AÜTF-Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı

... konulu sunumlar: "AÜTF-Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı"— Sunum transkripti:

1 AÜTF-Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı
Anne sütüyle beslenme Dr.Zarife Kuloğlu AÜTF-Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı 29 Nisan 2015,Antalya

2 Konuşma planı Anne sütünün içeriği Emzirme önerileri AS’nin saklanması
Anne sütünün faydaları Bebeklik&çocukluk dönemi Erişkin dönemi Anneye faydası

3 Anne sütü Doğal Fonksiyonel Fizyolojik Dinamik
AS içeriği beslenmeler sırasında, gün içerisinde, ve laktasyonun seyri sırasında değişkenlik gösterir

4 Anne sütünün içeriğindeki değişimler
Anne sütündeki protein miktarı emzirmenin ilk ayında g/l iken, hızla 3-4. ayda 8-10 g/l ‘ye 6. ayda 7-8 g/l’ye düşer Emzirmenin ilk aylarında anne sütünün yağ ve laktoz oranı düşük olduğundan enerji içeriği de daha düşüktür. Emzirmenin ilerleyen dönemlerinde yağ içeriği g/l’ye kadar artar.

5 Kolostrum Sindirimi kolay ‘’Doğal laksatif’’ SSS gelişiminde önemli
Doğumdan sonra ilk 4-5 günde salgılanan, koyu kıvamlı ve sarımsı renkteki süt ‘’Doğal aşı’ Sindirimi kolay ‘’Doğal laksatif’’ SSS gelişiminde önemli Protein  İmmunglobulin Lökosit Yağda eriyen vitaminler  Betakaroten  Na, K, Zn KH&yağ

6 Geçiş sütü 5- 15. gün de süt miktarı artar, içeriği değişir
Kolostrum+ Olgun süt karışımı Protein&immünglobulin içeriği azalır Yağ&laktoz içeriği artar

7 Olgun anne sütü Önsüt Son süt Öğün sonunda salgılanan süttür
Yağ içeriği yüksek Öğünde en erken salgılanan süt Su içeriği fazla Yüksek miktarda protein, laktoz &diğer besinleri içerir Ön süt: sulu ve şekerli mavi renkte, daha ince kıvamdadır.Bebek ön sütten fazla miktarda içtiğinden gerek duyduğu bütün suyu bundan karşılar Son süt enerji içeği yüksek, yağdan zengin. Bu nedenle bebeği memeden kısa sürede ayırmamak gerekir. Bebek kendi bırakana kadar memede tutulmalıdır

8 Su Anne sütünün içeriği Laktoz Makro-mikro besinler Lipid
Oligosakkaritler Protein Su Lipid Laktoz Anne sütünün %87.5’nu su oluşturur Bu nedenle AS ile beslenen bebeklere ek su verilmesi gerekmez Dansite 1030 gr/dl Ozmolaritesi 286 mosm Dansite 1030 gr/dl Osmolarite:286 mosm /l

9 Protein AS 1.3g Mama 1.2-1.9 g 3.2g İS 100 ml’de
protein miktarı değişken ve inek sütüne göre düşüktür.

10 Protein AS: Serbest aminoasitler, sistein ve taurin Anne sütü
İnek sütü Fizyolojik işlev Kazeinler (%) 40 80-86 -kazein 0.06 39 İmmunmodulasyon,anksiyolitik etki -kazein 27 28 İyon taşıyıcı, potansiyel opiod etki -kazein - 19 Antibakteriyel etki Whey (%) 60 14-20 -laktalbumin 4 İyon taşıyıcı, antibakteriyel etki - laktalbumin 11 Laktoferrin 18 Eser İmmunmodulasyon, antibakteriyel etki, demir emilimi, prebiyotik etki, hücre büyümesini uyarıcı etki Emzirmenin ilk aylarında anne sütünün aminoasit içeriğinde değişiklikler olur, whey protein içeriği değişir. Emzirmenin ilk aylarında 80:20 olan whey:kazein oranı emzirmenin 2-3. ayında 60:40 olur. Anne sütünde bulunan whey proteinlerinin önemli bir bölümünü Laktalbumin oluşturur. Oldukça dengeli bir aminoasit içeriğine sahiptir. Yüksek oranda esansiyel aminoasit içerir. Gastrik boşalma zamanını kısaltır. Anne sütü düşük düzeyde fenilalanin, methionin tirozin, yüksek miktarlarda serbest aminoasitler, sistein ve taurin içermektedir. Taurin bir büyüme faktörüdür, retina harabiyetini önlemede, safra asit konjugasyonunda ve beyin gelişimi üzerinde önemli rolü vardır. Taurinin ayrıca antioksidan özelliği de vardır. AS: Serbest aminoasitler, sistein ve taurin

11 Yağ AS 4.2g Mama 2.1-4.2 g 3.9g İS 100 ml’de
Yağların %98’ni trigliseridler oluşturur Doymuş YA( %42)&Doğmamış YA (%57) Anne sütünde bulunan yağların %98’ni trigliseridler oluşturur. Yağ asidi içeriğinin %42 ‘si doymuş, %57’si ise doyamamış yağ asitlerinden meydana gelir. Uzun zincirli çoklu doymamış yağ asitleri biyolojik membranların temel unsurlarıdır ve sinir hücrelerinin miyelinizasyonunda, beyin ve retina gelişiminde kritik öneme sahiptirler. Anne sütü uzun zincirli çoklu doyamış yağ asitlerinden zengindir, ancak uzun zincirli çoklu doymamış yağ asidi içeriği annenin beslenmesi ile ilişkili olarak değişkenlik gösterir. Anne sütünün kolesterol düzeyi ise yüksektir, bu endojen kolesterol sentezini azaltır. Anne sütü LCPUFA’lardan zengin LCPUFA içeriği annenin beslenmesi ile değişir Fosfolipid&Kolesterol düzeyi 

12 Karbonhidrat AS 7g Mama 4.6-9.1 g 4.6g İS 100 ml’de
%85’i Laktoz Anne sütünün karbonhidrat içeriği esas olarak laktoz (%85) ve oligosakkaritlerden oluşur. Laktoz yavaş ve kolay sindirilebildiğinden, kan şekerini en iyi biçimde düzenlemekte, kalsiyum emilimini artırarak kemik minerilizasyonunu olumlu yönde etkilemektedir Ayrıca barsak florasını olumlu yönde etkileyerek bifido bakterilerin ortama hakim olmasını sağlar. Laktozun galaktoz parçasının lipidlerle yaptığı bileşikler beyin dokusu gelişiminde önemli rol oynamaktadır Oligosakkaritlerin prebiyotik etkileri vardır. Bunu bakteri-konak etkileşimlerini değiştirerek ve bebeğin barsak florasını etkileyerek yaparlar. Yapılan çalışmalarda anne sütündeki oligosakkaritlerin Bifidobacterium bifidum’un büyümesini teşvik ettiği gösterilmiştir. Anne sütünde bulunan oligosakkaritler patojen ve ortakçı (komensal) bakterilerin yapışma yeri olan barsak epitel hücre yüzey yapısını (glycocalyx) değiştirerek barsak mukozasına bakterilerin tutunmasını engeller. Oligosakkaritlerin kalsiyum emilimini artırıcı etkileri de vardır. 5-10 g/l oligosakkarit (200 çeşit) Prebiyotik etki Ca emilimini

13 Mineraller Böbrek solüt yükü Anne sütü İnek sütü Sodyum (g/1) 0.17
0.77 Potasyum (g/l) 0.51 1.43 Klor (g/l) 0.37 1.08 Kalsiyum (g/l) 0.34 1.37 Fosfor (g/l) 0.14 0.91 Kalsiyum/Fosfor 2:1 1.2:1 Magnezyum (g/l) 0.03 0.13 Bakır (mg/1) 0.10 Çinko (mg/l) 1.18 3.90 İyot (mg/l) 0.06 0.08 Demir (mg/l) 0.50 0.45 Anne sütünün çinko düzeyi düşük olmakla beraber biyoyararlanımı yüksektir. Anne sütünün Anne sütünün demir içeriği düşük olmakla beraber emilimi yüksektir, anne sütündeki demirin %50’si emilirken inek sütündeki demirin %5-10’u emilir. Böbrek solüt yükü

14 Vitamin Anne Sütü İnek sütü D vitamini ve K vitamin düzeyi
Vitamin A (mg/1) 0.61 0.27 Vitamin D (IU) 4 – 100 5 -40 Tokoferol (mg/l) 2.4 0.6 Tiamin (mg/l) 0.14 0.43 Riboflavin (mg/l) 0.37 1.56 VitaminB6 (mg/l) 0.18 0.51 Nikotinik Asid (mg/l) 1.83 0.74 Vitamin B12 (ug/l) 0.34 2.48 Pantotenik asid (mg/l) 2.46 3.4 Folik asid (ug/l) 14.0 90.0 Vitamin C (mg/1) 52 11 D vitamini ve K vitamin düzeyi anne sütü alan bebeklere ilk aylardan itibaren 200 IU/gün D vitamini desteği verilmeli ve yenidoğanın hemorajik hastalığından korumak için tüm yenidoğan bebeklere doğumda parenteral yoldan 1 mg K vitamini yapılmalıdır

15 Antimikrobial faktörler Büyüme faktörleri Taşıyıcılar
Sekretuvar IgA, IgM, IgG  Laktoferrin Lizozim Kompleman C3 Lökosit Bifidus faktör Lipidler ve yağ asitleri antiviral musinler Oligosakkaritler Epidermal (EGF) Nöron (NGF) İnsulin-benzeri (IGF) Transforming (TGF) Taurin Poliaminler Laktoferrin (Fe) Folate bağlayıcı Cobalamin bağlayıcı IgF bağlayıcı Tiroksinbağlayıcı Kortikosteroid bğlayıcı Sitokin ve antiinflamatuvar faktörler Sindirim enzimleri Tümör nekrozis faktör İnterlökinler İnterferon- Prostaglandinler 1-antikemotiripsin 1-antitripsin platelet-aktive edici faktor: asetil hidrolaz Amilaz Safra asid- stimulating esteraz Safra asid-stimulating lipaz Lipoprotein lipaz Hormonlar Diğer Laktasyon inhibe edici geribildirim (FIL) İnsulin Prolaktin Tiroid hormonları Kortikosteroidler, ACTH Oksitosin Kalsitonin Paratiroid hormon Eritropoietin Casomorphin d -sleep peptides Nucleotidler DNA, RNA

16 Anne sütü %100 %50 %30 Bebeğin enerji ihtiyacını karşılar İlk 6 ay

17 tamamlayıcı besinlerle birlikte
DSÖ ‘nün önerisi tamamlayıcı besinlerle birlikte anne sütü sadece anne sütü ilk yarım- bir saat içinde başla 6 ay 24 ay

18 Kontrendikasyonlar Annede enfeksiyon Metabolik hastalıklar
Aktif tüberküloz HTLV-I ve II enfeksiyonu Tedavi edilmemiş brusella enfeksiyonu HIV Meme çevresinde aktif HSV enfeksiyonu Metabolik hastalıklar Galaktozemi Uyuşturucu madde bağımlılığı Kokain, PCP.. Gelişmemiş ülkelerde AS dışında verecek başka bir şey yoksa verilebilir (DSÖ) Anne en az 2 haflarık tbc enfeksiyonu almış ve enfekte olmadığı dökümente edildi ise as verilebilir. AAP-2011

19 Özel durumlar PKU Kan düzeyi izlenerek AS özel mamalarla dönüşümlü verilebilir Suçiçeği ya da influenza (H1N1) geçiren annenin sütü sağılarak verilebilir Anneye sigara içmemesi önerilmeli SIDS &alerji &yetersiz kilo alımı Grip geçiren anne ateşşsiz olana kadar izole edilmeli AAP-2011

20 Annenin kullandığı ilaçlar
Anne sütü vermesi önerilmez Amfetamin Kemoterapi Ergotamin Statin Radyoaktif madde Annenin kullandığı ilaçların emzirme açısından güvenli olup olmadığı ‘’LactMed’’ adresinden taranabilir

21 Annenin diyeti +400-450 kcal/gün almalı
mg/gün -3 LCPUFA(DHA) almalı Haftada 1-2 porsiyon balık İlave vitamin&eser element takviyesine gerek yok Vejeteryan/ az yiyen annelere multivitamin takviyesi verilmeli AAP-2011

22 Başarılı emzirme için gerekenler
Annenin bebeği memeye tutuşu ve bebeğin memeye yerleşmesinin doğru bir şekilde olması Emzirmenin uygun sürede ve sıklıkta olması

23 Doğru emzirme tekniği Anne rahat bir pozisyonda olmalı
Bebeğin başı ve gövdesi düz bir hatta olmalı, desteklenmeli Yüzü memeye bakmalı Önce meme ucuyla bebeğin dudaklarına dokunarak bebeğin ağzını açması beklenmeli Areolanın bebeğin alt çenesine yakın olan kısmı, üstte kalan kısma kıyasla bebeğin ağzına daha fazla oranda girmiş olmalı

24 Emzirme süresi&Sıklığı
‘’Bir meme boşalına kadar’’ Bebeğin isteği göz önüne alınmalı En az 10 dakika olmalı >30 dk emzirme meme sorunları Sıklık Bebeğin isteğine göre ayarlanmalı YD:2-3 saatte bir (12-8 kez/gün) 2 ay -6 ay 3-4 saatte bir Emzirme süresinin k›sa tutulmas› ise lipit içeri¤i yüksek sonsütten yararlanamayan bebekte yetersiz tart› al›m›na, memenin yeterince boflalmamas›na ba¤l› olarak annede meme sorunlar›na ve yetersiz süt yap›m›na neden olmaktad

25 Anne sütü yeterli mi? 2 hf içinde doğum ağırlığına ulaşması
Emzirme sonrası 1-2 saat halinden memnun olması >500g/ay kilo alması Günde >6 kere, açık renkli idrar çıkarması

26 Anne sütünün saklanması

27 Sağılan sütlerin saklanması
Uzun süreli saklamak için Sıkı kapatılabilen , sert plastik ya da cam kaplarda Hava geçirmez özellikte olmalı Kısa süreli (<72 saat) Plastik poşetler kullanılabilir ‘’Hava geçirmez özellikte olmalı’’ daha kolay kontamine olmaları ve anne sütündeki bazı maddelerin yumuşak plastikle etkileşime girmesi ve kaybolması nedeniyle uzun süreli saklama için önerilmemektedir ABM Protocol 2010

28 Hazırlama koşulları AS sağılmadan eller yıkanmalı
Saklama kapları bulaşık makinasında yıkanmalı ya da elde yıkanıp-kaynatılmalı Anne sütü günde birkaç kere sağılıp birleştirilerek istenen miktar ( ml) elde edilebilir. Yeni sağılmış süt buzdolabının rafında ya da buz ya da buz paketlerinin içinde 1 saat tutulur ve daha sonra aynı gün sağılıp önceden soğutulan sütün üzerine eklenir Ilık süt dondurulmuş sütün üzerine eklenmemelidir Saklama kabı ağzına kadar doldurulmamalı Etiketlenmeli ABM Protocol 2010

29 Sağılan sütlerin ne kadar saklanabilir?
Oda sıcaklığı 16-29oC En uygun 3 saat Son derece temiz koşullarda 6-8 saat Buzdolabı ≤4 oC En uygun 3 gün Son derece temiz koşullarda 5-8 gün Derin dondurucu <-17oC En uygun 6 ay 12 aya kadar olabilir ABM Protocol 2010

30 Sağılan sütlerin ne kadar saklanabilir?
 T.C Sağlık Bakanlığının tarihli, 5258 sayılı yazı Oda sıcaklığında 3 saat Buzdolabının rafında 3 gün Derin dondurucuda 3 ay

31 Anne sütü nasıl ılıtılmalı?
Tercihen buzdolabında çözdürülmeli Bu şekilde çözdürülen süt açılmadan buzdolabında 24 saate kadar saklanabilir Isıtmak isteniliyorsa sıcak bir tas su içerisinde ya da ılık suya tutarak ısıtılabilir Ocakta, fırında, mikrodalga fırında, ısıtma ve çözdürme yapılmamalı Nazikçe, dairesel hareketler yaparak çalkalanmalı, asla şiddetli bir şekilde çalkalamamalı Çözdürülen süt  buzdolabında 4 saate kadar saklanabilir, ancak tekrar dondurulmamalı

32 Anne sütünün faydaları
En doğal ve en taze besin Her zaman, temiz ve mikropsuz Daima hazır ve bedava, özel harcama gerektirmez Kolay sindirilir Bebekle anne arasında özel sevgi bağı kurulmasını sağlar Bebek &erişkin sağlığı için çok faydalı

33 Bilişsel işlevler AS: LC-PUFA Anne sütü alan bebeklerde
IQ puanı daha yüksek Görme gelişimi daha hızlı Motor beceriler daha erken dönemde kazanılmakta Duygusal, davranışsal ve konuşma sorunları daha az Erişkin yaşlarda nörolojik sorunlar daha az AS: LC-PUFA Kramers MS, et al Pediatrics 2008 Isaacs EB, et al. Pediatr Research 2010

34 AS ani bebek ölümüne karşı koruyucu

35 AS alan bebeklerde solunum yolu&GİS enfeksiyonları daha az görülür

36 Sadece AS ile beslenen bebeklerde NEK sıklığında bariz azalma +

37 Allerjik hastalıklar AS atopik hastalıklara karşı koruyucu
ilk 3 ay anne sütüyle beslenmenin aile atopi öyküsü +/- atopik hastalıklara karşı koruyucu etkisi (+) AS’nin enfeksiyonlara karşı koruyucu etkisi AS’ünün yabancı protein içeriği&Duyarlanma  Anne sütünün içeriği-oral toleransı

38 Çocuk ve ergenlerde ‘’en sık’’ görülen beslenme bozukluğu
Şişmanlık Çocuk ve ergenlerde ‘’en sık’’ görülen beslenme bozukluğu

39 Metabolik sendrom Kan basıncı yüksekliği Koroner kalp hastalığı
İnsülin direnci Tip 2 DM

40 AS çocukluk-ergenlik-ileri yaşlarda şişmanlık riskini %24 
AS beslenme süresi & Şişmanlık riski

41 Tip II DM AS Tip 2 DM riskini
AS alan kişilerde; Bebeklik&Erişkinlik döneminde glukoz ve insülin düzeyleri AS Tip 2 DM riskini

42 Anne sütü Şişmanlık&Tip 2 DM gelişimine karşı koruyucu
AS bebeğe daha uygun kalori sağlar AS ile beslenen bebeklerin tüketilen süt miktarını kontrol edebilir Beslenme şekline verilen farklı hormonal yanıtlar Epidermal büyüme etmeni/TNF-alfa/Adipokinin Şişmanlık&Tip 2 DM gelişimine karşı koruyucu

43 Kardiyovasküler hastalıklar
AS alan bebeklerin erişkin yaşta Total kolesterol düzeyi HDL İMT Endoteltal işlevler daha iyi

44 Erişkin kan basıncı AS alan bebeklerin erişkin yaşta SistolikTA
Diastolik TA Anne sütüyle beslenme süresi↑& TA

45 Anne sütü Erişkin KVH riskini Endojen kolesterol yapımını
Sodyum alımı LCPUFA alımı Hiperinsülinemi ve insülin direncini önler Tat eşiklerini belirler Erişkin KVH riskini

46 Tip 1 DM Kısa süre (<3 ay) AS alınması Tip 1 DM gelişme riskini kat  Uzun süreli (>5 ay) AS alımı Tip1 DM riskini

47 Çocukluk çağı kanserleri
Anne sütüyle beslenme çocukluk çağı kanser riskini %25 AS beslenme ALL riskini  Solid tümör riski /- Anne sütü alma süresi & Ca riski

48 Anne sütü ↑ süreli anne sütü alan çocuklarda kanser sıklığı daha 
enfeksiyonlardan koruyarak immun sistemin gelişimini uyararak immun sistemi module ederek içerdiği çeşitli sitokinler lökomogenesisi etkileyerek ↑ süreli anne sütü alan çocuklarda kanser sıklığı daha  kansere karşı koruyucu etki

49 İnflamatuvar barsak hastalıkları
Anne sütü İmmumodulatuvar etki Özgün mikroflora gelişmesi Oral toleransın oluşumu Oligosakkaritler Bifidobacterium ve lactobacillus Herhangi bir sürede AS ile beslenme İBH riskini proinflamatuvar sitokin sekresyonunda değişiklik İBH’ye karşı koruyucu etki

50 >4 ay AS H.pylori enfeksiyonuna karşı koruyucu
Anne sütü IgA -kazein H. pylori kolonizasyonu

51 Anne sütü ÇH’ye karşı koruyucu Koruyucu etki doz bağımlı Ig A
Alınan gluten miktarın azalma GİS enfeksiyonlarını önler&Mukoza geçirgenliği immunkompleklerle antijen aglütinasyonunu sağlayarak mukozal emilimi önler Ig A İmmunmodulatuvar maddeler T hücrelere özgün baskılayıcı etki ÇH’ye karşı koruyucu Koruyucu etki doz bağımlı

52

53

54 Çalışma sonuçlarındaki farklılıkların nedenleri
İzlem çalışmalarına dahil olan bebeklerin XX. yüzyılın farklı dönemlerinde doğmuş olması Bu süre içinde mamaların içeriği hızla değişmiştir Çalışmalarda anne sütüyle beslenme için farklı tanımlamalar kullanılması Bebeklik dönemi beslenmesi hakKındaki bilgilerin genellikle geriye dönük toplanması Yanıltıcı etmenlerin (sosyoekonomik etmenler, anneye ait etmenler vs) kontrolünün yetersiz olması

55 Anne sütünün faydaları
Emzirme, annenin sağlığını korur Meme ve rahim kanseri olma riskini azaltır Collaborative Group on Hormonal factors in Breast Cancer.Lancet 2002 Lipworth L et al. J nat Cancer Inst 2009

56 Dünyada anne sütü ile beslenme durumu
İlk 6 ay sadece AS alma %38

57 Ülkemizde anne sütü ile beslenme durumu
İlk 6 ay sadece AS alma durumu (%) 62.5 2010 TNSA ( ) TBSA 2010

58 En iyisi O, daha iyisi YOK!
Sonuç Anne sütü En doğal , en taze ve en uygun besin Bebek sağlığı, gelişimi ve büyümesi açısından çok çok önemli Halen yerini tutacak herhangi bir gıda maddesi üretilememiştir En iyisi O, daha iyisi YOK!

59 Son söz Herkese, herşeye İYİ gelir……. Bebeklik & çocukluk dönemindeki
büyüme, psikolojik & bilişsel gelişim üzerine olan kısa vadeli yararları Erişkin sağlığı üzerindeki uzun vadeli yararları Herkese, herşeye İYİ gelir…….