REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Psikolojik Danışman

... konulu sunumlar: "REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Psikolojik Danışman"— Sunum transkripti:

1 REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Psikolojik Danışman
AKRAN İSTİSMARI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Psikolojik Danışman

2 KONULAR İstismar Akran istismarı Akran istismarının nedenleri
Akran istismarının çeşitleri Akran istismarının etkileri Akran istismarı ile baş etme Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 2

3 İstismar Nedir? İstismar, bir kişinin ya da kişilerin iyi niyetini kötüye kullanarak yararlanmak, bir düşünceyi kötüye kullanarak zarar vermeyi hedeflemek, karşısındakinin kendi rızası olmadan ve iradesini dikkate almadan sömürmek. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 3

4 İSTİSMAR TÜRLERİ Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 4 İSTİSMAR
Fiziksel istismar Cinsel istismar Psikolojik istismar Hayvan istismarı Çocuk istismarı (akran istismarı) Zorbalık Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 4

5 FİZİKSEL İSTİSMAR Fiziksel İstismar: Bir kaza olmadan, fiziksel travma ya da yaralanmalarla sonuçlanan davranış biçimi. Vurmak, yumruk atmak, tokat atmak İtmek, düşürmek, boğazlamak, yakmak, elektrik ile şok vermek, stresli bir duruma düşürmek (bağlamak vb.), yaralamak, Tehlikeli hayvanlara bırakmak, silah ile ateş etmek, zehirlemek. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 5

6 CİNSEL İSTİSMAR Cinsel istismar: Kişilerin kendi rızalarına rağmen başkaları tarafından cinsel olarak kötüye kullanılmaları, suiistimal edilmeleri, istemedikleri halde başkalarının cinsel yönelimlerine hedef olmaları durumu. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 6

7 PSİKOLOJİK İSTİSMAR Psikolojik istismar: Bir kişiyi yapmak istemediği bir şeyi yapmaya razı etmek için duygusal durumundan yaralanarak psikolojik baskı uygulanması. Küçük düşürme / Gözdağı verme Grupça saldırmak / Kabadayılık Nefretli konuşma / Manipülasyon Takipçilik / Sibertakipçilik İlişkisel saldırganlık Ebeveynsel yabancılaşma Psikolojik işkence / Zihin kontrolü Zor yollu ikna / Taciz Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 7

8 ÇOCUK İSTİSMARI Dünya Sağlık Örgütü, çocuk istismarını şöyle tanımlar: "Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek tüm davranışlar çocuğa kötü muameledir.“ Fiziksel istismar Cinsel istismar Duygusal istismar Bilerek zarar verme Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 8

9 Çocuk İstismarının Sebepleri
İstismarın yaşayan çocuğun ailesinin çatışması, mutsuz evliliği ve sözlü bir şiddetin mevcut olması. Üvey anne ya da baba Demokratik olmayan ebeveyn tutumları Ailenin yaşadığı ekonomik ve ani değişmeler nedeniyle doğan sıkıntılar. Ailelerin toplumsal organizasyonlara karşı kayıtsız kalması. Geleneksel aile yapısı ve fiziksel cezalandırmalar. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 9

10 Çocuklar neden yaşadıklarından bahsetmezler?
Kendilerinden inanılmayacağını düşünürler. Başlarının belaya gireceğinden korkarlar. İstismarcının tehdidinden korkarlar. İstismarcıyı korumak isteyebilirler, istismarcıyı sevebilir ama yaptıklarını sevmezler. Nasıl anlatılacağını bilmeyebilirler. Cinsel davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler. Arkadaşları tarafından dışlanacağından korkabilirler. Homoseksüel olarak adlandırılabileceklerinden korkabilirler. Büyükleriyle (otorite ifade edenlerle) cinsel konuları konuşmaktan utanabilirler. Gammaz olarak adlandırılmak istemezler. İyi çocukların cinsellikle ilgili sözcükleri kullanmamaları gerektiği söylenmiş olabilir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 10

11 Akran İstismarı nedir? 'Bir ya da birkaç çocuğun, belirlenen belli bir hedef çocuğa karşı, bilinçli olarak zarar verme amaçlı davranışlar göstermeleri' Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 11

12 Akran istismarı Zorba: sürekli saldırgan davranışlar gösteren, dürtüsel, baskın, duygudaşlık yapamayan ve fiziki açıdan güçlü olan kişi olarak tanımlanmaktadır Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 12

13 Akran istismarı Kurban: Olumsuz davranışa maruz kalan öğrenci, kendini savunmakta başarısız ve kendisine zarar veren öğrenci veya öğrencilere karşı çaresiz kalmaktadır. Bu durumda zorbalığın hedefi olarak seçilen kişi veya kişiler. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 13

14 Akran istismarı Yaşla ilişkisi:
Akran istismarı özellikle 7-11 yaş arası yoğun olarak yaşanmaktadır. Öğrencinin yaşına göre de uygulanan/uğranan istismar türü değişmektedir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 14

15 Akran istismarı Sıklık: İstanbul’da bir lisede;
%9,2’si okulda son yarı yılda arkadaşlarına en az bir kez zorbalık yaptıklarını, %22’si zorbalığa uğradıklarını, %9,4’ü ise hem zorbalık yaptıklarını hem de/zorbalığa uğradıklarını bildirmişlerdir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 15

16 Akran istismarı Akran istismarı – cinsiyet ilişkisi
Erkeklerin kızlara oranla daha fazla zorbalık davranışında bulunduğu Erkeklerin daha fazla akran istismarına maruz kaldığı tespit edilmiştir. Kızların hem erkekler hem de kızlar tarafından, erkeklerin ise yalnızca erkekler tarafından akran istismarına uğramalarıdır Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 16

17 Çocuk yetiştirme stillerine ilişkin olarak yapılan çalışmalar
 zorbalığa maruz kalan erkek çocuklarının, anneleriyle daha yakın bir ilişkiye sahip olduklarını ve bu yakınlığın aşırı korumacılık şeklinde olduğunu;  bu çocukların annelerinin, çocuklarına yaşlarından daha küçükmüş gibi davrandıklarını, kontrollü ve sınırlayıcı olduklarını;  babalarının da, sinirli ve oğullarına farklı davranan ve onlar için uygun rol modeli oluşturmayan ebeveynler olduklarını belirtmektedir Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 17

18 Pek çok çocuk doğrudan ya da dolaylı olarak zorbalıktan etkilenir.
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 18

19 ZORBALIK NORMAL Mİ? Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 19

20 Akran istismarı Nedenleri??? Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 20

21 Akran İstismarının Nedenleri:
Bireysel nedenler Ailesel nedenler Okula ilişkin nedenler Saldırgan davranışlar Olumsuz model Okulun sosyal yapısı Empati yoksunluğu Aile içinde bu tür (ad takma, alay etme, küçük düşürme vb.) davranışların olması Okuldaki personelin tutumları Suça eğilim Şiddet Denetimsizlik Sosyal ilişkileri zayıf Aşırı disiplin Güvensizlik Fiziksel üstünlük Aşırı serbestlik- sınırsızlık Aile içi iletişimsizlik Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 21

22 Akran istismarına maruz kalan çocukların özellikleri
Ev yaşamından hoşlanır, Çekingen, içe dönüktür, Başkalarına az ilgi gösterir, İletişim becerileri zayıftır, Aşağılık kompleksi vardır, kendini zihinsel yetenek ve çekicilikte yetersiz görür, Kendini çaresiz ve etkisiz hisseder, Genel olarak arkadaş gruplarından dışlanırlar; yakın ve samimi arkadaşları yoktur. Yeni arkadaş edinmekte zorlanırlar, Karşı cins ile iletişimde güçlük çekerler, Okulda kendini güvende hissetmezler, Zorbalığa uğrayan çocukların diğerlerine göre daha alt sosyoekonomik düzeyden oldukları da tespit edilmiştir Özürlü çocukların da zorbalığa uğrama açısından kolay birer hedef olabildikleri saptanmıştır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 22

23 Zorbaların kişilik özellikleri:
Evde az zaman geçirir, güvenli, hazır cevap, dalgacı ve alaycıdır. Kaygı düzeyi düşüktür, Bağımsızdır, Sindirilmiş, ezilmiş, şiddete maruz kalmış Maço imajı taşır. Kendini güçlü hissetme gereksinimi duyan Başkalarını ve olayları kontrol etmeye çalışan Yenilgiyi kabul edemeyen Benlik saygıları düşük, Gerçekçi olmayan benlik kavramına sahip olan (Aşırı güvenli, kibirli, kıskanç v.b.) İlişkilerde problemleri yaşayan Empati eksikliği duyan kişilik yapısı. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 23

24 HEM ZORBA HEM MAĞDUR Kışkırtıcı özelliklere sahiptir
Sınıfta veya grupta sorun çıkarırlar, çevrenin gerilimini arttıracak davranışlarda bulunurlar Hem zorbalığa uğrayanların gösterdiği duygusal sorunları, hem de zorbalık yapanların gösterdiği davranışsal sorunları gösterirler Hem arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşadıkları ve yalnız kaldıkları hem de akademik başarısızlık, sigara ve alkol kullanımı gibi riskli davranışları diğer çocuklardan daha fazla gösterdiklerini saptanmıştır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 24

25 Akran istismarına uğrayan kışkırtıcı öğrenciler, kendinden zayıflara istismar etme eğilimindedirler.
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 25

26 AKRAN İSTİSMARININ ÇEŞİTLERİ
Doğrudan Dolaylı Sözel Ad takma, alay etme, kızdırma, eziyet etme Dedikodu çıkartma Fiziksel İtmek, tekmelemek, eşyalarını çalmak veya zarar vermek Kendi amacı için bir arkadaşını başkasına(larına) sataşmak üzere kışkırtmak Fiziksel/sözel olmayan Tehdit etmek, müstehcen hareketler yapmak Bir gruptan birini(lerini) dışlamak, e- posta ile tehdit etmek Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 26

27 Okulda Yaşanan Zorbalık Türlerinin Yüzde Dağılımları
Evet Hayır  % %  İtildim 63,74 36,26 Bana küfür edildi 57,51 42,49 Sevmediğim isimlerle çağrıldım 56,35 43,65 Benimle alay edildi 49,42 50,58 Elbiseme veya eşyalarıma zarar verildi 45,27 54,73 Hakkımda dedikodu yapıldı 44,34 55,66 Hoşuma gitmeyen (rahatsız edici) cinsel içerikli sözler duydum 40,65 59,35 Çimdiklendim 38,57 61,43 Arkadaş gruplarına veya oyunlara alınmadım 36,49 63,51 Tehdit edildim 29,56 70,44 Tekmelendim 27,25 72,75 İstemediğim bir şeyi yapmaya zorlandım 26,33 73,67 Isırıldım 22,86 77,14 Rahatsız edici telefonlar veya telefon mesajları alıyorum 17,78 82,22 Duvara hakkımda rahatsız edici yazılar yazıldı 17,09 82,91 Yumruk yedim 16,40 83,60 Hoşuma gitmeyen cinsel içerikli davranışlara maruz kaldım 13,16 86,84 İnternetten (chat, vb.) hoşuma gitmeyen mesajlar aldım 11,09 88,91 Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 27

28 ERKEKLER VE KIZLAR FARKLI YOLLARLA ZORBALIK YAPARLAR
Ad takmak, Alay etmek, Gruptan dışlamak, İncitici söylentiler ERKEKLER; fiziksel güç kullanırlar Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 28

29 Okul ve Çevresinde Zorbalığın Yaşandığı Yerler
% Bahçede 78,75 Okulun çevresinde 69,28 Sınıflarda 68,82 Koridorda 62,59 Tuvalette 38,80 Kantinde 36,49 Otobüs veya serviste 33,95 Soyunma odasında 25,40 Otobüs durağında 26,79 Spor salonunda 22,40 Bilgisayar odasında 10,39 Kütüphanede 9,47 Okul ve Çevresinde Zorbalığın Yaşandığı Yerler Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 29

30 Çatışma, şiddet veya münakaşadan farklıdır
Güç dengesizliğine dayanır, Bir kereye mahsus değildir, tekrarlıdır, Bir süre devam eder, Çok fazla incitici ve üzüntü vericidir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 30

31 Akran istismarının etkileri
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 31

32 Akran istismarının yol açtığı psikolojik sorunlar
Var olan sorunların alevlenmesi (kekemelik), Uyku sorunları, Gece işemeleri, Depresyon, Somatik yakınmalar, Düşük benlik algısı, Okul fobisi, İntihar düşünce ve girişimi Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 32

33 Akran istismarının yol açtığı akademik sorunlar
Ders başarısında düşme, Dikkat eksikliği, Ders içi uyumsuzluk, Okul reddidir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 33

34 Akran istismarının yol açtığı sosyal sorunlar
Düşük benlik saygısı, Azalmış kendine güven, Olumsuz kendilik algısı, Arkadaşları tarafından ihmal edildiği duygusu, Güvensizlik ve içine kapanıklık, Utangaçlık. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 34

35 Çocukluk yıllarında yaşanan istismarın etkisinin bazen yetişkinlikte de devam ettiği gözlenmektedir.
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 35

36 Bir çocuk başkaları ya da dahil olmak istediği grup tarafından sürekli dışlanır ve onlar tarafından kabul görmezse daha sonrasında zorba olabilir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 36

37 Çocuğun akran istismarına maruz kaldığı nasıl anlaşılır?
İlk işaretlerinden bazıları: • Okula gitme konusunda isteksizlik veya reddetmek • Sabahları hasta olduğunu söylemesi • Okuldan kaçmak • Derslerinin zayıf olması • İçine kapanması, kekelemeye başlaması, özgüven kaybı • Ağlayarak uyuması, kabus görmesi • Sık sık para istemesi • Ne olduğunu anlatmak istememesi • Vücudunda sebebini açıklamadığı morluk, kesik ve çizikler olması • Başka çocuklara ve kardeşine karşı istismar ve rahatsız edici eylemlere başlaması • Saldırgan ve makul olmayan hareketlere başlaması Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 37

38 Öğrencinin akran istismarına maruz kaldığı nasıl anlaşılır?
Teneffüslerde yalnızdır, Sınıfta hiç yakın arkadaşı yoktur, Takım oyunlarına seçilmez, Yetişkinlerin yanında olmak ister, Sınıfta konuşma zorluğu çeker, Okul başarısı aniden ya da yavaş yavaş düşer, Yaşıt grupları içerisinde kendini göstermekten kaçınır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 38

39 Çocukların zorbalık ile baş etme yöntemleri;
Zorbalığa uğradığını erişkinlere bildirme Olayı görmezlikten gelme veya katlanma Fiziksel olarak karşılık verme Arkadaşlarından destek isteme Uzak durma Öç almayı planlama Hiçbir şey yapmama Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 39

40 AKRAN İSTİSMARI, YETİŞKİNLİKTE SIDDET VE SUÇA YÖNELİK DAVRANIŞLARA DÖNÜŞEBİLİR !
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 40

41 Akran istismarı ile mücadele
Neler yapılabilir?

42 Zorbalığın doğru bir davranış olmadığı ve zorbalığa maruz kalan öğrencilerin bunu bildirmelerinin yanlış olmadığı tüm öğrenciler tarafından açıkça bilinmelidir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 42

43 Zorbalık; içgüdüsel bir davranış, bireyin duygusal ve sosyal gelişiminde tamamlayıcı bir duygu yansımasıdır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 43

44 Akran istismarı ile baş etme
öğrenci veli okul Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 44

45 Temel amaçlarımız Öğrencilerin sosyal ve psikolojik açıdan kendilerini tanımalarına ve geliştirmelerine destek vermek Okulun tüm çalışanlarını, öğrenci ve velilerini bilgilendirmek, bilinçlendirmek Okuldaki eğitim ortamını, huzurunu bozacak davranışlara karşı önlemler almaktır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 45

46 Akran istismarına uğrayan çocuğun ailesi ne yapabilir?
1. Adım: Dinlemek + ilgi ve desteğini göstermek 2.Adım: Mantıklı tavsiyelerde bulunmak 3.Adım: Olumlu stratejiler geliştirmesine yardımcı olmak 4.Adım: Tekrar edip etmediğini sormak 5.Adım: okul ile iletişime geçmek 6.Adım: Direkt olarak yaklaşmaktan kaçınmak Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 46

47 Zorba çocuğun ailesi ne yapabilir?
Davranışın onaylamadığınızı ve bunun mağduru nasıl etkilemiş olabileceğini anlatmak, Şiddet içermeyen, yaşla uyumlu yaptırımlar uygulamak, Arkadaşlarını ve gittiği yerleri öğrenmek, Kurallara uyduğunda ve sorumlu davranışlarında onu takdir etmek, Şiddetten uzak tutmak, Psikologlardan, danışmanlardan ve psikyatırlardan yardım almak, Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 47

48 Bütün çocuklar başkalarına karşı zorbalık yapmanın yanlış ve haksız bir davranış olduğunu öğrenmelidir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 48

49 Ne yapmamak gerekir? Zorba çocuk ve/veya ailesi ile doğrudan görüşmek
Mağdurun, bu sorunla kendisinin baş edebileceği düşünülerek yalnız bırakılmamalıdır. Öğrenciye şiddet uygulamak Olayla tek başına başa çıkılmaya çalışılmamalı, ilgili kişilerle irtibata geçilmelidir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 49

50 Akran istismarını önlemede okulda yapılacaklar:
Bunu bir sorun olarak görmek Okulda zorbalığın ve şiddetin belirlenmesi, farkındalık yaratılması Zorbaca eylemlerin kabul edilemez olduğu vurgulanmalı Okul kurallarının -öğrencileri de sürece katarak- gözden geçirilmesi, geliştirilmesi Problemin en çok yaşandığı yerlerde güvenlik için önlemler alınması Zorbalık konusu derslerde de zaman zaman gündeme getirilmeli Aileler de bu konuda bilgilendirilmeli Sorunu olan öğrencilerin belirlenmesi, önlemler alınması Güvenli bir çevre oluşturulması Davranışların herkes tarafından takip edilmesi. Uygulanabilecek müdahale programları geliştirmek Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 50

51 OKULDA ALINABİLECEK TEDBİRLER, UYGULANABİLECEK PROGRAMLAR
Sınıf düzeyinde müdahale Okul genelinde müdahale Çatışma çözme eğitimi Empati eğitimi Sosyal beceri eğitimi Atılganlık eğitimi Bireysel ve/veya grupla psikolojik danışma Öğretmen, öğrenci ve aileyi bilgilendirme, farkındalık yaratma, işbirliği yapma Uzmanlardan yardım alma ve öğrenciyi yönlendirme. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 51

52 OKULDA KÜÇÜK GRUPLAR HALİNDE MÜDAHALE
Mağdura güven veren, kendisini yetersiz hissetmesine engel olacak destekleyici bir görüşme yapılmalı. Grup çalışmalarında akran istismarının sonuçları tartıştırılmalı ve mağdura destek sağlanmalı. İstismar eden ve edilen öğrenciler bir arada olmalı. Mağdura girişkenlik eğitimi verilip, mağdurun kendisini grup içinde ifade etmesi sağlanmalı. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 52

53 1- OKULDA SINIF DÜZEYİNDE MÜDAHALE
Küme çalışması: 2-6 öğrenci, halka düzeni oturma şekli. Bu çalışmada ist. eden ve mağdur aynı kümede olmamalıdır. İst. Davranışı gösteren öğrencinin yanına güçlü, gelişmiş özgüvene sahip bir öğrenci oturtulmalı. Mağdurun kazancı da yeni arkadaşlıklar kurma şansı yakalaması Kır gezileri, kamplar, partiler düzenleyip öğrencilerin yakınlaşması sağlanmalıdır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 53

54 2- OKUL GENELİNDE MÜDAHALE
Denetleme yapılması, okul sınırları dışının izlenmesi. Yeterli sayıda yetişkinin teneffüsler ve yemek aralarında öğrencileri denetlemesi. Bu tür olaylara karışan öğrencileri sınıf öğretmenine bildirmesi. Olaylar önlenemezse ist. eden öğrencinin sınıf ve hatta okul değişikliğinin yapılması. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 54

55 3- Çatışma Çözme Eğitimi
Çatışma çözme eğitim programı ile öğrencilere eksikliği sorun yaratabilecek yaşam becerilerini kazandırmak ve böylece özdenetim becerileri ile bir otoriteye ya da yetişkine gereksinim duymaksızın kendi aralarında sorun çözebilme becerilerinin gelişimini arttırarak, akademik başarılarının gelişimi için de uygun bir ortam hazırlanması amaçlanmaktadır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 55

56 Çatışma Çözme Eğitimi Çatışmalarla baş edebilmek için genelde iki yol izlenir: Çatışmadan kaçmak Saldırganca tepki vermek. Ancak asıl yöntem çatışma çözme becerilerini kazanmak ve uygulamaktır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 56

57 Çatışma Çözme Eğitimi ÇATIŞMALARI ÇÖZMEK İÇİN:
Olumlu ve etkili bir ortam. Algılar netleştirilmelidir. Olumlu enerji paylaşılmalıdır. Seçenekler geliştirilmelidir. Uygulanabilir seçenekler belirlenmelidir. Adil anlaşmalar. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 57

58 4- Empati Eğitimi “Bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır" Üstün DÖKMEN NEDEN EMPATİ EĞİTİMİ? Düşük düzeyde empati kuran Yüksek düzeyde empati kuran Hakim olmaya çalışır Uysaldır Bağımsızdır Bağımlıdır Soğuk (ilgisiz) Sosyal (ilgili) Saldırgan Saldırgan değildir Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 58

59 Empati Eğitimi Etkin dinleme (tutum ve duygularının anlaşılmasına odaklanmak) Durumu onun gözleriyle görebilmek (kendini karşısındakinin yerine koymak) Duygularının ve bakış açısının anlaşıldığı yolunda geri bildirim vermek Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 59

60 Empati Eğitimi Empati kazandırma: Roller verme
Empati oluşturmaya çalışma, BEN DİLİ’ni kullanma, Davranışın yanlışlığını düşünmesini isteme, Uygun davranışlar ile ilgili sınıfta hikaye anlatma, Uygunsuz davranışların sonuçlarını görme ve düzeltilmesi için fırsat verme. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 60

61 5-Sosyal Beceri Eğitimi
Okul döneminde çocuk, duygu ve düşüncelerini ifade etme, nasıl soru sorulacağını bilme, karşıdaki insanı dinleyebilme ve zor durumlarla başa çıkabilme gibi davranışları gösterebilmelidir. Çocuklardan beklenilen bu davranışları göstermeleri, onların bazı becerilerinin gelişmesine bağlıdır. Kişiler arası ilişkilerin kurulabilmesi için gerekli olan bu becerilere sosyal beceriler adı verilmektedir (kuzgun ve ark.,2000) Sosyal beceri, bireyin başkalarıyla başarılı bir şekilde etkileşimde bulunmasına olanak sağlayan davranışlardır Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 61

62 Sosyal Beceri Eğitimi Sosyal Beceriler:
Grupla bir işi yürütme becerileri Duygulara yönelik beceriler Saldırgan davranışlar ile başa çıkma becerileri Stres durumlarıyla başa çıkma becerileri Plan yapma ve problem çözme becerileri İlişkiyi başlatma ve sürdürme becerileri Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 62

63 Sosyal Beceri Eğitimi Hedefler: Selamlaşma becerisini kazanma
İletişime geçebilme Teşekkür etmeyi, özür dilemeyi öğrenme Başkalarının duygularını ve yüz ifadelerini anlama. Duygularını ifade edebilme. İyi bir dinleyici olma. Bireysel farklılıkları tanıma ve kabul etme. Sorumluluklarının farkına varma. Alay edilmeyle baş etme yollarını bilir. Yardım etme ve yardım alma becerisini gösterir. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 63

64 Sosyal Beceri Eğitimi Örnek sosyal beceri etkinliği:
“Tan uzun boylu, zayıf bir çocuktu. Bir gün okula güzel bir çanta ile geldi. Cem bakmak için çantayı Tan’ın elinden çekip aldı. Tan Cem’e kızdı ve “Çantamı geri ver!”dedi. Cem “Al çantanı leylek!” diye çantayı yere attı. Bu olaydan sonra bazı çocuklar, Tan’a “leylek” demeye başladılar.” Bu durumda Tan ne hissetmiş olabilir? Bu durumda Tan ne yapmalı ? Size hiç isim takan oldu mu ? Öyleyse, siz ne hissettiniz ? Siz bir arkadaşınızı takma isimle çağırdınız mı ? Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 64

65 6- Atılganlık Eğitimi Atılgan bireyler, haklarının farkında olup diğerlerinin  haklarına da saygı gösterirken olumlu ve olumsuz düşüncelerini açık ve dürüstçe ifade edip, kendi davranış, duygu ve düşünceleri ile tüm sorumlulukları alabilirler.(Baugh) Atılganlık programının amacı: “Atılganlık Eğitim Programları” kişiler arası iliksilerde çekingen ya da saldırgan olan bireylere yardım etmek amacıyla hazırlanmıştır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 65

66 Atılganlık Eğitimi Konuşmadan önce düşünmek,
ATILGANLIK BECERİSİNİ GELİŞTİRMEK İÇİN ÖNERİLER Konuşmadan önce düşünmek, Duygu ve fikirleri açıkça söylemek, Açık ve dürüst olmak, Vücut diline dikkat etmek, Gerektiğinde soru sorun, Sorumluluk üstlenmek, Etkili model gözlemek, Olumlu düşünme egzersizleri yapmak, Alternatif tepkiler düşünmek, Kendini geliştirmeye devam etmek, VE Kendini sevmek  Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 66

67 7- Bireysel ya da Grupla Psikolojik Danışma
8- Öğretmen, öğrenci ve aileyi bilgilendirme, farkındalık yaratma, işbirliği yapma 9- Uzmanlardan yardım alma ve öğrenciyi yönlendirme. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 67

68 DERS ÖĞRETMENLERİNİN YAPACAKLARI
Sınıfta davranış beklentisi listesinin oluşturulması. Mağdur olanlara her zaman yardım edileceğinin mesajının verilmesi. Zorba çocuğa bu konuda bahane dinlemeyeceğinizin belirtilmesi. Mağdura kendini koruma yöntemlerinin öğretilmesi. Zorba öğrencinin kendini, davranışını değerlendirmesi ve sorumluluk alması için görüşülmesi. Rehberlik servisi ile iletişim içinde olunması. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 68

69 REHBERLİK SERVİSİ’NİN YAPACAKLARI:
Öğretmen, öğrenci ve aileyi bilgilendirme, farkındalık yaratma Ailelerle işbirliği yapma Öfke kontrolü Eğitimi Çatışma çözme Eğitimi Empati Eğitimi Uzmanlardan yardım alma ve öğrenciyi yönlendirme. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 69

70 İŞTE BU ÇOCUKLAR ZORBALIĞA UĞRAMAZLAR!
Sosyal ve çatışma çözme becerileri gelişmiş, Kendine güvenen, hayata güvenle bakan, Saldırganlıkla yüzleşmenin ayrımına varmış, Uzlaşabilen ve alternatif çözümler sunabilen, İnsanların duygularının farkında olan, Çatışmaları çözmede ve diğer çocukların yardım almalarında aktif rol üstlenebilen çocuklardır. Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 70

71 DINLEDIGINIZ IÇIN TESEKKÜRLER…
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 71