MADDE VE ATOM.

... konulu sunumlar: "MADDE VE ATOM."— Sunum transkripti:

1 MADDE VE ATOM

2 FEN VE TEKNOLOJİ Madde ve Cisim nedir? Madde nedir? Elle tutulabilir,hissedilebilir,kütlesi ve hacmi olan herşeye madde denir. Maddenin şekil almış haline ise cisim denir.Örnek verecek olursak;

3 Madde nedir? Madde ile ilgili örnekler Oturduğumuz sıralardan, yediğimiz yiyeceklere, dev yıldızlardan gezegenlere, kullandığımız basit aletlerden bilgisayarlara, tek hücreli canlılardan karmaşık yapılı canlılara, gözümüzle görebildiğimiz bütün nesnelerden, göremediğimiz atmosferdeki gazlara kadar her şey maddedir.

4 Madde nedir? Madde örnekleri

5 Madde nedir? Madde Cisim Ağaç Kalem Toprak Cam Toprak Seramik
Demir Araba Petrol Poşet gibi örnekleri sayabiliriz…

6 Maddenin Özellikleri MADDENİN ÖZELLİKLERİ
Maddelerin görülebilen hissedilebilen özelikleri Maddenin ORTAK özellikleri RENK SAYDAMLIK VE OPAKLIK KOKU TAD SERTLİK YUMUŞAKLIK… KÜTLE HACİM EYLEMSİZLİK TANECİKLİ YAPI

7 ATOM NEDİR? İNCELEDİĞİMİZ MADDELER NELERDEN OLUŞMUŞTUR?
ELİMİZDE BİR PARÇA BAKIR OLSA NEREYE KADAR BÖLEBİLİRİZ? BÖLME İŞLEMİ SONUNDA ELDE EDECEĞİMİZ EN KÜÇÜK PARÇA NASIL OLABİLİR? İSTERSENİZ BU SORULARIN CEVAPLARINI ARAŞTIRALIM…

8 ATOM NEDİR? ORGAN HÜCRE CANLI ATOM ATOMLAR
CANLILAR VE CANLILARI OLUŞTURAN HÜCRELER DAHİL HER MADDE ATOMLARIN BİRARAYA GELMESİYLE OLUŞUR. CANLI ATOMU OLUŞTURAN DAHA KÜÇÜK PARÇACIK VARMI? HÜCREYİ OLUŞTURAN KARBONHİTRAT VE YAĞLAR ATOM ATOMLAR

9 ATOM NEDİR? Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taşları olan …………….. Oluşmuştur. Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karşılık, ancak günlük yaşantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı ……………… ATOMLARDAN KANITLANMIŞTIR.

10 Demir ya da bakır parçası da ardışık olarak yeterince bölünmeye devam edebilseydi resimlerde gördüğümüz atomları elde edecektik.

11 Atom Atom Atomlar KÜRE biçimlidir. Atom Atom çeşitlerine örnekler Atom

12 ATOMUN TARİHÇESİ SLAYTTA GÖRDÜĞÜMÜZ ATOMLAR BİRLEŞEREK MADDELERİ OLUŞTURUR. ATOMLAR KÜRE ŞEKLİNDEDİR. PEKİ BİZ BU BİLGİLERİ NASIL ELDE ETTİK. PEKİ BU KONUDA FİKİR SAHİBİ OLMAK İÇİN ZAMANDA BİR YOLCULUK YAPALIM MI?

13 ARİSTO DEMOCRİTUS TAN ÇOK ÖNCELERİ YAŞAMIŞTIR.EVRENİN VE MADDENİN OLUŞUMUYLA İLGİLİ İLK TEORİLERDEN BİRİNİ SÖYLEMİŞTİR. HERŞEYİN ÖZÜ 4 MADDEDİR.BU MADDELER ATEŞ SU HAVA TOPRAK TÜM MADDELERİN BU ÖZLERDEN OLUŞTUĞUNU İLERİ SÜRMÜŞTÜR.

14 1) DEMOCRİTUS TARİHTE ATOM FİKRİNİ İLK ORTAYA ATAN KİŞİDİR.
2) TÜM MADDELERİN AYNI CİNS ATOMLARDAN OLUŞTUĞUNU İLERİ SÜRMÜŞTÜR.

15 Modelin örneği karpuzdur.
THOMSON ATOM MODELİ 1.Elektronu keşfetmiştir. 2.Atomun çekirdeği olduğunu keşfetmiştir. 3.Atomlar pozitif bir küreden ibarettir ve elektronlar bu kürede dağınık haldedir. Modelin örneği karpuzdur.

16 1.Atomun bölünebileceğini ıspatlamıştır.
RUTHERFORD ATOM MODELİ 1.Atomun bölünebileceğini ıspatlamıştır. 2.Atomun çekirdeğinde pozitif yüklü bir kütle olduğunu belirtmiştir. 3.Elektronların çekirdeğin etrafında dairesel yörüngelerde dolandığını belirtmiştir. 4.Atomda bulunan pozitif ve negatif yüklerin birbirine eşit olduğunu belirtmiştir.

17 MADDENİN HALLERİ Katı maddeler:taş, Demir,bakır,altın vb.
Sıvı maddeler:su, petrol,mazot, gaz yağı vb. Gaz maddeler: su buharı, oksijen, vb.

18 Maddenin Hal Değiştirmesi
Erime Donma Buharlaşma Kaynama Yoğunlaşma

19 Isı alır TANECİK HAREKETİ ARTAR ENERJİ ARTAR DÜZENSİZLİK ARTAR
KATII SIVI GAZ ERİME BUHARLAŞMA DONMA YOĞUNLAŞMA SÜBLİMLEŞME KIRAĞILAŞMA ISI VERİR DÜZENLİLİK ARTAR TANECİK HAREKETİ AZALIR ENERJİ AZALIR

20 KATI HAL Katı maddelerin belirli şekilleri vardır.
Belirli bir hacimleri vardır Tanecikler birbirine çok yakındır. Tanecikler arasında güçlü çekim kuvveti vardır Molekülleri sadece titreşim hareketi yaparlar. Sıkıştırılamazlar. Genleşebilirler. Örnekler :Bardak saat masa sıra vs

21 SIVI HALİ Sıvı maddelerin belirli şekilleri yoktur.
Belirli bir hacimleri vardır. İçinde bulundukları kabın şeklini alırlar Tanecikler arası boşluk daha fazladır. Tanecikleri bir arada tutan kuvvet zayıftır Tanecikleri titreşim ve öteleme hareketi yapar. Sıkıştırılamazlar. Genleşebilirler. Akışkandır(moleküller birbirinin üzerinden kayar) Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs

22 GAZ HALİ Gaz maddelerin belirli şekilleri yoktur.
Belirli bir hacimleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini ve hacmini alırlar Tanecikler arası boşluk fazladır. Tanecikler arası çekim kuvveti ise çok azdır. Tanecikleri titreşim ve öteleme hareketi yapar. Kolaylıkla sıkıştırılabilirler . Genleşebilirler. Akışkanlık özellikleri çok fazladır. Örnek :hava, duman ,su buharı vs vs

23

24 Maddenin tüm hallerinde tanecikler TİTREŞİM hareketi yaparlar.
KATI HAL TANECİKLERİ Maddenin tüm hallerinde tanecikler TİTREŞİM hareketi yaparlar. SIVI HAL TANECİKLERİ GAZ HALİ TANECİKLERİ

25 Maddenin sıvı ve gaz hallerinde tanecikler ÖTELEME hareketi yaparlar.
SIVI HAL TANECİKLERİ Maddenin sıvı ve gaz hallerinde tanecikler ÖTELEME hareketi yaparlar. GAZ HALİ TANECİKLERİ

26 Fen dersi bu ineğe binmekten daha kolay vallahi!!!!!

27 MADDENİN SINIFLANDIRILMASI
SAF MADDE KARIŞIM ELEMENT BİLEŞİK HOMOJEN HET. MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDE

28 SAF MADDELER ELEMENTLER BİLEŞİKLER MOLEKÜLER YAPIDA OLANLAR MOLEKÜLER
OLMAYANLAR MOLEKÜLER YAPIDA OLANLAR ATOMİK YAPIDA OLANLAR

29 SAF MADDELER Elementler Bileşikler
Tek çeşit atomdan oluşan maddelere element denir. Bileşikler En az 2 çeşit atomun birleşmesiyle oluşan maddelere bileşik denir.

30 Aynı cins atom yada moleküllerden oluşmuş maddelere saf madde denir.
Elementler saf maddelerdir. Çünkü; hepsi aynı cins atomlardan oluşmuşlardır. Bileşikler moleküllerden oluşmuşlardır. element bileşik

31 SAF MADDELERİN ÖZELLİKLERİ: 1. Saftırlar.
2. Aynı tür taneciklerden oluşurlar. 3. Belli erime ve kaynama noktaları vardır. 4. Homojendir. 5. Fiziksel yöntemlerle daha basit maddelere ayrıştırılmazlar. 6.Belli koşullarda belli öz kütleye sahiptirler. element bileşik

32 ELEMENT: Aynı cins atomlardan oluşmuş saf maddelere ELEMENT denir. ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ: 1. Aynı tür atomlardan oluşurlar. 2. Saf ve homojendirler. 3. Belli erime ve kaynama noktaları vardır. 4. Fiziksel ve kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrıştırılmazlar. 5. Belli koşullarda belli öz kütleye sahiptirler. 6. Metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar olmak üzere 4 ana bölümde incelenirler. 7. Sembollerle gösterilirler. Altın elementi Atomların durumu

33 Elementlerdeki atomlar tek çeşittir.
Saf Maddeler Çok sayıda aynı çeşit atomların bir araya gelerek oluşturduğu maddeye ELEMENT denir. Elementlerdeki atomlar tek çeşittir. Elementler saf maddelerdir.

34 BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ:
İki yada daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleşmesi sonucu oluşturduğu yeni saf maddeye bileşik denir. BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ: 1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar. 2. Belli oranda birleşirler. 3. Kimyasal olarak birleşirler. 4.Kendini oluşturan elementlerin özelliklerini taşımazlar. 5.Kendini oluşturan maddelere ancak kimyasal yöntemlerle ayrıştırıla bilirler. 6. Saf ve homojendirler. 7. Belli erime ve kaynama noktaları vardır. 8. Kendi özelliğini taşıyan en küçük birimleri moleküllerdir.

35 Moleküllerin Özellikleri
Atomlar birleşerek molekülleri oluşturur. Bir molekül aynı cinsten atomlardan oluşabilir. Bir molekül farklı cinsten atomlardan oluşabilir. Moleküllerin atom sayıları değişik olabilir. Moleküllerin atom büyüklükleri değişik olabilir. Molekül çok küçük atom kümeleridir. Çıplak gözle görülmez. Aynı cins moleküllerin birleşmesiyle maddeler meydana gelir.

36 Molekül - Madde Atomların birleşmesiyle molekül, moleküllerin birleşmesiyle madde oluşur.

37 MOLEKÜLLER KARMAŞIK YAPILI MOLEKÜLLER BASİT YAPILI MOLEKÜLLER
(ÇOK SAYIDA ATOM) BASİT YAPILI MOLEKÜLLER ( AZ SAYIDA ATOM)

38 KARIŞIMLAR: İki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir araya getirilmesi sonucu oluşturduğu maddeler topluluğuna denir. KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ: 1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar. 2. İstenilen oranda karıştırılırlar. 3. Fiziksel olarak karışırlar. 4.Kendini oluşturan maddelerin özelliklerini taşırlar. 5.Kendini oluşturan maddelere fiziksel yöntemlerle ayrıştırıla bilirler 6. Saf değildirler. 7. Belli erime ve kaynama noktaları yoktur. 8.Yapı taşları element yada moleküllerdir. 9. Belli bir formülleri yoktur.

39 FİZİKSEL DEĞİŞME Maddenin dış görünüşü ile ilgili olan özelliklerdir. Yoğunluk, sertlik, renk, koku, tad ... gibi. Maddenin dış görünüşündeki değişiklikler fiziksel olaydır. Şekerin suda erimesi, kağıdın yırtılması, buzun erimesi ... gibi. Kaynama olayı Kağıdın buruşturulması Tuzun çözünmesi Camın kırılması Erime olayı Yumurtanın kırılması

40 FİZİKSEL DEĞİŞME fiziksel değişimler
• Kömürün toz haline gelmesi • Demirin tel ve levha haline gelmesi • Kağıdın yırtılması • Suyun buharlaşması • Şekerin suda çözünmesi *** Bu olaylar sonunda maddenin iç yapısında değişme olmaz. *** Bütün hal değiştirme olayları fiziksel

41 fiziksel değişimler KARIN YAĞMASI DA BİR FİZİKSEL DEĞİŞMEDİR.

42 KİMYASAL DEĞİŞME Maddenin iç yapısı ile ilgili olan özellikler kimyasal özelliklerdir. Yanıcı olup olmaması, asidik yada bazik özellik ... gibi. Maddelerin atom ve moleküllerinde meydana gelen değişikler kimyasal değişmedir. Kağıdın yanması, hidrojen ve oksijenin birleşerek su oluşturması, demirin paslanması ... gibi. Yumurtanın pişirilmesi Dinamitin patlaması Mumun yanması Kibritin yanması Amonyumdikromatın yanması Demirin paslanması

43 KİMYASAL DEĞİŞME kimyasal değişimler
• Kâğıdın yanması • Mumun yanması • Sütün ekşimesi • Yumurtanın bozulup çürümesi • Demirin paslanması • Fotosentez olayı • Solunum olayı *** Kimyasal değişmeler sonucunda maddeler başka maddelere dönüşür. *** Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.

44 kimyasal değişimler TÜM YANMA OLAYLARI KİMYASAL DEĞİŞMEDİR.

45 PERİYODİK TABLO

46 Elementlerin atom numaraları belirli bir kurala uyarak sıralanması ile periyodik cetvel oluşur.
Periyodik tablo resmi

47 Periyodik cetvelde yatay sıralara PERİYOT, düşey sıralara GRUP denir.
Periyodik cetvelde 7 tane periyot, 8 tane A grubu, 8 tane B grubu vardır. 8 B grubu 3 tanedir. Her periyot kendine ait olan 1A grubu ile başlayıp, 8A grubu ile sona erer. 1 nci periyotta 2, 2 ve 3 ncü periyotta , 4 ve 5’nci periyotta 18, 6 ncı periyotta 32 element vardır. 7’ nci periyot daha tamamlanmamıştır. Periyodik cetvelde, aynı grupta bulunan elementlerin değerlik elektron sayıları aynı olduğundan, benzer kimyasal özellik gösterir. Atomların son yörüngesine (son enerji düzeyde) değerlik tabakası, bu tabakada bulunan elektronlara da DEĞERLİK ELEKTRONLARI denir. Bir elementin bulunduğu A grup numarası o elementin değerlik elektron sayısını gösterir.

48 Aşağıya Doğru İnildikçe
Atom Numarası Atom Hacmi İyonlaşma Enerjisi Metalik Özellik Ametalik Özellik Gruplarda Yukarıdan Aşağıya Doğru İnildikçe Periyotlarda Soldan Sağa Doğru Gidildikçe Artar Azalır

49 Periyodik tabloda “1A,2A,3A”grubu elementleri metal, “4A,5A,6A,7A” grubu elementleri ametal, “8A”grubu elementleri yarımetaldir. 1A grubu elementlerine alkali metal, 2A grubu elementlerine toprak alkali Metal, 3A grubu elementlerine halojenler, 8A grubu elementlerine soygazlar denir.

50 METALLER Yüzeyleri parlaktır. Isı ve elektiriği iletirler.
Tel ve levha haline gelebilirler. Oda sıcaklığında(cıva hariç)katı hÂldedirler. Kendi aralarında alaşım yaparlar. Ametallerle iyonik bağlı bileşik yaparlar. Son yörüngelerinde 1,2,3 elektron bulundururlar. Erime noktaları yüksektir. Atomik yapıdadırlar. Şimdi metallerle ilgili kısa filmimizi izleyelim.

51 ametaller Son yörüngelerinde 4,5,6,7 elektron bulunduran
Elementlerdir. Yüzeyleri mattır. Isı ve elektriği iletmezler(grafit hariç). Kırılgandırlar. Oda koşullarında sıvı,gaz,katı olabilirler. Metallerle iyonik yapılı,kendi aralarında kovalent yapılı bileşik oluştururlar. Erime ve kaynama noktaları düşüktür. Molekül yapılıdırlar. Şimdi ametallerle ilgili kısa filmimizi izleyelim.

52 Alkali metaller 1A grubu elementlere alkali metaller denir.
1A grubunun ilk üç metali lityum, sodyum ve potasyum düşük yoğunluğa sahip olup suyun üzerinde yüzerler. Bir elektron kaybederek +1 değerlik kazanırlar. Alkali metaller ametaller ile reaksiyona girerek iyonik yapılı bileşik oluştururlar. İyonik bileşiklerle beyaz renkli katılar oluşturup suda çözünerek renksiz çözelti elde edilir. Reaktif elementlerdir. Su ile reaksiyona girip metal hidroksit ve hidrojen gazı oluştururlar.

53 Geçiş metalleri Demir ve bakır gibi elementleri içeren periyodik tablonun ortasında yer alan bölümdür. Geçiş metallerini alkali metallere göre karşılaştıracak olursak; Daha az reaktiflerdir. Oksijenle veya su ile temas edildiklerinde paslanmazlar. Sert, güçlü ve dayanıklıdırlar. Oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunan civa hariç yüksek kaynama noktalarına sahiptirler. Geçiş metalleri yaşantımızdaki pek çok araç ve gereçlerde kullanışlıdırlar. Örneğin; ütü yapımında çelik, elektrik kablolarında bakır kullanılır. Bir çok geçiş metalleri katalizör olarak kullanılır. Bir çok geçiş metali renkli bileşiklerin yapımında kullanılır

54 halojenler 7A grubu elementlerine halojenler denir. Halojenler ametal elementlerden oluşurlar. Halojenlerin hepsi zehirli ve renklidir. Halojenler element molekülü hâlinde bulunurlar Halojenler elektron alarak – 1 değerlik kazanırlar. Halojenler metallerle reaksiyona girerek iyonik tuzları oluştururlar. Halojenler diğer ametal elementlerle kovalent bağlar oluştururlar. 7A grubunda yukarıdan aşağıya doğru inildikçe elementlerin reaktifliği azalır, erime ve kaynama noktaları yükselir. 7A grubu elementlerinden flor ve klor oda sıcaklığında gaz, brom sıvı ve iyot ise katı bir hâlde bulunur.

55 SOYGAZLAR 8A grubu elementlerine soy gazlar veya asal gazlar denir.
Soy gazlar en kararlı elementlerdir. Son yörüngelerindeki elektron sayılarını sekizdir. Diğer element molekülü yapısındaki gazlara göre tek atomlu hâlde bulunurlar. Soy gazlar lâmba yapımında kullanılırlar. Helyum soy gazı havadan daha hafif olduğu için uçan balonların yapımında kullanılır.

56 Grup ve periyodun bulunması
Elementlerin son yörüngelerindeki elektron sayısı grup numarasını,enerji düzeyi ise periyodunu verir.

57 Örnek sorular: 1) Atom numarası 23 olan x elementinin e dağılımın ve grup,periyot numaralarını bulunuz . Cvp: X ) ) ) ) 4. periyot 5A gurubu elementidir.

58 Cvp: X ) ) = 7 2.periyot 5A grubundaki X elementinin atom no.su kaçtır?

59 KİMYASAL BAĞLAR KOVALENT BAĞ İYONİK BAĞ
POLAR KAVALENT BAĞ APOLAR KAVALENT BAG

60 KİMYASAL BAĞ Atomları bir arada tutan çekim kuvvetine kimyasal bağ denir İYONİK BAĞ: metal ve ametal atomlarının bir araya gelerek oluşturdukları bileşiklerde bulunurlar. KOVALENT BAĞ:Ametal atomları arasında oluşur

61 Na CI Na son yörüngesinde 1 elektronu var CI son yörüngesinde 7

62 İYONİK BAĞ Aşağıdaki örneği inceleyelim
Yukarıdaki örnek incelendiğinde Na metal CI ametal metal ametal iyonik bağ

63 1-Elektron alışverişi ile Gerçekleştiği
Yukarıdaki örnekler incelendiğinde iyonik bağın oluşurken 1-Elektron alışverişi ile Gerçekleştiği 2-Metal ve Ametaller arasında Gerçekleştiği görülmektedir

64 İYONİK BİLEŞİKLERE ÖRNEK
Elektron verirler Elektron alırlar Periyodik cetvelde son yörüngesinde 1,2,3 elektron bulunduran elementler METALLER ,son yörüngesinde 4,5,6,7 elektron bulunduranlar AMETALLER ,8 elektron bulunduranlar ise SOYGAZ DIR

65 KOVALENT BAĞ AYNI AMETL ATOMLARI ARASINDA GERÇEKLEŞEN KOVALENT BAĞ H H H H H H H H Atomlar elektronları ortaklaşa kullanır

66 Eğer elektron ortaklaşması aynı ametal atomları arasında oluşuyorsa bu kovalent bağ türüne APOLAR KOVALENT BAĞ denir ÖRNEKLER H Cl H Cl + Yukarıdaki örnekte farklı ametal atomlarının oluşturduğu bağın yapısını inceleyelim

67 POLAR KAVALENT BAĞ H − Cl O = C = O C  O HCl Hidrojen Klorür
Farklı ametal atomlarının bir araya gelmesi ile kovalent bağ oluşuyorsa bu bağ çeşidine polar kovalent bağ denir H − Cl • • HCl Hidrojen Klorür O = C = O • • CO2 Karbon dioksit CO Karbon monoksit • • C  O

68 SİNEM ÖZDEMİR FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ
2. SINIF 1. ÖĞRETİM