentium II’lerle birlikte çıktı. Bu kasalarda güç kaynağı teknolojisi farklıdır.

41 Bir kasada hangi özellikler olmalı?
* Hava akışı için mümkün olduğunca iç hacmi geniş olmalı * Sıcak yaz günlerinde hava akışı için önden içeriye üfleyen ve arkadan sıcak havayı atan egzort fanı olmalı ( Fan yoksa bile takılabilir olmalı ) * Kasanın sağlamlığı için malzeme kalitesi yüksek olmalı (0.8mm japon çeliği) * Kasa üzerinde sık kullanılabilecek ses çıkışları/usb/e-sata çıkışları bulunmalı. * Kasa içi kablo toplama delikleri ve mümkünse aparatları da olmalı. * Tozlanmayı önlemek için kasa fan ızgaralarında filtre olmalı mümkünse. * Kasanın ayakları sağlam olmalı titreşimi engellemek için.

42 4: Kasa 1- Slim Kasa 2. Desktop (kalın kasa) 3. - mini tower (küçük kasa) - midi tower (orta boy kasa)  - Big tower (büyük boy kasa) 4. ATX Kasa

43 4: Kasa – Power Supply (Güç Kaynağı)

44 PowerSupply İle İlgili Bazı Terimler
4: Kasa – Power Supply (Güç Kaynağı) PowerSupply İle İlgili Bazı Terimler SCP ( Short Circiut Protection )Kısa Devre koruması; sistem bileşenlerinde olağan dışı bir durum yani kısa devre oluştuğunda diğer aygıtların zarar görmesini engeller. UVP (Under Voltaje Protection )Düşük Voltaj Koruması; özellikle akım dalgalanmasında sistem bileşenlerinizin korunmasına yardımcı olur. OVP ( Over Voltaj Protection )Yüksek Voltaj Koruması OCP ( Over Voltage Protection )Aşırı akım koruması OPP ( Over Power Protection )Aşırı güç korumasıdır. OTP ( Over Temperature Protection )Aşırı sıcaklık koruması; tehlike anında sistem kapanacaktır. Olası bir yangın riskini engelleyecektir.

45 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
5: Anakart

46 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
6: İşlemci

47 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
7: RAM (Random Access Memory= Geçici Bellek)

48 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
8: Ekran Kartı

49 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN TEMEL ELEMANLAR
9: HDD (Hard Disk=Sabit Disk) Hızları : Rpm (Repeat per minute = Dakikadaki devir sayısı) ölçü birimi ile belirlenir. Örnek: 5400 Rpm, 7200 RPM, Rpm, Rpm gibi. Büyüklük birimleri: 2.5’’ (Dizüstü için) 3.5’’ (Masaüstü için)

50 9: HDD (Hard Disk=Sabit Disk)
Sabit disk nedir? Bilgisayarlarda bilgi depolamamıza yarayan, Ram'den farklı olarak elektrik kesilse bile bilgilerin saklandığı, farklı hızlarda ve farklı boyutlarda bulunan manyetik bir ortamda verilerinizin saklanabilmesini sağlayan, bilgisayarların hafıza türlerinden birisidir. Sabit disk piyasada Hard Disk veya HDD olarakta bilinmektedir. İlk sabit disk 1950'li yıllarda keşfedilmişti ve disk plakalarının çapı 50 cm‘di ve boyları çok büyüktü, teknolojinin gelişmesiyle birlikte sabit disklerinde hızları ve kapasiteleri artarken boyutları gitgide küçülüyordu. Sabit disk türleri nelerdir? 1- PATA(IDE) 2- SATA(Serial ATA) 3- SCSI(Small Computer System Interface) 4- SSD (Solid state disk) Sabit disk'in bileşenleri nelerdir? 1- Disk Plakaları(Platters) 2- Okuma/Yazma Kafası 3- Silindir(Cylinder) 4- Sektör 5- İz(Track) 6- Kümeler(Cluster)

51 9: HDD (Hard Disk=Sabit Disk)
Sabit diskler karşılaştırılırken hangi özelliklerine bakılır? 1- Disk Dönüş Hızı 2- Tampon Bellek Boyutu(Cache) 3- Konumlanma Süresi(Seek Time) 4- Kapasite Sabit diskin performansı nasıl ölçülür? Veri Akış Hızı: Saniye başına CPU’ya gönderilen byte miktarıdır. Güncel disklerde bu değer 5 ile 80MB arasında değişmektedir. Tepki Süresi: Çağrılan bir dosyanın tek byte’ının işlemciye ulaşma süresidir. Genellikle 10 ile 20 milisaniye arasında değişir. En iyi sabit disk üreticileri? Mekanik harddisk üreticileridir: 1- Maxtor 2- Seagate 3- Lenovo 4- Samsung 5- Western Digital SSD harddisk üreticileridir: 1- OCZ Mach Xtreme 3- Kingston 4- Intel 5- Hi-Level 6- Crucial 7- Corsair 8- Memoright 9- SanDisk 10- Team Transcend 12- Verbatim

52 Bilgisayarda Ölçü Birimleri
a. Kapasite Birimleri : Klavye üzerinde bulunan karakterlerin ikilik sayı sistemine göre bir karşılığı vardır. Örneğin klavyeden A harfine basıldığında bilgisayara şeklinde sinyal gönderilir. Klavyeden herhangi bir tuşa basıldığında 8 karakterden oluşmuş bir bilgi bilgisayara girilir. Buradaki 8 karakter 0 ve 1 sayısından oluşmuş bir kümedir. Burada bulunan 0 veya 1’lerden herhangi birine “bit” adı verilir. Bilgisayara giriş veya çıkış yapılan bilgiler belli bir yer kaplar ve bunlar belli büyüklüğe sahiplerdir. Örneğin bir disk ne kadar veri alır, sabit diskin büyüklüğü nasıl hesaplanır, bunları aşağıdaki birimler ile hesaplayabilirsiniz. Buna göre kullanılan birimler: 8 Bit = 1 Byte 1024 Byte = 1 Kilo Byte (Kb) 1024 Kb = 1 Mega Byte (Mb) 1024 Mb = 1 Giga Byte (Gb) 1024 Gb = 1 Tera Byte (Tb) 1024 TB = 1Petabyte (PB) 1024 PB = 1 Eksabyte (EB) 1024 EB = 1 Zettabyte (ZB) 1024 ZB = 1 Yottabyte (YB) 1024 YB = 1 Brontobyte (BB)

53 b. Hız Birimleri: Bilgisayarda hız ölçü birimini, bilgisayarın 1 saniyede yapmış olduğu işlem sayısı ile bağlantılıdır. Hız ölçü birimi Hertz (Hz) olarak ifade edilir. Birimler küçükten büyüğe doğru : Hertz → Kilo Hertz → Mega Hertz → Giga Hertz olarak sıralayabiliriz. c. Büyüklük Birimleri: Büyüklük ölçü birimi inch olarak ifade edilir. Genellikle monitör veya disket için kullanılan büyüklük ölçü birimi şu şekilde gösterilir: 1 inch = 1“ Inch değerinin cm olarak karşılığı 2,54 cm’dir. Örneğin 17" lik bir monitörün köşeden köşeye olan uzaklığı 17x2,54 = 43,18 cm’dir.

54 Bilgisayarın Yapısı Bilgisayar yapı olarak yazılım ve donanım olmak üzere ikiye ayrılır. Yazılım olmadan donanımı, donanım olmadan da yazılım düşünülemez. A. Donanım : Bilgisayarda gözle görülen ve elle tutulabilen tüm parçalara donanım adı verilir. Donanım yapı olarak 3’e ayırmak mümkündür. Bunlar : 1- Giriş Üniteleri (Bilgisayara bilgileri ulaştırmak için için kullanmış olduğumuz elemanlardır) 2- İşlem Üniteleri (Giriş üniteleri ile bilgisayara girilen bilgilerin işlenip, yönlendirildiği elemanlardır) 3- Çıkış Üniteleri (Bilgisayarın içerisinde işlenmiş olan verilerin iletildiği elemanlardır) Örnek Klavye Fare Tarayıcı Kamera-Webcam Modem Anakart Kasa+Powersupply CPU Bellek (RAM) Disket Sürücüsü Sabit Disk CD Sürücüsü Monitör Yazıcı Hoparlör

55 B. Yazılım : Bilgisayarda bulunan parçaların kontrolünü, yapacakları işleri ve kodlarını bir araya getiren sistemler bütününe denir. Yazılımı kendi içerisinde üçe ayrılır. B1. Programlama Dilleri: Yazılımları gerçekleştirmek için programlama dilleri programcının amaçlarını yerine getirmek amacıyla tasarlanırlar. Her programlama dilinin kendine ait komutları vardır. Örnek programlama Dilleri: Turbo C, C++, C#, Delphi, Visual C gibi. B2. İşletim Sistemi : Veriler işlenip bizlerin anlayabileceği bir dil yapısına getirilmesi ve bilgisayarı kullanılabilir hale gelmesini sağlayan programlara ihtiyacımız olacaktır. Günümüzde bu tür programlar elde etmek pek zor olmasa gerek. Bunlar genel olarak işletim sistemi olarak adlandırılırlar. O halde işletim sistemi: Bilgisayarı kullanılabilir hale gelmesini sağlayan programlar bütününe denir. Örnek: Win95, Win98, Win2000, WinXP, Vista, Win7, Win8, Win10, Linux, Unix, Pardus gibi. B3. Paket Programlar (Uygulama Yazılımları): İhtiyaç doğrultusunda programlama dilleri ile hazırlanan, belli işlemleri yerine getiren programlardır. Muhasebe programları

56 İşletim Sistemi Nedir? Bilgisayarı kullanılabilir hale gelmesini sağlayan programlar bütününe denir.

57 İşletim Sisteminin Görevleri
Merkezi işlem birimini ayrı işlere yönlendirmek ve yönetmek. Ana belleği yönetmek. Harici kayıt cihazlarını yönetmek. Giriş/çıkışları kontrol etmek. Bilgisayar sisteminin güvenliği ve kontrolünü sağlamak. Dosya yönetimini sağlamak.

58 İşletim Sistemi İşletim sistemi özetle bilgisayardaki tüm donanımların, yazılımların ve dosyaların yönetimini sağlayan en temel yazılımdır.

59 İşletim Sistemi Olmazsa..
İşletim sistemi yüklü olmadan bilgisayar, tablet veya telefonumuzu kullanamayız.

60 İşletim Sistemi Nerelerde Kullanılır?
İşletim sistemleri bilgisayar, tablet, video oyun konsolları, cep telefonları, web sunucularında, arabalarda, beyaz eşyalarda hatta kol saatlerinin içinde bile yüklü olabilir.

61 Popüler İşletim Sistemleri
Şimdi masaüstü/dizüstü bilgisayar, tablet ve akıllı telefonlarda en yaygın kullanılan işletim sistemlerini inceleyelim.

62 Masaüstü İşletim Sistemleri
Günümüz kişisel bilgisayarında çoğunlukla Windows, MacOS veya Linux işletim sistemleri kullanılır.

63 Windows İşletim Sistemi
Microsoft tarafından piyasaya sürülmüş olup en çok kullanılan işletim sistemidir. Windows XP, 7 ve 8 halen kullanılmakta olan sürümleridir.

64 MacOS İşletim Sistemi Apple şirketine ait işletim sistemidir.

65 Linux İşletim Sistemi Linux ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir işletim sistemidir.

66 Mobil İşletim Sistemleri
Cep telefonu ve tabletlerde ise Android, iOS ve Windows işletim sistemleri yaygın olarak kullanılır.

67 Android İşletim Sistemi
Bugün birçok tablet, akıllı telefon ve hatta kol saatlerinde kullanılan Google’a ait işletim sistemidir.

68 iOS İşletim Sistemi Apple’ın kendi ürettiği tablet ve telefonlar için çıkardığı işletim sistemidir.

69 Windows İşletim Sistemi
Microsoft’un akıllı telefonlar ve tabletler için ürettiği işletim sistemidir.

70 İşletim Sistemi Nasıl Yüklenir?
Üreticiden sağlanan veya satın alınan CD/DVD veya USB disk kullanılarak işletim sistemi bilgisayarlara kurulabilir. Kurulacak bilgisayarın donanımları işletim sistemini desteklemelidir.

71 Hangi İşletim Sistemi? İşletim sistemi seçerken bilgisayarın teknik özellikleri, yükleyeceğimiz yazılımlar, fiyat, kullanım kolaylığı gibi etmenlere dikkat etmeliyiz. Çok eski bir bilgisayara yeni bir işletim sistemi, ya da yeni bir bilgisayara eski bir işletim sistemi yüklersek bilgisayarımızdan alacağımız verim düşebilir.

72 BİLGİ GÜVENLİĞİ

73 BİLGİYE ULAŞMAK ÇOK KOLAY!
Teknolojinin sürekli gelişmesi, bilgi ve iletişim teknolojisi araçlarının hızla yayılmasıyla çağımızda bilgiye ulaşmak oldukça kolay hale gelmiştir. Evde, parkta, okulda, yolculukta.. Artık dilediğimiz an istediğimiz bilgiye rahatça ulaşabiliyoruz.

74 BİLGİ GİZLİLİĞİ VE GÜVENLİĞİ
Bilgiye ulaşmak kolay. Fakat kişilerin, şirketlerin, kuruluşların ulaşılmasını istemediği bilgileri de vardır. İşte bu noktada bilginin gizliliği ve güvenliğinin önemi ortaya çıkıyor.

75 BİLGİNİN GİZLİLİĞİ Günlük tutuyor musunuz?
Günlüğünüze yazdıklarınızı herkesin okumasın ister misiniz? Günlüğünüz içerisindeki yazıların gizli kalmasını nasıl sağlıyorsunuz?

76 KİŞİSEL BİLGİSAYAR GÜVENLİĞİ
Günlüğümüzde olduğu gibi bilgisayarımızda da özel bilgilerimiz olabilir. Örneğin fotoğraflarımızı, videolarımızı herkesle paylaşmak istemeyebiliriz.

77 KİŞİSEL BİLGİSAYAR GÜVENLİĞİ
Bilgisayarımıza şifre (parola) koyarak çevremizdeki kişilerin bilgilerimize ulaşmasını kolaylıkla engelleyebiliriz. Peki bilgilerimizi internet üzerindeki milyonlarca kişiden nasıl koruyacağız?

78 BİLGİSAYAR VE BİLGİ GÜVENLİĞİ
Bilgisayarımızı ve bilgilerimizi nasıl koruyacağımızı öğrenmeden önce gelin önce düşmanlarımızı tanıyalım.

79 ZARARLI YAZILIMLAR Kötü niyetli bilgisayar kullanıcıları tarafından bilgisayarımıza, sistemimize ve bilgilerimize zarar vermek, onları ele geçirmek amacıyla hazırlanmış yazılımlardır.

80 ZARARLI YAZILIM TÜRLERİ
Bilgiler çok değerli.. Bu yüzden peşinde birçok düşman bulunuyor. Bunlardan en meşhurlarına göz atalım: VİRÜSLER CASUS YAZILIMLAR SOLUCANLAR REKLAM YAZILIMLARI TRUVA ATILARI

81 VİRÜSLER Bilgisayarımıza girip dosya ve programlarımıza zarar verir.
Virüsler bilgisayarınızda bilgileri bozabilir hatta silebilir. Bilgisayar virüsü pek çok zararlı yazılımdan çok daha tehlikelidir çünkü doğrudan dosyalarınıza zarar verirler.

82 TRUVA ATI (TROJAN) Truva atı bir virüs değildir. Gerçek bir uygulama gibi gözüken zararlı bir program türüdür. Truva atı bilgisayarınıza güvenlik açığı oluşturur ki bu da zararlı programların, kişilerin sisteminize girmesi için bir yol açar.

83 SOLUCAN (WORM) Yerel sürücüde ya da ağda kendini tekrar tekrar kopyalayan bir programdır. Tek amacı sürekli kendini kopyalamaktır. Herhangi bir dosya ya da veriye zarar vermez ancak sürekli kopyalama yaparak sistemi meşgul eder ve bilgisayar hızını etkiler.

84 REKLAM YAZILIMI (ADWARE)
Herhangi bir program çalışırken reklam açan yazılımdır. Adware internette gezerken otomatik olarak bilgisayarınıza inebilir ve tarayıcı pencereleri ile görüntülenebilir.

85 CASUS YAZILIM (SPYWARE)
Kullanıcının izniyle veya izni dışında bilgisayara yüklenen ve kullanıcı ya da bilgisayar hakkında bilgi toplayıp bunları uzaktaki bir kullanıcıya gönderen bir program türüdür.

86 ZARARLI YAZILIMLARDAN KORUNMA
Bilgisayarınıza güçlü bir güvenlik yazılımı yükleyin. Bu güvenlik yazılımının güncel ve çalışıyor olduğundan emin olun. Bilmediğiniz programları bilgisayarınıza yüklemeyin, çalıştırmayın. Kimden geldiğini bilmediğiniz e-postaları açmayın.

87 ZARARLI YAZILIMLARDAN KORUNMA
Kullandığınız işletim sistemine ait güncelleştirmeleri ihmal etmeyin. Ödül, hediye vs. kazandığınızı belirten reklamlara aldanmayın, tıklamayın. Güvenmediğiniz bir bilgisayara USB bellek, hafıza kartı vs. takmayın.

88 ZARARLI YAZILIMLARDAN KORUNMA
Bilgilerinizin düzenli olarak yedeğini alın. Belirli aralıklarla bilgisayarınızı kötü amaçlı yazılımlara karşı tarattırın. Bilmediğiniz, güvenmediğiniz internet sitelerine girmeyin.

89 GÜVENLİK YAZILIMLARI Kötü amaçlı yazılımlara karşı bilgisayarımızın güvenliğini sağlayan yazılımlardır. En çok kullanılan güvenlik yazılımı türleri şunlardır: ANTİVİRÜS GÜVENLİK DUVARI

90 ANTİVİRÜS Antivirüs yazılımı bilgisayarımıza virüs, truva atı, solucan gibi kötü amaçlı yazılımların girmesini engeller. Ayrıca bu yazılımları tespit edip temizleyebilir. Antivirüs yazılımının tüm kötü yazılımları tanıyabilmesi için sürekli güncelleştirilmesi gerekir.

91 GÜVENLİK DUVARI (FIREWALL)
Güvenlik duvarı yazılımı internet veya ağ üzerinden bilgisayarımıza erişimi denetler, yetkisiz kişilerin bilgilerimize ulaşmasını engeller.

92 İŞLETİM SİSTEMİ ve TEMEL KULLANIM İLKELERİ
Bilgisayar kullanabilmek için öğrenilmesi gereken ilk önemli şey klavyedir. Klavye kullanımını iyi bir şekilde bilmeyen birinin iyi bir bilgisayar kullanıcısı olması da beklenemez.

93 Klavyede Bulunan Tuşların Kullanımı
Fonksiyon Tuşları: Bu tuşlar klavyenin en üstünde bulunur ve F1 den başlayıp F12 ye kadar olan tuşlardır. Genellikle kullanılan programa göre farklı işlemler gerçekleştirirler. Yalnız F1 tuşu genellikle bütün programlarda yardım almak için kullanılan tuştur. ESC Tuşu: Genellikle yapılan işlemi iptal etmek veya açık olan menüyü kapatmak için kullanılır. TAB Tuşu: Yazı yazarken paragrafı başı yaparken veya sekme yaparken kullanılan tuştur. CAPSLOCK Tuşu: Klavyenin en sağında en üstte bulunan göstergelerden ortadaki ışık yanıyorsa bu CAPSLOCK tuşunun aktif çalıştığını gösterir ve harflere bastığınızda büyük harfle yazı yazmamızı sağlar. Eğer ışıklı gösterge yanmıyorsa normal küçük harflerle yazı yazmamızı sağlar. Işıklı göstergeyi yakıp söndürmek için CAPSLOCK Tuşu kullanılır. SHIFT Tuşu: SHIFT Tuşu üç farklı yöntem için kullanılır. 1- CAPSLOCK göstergesi yanmıyorsa SHIFT tuşuna basılı tutarak harflere bastığımızda büyük harfle yazı yazmamızı sağlar. 2- CAPSLOCK göstergesi yanıyorsa SHIFT tuşuna basılı tutarak harflere bastığımızda küçük harfle yazı yazmamızı sağlar. 3- Bazı tuşların üzerinde birden fazla karakter vardır. Bu karakterlerden üst sol tarafta bulunan karakterin yazılması için SHIFT tuşuna basılı tutarak o karakterin yazılması sağlanabilir. Örneğin: SHIFT ile beraber 3 rakamını bir kez tuşlayıp eliniz SHIFT tuşundan çekerseniz herhangi bir işlem yapmaz. Yalnız hemen ardın a harfini tuşlarsanız â karakteri ortaya çıkar. Bunu aynı zamanda diğer inceltebileceğiniz harflere de uygulayabilirsiniz.

94 CTRL Tuşu: Bu tuşun kendi başına herhangi bir işlevi yoktur sadece başka tuşlarla kullanıldığında bir işlevi vardır. ALT Tuşu: Bu tuşta kendi başına kullanılmaz. Yalnız başka tuşlarla kullanıldığında farklı fonksiyonları yerine getirir. Boşluk Çubuğu: Klavyede bulunan en uzun tuştur. Genellikle karakterler arasında boşluk vermek için kullanılır. AltGr Tuşu : Üzerinde birden fazla karakter bulunduran tuşlardan alt sağ tarafta bulunan karakterin yazılmasını sağlar. Örneğin, AltGR tuşuna basılı tutarak Q harfine basarsanız Internet’te işareti çıkar. Yalnız CAPSLOCK göstergesi yanıyorsa bu işaret çıkmaz. ENTER Tuşu: Herhangi bir programı çalıştırmak veya üst satırdan alt satıra geçiş yapmak için enter tuşu kullanılır. BACKSPACE Tuşu: Bu tuşun görevi imleci sola doğru taşır ve sol tarafta varsa karakter bunları da siler Yön Tuşları: Bu tuşların görevi, aşağı-yukarı-sağa-sola doğru imlecin hareketini sağlar.

95 Home Tuşu: İmleci bulunduğu yerden satır basına taşır.
End Tuşu: İmleci bulunduğu yerden satır sonuna taşır. PageUp Tuşu: İmleci bulunduğu noktadan itibaren satır yukarı taşır. PageDown Tuşu: İmleci bulunduğu noktadan itibaren satır aşağı taşır. Insert Tuşu: Araya karakter yazılmasını sağlar. Del Tuşu: Bilgisayarımızda dosya, program veya karakter sileceğimiz zaman kullandığımız tuştur. NUMLOCK Tuşu: Klavyenin sağında bulunan rakamların kullanımı için numlock tuşunun hemen üzerinde bulunan gösterge yanıyorsa orada bulunan rakamları kullanabiliriz. Pause/Break Tuşu: Genellikle ara vermek için kullanılır. Genellikle oyunlarda kullanışlıdır. Print Screen Tuşu: Ekrandaki görüntüyü geçici belleğe alarak istenilen programa yapıştırmamızı sağlar. Örneğin ekranda var olan görünümü print screen tuşuna basarak hafızaya alır ardından da resim programını açarak oraya yapıştırır ve üzerinde değişiklik yapabiliriz.

96 Genel Klavye Kısayolları
CTRL+C (Kopyala) CTRL+X (Kes) CTRL+V (Yapıştır) CTRL+Z (Geri al) CTRL+Y (Yinele) ÜSTKRKT+DELETE (Seçili öğeyi Geri Dönüşüm Kutusu'na göndermeden kalıcı olarak sil) Bir öğeyi sürüklerken - CTRL (Seçili öğeyi kopyala) Bir öğeyi sürüklerken CTRL+ÜSTKRKT (Seçili öğe için bir kısayol oluştur) F2 tuşu (Seçili öğeyi yeniden adlandır) CTRL+A (Tümünü seç) F3 tuşu (Dosya veya klasör ara)

97 CTRL+SAĞ OK (Ekleme noktasını sonraki sözcüğün başına taşı)
CTRL+SOL OK (Ekleme noktasını önceki sözcüğün başına taşı) CTRL+AŞAĞI OK (Ekleme noktasını sonraki paragrafın başına taşı) CTRL+YUKARI OK (Ekleme noktasını önceki paragrafın başına taşı) CTRL+ÜSTKRKT ile ok tuşlarından biri (Bir metin bloğunu vurgula) ÜSTKRKT ile ok tuşlarından biri (Bir pencerede veya masaüstünde birden fazla öğeyi seç veya belgede metni seç) ALT+ENTER (Seçili öğenin özelliklerini görüntüle)

98 ALT+F4 (Etkin öğeyi kapat veya etkin programdan çık)
ALT+ARA ÇUBUĞU (Etkin pencerenin kısayol menüsünü aç) CTRL+F4 (Birden çok belgeyi aynı anda açmanıza olanak tanıyan programlarda, etkin belgeyi kapat) ALT+SEKME (Açık öğeler arasında geçiş yap) ALT+ESC (Öğeler arasında açıldıkları sırayla gezin) F6 tuşu (Bir pencerede veya masaüstünde ekran öğeleri arasında gezin) F4 tuşu (Bilgisayarım veya Windows Gezgini'nde Adres çubuğunu görüntüle) ÜSTKRKT+F10 (Seçili öğenin kısayol menüsünü görüntüle) ALT+ARA ÇUBUĞU (Etkin pencerenin Sistem menüsünü görüntüle) CTRL+ESC (Başlat menüsünü görüntüle)

99 ALT+Menü isminin altı çizili harfi (Karşılık gelen menüyü görüntüle)
F10 tuşu (Etkin programda menü çubuğunu etkinleştir) CTRL+ÜSTKRKT+ESC (Görev Yöneticisi'ni aç) CD-ROM sürücüsüne CD-ROM taktığınızda ÜSTKRKT (CD-ROM'un otomatik olarak yürütülmesini önler)

100 Microsoft Natural Keyboard Kısayolları
Windows Logo tuşu (Başlat menüsünü göster veya gizle) Windows Logo tuşu+BREAK (Sistem Özellikleri iletişim kutusunu görüntüle) Windows Logo tuşu+D (Masaüstünü göster) Windows Logo tuşu+M (Tüm pencereleri küçült) Windows Logo tuşu+ÜSTKRKT+M (Küçültülmüş pencereleri önceki boyuta getir) Windows Logo tuşu+E (Bilgisayarım'ı aç)

101 Windows Logo tuşu+F (Bir dosya veya klasör ara) CTRL+Windows Logo tuşu+F (Bilgisayar ara) Windows Logo tuşu+F1 (Windows Yardımı'nı görüntüle) Windows Logo tuşu+ L (Klavyeyi kilitle) Windows Logo tuşu+R (Çalıştır iletişim kutusunu aç) Windows Logo tuşu+U (Hizmet Programı Yöneticisi'ni aç)

102 Microsoft Internet Explorer Gezintisi
CTRL+B (Sık Kullanılanları Düzenle iletişim kutusunu aç) CTRL+E (Arama çubuğunu aç) CTRL+F (Bul yardımcı programını başlat) CTRL+H (Geçmiş çubuğunu aç) CTRL+I (Sık Kullanılanlar çubuğunu aç) CTRL+L (Aç iletişim kutusunu aç)

103 CTRL+N (Aynı Web adresiyle tarayıcının başka bir örneğini başlat) CTRL+O (Aç iletişim kutusunu aç, CTRL+L kısayoluyla aynı) CTRL+P (Yazdır iletişim kutusunu aç) CTRL+R (Geçerli Web sayfasını güncelleştir) CTRL+W (Geçerli pencereyi kapat)

104 İnternet ve KullanIm KurallarI

105 Internet Tarayıcıları = Browser (En çok kullanılanlar)

106 Internet Tarayıcıları = Browser (Pek bilinmeyenler)

107 Günlük Hayatımızda Büyük Bir Yer Tutan Internet’in Kısa Tarihçesi
Internet Nedir? Dünyadaki bilgisayar kullanıcıları arasındaki iletişimini sağlayan bilgisayar ağıdır. Günlük Hayatımızda Büyük Bir Yer Tutan Internet’in Kısa Tarihçesi Farklı mekânlardaki bilgisayarlar arasında iletişim fikri, ilk olarak 1960'lı yıllarda A.B.D. Savunma Bakanlığı'nda oluşmuştur. Bu iletişim fikri, önce NASA içerisinde ortaya çıkmış olup, daha sonra da NASA'ya mal satan firmalar ile NASA arasında gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda da firmalar ile alt kuruluşları ve mal satın aldıkları işletmeler sisteme dahil olmuşlardır. Farklı sistemler arasındaki iletişimi sağlamak amacıyla, 2 Eylül 1969 yılında oluşturulan network, ARPA (U.S. Advanced Research Projects Agency) adını almıştır. 1970'lere gelindiğinde araştırmacılar, yeni ARPANET tekniklerini iletişim protokollerine uyarlayarak tek bir network iletişimine başlamışlardır. Bu protokol NCP yerine kullanılmaya başlanan TCP/IP'dir. Bunun sonucunda, Unix işletim sistemi kullanan birçok üniversitede TCP/IP desteklenmeye başlanmış ve 1980'lerin başında farklı TCP/IP protokollerini birleştirmek amacıyla INTERNET geliştirilmiştir.

108 İNTERNET KULLANIMI Hiç farkında olmadan bir suç işleyebileceğinizi, bir suça ortak olabileceğinizi hatta dolandırılabileceğinizi biliyor musunuz? İnterneti kullanırken kendimizi ve sevdiklerimizi güvende tutmak için dikkat etmemiz gereken bazı noktalar var.

109 KİŞİSEL BİLGİLERİNİZİ PAYLAŞMAYIN
İnternet üzerinde görüştüğünüz kişilerle, üye olduğunuz sitelerde, forumlarda ve sosyal ağlarda size ait ad, soyad, TC kimlik numarası, adres, telefon gibi bilgileri paylaşmayın. Güvendiğiniz kişilerle dahi özel bilgilerinizi paylaşmayın, unutmayın karşınızdaki kişi zannettiğiniz kişi olmayabilir! Hiçbir siteye gereğinden fazla bilgi vermeyin.

110 İYİ VE NAZİK BİR KULLANICI OLUN
Türkçemizi en güzel şekilde kullanın. Kısaltmalar kullanmayın. Şaka amaçlı dahi olsa tehdit edici, kötü ve kaba sözler kullanmayın. İnternet özgürlüğünüzü kullanırken başkalarını rahatsız etmeyin. Tümü büyük harften oluşan mesajlar kullanmayın, bu internet ortamında BAĞIRMAK anlamına gelir.

111 TANIMADIĞINIZ KİŞİLERLE GÖRÜŞMEYİN
Tanımadığınız kişiler sosyal ağlarda size arkadaşlık teklifi gönderebilir, bu teklifleri kabul etmeyin. Unutmayın karşınızdaki kişi sizin yaşınızdaymış gibi davranabilir, bunu asla bilemezsiniz. Bu kişilere eviniz, aileniz, okulunuz, maddi durumunuz gibi bilgiler vermekten kaçının. Fotoğraf ve vidyo göndermeyin.

112 ÖDÜL VE HEDİYELERE ALDANMAYIN
İnternette gezinirken reklam veya bilgi çalmak amaçlı «tebrikler, ödül kazandınız, ödülünüzü almak için tıklayın» gibi aldatıcı resim ve yazılara tıklamayın. Bu sitelere asla cep telefonu, adres gibi bilgiler vermeyin, hiç farkında olmadan ücretli servislere üye olmuş olabilirsiniz!

113 AİLENİZDEN YARDIM ALIN
İnternette ailenizle birlikte gezinin, ailenizin zamanı yoksa ziyaret ettiğiniz siteleri not olarak daha sonra onların görüşünü alın. Ailenize sormadan internetten hiçbir şey satın almayın, kredi kartı bilgisi vermeyin. İnternet üzerinden sizi rahatsız eden kişileri çekinmeden ailenize bildirin.

114 ŞİFRENİZİ PAYLAŞMAYIN
İnternet üzerindeki hesaplarına ait kullanıcı adı ve şifreyi kimseyle paylaşmayın, hiçbir yere yazmayın ve kimseye göndermeyin. Unutmayın, hesabınızı ele geçiren bir kişi sizin adınıza suç işleyebilir, suçu o işler ama sorumlusu siz olursunuz! Güçlü bir şifre oluşturarak hesaplarınızı koruyun.

115 Güçlü Şifre Oluşturma

116 Güçlü Şifre Oluşturma Yöntemleri
Şifrelerinizde kişisel bilgilerinize yer vermeyin. Örneğin, adınız, doğum tarihiniz veya kimlik numaranız. ali1999, , 1986 gibi

117 Güçlü Şifre Oluşturma Yöntemleri
Şifrenizde ardışık sayılar, harfler kullanmayın. Örneğin, , 1234, abcd gibi. Tahmin edilmesi kolay yan yana bulunan tuşları kullanmayın. Örneğin, qwerty, asdf gibi.

118 Güçlü Şifre Oluşturma Yöntemleri
Şifreniz en az 7 basamaklı olsun. Mümkün olduğunda aşağıdaki karakterlerden içersin. Büyük/küçük harf (A,a…Z,z) Rakam (0-9) Noktalama (.,; gibi) Özel karakter (-!+ gibi)

119 Güçlü Şifre Oluşturma Yöntemleri
Sadece rakamlardan oluşan 6 haneli bir şifre 3 dakikada çözülebilirken, Rakamlar, küçük/büyük harfler, işaret ve sembollerin de olduğu 9 haneli bir şifre yılda ancak çözülebiliyor. Seçim sizin… qwerty denizli20 123456 abcdef A58+t*y2G

120 TELİF HAKKI

121 TELİF HAKKI NEDİR? Herhangi bir bilgi veya düşünce ürününün kullanılması ve yayılması ile ilgili hakların, yasalarla belirli kişilere verilmesidir. Kısaca, orijinal bir yapıtın, eserin kopyalanmasına veya kullanılmasına izin vermeme hakkıdır.

122 TELİF HAKKI İHLALİ Bir sanatçının müzik parçasını, klibini, film eserini, bir yazarın kitabını veya bir firmanın yazılımını bu kişilerin izni olmadan ne kullanabilir ne de kopyalayabilirsiniz. Bu eserler, sahibinin izin verdiği, yasal dağıtımını yapan mağaza ya da internet sitelerinde satın alınarak kullanılmalıdır. Aksi bir yönteme başvurulursa telif hakkı ihlali gerçekleşmiş, yani suç işlenmiş olur.

123 İNTERNET VE TELİF HAKKI İHLALİ
İnternet üzerinden bilginin çok hızlı ve denetimsiz bir şekilde yayılması telif hakkı ihlal suçlarının artmasına neden olmuştur. Müzik albümleri, yazılımlar, oyunlar, filmler kitaplar daha birçok eser daha yayınlandığı ilk saatlerde internet üzerinde paylaşılmakta ve birçok kullanıcı hiç farkında olmadan bu suça ortak olmaktadır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre bu kişiler hakkında 2-4 yıl hapis, milyar ağır para cezası istenebilmektedir.

124 SUÇA ORTAK OLMAYIN Her şeyden öte bu eserleri yasal olmayan yollardan elde etmek, eser sahiplerinin hakkını yemek anlamına gelir. Çünkü korsan yolla elde ettiğiniz bir eserin sahibine hiçbir maddi geliri yoktur. Hatta zararı vardır. Eser sahibi, emeğinin karşılığını alamadığını gördüğünde artık yeni eserler ortaya koymak için çaba sarf etmeyecek ve isteği kırılacaktır.

125 BİLİŞİM SUÇLARI

126 BİLİŞİM SUÇU NEDİR? Bilişim suçu en basit tanımıyla bilişim sistemlerine karşı işlenen suçlardır. Bir bilişim sistemine hukuka aykırı olarak girmek, orada kalmaya devam etmek, bilişim sisteminden izinsiz veri kopyalamak, sistemi erişilmez kılmak ve çalışmaz hale getirmek bilişim suçlarını oluşturmaktadır.

127 SIK KARŞILAŞILAN BİLİŞİM SUÇLARI
Ülkemizde en sık karşılaşılan bilişim suçlarının başında banka ve kredi kartı bilgisini hukuka aykırı olarak ele geçirerek, haksız kazanç elde etme eylemlerini gösterebiliriz. Banka ve kredi kartları, ATM cihazlarında, bazı işyerlerinde ve online alış-veriş sitelerinde kopyalanabilmektedir. Kart bilgisi kopyalanarak bağlı bulunan hesaptan alışveriş yoluyla para çekilmektedir.

128 SIK KARŞILAŞILAN BİLİŞİM SUÇLARI
Web sitelerini "hack"lemek, virüs, truva atı ve kötü amaçlı yazılım hazırlamak ve yaymak, başkalarına ait kullanıcı adı, şifre, parola gibi kişiye özel bilgileri ele geçirmek ve kullanmak da bilişim suçlarını oluşturmaktadır.

129 Internet Ortamında Sık Karşılaşılan Terimler
HTTP: Belgelerin ana bilgisayardan gözatıcılara ve tek tek kullanıcılara aktarım yöntemidir. WWW: Belgeler arasında ortak olan bilgiler arasında ilişkiler kurarak kolay erişimi sağlayan bir Internet sistemidir. URL: WWW sayfalarının adreslerine verilen ad. Domain: Bir ağ üzerindeki bilgisayarları tanımlamak için kullanılan sınıflandırma. Domain Adı: Internet üzerindeki her bilgisayara verilmesi gereken alfanumerik adres. IP: Sistemler arasında aktarılan ve temel paket teslim hizmetini sağlayan bilgi birimini tanımlayan internet iletişim kuralıdır. IP Adresi: Ana makineye atanmış 32 bit Internet iletişim kuralı adresidir.

130 Domain (Alan Adı) DNS, Domain Name System’in kısaltılmış şeklidir. Türkçe karşılığı ise Alan İsimlendirme Sistemi olarak bilinir. Bu adres olmadan internet üzerinden web sitesine ulaşılamaz. Örnek üniversitemizin web sitesinin domaini (alan adı) ’dir.

131 Domain’in amacı nedir? Domain, kolay anlaşılabilir ve kullanılabilir makine ve alan isimleri ile makine IP adresleri arasında çift taraflı dönüşümü sağlar. IP adreslerinin gündelik hayatta kullanımı ve hatırlanması pek pratik olmadığı için domain isimlendirme sistemi kullanılır. Ana amacı, ağ üzerinden gelen alan adı veya IP numarası ile ilgili sorgulamalara yanıt vermektir *** gibi bir adresiniz olur. Kullanıcılar bu numaraları akıllarında tutamayacağı için böyle bir uygulamaya gidilmiştir. Burada dikkat etmemiz gereken püf nokta ise Domain ismimizi kısa, akılda kalıcı ve mümkünse .com ile bitmesine dikkat etmelisiniz. Eğer çok büyük hedefleriniz var yada büyük bir kurum iseniz .net ve .org adreslerini de satın alabiliriz. Bazı Domain uzantıları; Com ve Net: Ticari kuruluşları gösterir. Edu: Eğitim kurumlarını gösterir. Org: Ticari olmayan, hükümete de bağlı bulunmayan kurumları gösterir. Gov: Hükümete bağlı kurumları gösterir. Mil: Askeri kurumları gösterir. Num: Telefon numaralarını bulabileceğiniz yerleri gösterir.

132 HTML: Web sayfalarının biçimlendirildiği ve web bilgilerinin dağıtıldığı bir "imleme" dilidir.
Link: HTML bağlantıları doküman içinde sizi başka bir konuma, aynı serviste başka bir dosyaya veya bambaşka bir servise yollayabilir. FTP: Çok farklı sistemler arasında dosya aktarımını sağlamak için kullanılan iletişim kurallarıdır. Webmaster: Bir web sitesinin yönetimini üstlenen kişiye "Webmaster" adı verilir. GIF: Grafik Değişim Biçimi. Gözde olmasının nedeni, dosyaları küçülten bir sıkıştırma yöntemi kullanmasıdır. JPEG: Fotoğrafları sıkıştırmak için çok sık kullanılan bir yöntemdir.

133 Java: Kolay kullanılır, güvenli, nesneye dayalı ve güçlü bir programlama dilidir.
ZIP-RAR: Bir kişi bir dosyayı "sıkıştırdığında" elde edilen dosya "zip" veya " rar " dosya olarak adlandırılır. FAQ: Sık Sorulan Sorular. Mpeg: Hareketli görüntüleri 200:1 oranına kadar sıkıştırmaya yarayan bir grafik formatıdır. Multimedia: Metin, grafik, ses, animasyon, video ve haberleşme teknolojilerine verilen genel ad.

134 Adres http://www.pamukkale.edu.tr
kodu ülke tür ismi a ğ ernet int saran dünyay ı protokolü transfer teks tr . edu pamukkale www // : http -

135 İşaretinin Gelişimi ilk kez 1971 yılında Ray Tomlinson tarafından kullanıldı (internette)

136 Hacker : Her türlü işletim sisteminin yapısı ve derinlikleriyle ilgilenen kişilerdir. Hackerlar genellikle çok iyi programcılardır. İşletim sistemleriyle ve programlama dilleriyle ilgili olarak üst düzeyde bilgiye sahiptirler. Sistemde bulunan açıkları ve sebeplerini iyi bilmelerine rağmen, kasıtlı olarak zarar verme eğiliminde değillerdir. Amaçları program yazarak diğer programları test etmek, açıklarını bulmaktır. Cracker: Sisteme girerek bilgi çalan ve sisteme zarar veren kötü niyetli kişilerdir. Genellikle, program yazmayan Crackerlar, başkalarının yazdığı programları kullanarak amaçlarına ulaşmaya çalışır ve yapıcı olmaktan çok yıkıcıdırlar. Örnek: Virüsün Adı: W95.CIH (Çernobil) virüsü. İlk Görüldüğü tarih ve yer: 1998’de Tayvan’da. Aktif olduğu tarihler: 26 Nisan ve 26 Haziran. Verdiği zarar: Win95 ve Win98 işletim sistemi yüklü bilgisayarlarda sabit diskteki bölüm bilgisini siler, bilgilerin kaybolmasını ve kullanılmaz hale gelmesini sağlar. Anakart’ın bios programını silerek bilgisayarı çalışamaz hale getirir. Verdiği tahmini zarar: Sadece üretildiği yıl yaklaşık olarak 6 milyar dolarlık zarar vermiştir. Amacı: Nükleer santrallere dikkati çekmek.

137 Öncelikle belirtilmelidir ki, pazarlama firmaları toplanan bu tür bilgilere büyük paralar ödemektedirler. Bundan dolayı, bu şekilde bilgi toplanması büyük önem taşımaktadır. İlan sunucuları ve casusluk programları ile istedikleri bilgileri hiç çekinmeden toplayabildiklerinden, veri koruma Internet'teki pazarlamacılar için pek bir şey ifade etmiyor. Dolayısıyla: Sıkça ziyaret ettiğiniz siteler, Bilgisayarınızdaki donanım bileşenleri, Internet üzerinden son bir ayda yaptığınız alışverişler, Sitenizde yüklü olan programların listesi, Sahip olduğunuz e-posta adresleri, Oturduğunuz yerin açık adresi gibi bilgilerin başkalarının eline geçmesi mümkündür.

138 GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Internet Explorer’daki sörf (gezinme) izlerinin otomatik temizlenmesi. Popup Killer programlarının reklam pencerelerine karşı etkili kullanımı. Bunlar, bir Web sayfasının ek bir pencere açmak isteyip istemediklerini tespit ederler. Bunun sonucunda söz konusu pencere, henüz kullanıcı ekranda hiçbir şey görmeden otomatik olarak kapatılır. Hiçbir zaman Internet’te bilinmedik sitelerdeki formlara kendiniz ile ilgili doğru bilgi girmeyiniz. Etkili bir antivirüs programı kullanınız. ATX yapıya sahip kasaların enerji fişini çekiniz.

139 Sosyal Mühendislik Nedir?
Sosyal Mühendislik “Social Engineering”, hack temelini oluşturan yöntemlerden biridir. Sosyal mühendislik, insan ilişkilerini yada insanların dikkatsizliklerini kullanarak kişi yada kurum hakkında bilgi toplamak için gereken yöntemlerin uygulanması olarak tanımlanabilir. Burada amaç kurum veya kişinin, ağ yapısını, çalışanların/yöneticilerin kişisel bilgilerini, şifrelerini ve saldırıda kullanılabilecek her türlü materyalin toplanmasıdır.

140 THE SON