Neuro Linguistic Programming (Konuşarak Zihin Programlama)

... konulu sunumlar: "Neuro Linguistic Programming (Konuşarak Zihin Programlama)"— Sunum transkripti:

1 Neuro Linguistic Programming (Konuşarak Zihin Programlama)
(Algısal Davranış Kontrolü)

2 NLP Nedir ? NLP, yaşamımızda üzerinde düşünmeden, otomatik olarak gerçekleştirmiş olduğumuz algılama, düşünme ve davranış süreçlerini, bilinçli hale getirme ve geliştirmede üzerinde yapılan araştırmalar sonucunda, zihnin işleyişi ile ilgili, yetmişli yılların sonlarına doğru Amerika'da geliştirilmiş bir model ve metodolojidir.

3 NLP = Neuro Linguistic Programming
Neuro ile; insanların görme, işitme, hissetme, koklama ve tatma duyuları ve bu duyuların yönetildiği beyin ve sinir sistemi vurgulanır. Linguistic ile; yaşam deneyimlerinin dil vasıtası ile kodlanması, dilin deneyim edinme ve değişim süreçlerindeki etkisi vurgulanır. Programming ile arzu edilen değişiklikleri gerçekleştirmek üzere, duygu, düşünce ve davranışlarımız üzerinde, bilinçli veya bilinçdışı akıl yardımıyla yapılan yeniden düzenleme biçimi vurgulanmaktadır.

4 Temel NLP Varsayımları
NLP araçlarıyla çalışanlar, bir takım ilkeleri baştan doğru kabul ederler (varsayarlar). Bu varsayımlar tartışılmaz, evrensel gerçekler, ya da kesin doğrular değildir.

5 "İnsanlar, kendi yaşamlarını istekleri doğrultusunda şekillendirebilmek ve gerek gördüğünde değiştirebilmek için ihtiyaç duyduğu tüm kaynaklara kendi içinde sahiptir."

6 "İletişimde hata yoktur, sadece geri bildirimler vardır."

7 "Kurmuş olduğumuz iletişimin anlamı, karşımızdan almış olduğumuz yanıtta saklıdır."

8 "Bir şey istediğin sonucu vermiyorsa yeni bir şey dene."

9 "Harita arazinin kendisi değildir."

10 "Her davranışın altında olumlu bir niyet yatar."

11 "Ne kadar çok tercih imkanımız varsa, o kadar iyi."

12 HEDEFLER I. Bir kurbağayı kaynar su dolusu bir kazanın içine attığımızda neler olur? Başka bir kurbağa soğuk veya ılık su dolusu bir kazanın içine atıldığında ve su yavaş yavaş ısıtıldığında neler olur?

13 Uygulama: Bir kağıt ve kaleme ihtiyacımız var.
Şimdi uzun ve kısa vadede ulaşmayı arzu ettiğimiz hedefleri tanımlayarak yazmaya başlayabiliriz. Örnek: "Birinci hedefim, başarılı olmak istiyorum”. Bu iyi tanımlanmış bir hedef değildir. Nasıl ? Ne kadar ? Nerede ? Ne zaman ? Kiminle birlikte başarılı olmak istiyorum ? ve benzeri sorular hedefini tanımlamaya ve onu gerçekleşebilir kılmaya yardımcı olacaktır.

14 Henüz ulaşmadığımız bir hedefi tanımlamakta zorlanıyorsak şunu da deneyebiliriz:
Farzet ki bir eşyanı kaybettin. Gazeteye bir kayıp ilanı vereceksin, ilanda bu eşyayı nasıl tanımlardın...? Şimdi henüz ulaşmadığın fakat ulaşmayı arzu ettiğin şeyleri, aslında önceden sahip olduğun fakat, bir eşya misali yitirdiğini farzet. Akıl gözünde canlandırma yaparak, onu bulmak için detaylar içeren bir kayıp ilanı verdiğini düşünebilirsin...

15 HEDEFLER II. “Hedeflerin doğru tanımlanması” konusu ile devam edebilmemiz için hedeflerimizin şu anda yazılı olarak elimizin altında olması gerekiyor.

16 Hedefin tanımlanması TOTE sürecini devreye sokar
Hedefin tanımlanması TOTE sürecini devreye sokar. Uygun tanımlanmamış bir hedef, hatalı bir girdiye benzer, dolayısıyla verim kaybına veya istenmeyen sonuçlara neden olur. Bu riski en aza indirgemek için, hedeflerimizi NLP Uygunluk Kriterlerini göz önünde bulundurularak yeniden düzenleyebilirsiz.

17 UYGUNLUK KRİTERLERİ 1. Hedefin Olumlu Tanımlanması
Hedefi tanımlarken dikkat etmemiz gereken ilk koşul, istenilen sonucun olumlu bir biçimde formüle edilmesidir. Hedeflerimizi tanımlarken olumsuz bir tanımlamadan yola çıkmak, sorunlara odaklanmana neden olup, asıl hedeflerimizin yolunda ilerlememizi zorlaştıracaktır.

18 2. Hedeflerin denetim altında olması
İkinci koşul, tanımladığımız hedefin bizim denetimimiz altında olmasıdır. Hedeflerimize ulaşabilmek tamamen başka insanların insiyatifi altındaysa, hedefimiz kendi denetim alanının dışında yer alıyor demektir.

19 3. Hedefin somutlaştırması ve başarı kanıtı
Üçüncü koşul, hedeflerimizin mümkün olduğunca somut ve detaylı tanımlanmasıdır. Mutlu, başarılı veya zengin olmak istiyorum, somut tanımlamalar değildir. Bu ve benzeri genellemeleri, hedefimizi tanımlarken kullanmamaya özen göstermemiz gerekir çünkü belirgin ölçüleri, boyutları veya oranları yoktur ve bizi bir sonuca ulaştırmazlar.

20 4. Hedefin uygun büyüklükte olması
Hedefimizin çok küçük olması durumunda, harekete geçebilmek için gerekli olan motivasyonu bulamayabiliriz. Bu durumda kendimize, “Bu hedefime ulaşmam bana ne kazandıracak?” sorusunu sorarak bir üst çıkarım elde edeceğiz. Elde edecemiz üst çıkarımın sağlayacağı motivasyon, harekete geçmemizi kolaylaşacaktır.

21 Hedef: “Çalışma masamı toparlamak istiyorum.” --------
Soru: “Toplanmış bir çalışma masası bana ne sağlayacak?” Üst çıkarım: "Düzenli - stressiz bir çalışma ortamı” Soru: “Stressiz bir çalışma ortam bana ne sağlayacak?” Üst çıkarım: “İşimde daha çok başarı, kalite…”

22 5. Hedefin ekolojik olması
Hedef yolunda elde edeceğimiz bütün sonuçları, bir göle (yaşamına) atılan çakıl taşları gibi düşünebiliriz. Taş, suya değdiği yerin merkezinden dışa doğru halkalar halinde değişim dalgaları oluşturacaktır. Aynı şekilde yaşamımızda yapacağımız her türlü değişiklik, bizi oluşturan ve bir parçası olduğumuz sistemleri aşama aşama etkisi altına alacaktır. Bunun için hedeflerimizin yaşamımızın diğer alanlarıyla da ekolojik bir uyum içerisinde olmasına özen göstermemiz gerekir.

23 Hedefinin Ekolojik Sınaması nasıl yapılır?
"Hedefime ulaşmam başka kimleri veya neleri etkileyecek?“ "Hedefime şimdi ulaşmış olsaydım, bu yaşamımda başka ne tür değişiklikleri beraberinde getirirdi?“

24

25 Temsil Sistemi Temsil sistemimiz, bilginin algılanıp zihin tarafından kodlanması ve yeniden hatırlanabilmesinde önemli bir rol oynar. Bu sistemin işleyişi ve kapasitesi, kalıtsal özelliklerin yanı sıra, sonradan öğrenmenin de etkisiyle kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

26 “Yağmur” sizin için ne anlama geliyor?
İnsanların aynı uyaranlara farklı cevaplar vermeleri beynin görsel, işitsel ve kinestetik merkezlerinin her insanda farklı olmasından kaynaklanır.

27 Çay sözcüğü size neyi hatırlatıyor ?
Kıpkızıl sıvı görüntüsü gelmiş ise muhtemelen resimlerle düşünüyorsunuz ve düşüncelerinizi belleğinizle görüntüleyerek depoluyorsunuz Çayın fokurdaması ve bardağa dökülürken çıkardığı sesler gelmişse; siz muhtemelen seslerle düşünüyorsunuz Çayın hoş kokusu ve tadı aklınıza gelmişse; siz muhtemelen dokunsalsınız. Duygular sizin için önemli

28 Tercihli Temsil Sistemimiz
Her birimiz kendimize özgü yaşam geçmişimize göre bazı duyularımızı daha az, bazılarını ise daha yoğun kullanırız. Baskın olarak kullanmış olduğumuz duyu kanalı, bizim tercihli temsil sistemimizdir. Bilginin, öncelikli duyu kanalımız üzerinden gelmesini tercih ederiz. Bu kanal üzerinden gelen bilgiyi daha doyurucu bulur, daha rahat kavrayabilir, daha kolay aklımızda tutabilir ve daha çok güveniriz.

29 Öncelikli temsil sistemi; “Görsel” olanlar...
Çevrelerindeki görsel uyarıcılar üzerinde odaklanır, öğrenebilmek için görüntülere ihtiyaç duyarlar. Zihinlerindeki görüntüler, resimler yardımıyla düşüncelerini organize ederler. Foto grafik bellekleri gelişmiştir. Görmüş oldukları yüzleri kolay kolay unutmazlar. Kendilerinin ve başkalarının dış görünüşüne, beden dillerine dikkat ederler. Jest-mimikleri gözlemler ve konuşurken göz teması kurmaya dikkat ederler. Beynimizin görüntü işleme kapasitesi çok yüksektir. Görsel kişiler bu nedenle daha hızlı konuşur. Konuşurken, görsel duysal kaynaklı sözcükler kullanırlar ...

30 Öncelikli temsil sistemi; “İşitsel” olanlar...
İyi birer dinleyicidirler. Dinleyerek veya okuyarak bilgi edinmeyi severler. Başkalarına ve kendi iç seslerine kulak verebilirler. Seslere karşı duyarlıdırlar. Düşünürken iç diyaloglar kurar. Uzun uzun, ahenkli ve orta hızda konuşmayı severler. Konuşurken göz temasını ihmal edebilirler. Görüntülerden ziyade sayıları ve soyut verileri akıllarında tutabilirler. Konuşurken işitsel duysal kaynaklı sözcükler kullanırlar…

31 Öncelikli temsil sistemi; “Dokunsal” olanlar...
Görmekten veya duymaktan ziyade, bizzat uygulayarak, işin ucundan tutarak öğrenmeyi tercih ederler. Dokunsal insanlar için hisler ve duygular önemlidir. (Bunun duygusallık veya EQ ile bir ilişkisi yoktur). Derin diyafram nefesi alırlar. Konuşma hızları ağırdır. Size uzaktan merhaba demektense, samimi bir tokalaşmayı veya sımsıkı bir sarılmayı tercih eder, konuşurken kinestetik duysal kaynaklı sözcükler kullanırlar …

32 GÖRSEL TİPLER Görüntülerle düşünürler. Hızlı konuşurlar.
Göğüs nefesi alırlar. Mimikler belirgindir. Yüksek tempoda konuşurlar. Görsel ağırlıklı cümleler + metaforlar kurarlar. Göz hareketleri yukarıdadır. MECAZLAR Şeffaf adam, yüz ruhun aynasıdır, geleceği parlak takım, akla karayı seçmek, gözünde büyütmek, ulaşılmaz adam, yenilmez takım GÖRSEL TİPLER

33 İŞİTSEL TİPLER Sözcükler önemlidir. Orta hızda konuşurlar.
Göğüsle diyafram arasından nefes alırlar. Şiir gibi konuşurlar. Gözler kulak hizasında gidip gelir. Sözel şeylere tepki verirler. Mecazlar Duymazlıktan gelmek, kulağa hoş gelmek, Bir şey anlatamamak, sesine gıcık olmak, kulak asmamak, leb demeden leblebiyi anlamak. İŞİTSEL TİPLER

34 Dokunsal Öğrenenler Ağır Ve Yavaş Konuşurlar. Konuşma Araları Uzundur.
Az Ve Öz Konuşmayı Tercih Ederler. Cümleler Dokunsal (Hissel) Ağırlıklıdır. Derin Diyafram Nefesi Alırlar. Monoton Bir Tarzda Konuşurlar. Gözler Konuşurken Sağ Alta Bakarlar. Mecazlar Konuya Dokunmak – Olayın Üstüne Gitmek – Kanı Isınmak – Konuyu Kavrayamamak – Kontak Kurmak – İlişkiyi Anlayamamak – Gücüne Gitmek – Akıntıya Kürek Çekmek – Ağırlığını Koymak – Soğuk Duş Etkisi Yapmak

35 Peki o zaman amaç nedir ? Temsil Sistemleri modelini amacına uygun kullanarak, kendimiz ve başkaları üzerindeki farkındalığımızı geliştirebiliriz. Karşımızdaki kişinin öncelikli kanalının, bizimkinden farklı olması durumunda onunla uyumlu olabilme yetimizi geliştirebiliriz. Kişinin temsil sistemini bilmeniz onunla daha etkili, uyumlu ve güven verici bir iletişim kurmamızı kolaylaştıracaktır. Daha doyumlu bir yaşam için, az kullanmaktan körelmiş algı kanalımız varsa bunu tekrar rafine etmeye zaman ayırabiliriz…

36 Uygulama önerisi: Biriyle sohbet ederken, onun içerisinde bulunduğu temsil sistemini çözümlemeye çalışın. Bunun için aceleci davranmayın. Konuşması esnasında algılayabileceğiniz görsel, dokunsal ve işitsel belirtiler üzerine odaklanın. Konuşurken, hangi duysal kaynaklı sözcüklerden yararlandığına dikkat edin. Duyusal kaynaklı sözcükler kişinin tercihli temsil sistemi hakkında size önemli bilgiler verir! Görsel insanların kullandıkları sözcükler görsel ağırlıkta, işitsel insanların işitsel ağırlıkta ve dokunsal insanların ise dokunsal ağırlıkta olur

37 Görsel: “ Gözüme hoş göründü ” veya “ İlk bakışta aşık oldum” derken,
Örneğin; Görsel: “ Gözüme hoş göründü ” veya “ İlk bakışta aşık oldum” derken, İşitsel: “Bana hitap ediyor” veya ”Anında frekansı tutturduk” Dokunsal: “Ruhumu okşadı ” veya ”Anında yüreğim tutuştu ” demeyi tercih edebilir...

38 TEMSİL SİSTEMİ II. Yolda yürürken, karşından gelen kişiye postanenin adresini soruyorsunuz. Soruyu sorduğun kişi tebessüm ederek: “Sorry, I am not from here…” diyerek, avuç içlerini gösteren bir jest ile cevap veriyor...

39 b) Soruyu yüksek sesle tekrarlamak...
Aşağıdakilerden hangisi bu kişiyle etkili bir iletişim kurmaya yardımcı olur? a) Soruyu tekrarlamak... b) Soruyu yüksek sesle tekrarlamak... c) Beden dilini kullanarak, soruyu bağırarak ve yumruğumuzu gösteren bir jest ile vurgulayarak tekrarlamak... d) Hiçbiri ;)

40 İletişim sorunları, sadece kişilerin farklı diller konuşuyor olmalarından kaynaklanmaz.
Kendi ailemiz veya yakın çevremizle de iletişim içerisindeyken, anlaşmazlıkların yaşanabildiğine hepimiz tanık olmuşuzdur… Bunun önemli nedenlerinden biri, bilgi edinme, işleme ve haberleşme biçimimiz üzerinde etkisi olan Tercihli Temsil Sistemlerimizin farklı olması, bizlerin ise bunun farkında olmamamızdır.

41 Yukarıdaki örnekte kanalların uyuşmadığını açıkça görebiliyoruz.
Frekans uyuşmazlığı... Karşılıklı olarak Türkçe gibi ortak bir dili konuşuyor olmamızı, radyo alıcısı veya vericisinin FM kanalı üzerinden yayın yapma veya alma özelliğine benzetebiliriz. Yukarıdaki örnekte kanalların uyuşmadığını açıkça görebiliyoruz.

42 METAPROGRAMLAR (Dış Referans) - (İç Referans)
Bu Metaprogram veya odaklanma biçimleri, kişinin bir konuda kanaat getirmesi ve karar alma süreci ile ilgilidir...

43 Dış referans (DR) Dış referans odaklı kişiler, bir şey konusunda kanaat geliştirir veya kararlar alırken kendisi dışında bulunan referans kaynaklarına başvurma ihtiyacı duyarlar. Bir şeyi iyi veya doğru yapmış olduklarından emin olabilmeleri için başkalarının geri bildirimlerine ihtiyaçları vardır. (DR) odaklı kişiler için “Biz” in bir parçası olmak, onaylanmak ve kabul görmek önemlidir. Çalışma ortamı içerisinde tek başlarına kararlar almaktansa bir ekip içerisinde sorumlulukların paylaşılmasını tercih ederler. (DR) odaklı bir kişiyi takdir ederek motive olmasını sağlayabilirsiniz. (DR) odaklı kişilere, kendileri dışındaki bilgi kaynaklarından örnekler göstererek daha kolay ikna olmasını sağlayabilirsiniz. Aşağıdaki örnek cümlelerde, dış referansın vurgulanmış olduğu kelimelerin altı çizilmiştir.

44 "Öğretmenlerinin dediğine göre, çalışırsan bu sene üniversiteyi kazanabilirmişsin. Senin başarılı olacağına inanıyorlar…“ "Bak kardeşlerin de çok çalıştı ve başardı… Sende başarabilirsin.“ "Araştırma raporları ve uzmanların görüşlerine göre önümüzdeki senelerde öğretmen açığı doğacak ve öğretmenlik gözde bir meslek haline gelecekmiş. Vakit kaybetmemelisin…" Bu kelimeler, (DR) odaklı kişilerin bilincinde öncelikli olarak yorumlanarak karar alma sürecinde kendisine rehberlik edecektir...

45 İç referans (İR) İç referans odaklı kişilerde durum farklıdır...
Daha çok kendi değer yargılarını ve görüşlerini ölçüt olarak kabul ederler. Bundan dolayı kendi kendilerini ikna etmeleri daha önemlidir. İkna oldukları konularda kararlı davranırlar ve başkalarından gelen eleştirilere pek kulak asmazlar (İR) odaklı kişiler başkalarının idaresi altında çalışmayı tercih etmezler. Bir ekip çalışması içerisinde sık sık fikir ayrılıklarının yaşanmasına neden olabilirler. Herkes tarafından onaylanan bir karara çekinmeden itiraz edebilirler. “Biz” in bir parçası olmaktan ziyade “Birey” olmayı tercih ederler. (İR) odaklı kişilerin birey olarak karar verme özgürlüğünü gözeterek, onlara kendi diliyle hitap ederek ve yine kendisinden örnekler göstererek daha kolay ikna veya motive olmalarını sağlayabilirsiniz.

46 Sınavda başarılı olup olamayacağını sen benden iyi biliyorsun
Sınavda başarılı olup olamayacağını sen benden iyi biliyorsun. Sen istedikten sonra yaparsın... Geçen sene başaracağım dedin ve başardın. Bu sene de başarabilirsin. Senin de bildiğin gibi…

47 Metaprogramlarımız her an bizimledir...
Okuduğumuz son kitabı hatırlayalım. Bu kitabı alma veya okuma kararını nasıl vermiştik? Kitabı okuma nedenimiz; Başkalarının tavsiye etmiş olması veya kitap adının Bestseller listesinde açıklanmış olması ise, (DR) odaklı, Kitap popüler olmasa da, kendi tercihlerimiz doğrultusunda bir seçim yaptıysak (İR) odaklı bir karar aldığımızı gösterir...

48 Giyim tercihlerimizi nasıl belirliyoruz? Modayı takip ediyor muyuz?
Çevremizdeki insanların, kılık kıyafetimiz üzerindeki olumlu veya olumsuz eleştirilerini fazlasıyla dikkate alan biriysek, giyim konusunda (DR) odaklıyız demektir. Ben üzerime yakıştığına inandığım her şeyi giyerim”, veya “Ben ne giyersem moda odur” diyorsak, giyim tercihlerimiz konusunda (İR) odaklı olduğumuzu gösterir...

49 Özetle… NLP,  insanların zihinsel yöntemlerinde nerede zayıf kaldıklarını keşfetmek ve bunun yerine “etkili zihinsel yöntemleri” o kişilere, kişilik yapılarına uygun şekilde “öğretmek” üzerine kuruludur. Her insanın bireysel farklılıkları olduğunu düşündüğümüzde, uygulanacak yöntemler kişilerin yapısına ve ihtiyaçlarına göre şekillenir. Farklı şekilde motive oldukları için farklı yollarla “başarıya” doğru giderler. Elbette bu süreçlerde zorlama ve dayatma söz konusu değildir. Kişiler, iç çatışmalardan uzak, tüm benlikleriyle güçlü bir şekilde “hedeflerin” doğru yönelip başarıya ulaşacaklardır.