ANTAKYA’NIN DURUMU Antakya Osmanlı tarihi boyunca Halep vilayetine bağlı bir merkezdi. I. Dünya Savaşı sonunda diğer güney illerimizle birlikte İngiliz.

... konulu sunumlar: "ANTAKYA’NIN DURUMU Antakya Osmanlı tarihi boyunca Halep vilayetine bağlı bir merkezdi. I. Dünya Savaşı sonunda diğer güney illerimizle birlikte İngiliz."— Sunum transkripti:

1 ANTAKYA’NIN DURUMU Antakya Osmanlı tarihi boyunca Halep vilayetine bağlı bir merkezdi. I. Dünya Savaşı sonunda diğer güney illerimizle birlikte İngiliz işgaline uğramıştı. İskenderun Sancağının idaresi İngiltere’den sonra Fransa’ya bırakılmıştır.

2 TÜRK-FRASIZ MÜNASEBETLERİ
İki devlet arasındaki önemli meseleler; Osmanlı borçlarının tasfiyesi (1933’de kesin şekilde halledilmiştir.) İskenderun Sancağı meselesidir. Bu mesele Türkiye’nin dış politikası ile ilgili olayların en çetinlerindendir.

3 İSKENDERUN SANCAĞI’NIN KURULUŞU
27 Kasım 1918’de İskenderun sancağı kurulmuştur. Sancak Antakya ve Harim kazalarını da içine alıyordu. Sancak Halep’ten bağımsız bir idari birim olacak, bir askeri vali tarafından yönetilecekti.

4 FRANSA’NIN ANTAKYA’YI İŞGALİ
7 Aralık 1918’de İskenderun’a gelen Fransızlar Antakya’yı işgal ettiler. Antakya’da Araplardan kaynaklanan anarşi sona erdi,asayiş düzenlendi, Türkler rahatça sokağa çıkmaya başladılar. Araplardan sonra Ermenilerin taşkın ve düşmanca davranışları halkı tedirgin etti.

5 İLK KURŞUN 11 Aralık 1918’de 400 Ermeni’den oluşan Fransız piyade taburu Dörtyol’u işgal etti.+ Ermeniler fırsat buldukça Türkleri öldürüyorlardı. Tüm bu yapılanlara karşı halk ayaklandı. 14 Aralık 1918’de milli mücadele tarihimizin ilk kurşunu Dörtyol’da atılmış oldu.

6 ANTAKYA VE İSKENDURUN MİSAK-I MİLLİYE DAHİL Mİ?
28 Ocak 1920’de Misak-ı Milli kabul edildi. Nisan 1920’de Antep’in Sam köyünden Ankara’ya telgraf çekilerek Antakya ve İskenderun’un Misak-ı Milliye dahil olup olmadığı sorulmuştur. Atatürk verdiği cevapta buralarında Misak-ı Milli sınırlarında olduğunu söylemiştir.

7 ANTAKYA TÜRKİYE’YE KATILMAK İSTİYOR
23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Antakya’dan meclise kutlama telgrafı çekilmiştir. Antakya aynı zamanda Türkiye’ye katılma arzusunda olduğunu da bildirmiştir.

8 ONAYLANMAYAN ANTLAŞMA
11 Mart 1921’de Londra’da Fransa ve Türkiye dışişleri bakanları tarafından bir antlaşma imzalandı. Antlaşma ihtiva ettiği tavizlerden ve Misak-ı Milli’ye aykırı hükümlerinden dolayı Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmamıştır.

9 SANCAK İDARESİ Beyrut’ta bulunan Fransa yüksek komiserliği 8 Ağustos 1921’de bir kararname yayımladı. Kararname İskenderun Sancağına manda bölgesi içinde özerk ve özel bir idare sistemi veriyordu. Sancağın başında mutasarrıf bulunacak ve bu Halep devlet reisinin yetkilerine sahip olacaktı.

10 HATAY’IN SINIRININ BELİRLENMESİ
12 Eylül ‘de alınan yeni kararla Harim kazası Reyhaniye hariç Halep’e bağlandı. Türklerin çoğunlukta olduğu Bayır-Bucak ve Akra nahiyeleri ekonomik sebepler gerekçe gösterilerek Lazkiye’ye bağlandı. Hatay’ın Türkiye’ye katılıncaya kadar ki sınırları belirlenmiş oldu.

11 BAYIR-BUCAK’IN TÜRKİYE’YE BAĞLANMA SEBEPLERİ
Bayır-Bucak Misak-ı Milli’ye dahildi. Bu bölge tabi bakımdan Hatay’ın uzantısı idi. Bayır-Bucak halkının çoğu şimdi olduğu gibi Türklerden oluşuyordu. Bayır-Bucak’taki Türkler Hatay’ın Yayladağı ilçesi halkıyla akrabadır.

12 1921 ANKARA İTİLAFNAMESİ 20 Ekim 1921’de Türkiye ile Fransa arasında Ankara İtilafnamesi imzalandı. İtilafname Misak-ı Milli’yi tanıyan ikinci uluslar arası antlaşma olması bakımından önemlidir. Ankara İtilafnamesi konusunda Türkiye Büyük Millet Meclisi oldukça titiz davranmıştır.

13 1921 ANKNRA İTİLAFNAMESİ’NİN ŞARTLARI
İskenderun Sancağı Suriye sınırları içerisinde bırakılacak. İskenderun Sancağına özel bir idare şekli tanınacak. Sancak halkı milli kültürlerinin korunmasında her türlü kolaylıktan faydalanacak. Türk parasının resmi niteliği haiz olacak.

14 ANKARA İTİLAFNAMESİ’NİN SONUÇLARI
İki, devlet arasındaki savaş sona erdi. Suriye ile Türkiye arasındaki sınır belirlendi. Hassa ve Dörtyol Türkiye’ye katıldı. Ermenilerle Türklere düşmanca davranan diğer azınlıklar kendilerinden hesap sorulacağı endişesiyle göç etmeye başladılar.

15 ANKARA İTİLAFNAMESİ’NİN İÇTEKİ ETKİLERİ
Antakya,İskenderun ve havalisi Türkleri kurtuluşu beklerken sınır dışında bırakıldıkları için Türkiye’ye gücendiler. Başlangıçta meclisin bu konuda gösterdiği hassasiyetten haberleri olmadığından korku ve ümitsizlik dönemi yaşadılar,

16 İTİLAFNAME’NİN DIŞTAKİ ETKİLERİ
Fransa Sancakta mücadeleye katılmamış Türklere af çıkardı. Bu itilafname Ermenilerin Kilikya üzerindeki emellerini söndürdü. Ermeniler İtilafname’yi tepkiyle karşıladılar. Antakya, İskenderun, Rehaniye ve Kuseyir havalisinde yaşayan Türkler için yeni bir dönem başlamış oldu.

17 FRANSA’NIN SURİYE’YE BAĞIMSIZLIK VERMESI
Fransa 9 Eylül 1936’da Suriye’ye bağımsızlık vermiştir. İskenderun Sancağı’da Suriye sınırları içinde kalıyordu bu da içte ve dışta huzursuzluğa neden olmuştur. Bu durum 1936’dan 1939’a kadar Türk Fransız ilişkilerinde gerginliğe neden olmuştur.

18 TÜRKİYE VE FRANSA ARASINDAKİ GÖRÜŞMELER
Türkiye 9 Ekim 1936’da Fransa’ya bir nota vermiş ve Suriye’ye yapıldığı gibi İskenderun Sancağına da bağımsızlık verilmesini talep etmiştir. Fransa verdiği cevapta Sancak’a bağımsızlık vermenin Suriye’yi parçalamak demek olacağını mandater devlet olarak buna yetkisinin olmadığını söylemiştir.

19 TÜRKİYE’NİN SANCAK MESELESINE VERDİĞİ ÖNEM
Atatürk bu önemi şöyle ifade etmektedir. “ Milletimizi gece gündüz meşgul eden başlıca büyük mesele hakiki sahibi öz Türk olan İskenderun’ Antakya ve havalisinin mukadderatıdır. Bu konu üzerinde ciddiyet ve katiyetle durmaya mecburuz”.

20 MİLLETLER CEMİYETİ’NİN MESELEYE EL KOYMASI
Fransa Türkiye ile anlaşmaya varamayınca meselenin Milletler Cemiyetine intikalini teklif etmiştir. 14-16 Aralık 1936’da Milletler Cemiyeti Sancak’a üç gözlemci heyeti tayin etti. 20 Ocak 1937’de konsey tekrar toplanmıştır. 27 Ocak 1937’de İngiltere’nin de desteği ile Sancakta ayrı bir statünün oluşması onaylandı.

21 SANCAKTA OLUŞAN YENİ STATÜ
İskenderun ve Antakya iç işlerinde tam bağımsız dış işlerinde Suriye’ye dağlı kalacak. Ayrı bir anayasası olacak, resmi dil Türkçe olacak. Dilin Türkçe olması Fransa’nın teminatında idi. Fransa ile 29 Mayıs 1937’de bu teminatı sağlayan ve Türkiye-Suriye sınırını tespit eden bir anlaşma yapılmıştır.

22 SANCAK’K HATAY İSMİNİN VERİLMESİ
İşgal döneminde bölge üzerinde bilinçli olarak bir ikililik yaratılmak istenmişti. Mustafa Kemal Atatürk bu durumu bildiğinden dolayı bölgeye birleştirici ve bütünleştirici bir isim olan Hatay adını vermiştir. Hitit kökenli Hatay ismi kırk yıllık Türk yurduna en uygun isimdir.

23 HATAY’DA KARIŞIKLIK ÇIKMASI
Hatay’da Fransız temsilcileri Anayasanın uygulanmasına mani oldular, Hatay’daki azınlıkları Türklere karşı kışkırttılar. Halk gösteride bulunmak isteyince polisle çarpıştı. Suriye Hatay’a bağımsızlık verildiği için hükümeti tenkit etti, Suriye’nin bazı şehirlerinde hükümet aleyhine gösterilerde bulundular.

24 HATAY’DA SEÇİMLER Sancak anayasası 1937’de seçimlerin yapılmasını gerektiriyordu. Bölgedeki olumsuzluklar yüzünden seçimler ertelendi. Türkiye sancakta Fransız vali ve memurlarının davranışları nedeniyle Hatay sınırına kişilik kuvvet yığdırdı.

25 FRANSA’NIN TÜRKİYE’YE YAKLAŞMASI
Avrupa’nın içinde bulunduğu gerginliğin artması. II. Dünya savaşının eşiğine gelinmesi. Türkiye’nin boğazlara sahip olması dolayısıyla Fransa Türkiye’ye yaklaşmaya başlamıştır. 4 Temmuz 1938’de Fransa ile bir dostluk antlaşması daha imzalanmış ve sancak meselesinin hallinde önemli adımlar atılmıştır.

26 HATAY’DA 1938 SEÇİMLERİ Fransız sömürge idaresindeki Arapların davranışları nedeniyle 1937’de yapılması gereken seçimler ertelenmişti. Türkiye yapılacak seçimlerde haksızlık olduğu gerekçesiyle durumu protesto etmiştir. Ocak 1938’de seçim sistemi Türkiye’yi tatmin edecek şekilde değiştirilmiştir.

27 1938 SEÇİMLERİ VE SONUÇLARI

28 HATAY DEVLETİ’NİN KURULUŞU
Hatay meclisi 2Eylül 1938’de ilk toplantısını yaptı. Meclis toplanarak bağımsız devlet için Hatay adını kabul etti. Devletin resmi dili Türkçe-Arapça olacaktı ,buna rağmen millet vekilleri Türkçe yemin etmiştir.

29 HATAY ANAYASASI 6 Eylül 1938’de meclis Hatay anayasasını kabul etti .
Anayasaya göre devletin adı sancak yerine Hatay Devleti olarak kabul edilmiştir. Devlet Türk ekseriyetine dayanmaktadır. İdare şekli cumhuriyettir. Devletin merkezi Antakya’dır.

30 HATAY BAYRAĞI 1936’da Atatürk’ün çizdiği bayrak 6 Eylül 1938’de Hatay bayrağı olarak kabul edildi. Bayraktaki yıldızın kırmızılığı Hatay mücadelesinde şehit olanları gösterir.

31 HATAY MİLLİ MARŞI 7 Eylülde Suphi Bereket mecliste Hatay Türklerinin milli marşlarının olması gerektiğini belirtmiştir. Bütün Türkler için yapılmış olan Türkiye milli marşının kabul edilmesi teklifi onaylanmış , İstiklal Marşı Hatay Devletinin de milli marşı olmuştur.

32 HATAY CUMHRBAŞKANI

33 HATAY SURİYE SINIRININ KAPATILMASI
Fransa Hatay’daki gelişmelerden memnun değildi. Suriyeliler de öfke ve telaş içindeydiler. Devletin kuruluşundan sonra Hatay’da rahat hareket edemeyen Fransızlar ve Suriyeliler istediklerini yaptıramayınca 20 Ekim 1938’de Suriyeliler Hatay sınırını kapattılar.

34 HATAY’IN DURUMA TEPKİSİ
Suriye’nin Hatay sınırını kapatması Hatay’da ekonomik bakımdan tehlike yarattı. Aynı gün gümrük müdürü durumu Tayfur Sökmen’e bildirdi ve bunun üzerine Hatay sınırı da kapatıldı. Bu durum bağımsızlık yolunda atılmış en önemli adımdır.

35 TÜRKİYE’YE İHRACAT İZNİ VERİLMESİ
1 Aralık 1938’de Hatay ürünlerinin Türkiye’ye gümrüksüz girmesi hakkındaki kanun yürürlüğe girdi. Suriye ve Lübnan’dan Hatay’a girecek mallara 15 Aralıktan itibaren %15 gümrük vergisi konuldu. Türkiye’ye tren ve vapurla çeşitli mallar sevk edilmeye başlandı.

36 HATAY DEVLETİ’NİN MERKEZİ VE İLÇELERİ
Hatay Devleti kurulduğunda İskenderun sancağı merkezdi, devlet kurulduktan sonra ise Antakya devletin merkezi oldu. İskenderun tarihli kanunla kaza haline geldi, Kırıkhan’a bağlı olan Reyhaniye Nahiyesi ilçe merkezi oldu.

37 FRANSA İLE HATAY ANTLAŞMASI’NIN İMZALANMASI
23 Haziran 1939’da Fransa ile Türkiye arasında Hatay mıntıkasının Türkiye’ye iadesine dair Hatay Antlaşması imzalandı. Antlaşma 28 Haziranda Fransız Yüksek Komiserliği aracılığıyla Suriye Hükümetine bildirdi, bu durum Hatay’da sevinçle karşılandı.

38 HATAY MECLİSİ’NİN FALİYETLERİ
Hatay Devleti, millet meclisinin açıldığı 2 Eylül 1938’den Türkiye’ye katılma kararının alındığı 29 Haziran 1939 tarihine kadar 40 toplantı yaptı. Bu toplantılarda 67 kanun çıkardı. Hükümet 203 kararname yayınladı. Bu açıdan büyük önem arz eder.

39 HATAY ANAVATAN’A KATILIYOR
2 Eylül 1938’de kurulan Hatay Devleti bir yıl bağımsız kalmıştır. 29 Haziran 1939’da son toplantısını yapan Hatay Meclisi oybirliğiyle Anavatan’a karar vermiştir. 30 Haziran 1939’da Hatay artık Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin sınırları içerisinde yer alıyordu.