ÖZEL EĞİTİM.

... konulu sunumlar: "ÖZEL EĞİTİM."— Sunum transkripti:

1 ÖZEL EĞİTİM

2 ÖZEL EĞİTİM NEDİR ? Özel eğitime ihtiyacı olan birey: Çeşitli nedenlerle, bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından yaşıtlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey. Yetersizlik: Zedelenme ya da bazı sapmalar sonucu, bir insan için normal bir etkinliğin ya da yapının önlenmesi, sınırlandırılması hali. Engel: Bireyin yetersizliği nedeniyle, yaşadığı sürece, yaş, cins, sosyal ve kültürel farklılıklara bağlı olarak oynaması gereken rolleri gereği gibi oynayamama durumu.

3 Özel Eğitim; Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri ile onların özür ve özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitime "özel eğitim" denir.

4 Özel Eğitim; Çoğunluktan farklı ve özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara sunulan, Üstün yetenekli olanları yetenekleri doğrultusunda en üst düzeye çıkmasını sağlayan Yetersizliği engele dönüştürmeyi önleyen, Engelli bireyi kendine yeterli hale getirerek Topluma kaynaşmasını ve bağımsız, üretici bireyler olmasını destekleyecek becerilerle donatılan eğitimdir.

5 Neyi öğretir? Özel eğitim, genel eğitimden içerik yönünden yani nelerin öğretileceği yönünden farklılaşmaktadır. Olağan çocukların kendiliğinden edindikleri becerilerin büyük bir kısmını yetersizlikten etkilenmiş özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara, yoğun ve sistematik biçimde öğretmek gerekmektedir.

6 Neyi öğretir? Örneğin, giyinme, soyunma, yemek yeme becerilerini çocuklar, yetişkinleri gözleyerek, taklit ederek öğrenirler. Genel eğitimden özel eğitimin ayrıldığı bir diğer nokta ise içeriğin düzenlenişidir. Genel eğitimde içerik ortalama çevresindeki çocuklar için merkezi programlarla belirlenirken, özel eğitimde programın içeriğini çocuğun ihtiyaçları belirler.

7 Türkiye’de Ne Kadar Kişi Özel Eğitime Muhtaç ?
%12 8,5 milyon Özel eğitim toplumsal bir sorun.

8 ÖZEL EĞİTİMİN İLKELERİ
Türk Millî Eğitiminin genel amaçları doğrultusunda özel eğitimin temel ilkeleri şunlardır 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) belirtilmiştir. 1. Özel eğitime ihtiyacı olan tüm bireyler; ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır. 2. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimine erken yaşta başlanması esastır. 3. Özel eğitim hizmetleri, özel eğitime ihtiyacı olan bireyi, sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan plânlanır ve yürütülür. 4. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin eğitim performansları dikkate alınarak; amaç, içerik ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitilmelerine öncelik verilir.

9 5. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin, her tür ve kademedeki eğitimlerini kesintisiz sürdürebilmeleri için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır. 6. Özel eğitime ihtiyacı olan birey için, bireysel eğitim plânı hazırlanır ve eğitim programları bireyselleştirilerek uygulanır. 7. Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılmaları ve eğitimleri sağlanır. 8. Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitime ihtiyacı olan bireye yönelik etkinlik gösteren sivil toplum örgütlerinin görüşlerine önem verilir. 9. Özel eğitim hizmetleri, özel eğitime ihtiyacı olan bireyin toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde plânlanır

10 NEDENLER Yapısal nedenler Kromozom bozuklukları(Dawn sendromu) Metabolik bozukluklar (Fenilketonüri) Genetik bozukluklar (Kan uyuşmazlığı ) Edinilmiş nedenler Beslenme yetersizlikleri Ateşli hastalıklar Çevresel etmenler.

11 Özel Eğitim Muhtaç çocukların Sınıflandırılması
Zihinsel engelli Çocuklar: Şu anki performansına bakılacak En son zeka testinden 70 puanın altında alacak 18 yaştan önce olacak Uyumsal becerilerin en az ikisinde normal akranlarından geri olacak Hafif (Öğretilebilir) Orta (Eğitilebilir) Ağır ve çok ağır

12 Özellikleri Akademik kavramları geç ve güç öğrenirler.
Dikkat süreleri kısa ve dağınıktır, Bir işi sonuna kadar sürdüremezler. Somut şeyleri daha kolay ve iyi kavrarlar. Zaman kavramı çok geç ve güç gelişir. Genelleme yapamazlar. Gördükleri ve duydukları şeyleri çabuk unuturlar. Sözcük dağarcıkları zayıftır, konuşmaları akıcı değildir, Okuduklarını anlatmakta güçlük çekerler. Duygu ve düşüncelerini ifade edemezler.

13 İşitme engelli çocuklar
İşitme duyarlığının kısmen veya tamamen kaybından dolayı konuşmayı edinmede, dili kullanma ve iletişimde yaşadığı güçlükler nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir. Total işitme yetersizliği Az işiten

14 Özellikleri Konuşmalarda belirli sesleri düşürür ya da değiştirir.
Konuşurken bazı sesleri atlarlar. Sözcükleri yanlış söylerler. İsteklerini anlatmak için gereğinden fazla jest ve mimik kullanırlar. Sesin geldiği yönü tayin edemezler. Bedensel devinimlerde ( oturma, koşma, yürüme) denge bozukluğu görülür. Konuşmalarında tek düzelik , devamlı olarak fısıltı halinde ya da bağırarak konuşma görülür. Çevrelerindeki seslere duyarsızlık gösterirler.

15 Otizm ve Spektrum bozukluğu olan çocuklar
Sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı nedeniyle erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu özellikleri nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireylerdir.

16 Özellikleri Dil gelişimleri geridir, konuşmalarında akıcılık yoktur.
Konuşulanları ve yönergeleri anlamakta güçlük çekerler. Karşılıklı olarak konuşmayı başlatamaz ve sürdüremezler, Konuşmak yerine işaret etmeyi kullanırlar. Göz kontağı kurmaktan kaçınırlar. Karşılıklı iletişim kurmak istemediğinde bağırma, vurma çığlık atma gibi tepkiler gösterebilirler. Temel duyguları ifade etmede güçlük çekerler. Ben yerine sen veya 3.tekil şahıs olarak söz ederler. Taklit becerileri görülmez.

17 Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklar
Dili, yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme konuşma okuma yazma heceleme dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapma güçlüğü nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

18 Özellikleri Okuma hızı ve niteliği açısından yaşıtlarından geridirler.
Harf-ses uyumu gelişmemiştir, bazı harfleri öğrenemezler. Kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanırlar. Okuduklarını anlamakta zorlanırlar. Okurken ve yazarken harfleri,heceleri atlar ya da harf hece eklerler. Yazarken bazı harf ve sayıları kelimeleri ters yazarlar ya da karıştırırlar. Yazarken kelimeler arasında hiç boşluk bırakmaz ya da kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazarlar(ka-lem gibi)

19 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklar
Yaşına ve gelişim seviyesine uygun olmayan dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerini en az iki ortamda ve altı ay süreyle gösteren bu özellikleri yedi yaşından önce ortaya çıkan özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

20 Özellikleri Sürekli hareket halindedirler.
Sürekli konuşur, bağırır, başkalarını yaptığı işten alıkoyarlar. Okul araç gereçlerini sık sık kaybederler. İsteklerini erteleyemezler. Sorulan soru tamamlanmadan cevap verirler. Grup içinde sırasını beklemekte zorlanırlar. Sakin ve gürültüsüz biçimde oynamakta zorluk çekerler. Dikkatleri çok kısa sürelidir ve çabuk dağılır. Genellikle başladıkları işi sonlandırmada güçlük çekerler. Başladıkları işi bitirmeden bir diğerine başlarlar.

21 Duygusal ve Davranış Bozuklukları Olan Çocuklar
Yaşına uygun olmayan sosyal ve kültürel normlardan farklı duygusal tepki ve davranışlar göstermesi nedeniyle özel eğitim ve destek eğitime ihtiyacı olan bireylerdir. Not: Hemen her çocuk zaman zaman uygun olmayan davranışlarda bulunur. Bir çocukta duygusal ya da davranışsal bozukluk olup olmadığını belirlemede temel ölçütler, davranışın sıklığı ve şiddetidir.

22 Özellikleri Sık sık kardeşleriyle ve akranlarıyla kavga ederler.
En az iki farklı ortamda problem davranış gösteririler. Canlı ve cansız nesnelere yönelik saldırganlık gösterirler. Yalan söyleme, başkalarını aşağılama, hırsızlık yapma, çetelere katılma, okuldan kaçma gibi davranış gösterirler. Okul derslerinde başarısız olurlar. Başkalarının temel haklarını, toplumun kurallarını sürekli şekilde ihlal ederler.

23 Dil ve Konuşma Güçlüğü Olan Çocuklar
Dili kullanma konuşmayı edinme ve iletişimdeki güçlük nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir.

24 Özellikleri Sesleri atlarlar ya da düşürürler (kapı yerine apı gibi).
Kelimenin içindeki bir sesin yanına aynı sesi veya başka bir sesi ekleyerek çıkarırlar. Örneğin; aşağı yerine şağı, saat yerine sahat gibi. Kelime içindeki bir sesin yerine başka bir ses çıkarırlar.Arı yerine ayı, araba yerine ayaba, kitap yerine kipat gibi. Sesleri olağan dışı uzatırlar.B-b-b-baca gibi. Kelimeleri ve heceleri tekrar ederler. Konuşurken yüzde gerilim, kaş göz oynatma, başın ani hareketleri gibi istenmeyen jestler gözlemlenir.

25 Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklar
Üstün veya Özel Yetenek: Zekâ, yaratıcılık, sanat, spor, liderlik kapasitesi veya akademik alanlarda akranlarına göre üst seviyede performans gösterme durumudur.  Üstün zekalı ve üstün yeteneklilerin öğrenme yetenekleri, okullardaki genel eğitimin gerektirdiğinin çok üstündedir. Özellikle ilköğretim ve orta öğretim programları bu bireylerin ihtiyaçlarına göre düzenlenmiş olmadığından ve bundan dolayı da yeteneklerinin tümünü kullanamadıklarından dolayı Üstün zekalı ve Üstün yetenekli bireylerin, özel eğitim kapsamına alınarak, özel programlar ve özel yetişmiş personel tarafından eğitilmeleri gerekmektedir.

26 Özellikleri Gelişimin tüm alanlarında yaşıtlarının ilerisindedirler.
Erken yürür, erken konuşur, okumayı erken yaşta öğrenirler. Sürekli soru sorarlar, meraklıdırlar. Zihinsel ve fiziksel olarak büyük bir enerjiye sahiptirler. Ayrıntılara olağanüstü dikkat ederler. Öğrenme ve bilgiye sürekli açlık duyarlar. Zengin sözcük hazinesine sahiptirler. Kelimeleri doğru telaffuz ederler, yerli yerinde kullanırlar ve akıcı bir konuşmaları vardır.

27 Özel Eğitim Kurumlarının Amacı
1.Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayabilen, üretici ve mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini, 2. Kendi kendilerine yeterli bir duruma gelmeleri için temel yaşam becerilerini geliştirmelerini 3. Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel ve araç-gereç kullanarak; ilgileri, ihtiyaçları, yetenekleri ve yeterlilikleri doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlarına ve hayata hazırlanmalarını amaçlar.

28 ÖZEL EĞİTİM KURUMLARI AYRI OKULLARDA ÖZEL EĞİTİM UYGULAMALARI
A.Görme Engelliler İlköğretim Okulları Yatılı Gündüzlü B.İşitme Engelliler İlköğretim Okulları/Liseleri C.Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulları

29 AYRI OKULLARDA ÖZEL EĞİTİM UYGULAMALARI
Ç.Eğitilebilirler İlköğretim Okulları Gündüzlü D.İş Okulları E.Eğitim ve Uygulama Okulları F.İş Eğitim Merkezi G.Otistik Çocuklar Eğitim Merkezleri (OÇEM) Ğ.Bilim Sanat Merkezleri H.Hastane Okulları

30 NORMAL OKULLARDA ÖZEL EĞİTİM UYGULAMALARI
Kaynaştırma Özel Eğitim Sınıfı

31 Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP)
Özel Eğitim gereksinimi olan bireylerin gelişim özellikleri, eğitim performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan, destek eğitim hizmetlerini de içeren özel eğitim programıdır.

32 Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP)
Çocuğun bütün eğitim gereksinimlerine uygun olarak, öğrenme yaşantılarını içerir, bu anlamda kapsamlıdır. BEP’te hedefler erişilebilir olup, öğrencinin eğitsel performans düzeyine göre saptanır. Bu anlamda BEP uygulanabilirdir. BEP bireyseldir çünkü bireysel performansa uygun, bireysel hedefler barındırır. BEP sadece akademik alanları değil, destek hizmetlerini, mesleki, motor, öz bakım, günlük yaşam ve iletişim (dil konuşma) becerilerini de kapsar. Kapsamlıdır.

33 Bireyselleştirilmiş Öğretim Programı (BÖP)
BÖP’ün açılımı bireyselleştirilmiş öğretim planı veya bireyselleştirilmiş öğretim programıdır. BÖP en genel anlatımıyla bir öğrenci için günlük plandır. Ancak yapılan BÖP sadece o güne ait bir plan olmayabilir. Burada amaç davranışın kazandırılmasına yönelik bir planlamadır. BÖP, ele aldığımız davranışın ne kadar bir sürede, nerede ve nasıl öğretileceğini ve nasıl değerlendirileceğini gösterir. BEP/BÖP Aslında sanıldığı kadar karmaşık bir program değildir. BEP’te, öğrencinin gereken davranışları kazanması için, öğrencinin ve çalışanların yapması gerekenleri ayrıntılı,belirgin ve açıkça ifade eden plandır.

34 Bireyselleştirilmiş Öğretim Programı (BÖP)
Günlük,   haftalık     veya   aylık   olarak geliştirilebilir. BÖP’te işlenen amaçlar BEP’teki kısa dönemli amaçlarımızdır. BEP’te yer alan uzun dönemli amaçlara ulaşmak için kısa dönemli amaçlarımızı nasıl öğreteceğimiz konusunda bize yol gösterecek planlardır.

35 Özel Eğitim ortamlarının Düzenlenmesi
Özel eğitim hizmetlerinden yararlanacak olan bireyler için en az kısıtlayıcı ortam ilkesi göz önüne alınarak eğitim ortamları bireye ve ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir.

36 Okul tanıtılmalı Arkadaşları bilgilendirilmeli Sınıf kuralları öğretilmeli Sınıf düzenlenmeli Olumlu davranışlar ödüllendirilmeli Kullanılan dil öğrenciye uygun olmalı Bireysel gelişimi dikkate alınmalı Konu analizi yapılmalı Sosyal iletişimi sağlanmalı Okul aile işbirliği içinde olmalı Araç gereç temin edilmeli

37 Kaynaştırma ve Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları
Kaynaştırma, özel gereksinimli öğrencilere ve sınıf öğretmenlerine gerekli destek hizmetlerin sağlanması koşuluyla, bu öğrencilerin tam ya da yarı zamanlı olarak akranlarıyla birlikte genel eğitim sınıflarında eğitim alması olarak tanımlanmaktadır.

38 Kaynaştırma ve Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları
Kaynaştırma uygulaması, her türde ve düzeyde engele sahip öğrenciler için söz konusu olabilmektedir. Özel gereksinimli öğrencilerin, genel öğrenci nüfusu içindeki oranları dikkate alındığında, bir sınıfa birkaç özel gereksinimli öğrenciden fazlasının düşme olasılığı azdır. Dolayısıyla, kaynaştırma uygulamalarının yaygınlaşmasının önemli bir niceliksel sakıncası bulunmamaktadır.

39 Kaynaştırma ve Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları
Hangi öğrencilerin kaynaştırılacağına karar verirken, en az kısıtlayıcı eğitim ortamı ilkesinden hareket etmek gerekmektedir.  En az kısıtlayıcı eğitim ortamı ilkesi, bir özel gereksinimli öğrencinin, hem normal yaşıtlarıyla olabildiğince fazla bir arada bulunmasını, hem de eğitim gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanmasını sağlayacak eğitim ortamına yerleştirilmesi gerektiğini öne süren ilkedir.

40 Engellilere Yönelik Tutumlar
Toplumun engellilere karşı geliştirdiği iki farklı tutum var: Acımak veya dışlamak… Aslında her iki tutum da engelli bireylere zarar vermekte ve onları yaralamaktadır. İnsanların engellilere acıması iyi niyetten kaynaklanan bir duygudur. İnsanların birçoğu, bir engelliyle karşılaştığı zaman yardım etmek ister; toplu ulaşım araçlarında yerini verir, kaldırıma çıkmasına yardım eder, karşıdan karşıya geçmesini sağlar, eğer dileniyorsa bir miktar para verir.

41 Engellilere Yönelik Tutumlar
Bazı inanlar ise, engellilere karşı zalimce bir tutum geliştirir: Dışlamak… Bu insanlar, çoğu zaman vebalı veya canavar görmüş gibi engellilerden kaçarlar.  Bugün engelli bireylerin temel sorunlarından biri de toplumumuzun olumsuz tutumundan dolayı sosyal alanda yetersiz kalmaları ve duygusal olarak ciddi sıkıntılar yaşamalarıdır. 

42 Keller Planı Keller planı özellikle öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerle ilgilenmede çok etkilidir. Temel amaç; bireysel farklar ve bu farklardan kaynaklanan eksikliklerin giderilmesidir. Öğrencilerin sahip olduğu özelliklere göre homojen (benzer özelliklere sahip öğrencilerden oluşan) sınıflar (gruplar) oluşturulur. Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur (sınırlılığı). Öğrenciler kendi kendilerine çalışırlar. Öğrencinin rakibi kendisidir. Değerlendirme bireyseldir. Her öğrenci kendi hızına göre ilerler (zaman açısından tam öğrenmeden daha ekonomiktir). Alt düzey hedef davranışlarının kazandırılmasında etkilidir. Geçme notu yüksek tutulmalıdır (%90 oranında başarı).

43 Keller Planı Temel derse ait konular ünitelere bölünür. Öğrenciler üniteleri sırayla başarmak zorundadır. Öğrencinin bir üniteden diğerine geçişi 10 sorudan 9’unu doğru bir şekilde cevaplandırması gerekmektedir (%90 başarı ister. Tam öğrenme ile benzerliğidir). Bu kriteri sağlayamayan öğrenci üniteyi tekrarlamak zorunda kalmaktadır. Bu zorlukları aşması için de öğrencilerden oluşan yardımcılardan destek almaktadır. Ünitelerin sonunda öğrencilere bir de son test Bu testte de aynı standart aranmaktadır. Öğretmenin rolü; öğrenci merkezli öğrenme etkinliklerini yönetmek ve düzenlemektir. Öğretmen sınıfın tümüne değil 3-4 kişiden oluşan gruplara açıklama yapar. Keller planında yapılan çalışmalar şunlardır: Dönüşümlü günlük çalışmalar, planlı grup çalışmaları, düzey geliştirme çalışmaları, beceri geliştirme çalışmaları