İKTİSADİ KALKINMA MODELLERİ.

... konulu sunumlar: "İKTİSADİ KALKINMA MODELLERİ."— Sunum transkripti:

1 İKTİSADİ KALKINMA MODELLERİ

2 KALKINMA TEORİLERİ II. Dünya savaşına ıkadardahaçok gelişmiş ülkelerin sorunlarına dönük çözüm önerileri üretilirken; Savaş sonrası dönemde az gelişmiş ülkelerin problemlerine odaklanılmıştır. Zira savaş sonrasında pek çok koloni devleti özgürlüğüne kavuştu. Bu ülkeler, 19. ve 20 yy da bağlı bulundukları imparatorlukların ihmalleri yüzünden yoksulluk içindeydi. Kalkınma teorilerinin ortaya çıkışı esas olarak bağımsızlığını yeni kazanmış bu ülkelerin sahip oldukları yegane kaynak olan doğal kaynaklarını geliştirmek için ekonomistlerden almış oldukları tavsiyelere dayanır. larda bu tavsiyelerin kapsamı genişlemişi, Ekonomik dönüşümün kısa sürede nasıl gerçekleştirileceği, Tarım, sanayi, eğitim ve ulus.arası ticaretteki yanlışların nasıl düzeltileceği cevap arayan konular olmuşlardır. Azgelişmiş ülkeler içn kalkınma modellerine geçmeden önce klasik ve marx’ın yaklaşımlarına bakalım:

3 Klasik durgunluk yaklaşımı
Klasik iktisatçılar, İngiltere’de endüstriyel devrimin doğurduğu sosyal ve ekonomik değişimler yaşanırken, yaklaşık 50 yıl boyunca bu değişimi konu alan eserler verdiler. Değişimlerin konu edildiği bu eserler, bir anlamda kalkınma ekonomisinin de ilk işareti olarak kabul edilebilirler. Kalkınma ekonomisininöncülerinden sayılabilecel olan Arthur Lewis, Lord Bauer, Colin Clark ve W. Rostow çalışmalarında klasik disiplinin temellerinden esinlenmişlerdir.

4 Ticaret ve snayinin öenmi artmış ancak ingiltered e18 ve 19 yybıoyunca hala baskın bir tarım ekonomisi vardı. 19 yy boyunca ülkede feodal tarım kurumunun izleri süregelmiştir. Klasik ekonomistlerin altın çağı Avruğada demografik değişimle aynı zamana rastlar. İngiltere’de nüfus artmıştır: çünkü 1-Doğum ornaı arttı, 2-bebk ölümlerindeki düşüş, 3-irlandalıların göçü. Bu olağanüstü nüfus artışı da klasiklerin düşünceleri şekillendirdi.

5 Sabit miktarda toprak old varsayımı, :Malthusun nüfus baskısı ile kombine edilince klasikler, tarımda emeğin azalan dönüşlerinin yaşandığı DÜAL bir ekonomi modeli oluşiturdu. Gelecekle ilgili kötümser bir bakış açısı ortaya çıktı. 19. yy boyunca ingilterede gıda ve gıda dışı ürün tüketiminde önemli artışlar oldu. Elastik olmayan toprak arzı, gıda ve kira fiyatlarını, endüstriyel malların fiyatlarından daha hızlı artırıyordu. Bu ise düşük gelirli insanların yaşam malyetleri yükseltiyordu. Klasik iktisatçılar, Ekonomik değişimin yoksulluğu artırdığının farkındaydı.

6 19 yy. sermaye birikimi artıyor ancak gelir ve refah bölüşümünde eşitsizlikte artıyordu.
Özetle klasik iktisatçılar, günümüzün gelişen ekonomileribin karşılaştıkları pek çok durumla ilgilenmişrlerdir. Bu nedenle, kalkınma ekonomistlerinden bazıları, gelişen ekonomilerin ihtiuyaçlarına cevap verebilmek üzere klasik fikirleri tekrar gözden geçirmektedir. Ör: A. Lewis, Klasik kavramları kalkınma ekonomisne uyarlamada önemli ölçüde başarılıdır.

7 Marx’ın Tarihi Materyalizmi
Karl Marx’ın ( ) görüşleri, yaşadaığı dönemde batı avrupğadaki radikal değişmelerden olan Fransız devrimi ( ), endüstirleşme ve kapitalist üreitmi artması, politik ve işçi ayaklanmaları ve artan laik rasyonalizm doğrutusunda şekillendi. Firiklerini, tarihsel materyalizm isimli dünya görüşü ile ortaya koydu. Ekonomik analzilerinde Tarihi diyakektik (mantık esasları) yaklaşımına dayanır. Marksistler, klasik ve sonraki ortodoks ekonomik analizleri belirli bir zamnadaki gerçekleri gösteren bir FOTOĞRAF gibi kabul ederler; diyalektik yaklşaım ise FİLM şeridine benzer ve sosyal olaylara; nerede nasıl oldu, ne gibi değişimlere yolaçtığı bakış açılarıyla ele alır.

8 Marx’a göre tarih aşamalardan ibarettir. Bir aşama bitince diğer başlar.
İlkel komünizm (Asya tip üretim tarzı) Kölelik çağı Feodalizm Kapitalizm Geçici sosyaliz Pür komünizm 3 ve 4 numara diğerlerine göre daha sancılıdır.kapitlizmin çöküntiye uğramasıyla sosyalizme geçilir. Ardından herkesin retip bir havuza koyacağı ve ihtiyacı oranında tüketceği varsayımına dayanan PÜR KOMÜNİZM aşaması başlayacaktır.

9 Marx’a göre kapitalizm sürekli krizlere maruz kalır
Marx’a göre kapitalizm sürekli krizlere maruz kalır. Çünkü, piyasaların düzenli şekilde çalışması işçi sınıfının tüketim seviyesine bağlıdır. İşçi tüketimindeki artış ise, üretim seviyesindeki artıştan daha yavaş olur. Sonuçta atıl kapasite ortaya çıkar. Marx’ın tabiri ile gizli işsizler ordusu oluşur. Atrıca monopol artar, küçük işyeri sahipleri, el işi ile uğraşanalri, çiftçiler artık kendine ait bir mülke sahip olamaz. Ücretli çalışanlar ayaklanır ve sermayenin kontrolünü eline geçirir. Sosyalizmi ilan eder. Eleştiri: işçi ayaklanmaların sanayileşmiş batı avrupa ülkelerind eortaya çıkacağını öne sürmüş ancak işçi ayaklanmaları ilk kez Avrupanın en az kapitalist ülkesi olan Rusya’da meydana gelmiştir.

10 Tarihsel perspektifte hangi modeller incelenecek?
Rostow’un Aşamalar Yaklaşımı Rosenstein-Rodan’ın Büyük İtiş Gerschenkron’un Geri Kalmışlık Yaklaşımı Lewis’in İkili Yapı Nurkse’nin Fakirliğin Kısır Döngüsü Hirshman yaklaşımı

11 Walt Whitman Rostow (1916 - 2003)
Doğum yeri: Amerika Birleşik Devletleri Çalışma Alanları: Uluslararası iktisat, kalkınma ekonomisi Walt Whitman Rostow, Columbia üniversitesinde 1940’da başladığı kariyerine Oxford ve Cambridge üniversiteleri ile Massachusetts Institute of Technology (MIT)’de devam etmiştir. Aynı zamanda Johnson döneminde “Birleşmiş Milletler Ulusal Güvenlik Danışmanı” olarak görev yapmıştır. Ekonomik kalkınma modellerinin en önemlilerinden olan Rostow Take-off modelini geliştirmiştir. Çeşitli Çalışmaları: "Investment and the Great Depression", 1938, Econ History Review "The Terms of Trade in Theory and Practice", 1950, Econ History Review "The Historical Analysis of Terms of Trade", 1951, Econ History Review The Process of Economic Growth, 1952. "The Take-Off into Self-Sustained Growth", 1956, EJ "The Stages of Economic Growth", 1959, Econ History Review The Stages of Economic Growth: A non-communist manifesto, 1960. How it All Began: Origins of the modern economy, 1975. The World Economy: History and prospect, 1978. Why the Poor Get Richer and the Rich Slow Down: Essays in the Marshallian long period, 1980. Theorists of Economic Growth from David Hume to the Present, 1990. The Great Population Spike and After, 1998

12 Safha teorisini ilk defa 1958 Cambridge de verdiği seminerler dizisinde dile getirmiş,
The Stages of Economic Growth: A non-communist manifesto, adlı e serind eise görüşlerini sistemleştirmiştir. Görüşleri, Marx’ıbn tarihi materyalizmine karşı alternatif olarak ileri sürülmüştür. Rostowa göre: her toplum gelişme sürecinde farklı 5 aşamadan geçer. Bugunun gelişmiş ülkeleri bu süreçleri kısmen yaşamıştır. En son (en gelişmiş aşamaya) ulaşan ilk ülke ABD’dir. Sosyalist ülkelerde dahil tüm ülkeler bu süreçten geçecektir. Az gelişmiş ülkelerde bu srüeçlerden geçecektir. Ancak sürecin şu an başlarında bulunmaktadırlar. Tek ayırım kriteri: gelişmiş ülkeler sürecin sonunda, az gelişmişler ise başında yer almaktadır.

13 Rostow’un Büyüme Teorisi
Ünite: 6 Rostow’un Büyüme Teorisi XIX. asır boyunca başlıca batı ülkeleri hızlı endüstrileşme süreciyle birlikte bir ekonomik kalkınmaya tanık oldular. Bir yandan ücretlilerin artışı ve işletmelerin artan bir şekilde yoğunlaşması, diğer yandan kitle tüketiminin ortaya çıkması batı ülkelerinin başarılı bir büyüme süreci yaşamalarına neden oldu. Rostow, batı ülkelerinin yaşadıkları deneyimlere bakarak en endüstriyel ülkenin kalkınma düzeylerine ulaşmak için ülkelerin peş peşe bazı aşamaları geçmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. 13

14 Rostow’un iktisadi gelişme sürecinde her toplumun geçeceğini varsaydığı 5 safha
Geleneksel toplum safhası (traditional society) Kalkış öncesi hazırlık aşaması (pre-conditions for take-off) Kalkış safhası (yada hızlı kalkınma safhası) take-off Olgunluk safhası (yada olgunluğa gidiş) drive to maturity Kitle tüketim çağı (the age of high mass-consupmtion)

15 Rostow’da Kalkınma Sürecinin Aşamaları
1. Geleneksel aşama

16 Kullanılan teknoloji ilkeldir. Kişi başına gelir çok düşük düzeydedir.
Ünite: 6 Geleneksel Toplum Aşaması: Bu aşamanın özelliği, toplam üretim içinde tarımsal ürünlerin ağırlığının fazlalığıdır. Kullanılan teknoloji ilkeldir. Kişi başına gelir çok düşük düzeydedir. Bu aşamada tarımsal ekonomiler bir durgun dengede kalmaktadır. Dışsal olumsuz ekonomiler ve teknolojik değişmenin olmaması nedeniyle ekonomik büyüme çok sınırlı düzeyde kalmaktadır. 18.yy. öncesi devir önceki devir (yada Newton ( ) öncesi dönemi kapsar) Newton ile insanların doğayı sistemli bir şekilde üretim amacıyla kullanmaya başladıkları bir tarih dönemi kastedilir. Bu döneme örnek olarak: Çindeki hanedanlar, Ortadoğu ve Akdeniz medeniyetleri, Ortaçağ Avrupası 16

17 Rostow’da Kalkınma Sürecinin Aşamaları
2. Kalkış Öncesi Hazırlık Aşaması

18 Rostow’un Büyüme Teorisi
Ünite: 6 Rostow’un Büyüme Teorisi Kalkış Öncesi Hazırlık Aşaması: Bu aşama, büyümeye başlangıç koşullarının hazırlandığı dönemdir. İç dinamikler: Bir yandan tarım sektöründe özellikle yeni teknikler sayesinde bir artı değer oluşmaktadır. Dış dinamikler: Diğer yandan daha gelişmiş ülkelerin uyguladıkları dış baskılarla, ülkede zihinsel gelişme olmakta, eğitim düzeyi yükselmekte ve bankalar gibi yeni kurumlar kurulmaya başlamaktadır. 18

19 Batı Avrupada 17. yy sonu ve 18 yy başlarında dnya pazarlarını tek taraflı genişlemesi, ve bu pazarlarda hakimiyeti ele geçirebilmek için yapılan rakebetin getirdiği dinamizmin sonucunda oluşan teknolojik gelişmelerin tarım ve sanayiye uygulanmasıyla HAZIRLIK ALTYAPISI tamamlanmıştır. Pek çok açıdan en uygun durumda olan İngiltere, hazırlıkları tam anlamıyla tamamlayan ilk ülke olmuştur. Ayrıca, tasarrufları harekete geçiren bir müteşebbis sınıfı doğar. Buna ilaveten bankacılık sektörü gelişir. Bu aşama sırasında geleneksel toplum, düalist (ikili) yapılı bir topluma dönüşmektedir. Temelde geleneksel tarım ekonomisi koşulları içinde olan tarım sektörüyle birlikte bir modern sektör oluşmaya başlamaktadır. Ancak tarım hala ekonomide ağırlıklıdır. Baskındır. (istihdamın %75 tarım.) Başarılı bir geçiş safhasının temel ŞARTI: yatırımların artırılmasının yanı sıra, TOPRAK başata olmak üzere o zamana kadar kullanılmayan yeniliklerin uygulanması ve bu surette üretim artışının imkan dahiline sokulmasıdır. Özellikle tarım kesiminde yenilikler uygulanmada ve bu kesimde üretim artırılmadan bir geçiş safhası geçirmek mümkün değildir.

20 S:Tarım sektörü neden bu kadar önemlidir?
1. Artan nüfusu doyurmak, döviz kaybına yol açacak gıda ithalatına müracat etmemek 2. Bu sayede sermaye birikimine katkı sağlamak 3. tarımsal gelirlerin artmasıyla, vergi gelirlerinde de makul bir artış sözkonusu olabilir. (bu vergi gelirleri ile hazırlık aşamasında devletin üzerinde düşen faaliyetler finanse edilebilir) 4. Tarım kesiminde elde edilen gelir fazlasının önemli bir kısmı, modern kesimin finansmanında kullanılabilir. (19. yy da Japonya ve Rusya’da tarım ve toprak reformunun teme gerekçesi, altypı ve modern sektörün finansmanına katkı sağlamaktır)

21 S: Başarılı bir geçiş sürecinin ne gibi özellikleri vardır?
Altyapı, (ulaştırma vb.) diğer değişimler (sosyal, siyasal, psikolojik) Devlete düşen görevler

22 1-Altyapı (Ulaştırma vb): Geçiş sürecinde altyapı büyük önem arzeder (sabit sermaye yatırımları&ulaştırma yatırımları vb.) Bu yatırımların özellikleri nelerdir? 1. geri dönüşümü uzun vadeli. Amortismanı uzun vadeli 2. harcama bir defalıktır 3. getirinin doğrudan ve dolaylı olumlu etkileri vardır. (topluma dolaylı etkiler) Bu faktörlerden dolayı, özelden ziyade kamu eliyle yapılmalıdır. Abd gibi son derece kapitalist bir toplumda bile, kalkışa hazırlık aşamasının yaşandığı döneminde devlet&mahalli idareler bu tür yatırımları üstlenmiştir.

23 2- Diğer Değişimler Sosyal, siyasal ve psikolojik değişimlerdir.
Öncelikle modern bir sanayi toplumu kurmayı hedefleyen ELİt bir TA:BAKA yada LİDER (ler) ortaya çıkmalıdır. Siyasal anlamda ise, ETKİLİ bir merkeziyetçi MİLLİ devlet kurulması da Geçiş (kalkışa hazırlık) safhasının en önemli tarafını temsil eder. Almanya’da bu şieski nefretlere ve müstakbel ümitlere dayanan bir milliyetçilik akımı yapmıştır. Frakfurt’ta ihtilalini yapan ve Alman kalkınmasının başlangıcını gerçekleştirecek çatıyı KURAN kuvvetin Alman milliyetçiliği od. Kabul edilir..

24 3-Devlete düşen görevler
Mevcut kaynakları modernelesme yoluna aktarabilecek bir VERGİ sistemi ve mali sistem kurmalı Hükümet, milil politikalaırn uygulandığı tüm sahalarda faaliyetlerde ekonominin ve toplumun modernelşemesine odaklamalıdır.

25 3. Kalkış Safhası (Take-off )

26 Ünite: 6 Kalkış Aşaması: Bu aşamada, toplum kendi düzenli büyümesine karşı koyan engelleri devirmektedir yıl süren bu dönemde teknik ilerleme, tarım sektörüne ulaşmaktadır. Diğer yandan yeni endüstriler gelişmekte ve bu süreç geri kalan ekonomi üzerinde sürükleyici bir etki yaratmaktadır. Ekonomiler artık büyümeyi artan yatırımlara ve sürükleyici endüstrilere bağlı olarak normal ve kalıcı bir olgu olarak görmeye başlamaktadır. 26

27 Modern toplumların tarihindeki en önemli aşamadır.
İktisadi gelişmeyi gerçekleştirien güçler bu safhada gelişir ve topluma hakim olur. S:Bu aşamada neler değişir? Tarımda yeni teknik kullanımı artar Yeni sanayi kolları ortaya çıkar ve süratle gelişir Yeni müteşebbis sınıfı gittikçe büyür Modern gelişmeyi teşvik eden ve buna uyum sağlayan yeni bir sosyal ve politik kadro ortaya çıkar.

28 Kalkış aşamasının Tanımı (Göstergeleri)
Geniş bir açıdan bakılınca, kalkış safhası sınai devrim terimi ve tanımıyla büyük oranda örtüşür. Kalkış aşamasının olmazsa olmaz şartları nelerdir? 1. Kuşkusuz ekonomide yatırımların yapılabilmesi için tasarrufların GSMH içindeki payı % 5'ler, % 10’lar ve hatta daha yüksek bir düzeye ulaşmaktadır. 2. gelişmede öncü rol oynayabilecek, yüksek gelişme hızı gösteren bir yada daha fazla İMALAT sanayi kolunun ort.çıkması 3. modern gelişmeyi teşvik edecek, tasarrufları etkin bir şekilde yönendirebilecek SİYASİ, POLİTİK, İDARİ BİR yapılanma ve kadro ortaya çıkmalıdır. İngiltere ve Japonya vd. ülkelerde kalkış aşamasında hiç sermaye ithal edilmedi. ABD, Rusya ve Kanada’da uzun süre yabancı sermaye ithal edildi.

29 Birinci dereceden gelişen sektörler
KALKIŞ AŞAMASI GENELLİKLE; Bir yada daha fazla sanayi kolunda Ada bazı ekonomiik faaliyet kollarında hızlı bir gelişmenin gerçekleştirildiği, Bir kesim yada kesimlerin öne çıkarak ekonominin tamamının gelişmesinde rol oynadığı görülmektedir. Sürükleyici sektörün illa ki sanayiden çıkması şartı yoktur. Tarımsal hammaddeler, tarımsal tüketim maddeleri, ihracat gibi kollar da bu etkileşimi sağlayabilir. Gelişme sürecindeki etkileri itibariyle bir ekonominin sektörleri 3 temel gruba ayrılabilir: Birinci dereceden gelişen sektörler Tamamlayıcı gelişme halindeki sektörler Tali derecede gelişen sektörler

30 1.Birinci dereceden gelişen sektörler (Uyarıcı&Önderlik edici)
Yeni ele alınan yada, henüz keşfedilen kaynakların kullanılması Yada yenilik yapma imkanları, Yüksek bir gelişme hızına sebebiyet verir ve diğer sektörleri harekete geçirir 2.Tamamlayıcı gelişme halindeki sektörler: Birinci derecede gelişen sektörlerdeki ilerlemenin direkt yada dolaylı etkisine bağlı olarak hızlı bir gelişme süreci görülür. ÖR: demiryollarındaki gelişme neticesinde, kömür, demir ve makine sanayi üzerinde uyarıcı etkide bulunması 3.Tali derecede gelişen sektörler: Bu sektörler, gelir, nüfus, sınai üretim artışı ve diğer bazu alanlardaki gelişmelelerle yakın ilişki içerisindeki sektörlerdir. Nüfus artışı sonrası, gıda ve konut piyasası ilişkisi gibi.

31 Rostow’un lider sektörünün özellikleri
Lider olacak sektörün ürettiği ürünün piyasası hızla genişleyebilmelidir Lider sektör ikincil piyasa genişlemeleri yaratabilmelidir (diğer sektörleri etkileyebilmedlir) Kârların yeniden ilgili sektöre yatırılmasını olanaklı kılacak, sürekli bir sermaye arzı söz konusu olmalıdır Lider sektöre yeni üretim fonksiyonları yani teknolojik ilerleme girebilmelidir

32 Kalkışta önderlik eden bazı sektörler
Pamuklu dokuma, Demiryolu, Askeri maddelere dayanan ağır sanayi Kereste Selüloz Çiftlik ürünleri Çok çeşitli tüketim maddeleri, Bunlardan En fazla etkili olan demiryolları inşaasıdır

33 Demiryolu inşaatı Demiryolları inşaası, ABD, Fransa, almanya, Kanada, Rusya vb ülkelerde kalkış safhasında hayati bir rol oynamıştır. Ayrıca İsveç ve Japonyada kısmen etkili olmuştur. S: demiryolu inşaası neden önemlidir? 1. Ulaştırma masrafları azalmış, yeni mamüller ve sahalar ticarete dahil edilmiştir. A. Smith’in öne sürdüğü gibi piyasaların genişlemesi fonk. icra etmiştir. 2. bu sayede ihracaat sektörü doğmuş ve gelişmiştir 3. Demryolu inşaası, modern anlamda demir, kömür ve makine sanayilerinin doğmasına ve gelişmesine yol açmıştır. NOT: kalkış için gerekli ön şartlar (idari, sosyal ve siyasi altyapı tesisi gibi) sağlanmadığı bir ortamda, demiryolu inşaatları olsa bile ülke gelişme (take-off) sürecine giremeyecektir. Ör hindistan, Çin 1985 öncesi Kanada, 1914 öncesi Arjkantinde old.gibi. (demiryolu lşebekesi kendi başına kalkış aşamasını başlatmayı başaramamıştır.)

34 Diğer Lider Sektörler Hammadde üretimi , gıda maddeleri:
İsveç’te kereste sanayi ve ardından kağıt hamuru sanayne geçiş, Danimarka’da 1873 sonrası çiftik üretimine dönüş Bunlar hem döviz getirmiş hem de sanayii sektörünün gelişmesine katkı sağlamıştır Japonya ipek ipliği ihracatı Öte yandan: tüketim maddleri ithal edilmesi yerine yurt içinde üretilmeye başlanması (ithal ikameci strateji) Avustralya, Arjantin, ve Türkiye gibi ülkelerde kalkış aşamasında etkili rol oynamıştır

35 Kalkış aşamasını başlatan Faktörler ve süre
1. ABD, Avustralyai İsveç: gelişme dar bir süreçte başladı. Bu safha için sosyal yada politik bir değişme gerekli olmamış, daha önce kullanılmayan doğal kaynakların kullanımı yeterli olmuştuır. 2. Bazı ülkelerde ise Kalkış, sosyal ve politik devrimle olmuştur: 1848 Almanya, 1868 Japonya Meji Restarosyanu Hindistanın bağımsızlığa kavuşması Çindeki komünist zaferi

36 1848 Almanya Devrimi

37 1868 Meiji Restorasyon Dönemi

38 1848 Devrimleri 1848  yılında Avrupanın  çeşitli ülkelerinde ortaya çıkan ayaklanma, devrim ve özgürlük hareketleridir. Özellikle İtalya, Almanya, Fransa,Avusturya, Polonya, Romanya ve Macaristan  bu dönemde büyük sarsıntılar geçirmiş; dönemin diğer büyük güçleri olan Rusya, Osmanlı, UK,  ve Hollanda ise bu olaylardan nispeten etkilenmemişlerdir. NEDENLERI: 19. yy. ortalarına gelindiğinde Avrupa'da Sanayi Devrimi  büyük ölçüde tamamlanmış, sanayicilerin ve şirketlerin gelirlerinde büyük bir artış görülmesine karşılık köylerde ve kentlerde yaşayan fakir halk bu zenginlikten nasibini almamıştı. İşçiler  günde saat çalışıyorlar, sağlıksız ve kirli konutlarda zor koşullarda yaşamaya devam ediyorlardı. Köylerde artan nüfus işsizliğe ve toprak yetersizliğine yol açmış, alt yapının yetersiz kalmasına neden olmuştu. 1845 ve 1846 hasat mevsimlerinde Belçika ortaya çıkarak diğer Avrupa ülkelerine yayılan Patates Hastalığı (Phytophthora infestans') Avrupa’da büyük bir açlık salgınına yol açmış toplumun yoksul kesimlerinde büyük bir tatminsizlik duygusuna neden olmuştu. Aynı yıllarda Alman Karl Marx  ve Friedrich Engels'in birlikte yazdığı ve 1 Şubat 1848 tarihinde yayınlanan Komünist Manifesto özel mülkiyeti bir devrimle ortadan kaldırarak sınıfsız ve devletsiz bir toplum düzenini gerçekleştirmesi gerektiğini iddia etmekteydi. Bu koşullar altında devrim düşüncesi toplumun çeşitli kesimlerinde çok sayıda taraftar bulmuş ve sonunda1848 yılında bu devrimler bütün şiddetiyle patlak vermiştir.

39 1947 Hindistan’ın bağımsızlığını ilan etmesi

40 Rostow’da Kalkınma Sürecinin Aşamaları
4. Olgunluk öncesi dönem

41 Stalin Rusya’sı - Bismark Almanya’sı

42 3. Teknolojik yenilikler: Demiryolu inşaatı vb.
4. Yeni dış tic.sahalarının bulunması & dış tic.şartlarının ülke lehine çevrilmesi. 1860 sonrası İngiltere ve Fransa pazarlarının İsveç kerestesine açılması Dış tic.şartlarını ülke aleyhine dönmesi: Bunun neticesinde İthal ikameci politiklalar uyg. ( arasında dış tic.hadlerinin alyhe dönmesi ve svaş sırasında dış tic.geirilen kısıtlamalar. )

43 Kalkış aşamasına giren ilk ülke İngiltere’dir. Bu harekette,
İngiltere’nin 17 yydan beri Roma kilisesinden ayrılma gayretleri İspanya, Holland ave Fransa ile ekonom, askeri ve pol.mücadeleleri, Elizabeth devri ile bu ülkede yeni milliyetçilik bilincinin doğmasına neden olmuştur. Ayrıca buhar makinesinin de uygulanmasıyla demir- çelik sanayisi gelişmiş, dokuma sannayi kurulmuş, ve dış ticaret ile beslenebilmiştir.

44 Gelişmiş Ülkelerin Take-Off Tarihleri
Büyük Britanya Fransa ABD Almanya İsveç Japonya Rusya Arjantin 1935 Türkiye Çin 1952-…. Hindistan 1952-… Türk ekonomisi: yılları arsında gerçekleştirilen sanayileşme faaliyetleri söz konsudur. Ancak bu politika, takip eden yıllarda sürdürülememiştir. Sanayi ve dışa açıklık at başı olarak ilerlememiştir.

45 Kalkış safhası sonrası uzun ve kuvvetli bir safhaya girilir.
Ünite: 6 Olgunluk Aşaması: Kalkış döneminin sona ermesinden aşağı yukarı 60 yıl sonra başlayan olgunluk aşaması boyunca yeni teknolojiler yeni endüstrilerin gelişmesine izin verirken, diğer sektörler bazı güçlüklerle karşılaşmaya başlamaktadır. Kalkış safhası sonrası uzun ve kuvvetli bir safhaya girilir. Ekonomi sürekli olarak bir yıkma yaratma (shumpetergil saptama) sürecine girmekte ve kalkınma düzenli bir olgu haline gelmektedir. Bu aşamada GSMH’nin % 10 ila % 20'si tasarruf edilip yatırıma dönüştürülmeye başlanmaktadır. 45

46 Yeni modern sektörler hamle yaparak kalkış aşamasında öncü rolü oynayan sektörlerin yerini alır.
Ör: kalkış sürecinde demryolu inşaasıyla gelişme gösteren demir- kömür ve ağır makine sanayi, Olgunluk aşamasında yerini çelik, gemi inşaatı, kimyevi maddeler, elektrik ve modern makine sanayilerini bırakır.

47 Olgunluğa geçiş İngiltere 1850 ABD 1900 Almanya 1910 Fransa İsveç 1930
Japonya 1940 Rusya 1950 Kanada

48

49

50

51

52 Olgnluğa geçişte hakim sektörleri tayin eden şey sadece teknolojinin gelişmesi değil, bunun yanı sıra Doğal kaynakların durumu, Kalkış safhasının karakteri ve onun harekete geçirdiği kuvvetler, Ve bir dereceye kadar izlenen hükümet politikalarıdır.

53 Olgunluk Safhasındaki Etkin Sektörler ve Ülke Örnekleri
Kalkıl safhasının öncü rolündeki sektörler, olgunluk aşamasında yerini kendilerinin devamı niteliğinde olan yeni gelişen sektörlere bırakır ve yeni sektörler ekonominin gelişme hızını tayin eder. İngiltere: Kalkış aşamasında etkin rol oynana faktör pamuklu dokuma sanayindeki süratli gelişmeler ve bunu diğer sektörler üzerinde meydana getirdiği dolaylı ve dolaysız etkilerdir. Bu etkiler arasında pamuk eğirme makinelerinin icadı, buharlı makinenin ıslahı, dönemindeki büyük demiryolu hareketi gibi birbirinden farklı ancak aynı zaman dilimine rastlayan gelişmeler sayılabilr

54

55

56 ABD, Almanya, Fransa: Demiryolları etkin rol oynamıştır. Modern çelik sanayinin kurulması demiryllarının bir sonucudur. Çelik sanayi, Batı varupa ve Amerikada demiryolu hareeketinden sonra olgunluğa geçişin seöbolü haline gelmiştir.