UYUM PROGRAMI TEKNİK DESTEK EKİBİ: Prof. Dr. BİNNUR YEŞİLYAPRAK

... konulu sunumlar: "UYUM PROGRAMI TEKNİK DESTEK EKİBİ: Prof. Dr. BİNNUR YEŞİLYAPRAK"— Sunum transkripti:

1 UYUM PROGRAMI TEKNİK DESTEK EKİBİ: Prof. Dr. BİNNUR YEŞİLYAPRAK
YAKUT TEMÜROĞLU SUNDUR (Uzm. Psikolog) MUSTAFA EŞKİSU (Araştırma Görevlisi)

2 BÖLÜM 1: UYUM PROGRAMININ TANITILMASI
BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

3 ETKİNLİK: BİZ NELER YAŞADIK?
Liseye başlamadan önce liseye ilişkin duygu ve düşünceleriniz nelerdi? İlk günlere ilişkin aklınızda kalan en önemli anı neydi? Neler oldu? Nasıl hissettiniz? Öğretmenlerinizden size yardımcı olan var mıydı? Kimdi? Neler yaptı? Siz neler hissettiniz? Size kimse yardımcı olmadıysa bu geçiş dönemini nasıl atlattınız? Hangi özellikleriniz ya da becerileriniz size yardım etti? Neler yaptınız?

4 SİZCE LİSEYE BAŞLAMAK NEDEN BU KADAR ZOR?
Fotoğraf: Ankara Ayrancı Aysel Yücetürk Anadolu Lisesi –Uyum Programı Pilot Uygulaması

5 NEDEN 9.SINIF BU KADAR ZOR?
Bu konuda 4 farklı açıklama modeli var: Gelişimsel model: Bu model, okulun yapısından ve akademik gereksinimlerden bağımsız olarak, yaşamın kendisindeki değişikliklerin (ergenlik) 9. sınıfla çakıştığını ileri sürer. Bu dönemde ebeveyn etkisi ve gözetimi azalmakta, buna karşın akran etkisi artmaktadır. Akran etkisiyle risk alma davranışları da artmakta ve akademik performans düşmektedir.

6 NEDEN 9.SINIF BU KADAR ZOR?
Yeni bir okul: 9.sınıf sorunlarıyla ilişkili olarak önerilen ikinci model yeni bir okula başlamadır. Bu yaklaşıma göre, bu geçiş, öğrencilerin ortaokulda öğretmen ve akranlarıyla kurdukları sosyal bağı koparmaktadır. Öğrenciler bir yandan yeni sosyal ilişkiler kurmak zorundayken bir yandan da yeni okulun rutin ve uygulamalarına uyum sağlamak zorundadır.

7 NEDEN 9.SINIF BU KADAR ZOR?
Lise için hazırlıksız olma: Üçüncü açıklama 9. sınıfta karşılaşılan zorlukların en önemli kaynağı olarak öğrencilerin liseye yeterince hazırlıklarının olmaması olarak açıklar. Bu kurama göre, özellikle matematik ve okuma becerileri zayıf olan öğrenciler lisenin akademik talepleri altında ezilmektedirler.

8 NEDEN 9.SINIF BU KADAR ZOR?
Lisenin düzeni ve iklimi: Öğretmenlerin önceliklerinin derslerini vermek olması Öğrencilerin kendilerini isimsiz ve yabancı hissetmeleri Öğretmenlerin, öğrencinin diğer derslerde ne yaptığını öğrenmeye ya fırsatının ya da isteğinin olmaması Lise öğretmenlerinin genelde zayıf akademik becerilerle liseye gelen öğrencilerle çalışma konusunda deneyiminin ya da eğiliminin olmaması Öğretmenler için ortak planlama zamanı, okul içine okul, disiplinler arası öğretmen ekibi gibi reformcu uygulamaları hayata geçiren liselerde öğrenmenin daha fazla gelişmesi 1000 mevcuttan fazla liselerdeki öğrencilerinin daha az öğrenme kazanımları olması Genellikle meslekte ve okula yeni öğretmenlerin 9. sınıfa verilmesi

9 UYUMUN ÖNEMİ VE UYUMU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
9. sınıf, öğrencilerin “ya battıkları ya da çıktıkları” bir yıl olarak tanımlanır. Öğrencilerin bu yıla ilişkin deneyimleri, liseyi bitirip bitirmeyeceklerini belirleyebilmektedir. 9.sınıfta öğrencilerin notu ne kadar düşükse, öğrencilerin okulu terk etme olasılığı o kadar yüksektir. 9. sınıfta kalan ve okulu terk eden öğrenciler yaşamları boyunca fiziksel, sosyal, duygusal ve ekonomik zorluklar yaşamaktadırlar. Lise ne kadar büyükse, geçiş döneminin 9. sınıflar üzerindeki olumsuz etkisi o kadar büyük olur.

10 UYUMUN ÖNEMİ VE UYUMU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
9. sınıftan önce geçiş dönemleri yaşamış (okul ya da sınıf değiştirmişse) öğrencilerin okulu terk etme olasılıkları çok fazladır. 9. sınıfların liseye uyumu, daha büyük bir okul, farklı çevre, dersle birlikte sınıf değiştirme ve daha küçük sınıflarda ders görme gibi faktörlerden dolayı daha karmaşık bir hale gelir. Okulda kaybolmak, 9. sınıf öğrencilerinin en büyük korkularından birisidir.

11 UYUMUN ÖNEMİ VE UYUMU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
9.sınıf öğrencileri lise öğretmenlerinin, ilk ve ortaokul öğretmenlerinden daha az yardımsever oldukları görüşündedirler. 9. sınıf öğrencilerinin akademik ve sosyal olarak kabul edilmiş hissetmeleri için yaşamlarında onları destekleyen en az bir yetişkine sahip olmaları gerekir. Geçiş döneminde olumsuz yaşantıları olan 9.sınıf öğrencilerinin daha fazla devamsızlık yaptıkları, düşük notlar aldıkları ve daha az arkadaşa sahip oldukları görülmüştür. Davranış problemlerine eğilimli olurlar ve olumsuz akran etkisine karşı daha savunmasızdırlar. (Queen, 2002)

12 NEDEN 9. SINIF UYUM PROGRAMINA İHTİYAÇ DUYULDU?
Ülkemizde sınıf tekrarı yapan öğrencilerin % 74’ü 9. sınıf öğrencileri ve 9. sınıfta okul terk edenlerin oranı % 28’dir. Bu noktadan hareketle MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü 9. sınıflar için bir uyum programı geliştirilmesine karar verdi. (MEB Ortaöğretimde Sınıf Tekrarı ve Okul Terk Sebepleri Araştırması 2013)

13 UYUM PROGRAMI NEDİR? MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilen 9. Sınıf Uyum Programı: Veli ve öğrencinin okula ilişkin bilgilendirilmesi; Uyumu kolaylaştıran becerilerin kazandırılması ve Akademik ve mesleki gelişimin desteklenmesi olarak belirlenen üç temel alan ve bu alanlara ilişkin geliştirilen öğrenci ve veli etkinliklerinden oluşan bir programdır.

14 UYUM PROGRAMI NASIL VE NE ZAMAN UYGULANACAK?
Uyum Programı, okul rehber öğretmeni koordinasyonunda, 9. sınıf rehber öğretmenleri tarafından, diğer branş öğretmenlerinin de desteği ile uygulanacaktır. Program, eğitim öğretim yılı başlamadan önceki hafta en az 3 yarım gün uygulanacak şekilde tasarlanmıştır.

15 9. SINIF UYUM PROGRAMI NASIL GELİŞTİRİLDİ?
9. Sınıf Uyum Programının ilk taslağı, 10 ilden 12 pilot lisenin müdürü, okul rehber öğretmeni ve bir 9. sınıf rehber öğretmeninin katıldığı Afyonkarahisar Çalıştayı’nda oluşturuldu. Daha sonra gerçekleşen İstanbul Çalıştayı’nda pilot liselerin tüm 9. sınıf rehber öğretmenleri, okul rehber öğretmenleri, müdür ve müdür yardımcıları iki günlük bir eğitimden geçerek okullarında uygulayacakları Uyum Programını planladılar. Uyum Programı Eylül tarihlerinde pilot okullarda uygulandı. Aynı zamanda programın etkililiğine ilişkin bir değerlendirme çalışması yürütüldü. Son olarak Antalya’da gerçekleşen Değerlendirme Toplantısında alınan geribildirimlerle program son halini aldı. Fotoğraf: Uyum Programı, Afyon Çalıştayı

16 UYUM PROGRAMI YARARLI OLDU MU?
“Programa katılamayan öğrencilerin okula uyum sağlamakta daha fazla zorlandıkları gözlenmiştir”. “Programa katılmayan öğrencilerin velilerinin okula uyum noktasında öğrencinin duyduğu kaygıyla ilgili daha fazla geribildirimde bulunduğu ve rehberlik servisi ile temasa geçtiği görülmüştür”. “Uyum programının çok verimli olduğu tüm öğretmen ve öğrencilerden alınan geri dönütlerde görülmüş, bilhassa içe kapanık ve arkadaşlık kurmada sıkıntı çeken öğrenci velilerinden olumlu tepkiler alınmıştır”. UYUM PROGRAMI YARARLI OLDU MU? PİLOT OKULLARIN GERİBİLDİRİMLERİ Fotoğraf: İstanbul Pendik Ömer Çam Erkek Anadolu İHL, Uyum Programı Pilot Uygulaması

17 UYUM PROGRAMI YARARLI OLDU MU?
“Başka şehirlerden ve köylerden gelen öğrenciler için programın çok daha verimli olduğu gözlemlenmiştir.” “Öğrenciler yüzleri gülen mutlu bireyler olarak okula başlamış başka bir Anadolu lisesine nakil hakkı kazanan öğrenciler okulu değiştirmekten vazgeçmişlerdir”. “Programa katılmayan öğrenciler arasında uyum programına katılan öğrenciler, özgüvenleri ile kendilerini göstermektedirler”. UYUM PROGRAMI YARARLI OLDU MU? PİLOT OKULLARIN GERİBİLDİRİMLERİ Fotoğraf: İstanbul Kadıköy Kız Teknik ve Meslek Lisesi, Uyum Programı Pilot Uygulaması

18 DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ SONUÇLARI
“Yeni arkadaşlar edindim okul başlamadan böyle bir şey uygulanması çok güzel oldu.” “Bu programlar sosyalleşmemi sağladı bence olumlu oldu benim için.” “Arkadaş edinemeyeceğimi düşünüyordum fakat çok güzel arkadaşlıklar kurdum.” “Öğretmenlerle tanıştık konuştuk bu beni çok mutlu etti...” “Öğretmenlerin öğrencilerle daha fazla ilgilendiğini gördüm…” “Öğretmenlerimizle tanıştık bu da aramızda yakınlaşmayı sağladı.” “Öğretmenlerle daha iyi iletişim kurmamızı sağlayacak.” (Fotoğraf: Sivas Gürün Anadolu Lisesi, Uyum Programı Pilot Uygulaması) DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ SONUÇLARI ÖĞRENCİLERİN GERİBİLDİRİMLERİ

19 DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ SONUÇLARI
“Arkadaşlarımı tanıyor olmam çekingenliğimi azalttı.” “Heyecanımı yenmeme yardımcı oldu.” “Okula ilk günkü yabancılık çekmememize yararlı oldu.” “Sınıfımı ve sınıf öğretmenimi tanıdığım için sınıf arama telaşına girmedim.” “Gelecekle ilgili endişelerimin gitmesine yararlı oldu.” “İlk gün ne yapacağım diye düşünürken şimdi öyle bir sorunum yok.” “Bence faydası oldu çünkü tanışma faslı bitti yoksa okulun bir haftası tanışmayla geçecekti.” (Fotoğraf: İstanbul Pendik Güllübağlar İMKB Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, Uyum programı, Pilot Uygulaması) DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ SONUÇLARI ÖĞRENCİLERİN GERİBİLDİRİMLERİ

20 DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ SONUÇLARI
“Okula alıştık … sanki bu okulda daha önceden de okumuşum gibi hissettim.” “Bizim kendimize ait okulumuzun olduğunu hissettirdi.” “Okula daha çabuk alışmış olduk böylece daha çabuk ilerleyebiliriz.” “Eğer bu uyum programı olmasaydı okula alışmakta zorluk çekebilirdim.”  “Okulumu daha iyi tanıdım…” “Okula daha yakın olmamı sağladı…” «Bu program beni bilinçlendirdi çok yararlı buldum.” “Sınıf kurallarımızı kendimiz belirlediğimiz için bu okulda daha iyi ders anlayacağımı, öğreneceğimi düşünüyorum.” (Fotoğraf: Mardin Nusaybin Emire Gözü Anadolu Lisesi, Uyum Programı Pilot Uygulaması) DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASININ SONUÇLARI ÖĞRENCİLERİN GERİBİLDİRİMLERİ

21 SUNUM 2: ETKİLİ BİR GEÇİŞ / UYUM PROGRAMININ BİLEŞENLERİ
BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

22 ETKİLİ BİR UYUM PROGRAMININ BİLEŞENLERİ NELER OLABİLİR?

23 ETKİLİ BİR UYUM PROGRAMININ BİLEŞENLERİ
Tüm okul yaklaşımının benimsenmesi Uyumun süreç olduğunun kavranması Öğrencinin kendini güvende hissetmesi Öğrencilere akademik destek sağlanması Akran desteğinin alınması Velilerin endişelerinin giderilmesi

24 BİZLER OKULUMUZDA NE GİBİ UYUM SORUNLARI YAŞIYORUZ?

25 TÜM OKUL YAKLAŞIMI Tüm okul yaklaşımı, «öğrencinin öğrenebilmesi, olumlu davranışlar gösterebilmesi, sağlıklı ve mutlu olabilmesi için gerekli bütün koşulları sağlamak için tüm okul sakinlerinin (yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler, veliler, okul çalışanlarının) toplumu da içine alacak şekilde birlikte hareket etmesi» olarak tanımlanabilir. Tüm okul yaklaşımı, sadece resmi müfredatın uygulanması ve öğrenci için güvenli çevre oluşturmak değildir.

26 TÜM OKUL YAKLAŞIMI Aynı zamanda: Güçlü bir liderlik gösterebilmeyi,
Politika ve ilkeler geliştirebilmeyi, Öğrenci katılımını, Öğrencilerin sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda duygusal açıdan da iyi olmalarını sağlamayı, Öğrenciler için destek hizmetler sağlamayı Aile ve toplumla işbirliğini, Okul çalışanlarının mesleki gelişimini sağlamayı da gerektirir.

27 ETKİNLİK Mİ SÜREÇ Mİ? Pek çok kişi uyumu bir etkinlik / organizasyon olarak görmektedir. Ancak uyum/geçiş öğrencilerin belli zaman içinde belli düzenlemeler yapmaları gereken bir SÜREÇ olarak görülmelidir.

28 ÖĞRENCİ GÜVENLİĞİ Öğrencinin kendini güvende hissedebilmesi iki şekilde mümkün: Sorunu olduğunda yardım isteyebileceği birinin olduğunu bilmesi Fiziksel güvenlik (hiçbir şekilde şiddet ve zorbalık davranışlarına maruz kalmaması için çaba sarf edilmesi) Etkili bir uyum programının öğrenci güvenliğini sağlaması ve öğrencinin güvende olduğunu ona hissettirmesi gerekir.

29 AKADEMİK DESTEK Akademik becerilerin (zamanı iyi kullanma, verimli ders çalışma gibi) 9. sınıf öğrencilerine öğretilmesi Gerekiyorsa ilave desteklerin planlanması (etüt saatleri, akran desteği gibi) Etkili bir uyum programının akademik becerileri kapsıyor olması gerekir.

30 AKRAN DESTEĞİ Akranları 9. sınıf öğrencilerinin kendilerini daha çabuk okulun bir parçası olarak hissetmelerini sağlarlar. Olumlu rol model olabilirler. 9. sınıflar için birlik ve beraberlik duygusu yaratılmasında yardımcı olabilirler. Akademik ve sosyal desteğe ihtiyaç duyulduğunda öğretmenlere yardım edebilirler. Özellikle büyük sınıfların zorbalık davranışlarına maruz kalacağından korkan öğrencilerin korkularını azaltabilirler. Sınıflar ve farklı yaş grupları arasındaki olumlu etkileşim okulda daha olumlu bir atmosferin oluşturulmasına yardımcı olur. Etkili bir uyum programının akran desteğini de içeriyor olması gerekir.

31 EBEVEYNLERİN ENDİŞELERİNİN GİDERİLMESİ
Ebeveynler çocuklarının; Bu kadar kalabalıkta kaybolacağı, fark edilmeyeceği; Zorbalık davranışlarına maruz kalacağı; Derslerin çok ağır olacağı; Bu taleplerle baş etmek için çocuklarının yeterince organize olamayacakları Yakın arkadaşları olmadan baş etmede ve yeni arkadaş edinmede zorlanacakları; ‘Kötü arkadaşlar’ edinecekleri; İlkokulda ya da ortaokulda aldıkları kadar destek alamayacakları ve anlaşılmayacakları; Kendileri için de çocuklarının bir sorunu olduğunda birileriyle konuşmanın çok zor olacağı gibi endişeler yaşarlar. Etkili bir uyum programının bu endişeleri gidermesi gerekir.

32 SUNUM 3: UYUM PROGRAMININ AŞAMALARI
BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

33 UYUM PROGRAMININ AŞAMALARI
HAZIRLIK UYGULAMA İZLEME & DEĞERLENDİRME

34 HAZIRLIK AŞAMASININ ADIMLARI
OKUL YÖNETİMİNİN HAZIR OLMASI 2. ADIM: KOORDİNASYON EKİBİNİN OLUŞTURULMASI VE EYLEM PLANININ HAZIRLANMASI 3. ADIM: BİLGİLENDİRME TOPLANTISININ DÜZENLENMESİ 4. ADIM: ÖĞRETMEN EĞİTİMİNİN DÜZENLENMESİ VE UYUM PROGRAMININ PLANLANMASI 5. ADIM: HAZIRLIKLARIN TAMAMLANMASI

35 UYGULAMA AŞAMASININ ADIMLARI
1. ÖĞRENCİLERİN VE VELİLERİN KARŞILANMASI 2. AÇILIŞ 3. ETKİNLİKLERİN UYGULANMASI

36 İZLEME VE DEĞERLENDİRME AŞAMASININ ADIMLARI

37 UYUM PROGRAMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ÖNERİLER?

38 KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.