KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ Eğitmen : Doç. Dr. Servet BAYINDIR

... konulu sunumlar: "KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ Eğitmen : Doç. Dr. Servet BAYINDIR"— Sunum transkripti:

1 KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ Eğitmen : Doç. Dr. Servet BAYINDIR
İstanbul Üniversitesi – İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi 26 Mayıs Bera Hotels KONYA Eğitim No : 2011 / 2012 – 55

2 AKIŞ DEĞERLENDİRME & SORU-CEVAP TEMEL İLKELER
İnsan ve İktisat İlişkisi İslam’ın Mala Verdiği Değer İslam’da Mal Mübadele Yöntemleri Ticarette Temel İlkeleri İslam’da Sözleşmeler (Akitler) İslam’da Faiz Yasağı FİNANSAL PİYASALAR VE FİNANSAL KURUMLAR Genel Anlamda Finansal Aracılık ve Finansal Kurumlar Faizli Bankacılık Sistemi: Ortaya Çıkışı ve Temel Felsefesi Faizsiz Bankacılık Sistemi: Ortaya Çıkışı ve Temel İlkeleri Belli Başlı Faizsiz Bankacılık İşlemleri ve Fıkhi Temelleri FAİZSİZ BANKACILIK UYGULAMALARI Faiz ve Ticaret Farkı Murabaha Mudaraba ve Müşareke Kredi Kartı TARTIŞMALI KONULAR Teverruk Uygulaması GES uygulaması Beyu’l-İne Uygulaması DEĞERLENDİRME & SORU-CEVAP

3 İNSAN VE İKTİSAT İLİŞKİSİ

4 İNSAN VE İKTİSAT İnsanın iktisatla ilişkisi ilk Adem’le başlar;
يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذ۪ي خَلَقَكُمْ وَالَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَۙ Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize ibadet edin ki, Allah’a karşı gelmekten sakınasınız. (Bakara, 21) اَلَّذ۪ي جَعَلَ لَكُمُ الْاَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَٓاءَ بِنَٓاءًۖ وَاَنْزَلَ مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً فَاَخْرَجَ بِه۪ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْۚ فَلَا تَجْعَلُوا لِلّٰهِ اَنْدَادًا وَاَنْتُمْ تَعْلَمُونَ O, yeri sizin için döşek, göğü de bina yapan, gökten su indirip onunla size rızık olarak çeşitli ürünler çıkarandır. Öyleyse siz de bile bile Allah’a ortaklar koşmayın. (Bakara, 22) وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ Biz siz yeryüzüne yerleştirdik ve orada size geçim vasıtaları yarattık. (Araf, 7, 10)

5 İNSAN VE İKTİSAT Adem ve Havva cennet’te diledikleri şeyi yiyebiliyorlardı; وَقُلْنَا يَٓا اٰدَمُ اسْكُنْ اَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَاۖ وَلَا تَقْرَبَا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِم۪ينَ Dedik ki: “Ey Âdem! Sen ve eşin cennete yerleşin. Orada dilediğiniz gibi bol bol yiyin, ama şu ağaca yaklaşmayın, yoksa zalimlerden olursunuz.” (Bakara, 35) İnsan Dünya’ya belli süre yerleşmek ve ondan faydalanmak üzere gönderilmiştir: فَاَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَاَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا ف۪يهِۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّۚ وَلَكُمْ فِي الْاَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ اِلٰى ح۪ينٍ Derken, şeytan ayaklarını oradan kaydırdı. Onları içinde bulundukları konumdan çıkardı. Bunun üzerine biz de, “Birbirinize düşman olarak inin. Sizin için yeryüzünde belli bir süre barınak ve faydalanma vardır” dedik. (Bakara, 36)

6 قَالَ ف۪يهَا تَحْيَوْنَ وَف۪يهَا تَمُوتُونَ وَمِنْهَا تُخْرَجُونَ۟
İNSAN VE İKTİSAT  قَالَ اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّۚ وَلَكُمْ فِي الْاَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ اِلٰى ح۪ينٍ Allah, dedi ki: “Birbirinizin düşmanı olarak inin (oradan). Size yeryüzünde bir zamana kadar yerleşme ve yararlanma vardır.” (Araf, 24) قَالَ ف۪يهَا تَحْيَوْنَ وَف۪يهَا تَمُوتُونَ وَمِنْهَا تُخْرَجُونَ۟ Allah, dedi ki: “Orada yaşayacaksınız, orada öleceksiniz ve oradan (mahşere) çıkarılacaksınız.” (Araf, 25)

7 İSLAM’IN MALA VERDİĞİ DEĞER

8 MAL NEDİR? Mecelle’nin mal tarifi:
“Mal, tab’ı insânî mail olup da vakti hâcet için iddihar olunabilen şeydir ki menkule ve gayri menkule şamil olur.” (Mad. 126) Bu madde şöyle ifade edilir: “Mal, insan doğasının/tabiatının arzuladığı, ihtiyaç için biriktirilebilen şeyler olup, menkul ve gayri menkulleri kapsar”. Malın Günümüzdeki Tarifi: “İnsan ihtiyaçlarını karşılayan ve iktisadi değeri olan şeye mal denir”.

9 İSLAM’IN HEDEFLERİ İÇİNDE MAL’IN KONUMU (Makasıd-i Şeria ve Mal)
CAN’IN KORUNMASI AKLIN KORUNMASI DİN’İN KORUNMASI NESLİN KORUNMASI MALIN KORUNMASI

10 İSLAM’DA MAL ÖNEMLİDİR
وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ قِيَاماً وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُواْ لَهُمْ قَوْلاً مَّعْرُوفًا Allah’ın, sizin için ayakta durma/geçim kaynağı kıldığı mallarınızı aklı ermezlere vermeyin. O mallarla onları besleyin, giydirin ve onlara güzel söz söyleyin. (Nisa, 4/5)

11 İSLAM’DA MAL HAYR OLARAK NİTELENİR
يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ Sana, ne harcayacaklarını soruyorlar. De ki: "Yaptığınız harcamalar; ana-babaya, en yakınlara, yetimlere, çaresizlere ve yolda kalmışlara olmalıdır”. Siz hayır olarak ne yapsanız, Allah onu bilir.(Bakara, 2/215) كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ ( (Bakara, 2/180 “İçinizden birine ölüm gelir de geriye mal (Hayır) bırakmış olursa (o malı) ana-baba ve en yakınlarına belirli oranda paylaştırmak üzerinize farz kılınmıştır. Bu, Allahtan çekinenlere yüklenmiş bir görevdir”.

12 MAL MÜBADELE YÖNTEMLERİ
İSLAM’DA MAL MÜBADELE YÖNTEMLERİ

13 MALLAR BATIL YOLLARLA EL DEĞİŞTİRMEMELİ
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helâk etmeyin. Şüphesiz Allah, size karşı çok merhametlidir. (Nisa, 4/29)

14 MEŞRU MAL EDİNME YOLLARI
İhraz, Miras, Vasiyyet Hibe, İnfak/Sadaka, 7) Ticaret a) Alım Satım b) Ortaklık

15 BATIL MAL EDİNME YOLLARI
Rüşvet, (Bakara, 2/188) Hırsızlık, (Maide, 5/38-39) Gasp (Maide, 5/38-39) Dini Kullanmak,(Tevbe, 9/34) Ölçü ve Tartıda Hile, (Mutaffifin, 83/1-5) Kumar/Spekülasyon (Maide, 5/90-91) 7) Faizcilik

16 TİCARET’TE TEMEL İLKELER

17 TİCARET’TE TEMEL İLKELER
1. Ticaret Karşılıklı Rızaya Dayalı Olmalıdır: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللّهِ يَسِيرًا Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helâk etmeyin. Şüphesiz Allah, size karşı çok merhametlidir.   Kim haddi aşarak ve zulmederek bunu yaparsa, onu cehennem ateşine atacağız. Bu, Allah’a pek kolaydır. (Nisa, 4/29, 30)

18 TİCARET’TE TEMEL İLKELER
2. Ticaret’te Kumar (Spekülasyon) Haramdır. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ إ ِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ Ey iman edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak, şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. (Maide, 5/91) Şeytan, içki ve kumarla, ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak; sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçiyor musunuz? (Maide, 5/91)

19 TİCARET’TE TEMEL İLKELER
3. Ölçü ve Tartı ve Hesaplamada Hile Haramdır:  وَاَوْفُوا الْكَيْلَ اِذَا كِلْتُمْ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَق۪يمِۜ ذٰلِكَ خَيْرٌ وَاَحْسَنُ تَأْو۪يلًا  Ölçtüğünüzde ölçmeyi tam yapın, doğru terazi ile tartın. Bu daha hayırlı, sonuç bakımından daha güzeldir. (İsra, 35) وَيْلٌ لِلْمُطَفِّف۪ينَۙ ﴿1﴾ اَلَّذ۪ينَ اِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَۘ ﴿2﴾ وَاِذَا كَالُوهُمْ اَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَۜ ﴿3﴾ اَلَا يَظُنُّ اُو۬لٰٓئِكَ اَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَۙ ﴿4﴾ لِيَوْمٍ عَظ۪يمٍۙ ﴿5﴾ Ölçüde ve tartıda hile yapanların vay hâline! (Mutaffifin,1), Onlar insanlardan (bir şey) ölçüp aldıkları zaman, tam ölçerler. (Mutaffifin,2), Fakat kendileri onlara bir şey ölçüp, yahut tartıp verdikleri zaman eksik ölçüp tartarlar. (Mutaffifin,3). Onlar, büyük bir gün; insanların, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracakları gün için diriltileceklerini sanmıyorlar mı? (Mutaffifin,4,5)

20 TİCARET’TE TEMEL İLKELER
4. Ticarette/ Üründe Kalite Temel İlkedir.  وَعَدَ اللّٰهُ الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْاَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلِهِمْۖ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ د۪ينَهُمُ الَّذِي ارْتَضٰى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْنًاۜ يَعْبُدُونَن۪ي لَا يُشْرِكُونَ ب۪ي شَيْـًٔاۜ وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ فَاُو۬لٰٓئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ Allah, içinizden, iman edip de salih ameller işleyenlere, kendilerinden önce geçenleri egemen kıldığı gibi onları da yeryüzünde mutlaka egemen kılacağına, onlar için hoşnut ve razı olduğu dinlerini iyice yerleştireceğine, yaşadıkları korkularının ardından kendilerini mutlaka emniyete kavuşturacağına dair vaadde bulunmuştur. Onlar bana kulluk eder ve bana hiçbir şeyi ortak koşmazlar. Artık bundan sonra kimler inkâr ederse, işte onlar fasıkların ta kendileridir. (Nur, 24/55)

21 SÖZLEŞMELERE GENEL BAKIŞ
İSLAM’DA SÖZLEŞMELERE GENEL BAKIŞ (AKİTLER)

22 SÖZLEŞME (Akid) Terim (Istılahi) Anlamı:
sıkıca tutturmak, sağlamlaştırmak, tayin etmek,” anlamlarına gelir. Akd “عقد” a-k-d” kökünden “düğümlemek,bağlamak, Sözlük (Lügat) Anlamı: Terim (Istılahi) Anlamı: Bir muamelede akdin taraflarının icab ve kabullerinin (irade beyanlarının) hukuki sonuç doğuracak şekilde bir birine bağlanmasıdır. ربط أجزاءالتصرف بالايجاب والقبول شرعا (جرجاني, تعريفات, ص. 153)

23 Akdin Temel Unsurları Akdin Temel Unsur ve Şartları Akdin konusu
(موضوع العقد) Akdin Tarafları (عاقدين) İrade Beyanı (صيغة) Mazi Kipi Kulla- nılmalı İcab ve Kabul Birbirini Tamam- lamalı İrade Beyanı Açık Net Olmalı Aynı Mecliste Gerçek- leşmeli Akıllı Baliğ Reşid Hukuken Meşru ((متقوم Taraflarca Bilinir (معلوم) Akid Konusu Teslim/ Tesellüme Müsait Mevcud

24 Akitlerin Taksimi Sıhhat ve Hukuki Sonuç Bakımından Akdin Konusu ve
Tarafların Maksadı Tek Taraflı veya Çift Taraflı Olma İrade Beyanının Açığa Vuruluş Şekli İsimli yahut İsimsiz Olma

25 Sıhhat ve Hukuki Sonuç Bakımından Akitler Gayri Sahih Akid Sahih Akid
Esas unsurları ve şartları bakımından tam olan akitler Gayri Sahih Akid Esas unsurları veya şartlarından bir ieksik bulunan akit Nafiz Akid Geçerliliği engelleyecek unsur barındırmayan akitler (malda başkasının hakkı olmaması gibi) Mevkuf Akid Başkasına ait hakka tecavüz Barındıran yahut tehdit vb. engelleri barındıran akitler Batıl Akid Hanefiler: Asli unsurlardan biri eksik olan akit Fasid Akid Hanefiler: Asli unsurları tam fakat vasıflarından Cumhura göre gayri sahih akid Batıl akid şeklinde adlandırılır Fuzuli’nin akdi gibi Hanefi ve Maliki: Fuzuli’nin sahih ve fakat mevkuftur. Asıl tarafın rızasına bağlıdır. Şafii:Fuzuli’nin akdi batıldır

26 Maksadı Bakımından Akitler
Konusu Ve Tarafların Maksadı Bakımından Akitler Mülkiyetin Nakli Amaçlı Akitler: 1:İvazlı akitler: Satış, Kira, Sarf 2: Teberru akitleri: Hibe, sadaka, Vakıf, karz Ortaklık Amaçlı Akitler Müşareke, Mudarebe, Müzaraa Temsil amaçlı (Temsile izin verme) 1: Vekalet 2: Yöneticilere yetki verilmesi 3: Küçük veya hacr altındaki kişiye tasarruf yetkisi verilmesi Hakkı Sınırlayıcı Akitler: Kişileri tasarruftan men edici nitelikli akitler (Hacr, vekaletten Azl vb.) Hakkı düşürme Haktan feragat Amaçlı akitler: 1:Hul’ 2:Talak 3: Kısastan Vazgeçme 4: Alacağın hibesi Teminat Güvenlik Amaçlı Akitler 1: Kefalet 2: Havale 3: Rehn Koruma Amaçlı Vedia

27 Etkileyen Temel Unsurlar
Akitleri Olumsuz Etkileyen Temel Unsurlar Faiz Kumar İkrah Hata (Ğalat) Aldatma (Ğubn) Tağrir

28 İSLAM’DA FAİZ YASAĞI

29 Faizin fıkıhtaki tanımı: Faizin günümüzdeki tanımı:
FAİZİN TANIMI Faizin fıkıhtaki tanımı: هوالفضل الخالي عن العوض المشروط في المعاملة Faiz; ticari işlemde karşılığı olmaksızın şart koşulan fazlalıktır. Faizin günümüzdeki tanımı: Faiz; borçtan (krediden) sağlanan gelire denir. Faizli işlem; gelir amaçlı borç işlemidir.

30 TEVRAT’TA FAİZ YASAĞI Tevrat’ın Faize Bakışı:
Tevrat’a göre faiz haramdır: Tevrat, Çıkış 22/ 25; Levililer 25/ 35,36,37; Tesniye 15/1-8; Tesniye 23/19-20; Yeremya 15/10. Yahudiler diğer din mensuplarına faizle borç vermeyi caiz görmüşleridir: (Tesniye, 23/ 20). Kur'ân bu durumu onların helak sebebi olarak göstermiştir (Nisâ, 4/ 161).

31 İNCİL’DE FAİZ YASAĞI İncil’in Faize Bakışı:
İncil’de faizle ilgili olarak şöyle denir: “Birilerine ondan bir karşılık ummak için ödünç verirseniz, bunun için hangi teşekkür beklenir? Günahkârlar da bir şey almak için birbirlerine ödünç verirler”(Luka,6/34). Hıristiyanlıkta faiz kilise tarafından XVI. Yüzyıla kadar haram kabul edilip yasaklanmıştı. İlk defa, Calvin’in (Ö.1564) yoğun gayretleriyle Cenevre’de 1574 yılında faize resmen izin verildi.

32 KUR’AN’DA FAİZ YASAĞI Faizi Haram Kılan Ayetler:
1- وما آتيتم من ربا ليربو في أموال الناس فلا يربو عند الله وما آتيتم من زكاة تريدون وجه الله فأولئك هم المضعفون (الروم؛ 39) (1) “İnsanların malları içinde artsın diye faize verdiğiniz şey Allah katında artmaz. Allah’ın rızasını gözeterek verdiğiniz zekâta gelince işte onlar (mallarını ve sevaplarını) kat kat artıranlardır” Rum, 30/ 39. 2 - يا أيها الذين آمنوا لا تأكلوا الربا أضعافا مضاعفة واتقوا الله لعلكم تفلحون (130 آل امران) (2) “Ey îman edenler! Ribayı kat kat arttırılmış olarak yemeyin. Allah’tan sakının ki kurtuluşa eresiniz” Al-i İmrân 3/ 130. 3- وأخذهم الربا وقد نهوا عنه وأكلهم أموال الناس بالباطل واعتدنا للكافرين منهم عذابا أليما (النساء؛ 161) (3) “..ve men edildikleri halde faizi almaları ve haksız yollarla insanların mallarını yemeleri yüzünden, onların (Yahudilerin) küfre sapanlarına korkunç bir azap hazırladık” (Nisa 4/ 161).

33 KUR’AN’DA FAİZ YASAĞI 4-الذين يأكلون الربا لا يقومون إلا كما يقوم الذي يتخبطه الشيطان من المس، ذلك بأنهم قالوا إنما البيع مثل الربا وأحل الله البيع وحرم الربا، فمن جاءه موعظة من ربه فانتهى فله ما سلف، وأمره إلى الله، ومن عاد فأولئك أصحاب النار هم فيها خالدون (275) (4) “Faiz yiyenler, şeytanın peşine takılıp aklını çeldiği kimsenin davranışından farklı bir davranış göstermezler. Bu onların ‘alım-satım tıpkı faizli işlem gibidir’ demeleri sebebiyledir. Allah, alım-satımı helâl faizli işlemi haram kılmıştır. Kime, Rabbinden bir uyarı gelir de faize son verirse, geçmişte olan kendinindir. Onun işi Allah’a aittir. Kim faizciliğe dönerse işte onlar cehennemliktir. Onlar orada temelli kalacaklardır” (Bakara, 2/ 275). 5- يمحق الله الربا ويربي الصدقات، والله لا يحب كل كفار أثيم (276) (5)“Allah faizi eksiltir, sadakaları bereketlendirir. Allah küfürde ve günahta ısrar eden hiç kimseyi sevmez”(Bakara, 2/ 276) 6 - يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله وذروا ما بقي من الربا إن كنتم مؤمنين (278) (6) “Ey iman edenler! Allah’tan korkun, faizden kalan alacaklarınızı terk edin. Eğer inanmış kişilerseniz (böyle yaparsınız)” (Bakara, 2/ 278).

34 KUR’AN’DA FAİZ YASAĞI 7- فإن لم تفعلوا فأذنوا بحرب من الله ورسوله وإن تبتم فلكم رءوس أموالكم لا تظلمون ولا تظلمون (279) “Böyle yapmazsanız bilin ki; Allah ve Elçisi tarafından bir savaşla yüz yüze gelirsiniz. Eğer tevbe ederseniz ana mallarınız sizindir. Böylece ne haksızlık edersiniz ne de haksızlığa uğrarsınız”(Bakara, 2/ 279). 8- وإن كان ذو عسرة فنظرة إلى ميسرة وأن تصدقوا خير لكم إن كنتم تعلمون (البقرة280) “Borçlu darlık içinde ise, rahata ulşancaya kadar beklenir. (Borcu) sadaka saymanız sizin için hayırlıdır. Bunu bir bilseniz!” (Bakara, 2/ 280).

35 Kur’an’da Faizin İlişkilendirildiği Diğer Mal Transfer Yöntemleri
1- Riba ve Zekat Karşılaştırması - وما آتيتم من ربا ليربو في أموال الناس فلا يربو عند الله وما آتيتم من زكاة تريدون وجه الله فأولئك هم المضعفون (الروم؛ 39) 2- Riba ve Sadaka Karşılaştırması يمحق الله الربا ويربي الصدقات، والله لا يحب كل كفار أثيم (276) 3- Riba ve Alım-Satım Karşılaştırması الذين يأكلون الربا لا يقومون إلا كما يقوم الذي يتخبطه الشيطان من المس، ذلك بأنهم قالوا إنما البيع مثل الربا وأحل الله البيع وحرم الربا، فمن جاءه موعظة من ربه فانتهى فله ما سلف، وأمره إلى الله، ومن عاد فأولئك أصحاب النار هم فيها خالدون (275) 4- Riba ve Borç İlişkisi فإن لم تفعلوا فأذنوا بحرب من الله ورسوله وإن تبتم فلكم رءوس أموالكم لا تظلمون ولا تظلمون (279) وإن كان ذو عسرة فنظرة إلى ميسرة وأن تصدقوا خير لكم إن كنتم تعلمون (البقرة280)

36 SÜNNET’TE FAİZ YASAĞI Hz. Peygamber’in Faizi Yasaklayan Hadisleri
1) “Cahiliye faizi kaldırılmıştır.” (Müslim, “Hâc”, 19; Ebû Dâvûd, “Büyu‘”, 50; İbn Mâce, Süne, “Menâsik”, 76; Mâlik, Muvatta, “Büyu‘”, 83). 2) “Faiz; -şirk, sihir, haksız yere adam öldürme, yetim malı yeme, savaştan kaçma ve namuslu kadına iftira etme gibi- mahvedici yedi büyük günahtan biridir.” (Buhârî, “Vasâya”,2). 3) “Faizi yiyene, yedirene, şâhitlik ve kâtiplik edene lanet olsun.” (Müslim, “Müsâkât”, 105, 106). 4) Faizcilikle zenginleşen kişinin sonu mutlaka fakirliktir.” (İbn Mâce, “Ticâret”,

37 HADİSLERDE FAİZ YASAĞI
SÜNNET’TE FAİZ YASAĞI Hz. Peygamber’in Faizi Tanımlayan Hadisleri: 1) “Dikkat ediniz! Cahiliye devrinden kalma faizin hepsi kaldırılmıştır. Sadece ana parayı alacaksınız. Böylece ne zulmetmiş ne de zulme uğramış olursunuz.” (Ebû Dâvûd, “Büyu‘”, 5). 2) “Peşin satışlarda faiz cereyan etmez.” (Müslim, “Müsâkât”, 103). 3) “Faiz ancak ertelemede olur.” (Buhârî, “Büyu’”, 79; Müslim “Müsâkât”, 102). 4) “Altın altınla, gümüş gümüşle, buğday buğdayla, arpa arpayla, hurma hurmayla ve tuz tuzla bir birine eşit ve peşin olarak trampa (takas) edilirler. Ama bunların cinsleri ayrı olursa peşin olmak şartıyla, istenildiği gibi satış yapılabilir.” (Müslim, “Müsâkât”, 81).

38 FİNANSAL PİYASALAR VE FİNANSAL KURUMLAR

39 Banka ve Diğer Finansal Kurumların Finansal Sistem İçindeki Fonksiyonları
Dolaylı Finansman Harcayanlar-Yatırımcılar 1) Devlet Kurumları 2) Bankalar 3) S.Şirketleri 4) İşletmeler 5) Yabancılar 6) Hane halkı Birikimciler/Tasarrufçular-Borç Verenler 1) Hane halkı 2) İşletmeler 3) Bankalar 4) S.Şirketleri 5)Devlet Kurumları 6) Yabancılar Paranın Doğrudan Piyasaya Aktarılması Paranın Piyasadan Doğrudan Bulunması

40 FAİZLİ BANKACILIK

41 HADİSLERDE FAİZ YASAĞI
FAİZLİ BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI İlk Faizli Bankalar: Banka Ma‘bedler (Eski Yunan ve Mısır’da) Çağdaş Faizli Bankalar: - Venedik (İtalya)1157. - Cenova (İtalya) 1170. - Barcelona (Ispanya) 1401. - Venedik (İtalya) 1578; adı Banco Della Pizzadi Rialto. - Amsterdam (Hollanda) Amsterdam Bankası 1609. -İngiltere Bankası, 1694, - Fransa Bankası 1800, -Rayşbank (Almanya) 1875,

42 HADİSLERDE FAİZ YASAĞI
FAİZLİ BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI -Bank-ı Dersaâdet (1847) : (Osmanlı’da ilk banka; Banker Th. Baltazzi ve Banker J. Alleon tarafından kurulmuş, Osmanlı maliyesinin 130 milyon kuruşluk kısa vadeli borcunu ödeyememesi ve Fransız ihtilâlinin (1848) olumsuz etkileri sonucu 1852 yılında iflas etmiştir). - Bank-ı Osmâni-i Şahâne (1863): (Osmanlı’da yabancı sermayeli ikinci banka), - Avusturya–Türk Bankası ve İstanbul Bankası (1872): (Osmanlı’da yabancı sermayeli 3.ve 4. banka), -Memleket Sandıkları (1864); (T.C. Ziraat Bankası’nın aslı ve ilk yerli sermayeli banka). - Adapazarı İslâm Ticaret Bankası (1913); Rumeli ve Çerkez Müslümanlarca kuruldu (yerli sermayeli). - Osmanlı İtibari Millî Bankası (1917): (Yerli sermayeli).

43 Faizli Bankacılığın Finansal Sistemdeki Rolü
Borçlu-Alacaklı İlişkisi Borçlu-Alacaklı İlişkisi Sermaye Toplama Yöntemleri 1) Cari Hesap (Borç) 2) Tasarruf Hesabı (Borç) Sermayeyi Değerlendirme Yöntemleri 1) Kredi kullandırma (Borç) 1000 TL %10 Faizle 1000 TL % 20 Faizle 1100 TL Geri Ödeme 1200 TL Geri Ödeme 43

44 FAİZSİZ BANKACILIK

45 FAİZSİZ BANKACILIĞIN OTAYA ÇIKIŞI-1
1. Erken Dönem Örnekleri: İslam Dünyasında; Beytü’l-mal, Sarraflar, Cehbezler, Osmanlı’da Para vakıfları, Esnaf sandıkları, Eytâm sandıkları ve Orta sandıkları. 2. XX.y.yılda ilk örnekler: Hindistan’da Yardım Fonu, Mısır’da Posta Tasarruf Fonu, Malezya’da Faizsiz Tasarruf Fonları (Tabung Hajji). 3. İlk Çağdaş Faizsiz Banka:1963 yılında Mısır’da Ahmed en-Neccâr tarafından Myt Gymr kasabasında kurulmuştur. 4. Mevcut Durum: Günümüzde faizsiz çalışmak üzere kurulmuş 500’ civarında finansal aracı kurum vardır. Bu kurumların toplam sermayesi 1 Trilyon $ civarındadır. Not: Para vakıfları Osmanlı’da İmam Züfer'in (ö. 158/775) fetvasına dayanılarak kurulmuştur. Esnaf sadıkları;: Esnaf darda kalan üyelerini desteklemek ve işinin devamını sağlamak için kurmuştur. Eytam sandıkları: Yetimlerin mallarını meşru yöntemlerle korumak ve değerlendirmek için kurulmuştur. Orta sandıkları:Yeniçerilerin dayanışma amaçlı kuruluşu. Yardım Fonu: Hindistan’ın Haydarâbat şehrinde bir İslâmî cemaat tarafından faizsiz kredi vermek üzere kurulmuştur. Tasarruf Fonu: 1900’lerin başlarında Mısır’da halkın tasarruflarını toplayıp yatırıma dönüştürmek amacıyla kurulmuştur. Faizsiz Tasarruf Sandıkları (Tabung Hajji): 1940’ta Malezya’da kurulmuştur.

46 FAİZSİZ BANKACILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI-2 (TÜRKİYE)
A) Faizsiz (Katılım) Bankacılıkla İlgili İlk ve Son Yasal Düzenlemeler: - İlk Düzenleme: tarih ve 83/7506 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnâmesi - Son Düzenleme: tarihli Resmi Gazete’de Yayımlanan Bankalar Kanunu B. Türkiye’deki Mevcut Katılım Bankaları:(4 tanedir) Al- Baraka Türk Katılım Bankası A.Ş. ( ). Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş. (31 Mart ). Asya Türk Katılım Bankası A.Ş. ( ) Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. ( ) C. Faaliyetlerine Son Ver(il)miş Olanlar: Faisal Finans Kurumu ( )=Family Finans Kurumu ( ). Anadolu Finans Kurumu A.Ş. ( ). İhlas Finans Kurumu A.Ş. ( Şubat 2001) (Kapandı)

47 FAİZSİZ BANKACILIĞIN TEMEL İLKELERİ
1. Faizsizlik ilkesi (Kredi sisteminin terki), 2. Katılımcılık ilkesi (Ortaklık sisteminin uygulanması), 2. Tüm haramlardan kaçınma ilkesi, 3. Finansal ürünlerin meşruluğu ilkesi, 4. Sosyo-ekonomik kalkınmayı gözetleme ilkesi. Faizi yasaklayan ayetler: Bakara 2/ 275, 276, 278 , 279 , 280; Al-i İmrân 3/ 130; Nisa 4/ 161; Rûm 30/ 39.

48 Faizsiz Bankacılığın Finansal Sistemdeki Rolü
Karz ve Emek-Sermaye Ortaklığı (Mudaraba) Otaklık ve Ticaret İlişkisi Sermayeyi Değerlendirme Yöntemleri Alt Mudaraba Muşareke Murabaha Kiralama (Leasing) Borsa İşlemleri Diğer Yatırım İşlemleri Selem İstisna Müzaraa Müsakaat Sermaye Toplama Yöntemleri 1) Özel Cari Hesap (Karz) 2) Katılma Hesabı (Mudaraba) 48

49 BELLİ BAŞLI FAİZSİZ BANKACILIK İŞLEMLERİ

50 FAİZSİZ BANKACILIK İŞLEMLERİNE GENEL BAKIŞ
1. Sermaye Toplama İşlemleri a. Özel Cari Hesaplar b. Katılma Hesapları 2. Sermayeyi Değerlendirme İşlemleri A. Ticaret - Murâbaha - Finansal Kiralama (Leasing) B. Ortaklık - Mudârabe, - Müşâreke, - Borsa İşlemleri 3. Diğer Bankacılık Hizmetleri a. Banka kartı kullandırma b. Akreditif açma, c. Teminat mektubu verme, d. Çek ve Sened kabulü, e. Hisse senedi alım-satımı, f. Kambiyo işlemleri g. Fatura tahsili

51 FAİZSİZ BANKALARIN SERMAYEYİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ VE FIKHİ TEMELLERİ
1) Özel Cari Hesaplar: Tanımı: Gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılan, istenildiği zaman tamamen veya kısmen geri çekilme özelliği taşıyan, karşılığında faiz veya kâr ödenmeyen hesaplara carî hesap adı verilir. Fıkhi Temeli: Carî hesap sözleşmesi karz’dan (ödünç) ibarettir. 2) Katılma Hesapları: Tanımı : “Kâr ve Zarara Katılma Hesabı” akdi çerçevesinde açılan hesaplardır. Fıkhi Temeli: Banka ile hesap sahibi arasındaki ilişki karz değil ortaklıktır. Bu ortaklığın fıkıhtaki ismi mudârabedir. Sermaye sahipleri rabbü’l-mal, banka birinci mudârib, girişimciler ise ikinci mudâriptir.

52 FAİZSİZ BANKALARIN SERMAYEYİ DEĞERLENDİRME İŞLEMLERİ VE FIKHİ TEMELLERİ
1. Murâbaha: a. Tanımı: Maliyet+karlı satış. b. Teorik Temeli: Satım akdidir. 2. Mudârabe: (Emek ve Sermaye Ortaklığı) a. Tanımı: Bir tarafın emek diğer tarafın sermaye koyarak ticaret yapmak ve oluşacak kârı anlaşılan oranda paylaşmak üzere kurdukları ortaklıktır. b. Teorik temeli: Ortaklık akdidir; bütün hukuk sistemlerinde tanınır. 3. Müşâreke: (Sermaye Ortaklığı) a. Tanımı: İki veya daha fazla şahsın belirli bir sermaye koyarak, iş yapmak ve oluşacak kâr veya zararı paylaşmak üzere kurdukları ortaklığa denir. 4. Finansal Kiralama (Leasing): a. Tanımı: Malın mülkiyetinin temlîki ile sona eren kiralama akdi. b. Teorik temeli: Kira ve satım birlikteliğinden oluşan akittir; çoğunluk meşru görür. 5. Borsa Yatırım İşlemleri: Meşru temelli hisse senedi yatırımı / Ortaklık.

53 FAİZSİZ BANKALARIN YAPTIĞI DİĞER BANKACILIK İŞLEMLERİ VE TEORİK TEMELLERİ
1. Banka Kartı Kullandırma a. ATM Kartı: -Tanımı: Nakit çekme veya mal ve hizmet almada kullanılan karttır. -Fıkhi temeli: Bankanın aldığı komisyon hizmet karşılığıdır. - Nakit çekim karşılığı alınan bedel faizdir. b. Kredi Kartı: - Tanımı: Hesapta para bulunmamasına karşın nakit çekimi, mal ve hizmet satın alımı ve başka bir takım bankacılık işlemleri için kullanılan karttır. - Fıkhi temeli: Duruma göre banka kefil, alacaklı, kendisine havalede bulunulan(muhal aleyh) ve hizmet sunucusudur. Kart hamili ise borçlu, muhil(havalede bulunan) ve hizmetten yararlanandır. Bankanın borç, yani verdiği kredi karşılığında (nakit çekim ve limit aşım ücreti, vadesinde ödenmeyen borca yapılan ilave vb.)gelir elde etmesi faiz diğer işlemler karşılığında aldığı komisyon ise caizdir. c. Akreditif,Teminat mektubu, Çek ve Senet kabulü ve Fatura Tahsili: Bu işlemler birer bankacılık hizmetidir. Hizmet karşılığında gelir caizdir. Çek ve senet kır(dır)mak veya faturaların meblağının kurumda kalması karşılığında bedel ödemek faizdir. d. Kambiyo işlemleri : (Farklı para birimlerinin alım satımı) - İşlem peşin ise caizdir.

54 (FAİZ VE TİCARET FARKI)
ÖRNEK UYGULAMALAR-1 (FAİZ VE TİCARET FARKI)

55 FAİZİN TANIMI 1) 100 kg asıl borcun karşılığı
2) 10 kg karşılığı olmayan fazlalık (FAİZ)

56 FAİZİN TANIMI 1) 6000 TL asıl borcun karşılığı
2) 2000TL karşılığı olmayan fazlalık (FAİZ) Faiz: Aynı niteliklere sahip iki malı farklı miktarlarda değiştirmektir.

57 TİCARETİN TANIMI Bey: Bir malı başka bir mal ile değiştirmektir.
1) Müşteri para verdi 2) Satıcı paradan başka bir malı (muz) verdi Bey: Bir malı başka bir mal ile değiştirmektir.

58 ÖRNEK UYGULAMALAR-2 (MURABAHA)

59 Alım-Satım Akdi ve Murabaha
Alım-Satım Akdinin Tanımı: مبادلة مال بمال آخر Bir malı başka bir mal ile değiştirmektir. 59

60 Alım Satım Akdinin Çeşitleri
Bakımından Satım Akdi Fiyat Tespit Yöntemi Pazarlığa Dayalı Satım (Müsaveme) Güvene Dayalı Satım (Emanet Satışları 60

61 Güvene Dayalı Satım Akdinin Çeşitleri
(Emanet Satışları) Güvene Dayalı Satım (Maliyet+Karlı Satış) Murabaha (Maliyetine Satış) Tevliye (Zararına Satış) Vadia 61

62 MURABAHA’NIN UYGULAMASI
Tarifi: - Sözlük Anlamı: Murâbaha (مرابحة) sözlükte “artma, çoğalma” anlamına gelen “r-b-h” (ربح) kökünden, “mufâale”(مفاعلة) kalıbında mastardır. - Terim Anlamı: “Satın alınan bir malı, alış fiyatı veya maliyetine belli bir kâr ekleyerek satmaktır”.

63 Murabahanın Şartları 1. Satıcının malı alırken ödediği bedel mislî/standart mallardan olmalıdır. 2. Malın alış fiyatı veya maliyeti taraflarca bilinmelidir. 3. Kâr oranı taraflarca bilinmelidir. 4. Mal (satıcı tarafından) sahih bir satım akdiyle elde edilmiş olmalıdır. 5. Satın alınan mal ve ödenen bedel, ribevî (faiz cereyan eden) mallardan olmamalıdır. 6. Malı satıcı tarafından vadeli alınmışsa bu durum alıcıya bildirilmelidir.

64 Ah şu Saate Sahip olsam Fıkıhta Murabaha Galiba şu bayanın saate ihtiyacı var fakat peşin parası yok 3 1 2 4 Tacir malı asıl satıcıdan (örneğin) 100 TL’ye (genelde peşin olarak) satın alır Tacir 100 TL’ye peşin aldığı malı (örneğin) %10 karla, 110 TL’ye 2 ay vade ile müşteriye satar. Müşteri her ay 55 TL olmak üzere toplam 2 ay içinde parayı satıcıya öder.

65 Bankacılıktaki Murabaha
Ah şöyle güzel bir arabam olsa Bir müşteri Gelse de şu arabayı satın alsa Bir müşteri gelse de araba kredisi istese 1 2 3 4 5 6 Müşteri bankaya arzu ettiği arabanın finansmanı için başvurur, Banka araba ve satıcısını araştırır. Emin olursa, Banka müşteri ile arabanın fiyatı ve kar yüzdesi konusunda anlaşır a) Banka arabayı asıl bayiden satın alır -Örneğin TL peşin fiyata- (veya) b) Banka arabayı satın almak için müşteriyi vekil tayin eder, o da gider alır. a) Banka arabayı müşteriye vadeli olarak başta anlaşılan kar oranını ekleyerek satar -Örneğin %10 karla, 1 yıl vade ile TL- (veya) b) Banka adına malı satın almış olan müşteri, banka adına başta anlaşılan bedelden tekrar kendisine satar. 6) Müşteri borcunu taksitler halinde bankaya öder.

66 Bankacılıktaki Murabahada Ortaya Çıkan Fıkhi Problemler
Banka ile müşteri arasında yapılan Genel Kredi Sözleşmesinin, müşterinin malı bankadan satın alacağına dair vaadini içermesi, Müşterinin malı, banka adına satın alıp, gene banka adına kendisine (müşteriye) satmak üzere vekil kılınması (müşterinin hem kendisi hem de bankayı olmak üzere çift tarafı temsili), Genel kredi sözleşmesinde maldaki, ayıp, kusur, teslime kadarki süreçte meydana gelebilecek her türlü zarar ve ziyandan bankanın sorumlu tutulamayacağına ilişkin şart, Malın mülkiyetinin hukuken ve fiilen bankanın mülkiyetine geçmemesi, Bankanın hiçbir riske katlanmadan kazanç elde etmesi, Taksitlerin belirlenen vakitlerde ödenmemesi durumunda bankanın müşteriden faiz, veya mahrum kalınan kar adı altında ek bir bedel talep edilmesi, Zamanında ödenmeyen borçların, teverruk veya başka bir yolla, borca ilave yapılarak yeniden yapılandırılması Müşterinin borçlarını özürsüz olarak geciktirmesi sebebiyle yatırım sahiplerinin kardan mahrum kalması.

67 (MUDARABAve MÜŞAREKE)
ÖRNEK UYGULAMALAR-3 (MUDARABAve MÜŞAREKE)

68 2. MUDARABA Mudaraba’nın Tanımı
Maliki ve Şafii’lere göre ise, sözlükte “kesmek” anlamına gelen “karz” kökünden türetilmiş mufâale vezninde bir mastar olup “Mukaraza” denir. Sermayedar parasının bir kısmını kesip, koparıp işletmeciye vermektedir. Hanefi ve Hanbeli mezhebi mensuplarına göre Arapça’da “gitmek, uzaklaşmak, rızık peşinde koşmak” anlamlarına gelen "durb" kökünden türetilmiş mufâale vezninde bir mastardır. İşletmeci sermayeyi işletmek için yol teptiğinden bu isim verilmiştir. A) Sözlük Anlamı: B) Terim Alamı: Bir tarafın sermaye diğer tarafın emek ve teşebbüsünü koyarak, ticaret yapmak ve oluşacak kâr başlangıçta anlaşılan oranda paylaşılmak üzere kurulan ortaklığa Mudaraba/Mukaraza (emek-sermaye ortalığı) denir.

69 Mudaraba’nın Dayanakları
A) KİTAP 1) "Allah diğer bir kısım insanların yeryüzünde kendi lütfundan rızık aramak üzere yolculuk yapacaklarınr bilir" (el-Müzzemmil, 73/20); 2) "Cum'a namazı kılındığı zaman, yeryüzünde dağılınız ve Allah'ın lütfundan rızık arayınız" (el-Cum'a, 62/10); 3) "Hac mevsiminde, ticaret yaparak Rabbinizin lütfundan rızık istemenizde size bir sakınca yoktur" (el-Bakara, 2/198). Bu âyetler sermayenin mudarebe yoluyla işletilmesini de kapsar. B) SÜNNET 1) Hz. Peygamber, Hz. Hatice’nin sermayesini mudaraba ile çalıştırmıştır. 2) Hz. Peygamber, tebliğle görevlendirildiğinde insanlar mudaraba uyguluyorlardı, Allah’ın elçisi buna müdahel etmedi, onayladı. 3)Hz. Abbas belirli şartlarla mudaraba yapmıştır. Hz. Peygamber bundan haberdar olmuş ve onaylamıştır. C) İCMA 1) Hz. Ömer (ö. 23/643). Hz. Osman (ö. 35/655). İbn Ömer (ö. 73/692) ve İbn Mes'ud (ö.32/652) gibi Sahabe’nin önde gelenleri yetimlere ait sermayeyi mudaraba yoluyla işletmişler, buna sahabeden itiraz eden olmamıştır. 2) Hz. Ömer döneminde Beytü'l-mâl'e ait para Irak'tan Hicaz'a mudarebe yoluyla gönderilmiştir.

70 Mudarabanın Şartları Sermayede Aranan Şartlar
a) Sermaye Nakit Mal Olmalı b) Ortaklık Kurulurken Sermaye Mevcut Olmalı c) Ortaklığın Kuruluşu Sonrası Sermaye Mudaribe Teslim Edilmeli. d) Sermaye Miktar ve Kalite Bakımından Malum Olmalı e)Sermayedarın Sermaye Üzerinde Kontrol / Ortaklığa Müdahale Yetkisi Bulunmamalı

71 Mudarabanın Şartları Emekte Aranan Şartlar
İşletme Mudarib Tarafından Gerçekleştirilmelidir. Sermayedar İşletmeciye Müdahalede Bulunmamalıdır

72 Mudarabanın Şartları Karda Aranan Şartlar
Kar Paylaşım Oranları, Oransal (Yüzdesel) Şekilde Belirlenmeli Kar Oranları Başlangıçta Belirlenmeli Kar Mevcut Proje Tamamlanıp, Maliyet ve Kar Tam Olarak Hesaplandıktan Sonra Dağıtılmalı

73 Sınırsız Mudaraba (Mutlak Mudaraba)
Mudaraba Çeşitleri Sınırsız Mudaraba (Mutlak Mudaraba) Herhangi bir Kişi, Sektör, Zaman ve Mekanla Kayıtlı Olmayan Mudaraba Sınırlı Mudaraba (Mukayyed Mudaraba) Herhangi bir Kişi, Sektör, Zaman ve Mekanla Kayıtlı Olan Mudaraba

74 Mudarib (İşletmecin)in Sorumlulukları
Mudairb Sözleşmenin Amaçlarına uygun Olarak Tüm Çabasını Göstermeli Sermayenin Projenin Gerçekleştirilmesi Yolunda Azami Oranda Dikkatle Çalıştırmalı Mutlak Mudarabada Projeye Uygun Her Tür Malı Alıp Satacağı Her Türlü Riskten Korunma Yöntemine Başvurması.

75 Mudarabanın Uygulaması
Normal Mudaraba / Fıkıhtaki Mudaraba Bankacılıktaki Mudaraba a) Genel Yatırım Hesabı Yoluyla Mudaraba b) Özel Yatırım Hesabı Yoluyla Mudaraba/ Proje Finansmanı Yoluyla Mudaraba Akreditif Yoluyla Mudaraba Tekaful Sistemi Yoluyla Mudaraba Yatırım Ortaklıları Yoluyla Mudaraba

76 Mudarabanın Uygulanışı ve İlgili Konular
Akit Yapılır Yapılmaz Mudaraba Hukuku Başlar Şafii ve Malikilere Göre Uygulama Ertelenemez. Hanefilere Göre Taraflar Anlaşırsa Ertelenebilir Mudaraba Bağlayıcı Akit Değildir (’Akidi Gayri Lazım) Malikilere Göre Proje Başladıktan Sonra Akit Bağlayıcıdır Ortaklığın Belli Bir Zamanla Kayıtlanması Maliki ve Şafiilere Göre Kayıtlamak Caiz Değildir; Ebu Hanife ve A.B.Hanbel’e Göre Caizdir. AAOIFI bu Görüştedir. Mudarib Sermayeyi Başkasının Sermayesi İle Karıştıramaz; İzin Verilmesi Durumu Hariç Maliki Karıştırmaya Müsaade Eder Şafii ise Etmez. İşletmeci (Mudarib) Emanetçidir, Sorumlu Tutulamaz Zararı Tazminle Yalnızca Kasıt, Kusur ve İhmal Durumunda Tazminle Mükellef Tutulur

77 Mudaraba ve Müşareke Arasındaki Farklar
1: Maliki ve Hanbeli Fukahasına Göre Mudaraba ve Müşareke Birbirlerinden Farklı İki Ayrı Akittir. 2: Hanefilere Göre Müşareke ve Mudaraba Aynı Tür Akitlerdir. 1: Mudarabada Bir Tarafın Sermayesi Olur İşletme Deneyim ve Kabiliyeti Olmaz. 2: İkinci Tarafın İşletme Kabiliyet ve Deneyimi Olur fakat Sermayesi Olmaz.. Müşarekede Sermaye Bütün Taraflarca Konulur. 2: Mudarabada Sermayeyi Bir Taraf Sağlar 1:Müşarekede Ortaklığı Her İki Taraf Birlikte Yönetir. 2: Mudarabada Sermayedar İşletmeciye, Yönetim Konusunda Müdahil Olamaz. 1: Mudarabada Zarar Sermayedardan Gider 2: Mudarib Zaman ve Emeğini Kaybeder. 3: Müşarekede Zarar Sermaye Oranında; Kar ise Anlaşılan Oranda Her İki Tarfaca da Paylaşılır

78 MUDARABA UYGUMULAMASI
Rabbül-mal/Sermayedar Mudarib/ İşletmeci EMEK SERMAYE + KAR % 100 % 100 % 100 % 75 % 25

79 MUŞAREKE UYGUMULAMASI
Müşarik/ Ortak Müşarik/ Ortak SERMAYE + KAR % 40 % 60 % 60 % 40 % 45 % 55

80 (KREDİ KARTI UYGULAMASI)
ÖRNEK UYGULAMALAR-4 (KREDİ KARTI UYGULAMASI)

81 KREDİ KARTI 1) Tanımı: Hesapta para bulunmamasına karşın nakit çekimi, mal ve hizmet satın alımı ve başka bir takım bankacılık işlemleri için kullanılan karttır. - Kredi Kartı Sisteminde Yer Alan Taraflar: 1) Kart kurumu; ana bayi 2) Kredi kartı çıkaran banka 3) Banka ile kart kullanım sözleşmesi yapan üye işyeri, 4) Bankadan kartı alıp kullanan müşteri; kart hamili 2) -Kredi Kartı Sisteminin Teorik Temeli: Duruma göre banka kefil, alacaklı, kendisine havalede bulunulan (muhal aleyh) ve hizmet sunucusudur. Kart hamili ise borçlu, muhil (havalede bulunan) ve hizmetten yararlanandır. Bankanın borç, yani verdiği kredi karşılığında (nakit çekim ve limit aşım ücreti, vadesinde ödenmeyen borca yapılan ilave vb.) gelir elde etmesi faiz diğer işlemler karşılığında aldığı komisyon ise caizdir. 81

82 Kredi Kartı Sisteminin İşleyişi
1 Kart kurumu- Banka İlişkisi Banka-İşyeri İlişkisi Kart Çıkaran Banka Kart kuruluşu Üye İşyeri Banka- Kart Hamili İlişkisi İşyeri- Kart Hamili İlişkisi 3 2 Kart hamili/müşteri Taraflar Arasındaki İlişkilerin Fıkhi Durumu: 0- Vekalet (Kart kurumu vekil; Banka müvekkil) Kefalet, (Banka kefil; işyeri m. Leh); Havale, (Banka m. aleyh; işyeri m. Leh) ve 3. Vekalet (Banka vekil; işyeri müvekkil) Havale, (Müşteri, muhil; İş yeri muhalün leh) Kefalet, (Banka kefil; müşteri mekfulun Leh); Havale, (Banka m. aleyh; müşteri muhil) ve 3. Vekalet (Banka vekil; müşteri müvekkil) 82

83 FIKHİ HÜKMÜ PROBLEMLİ UYGULAMAR
TEVERRUK UYGULAMASI GES UYGULAMASI BEYU’L-İNE UYGULAMASI

84 GENEL DEĞERLEDİRME & SORU- CEVAP
ÖZET GENEL DEĞERLEDİRME & SORU- CEVAP

85 Sabrınız İçin TEŞEKKÜRLER Doç. Dr. Servet BAYINDIR