NOKTALAMA VE YAZIM KURALLARI

... konulu sunumlar: "NOKTALAMA VE YAZIM KURALLARI"— Sunum transkripti:

1 NOKTALAMA VE YAZIM KURALLARI
1

2 Nokta(.) 1-Cümlenin sonuna konur:
“Cumhuriyet,29 Ekim 1923’te kuruldu.” 2-Kısaltmaların sonuna konur: Doç. Dr.(Doçent Doktor) Sok.(Sokak) 3-Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur. 2.(ikinci), II. köprü, 16.yüzyıl, 5.cadde

3 Nokta(.)-2 4-Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerin sonuna konur. I A a. 5-Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. , 29.V.2006 6-Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. Otobüs saat 11.20’de hareket edecek.

4 Nokta(.)-3 7-Arka arkaya sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan sadece sonuncu rakama nokta konur. 7,8 ve 9.madde; XII-XVI. yüzyıllar.

5 Virgül(,) 1-Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur: Teyzemler, dayımlar, halamlar bize geldi. 2-Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: Ayşe geldi, yemeğini yedi, sonra sokağa çıktı. Ayşe geldi. Yemeğini yedi. Sokağa çıktı.

6 Virgül(,)-2 3-Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan öğeleri belirtmek için konur: Ahmet’in annesi, her sabah çok çeşitli ve nefis kavatlılar hazırlardı. 4-Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur: Çocuklar, buraya gelin de, size bir şey anlatayım. Örnek olsun diye, örnek istemez ya, söylüyorum.

7 Virgül(,)-3 5-Cümlede isimden önce gelen şahıs zamirinin sonuna konur:
Ben, çocukları severim. O,kediyi kovaladı. Not: Virgül varsa şahıs zamiri, yoksa ön ad(sıfattır) O kedi çok sevimli. 6-Hitaplardan sonra gelir. Değerli Hocam, Sevgili kardeşim,

8 Virgül(,)-4 7-Adlaşmış sıfatlardan sonra virgül konur:
Genç, bize doğru gelerek tanışmak istedi. 8-Cümle içindeki ara cümleciklerin başına ve sonuna konur: Kerem, ne yapıp etti, bu zor işi halletti.

9 SORU Örnek Soru: Gül(I) satıcıya vitrinde gördüğü(II) gömleğin(III) benzerini almak için(IV) istediğini söylemiş. Bu cümlede anlam karışıklığını gidermek için numaralandırılmış yerlerin hangisine (,) virgül konulmalıdır? A) I B) II C)III D) IV

10 Noktalı Virgül(;) 1-Birbirine bağlı cümleleri ayırmak için kullanılır:
Çok yaşayan bilmez; çok gezen bilir. Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır; fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır. 2-Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur: Manavdan elma, armut, erik; bakkaldan ekmek, peynir, zeytin aldım. Erkek çocuklara Mehmet, Selim, Tahir Aslan; kız çocuklara Fatma, Sinem, Sevgi, Ayşe adları verilir.

11 Noktalı virgül(;)-2 3-Kendinden önceki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat lakin çünkü yoksa bundan dolayı, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vb. cümle başı bağlaçlarından önce konur. Çok çalıştı; fakat başaramadı.

12 İki nokta(:) 1-Açıklama gerektiren cümlenin sonunda konur:
Bizim çalışmalarımızda amaç şu idi: yazılarını ve eserlerini dünyaya tanıtmak. 2-Açıklanacak sözlerden sonra konur: Fert: Birey

13 Üç nokta(…) 1-Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:
Ona içimi bir dökebilsem… Burada o kadar güzel yerler var ki… 2-Söylenmesi uygunsuz veya ayıp kaçan sözlerin sonuna konur: Bana n…suz dedi. Seni buraya… mı gönderdi?

14 Üç nokta(…)-2 3-Bir takım örnekler sıralayıp benzerlerinin de olabileceğini anlatmak için konur: Lokantada her türlü yemek var: saç kavurma, et kızartma, karnıyarık… 4-Bir paragrafın baş tarafından çıkarılan cümlelerin yerine konur: ... Kimi zaman şiirler, şarkı söylüyor; kimi zaman susuyor, düşünüyor, dalgınlaşıyordu.

15 Soru İşareti(?) 1-Soru cümlelerinin ve soru anlamı taşıyan kelimelerin sonuna konur: Bugüne kadar kaç kitap okudunuz? Ödevini tamamladın mı? 2-Bilinmeyen veya doğruluğundan emin olunmayan tarihlerin yerine kullanılır: ( 1875-?) ( ?-1476)

16 Soru işareti(?)-2 3-Cümle içinde alay, şaşkınlık, taşlama, küçümseme anlamı taşıyan kelimelerin yanında parantez içinde kullanılır. Onun ne kadar çelişkili (?) konuştuğu belli oluyor. Ankara’dan Konya’ya 1,5 saatte(?) gitmiş. 4-(mı, mi,-ıncı, ince) anlamında zarf fiil görevinde kullanıldığı zaman soru işareti konmaz Yemek sofraya geldi mi hemen yemeye başlarım.

17 Ünlem İşareti(!) 1-Korkma, sevinme, şaşırma, alay, emir, istek gibi çeşitli heyecan ifade eden cümlelerden sonra kullanılır: Eyvah, korktuğumuz başımıza geldi!

18 Ünlem(!)-2 2-Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:
Ey Türk gençliği! 3-Yerme, küçümseme gibi aşırı heyecan yüklü cümlelerin sonuna konur: Güya o herkesten cesaretliymiş!

19 Tırnak işareti(“ “) 1-Cümlede önem verilen, dikkat çekmesi gereken sözler tırnak içinde gösterilir: O,kitaplarında hep “yaşamak” kelimesini vurgular. 2-Alıntı kelime veya sözler tırnak işareti içine alınır: Bu konuda yazar ”Bu benim uzun zamandır düşündüğüm bir eserdi.”diyor.

20 Tırnak(“ “) -2 3-Kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Beş Şehir” adlı kitabını çok beğendim.

21 Parantez( ) 1-Cümle içinde bir kelimenin ayrı açıklama gerektirdiği durumlarda kullanılır: Bir millet(ulus) ayağa kalktı. 2-Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumlarını açıklamak ve göstermek için kullanılır: Çocuk-(birden ağlayarak) Babacığım okumak istiyorum, dedi.

22 Parantez( )-2 3-Bir yazıda tamamlayıcı bilgiler parantez içinde verilir: Osmanlı imparatorluğunda değişik kavimler(Araplar, Arnavutlar, Bulgarlar vb)yaşıyordu. 4-Cümle içinde kullanılan ünlem veya soru işaretleri parantez içine alınır: Ödlek(!) hemen geri çekildi.

23 Kesme işareti( ‘) 1-Özel isimlere ek ulandığında kesme işareti kullanılır: Ayşe’ye durumu iletin. 2-Rakamların eklerini ayırmada kullanılır. Cumhuriyet, 29 Ekim 1923’te kuruldu. 3-Harfi düşürülen bir kelimede düşen harfin yerine kullanılır: Karac’oğlan , n’olur.

24 SORU Örnek Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ( ‘) kesme işareti yanlış kullanılmıştır? A)Ahmet’in dördüncü katta olduğunu biliyorum. B)Ders saat 10’da başladı. C)Bu yardım yaklaşık 3’milyon kişiye dağıtılmış. D)Burada 2002’de işe başladım.

25 Kısa çizgi(-) 1-Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur: Kılavuzun dizin bölümü uzun tutularak, sözlükteki bü- tün maddeler kapsamlı açıklanmıştır. 2-Cümle içinde bazen parantezin yerine kullanılır Seninle bir daha görüşsem-ki görüşeceğimi düşünmüyorum-sana yanlışlarının bir bir söylerim.

26 Kısa çizgi(-)-2 3-Belirli süreyi gösteren tarihlerin arasında kullanılır: 1975–1980 4-Dilbilgisinde kelime, kök ve ekleri ayırmada: Gelmezler----gel-mez-ler 5-Söz arasında yan yana kullanılan zıt anlamlı kelimeler arasında konur: güzel-çirkin, çalışkan-tembel

27 Uzun çizgi( ) 1-Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır.Buna konuşma çizgisi de denir. — Bugün ders çalışalım mı? —Çalışalım.

28 YAZIM İMLA KURALLARI Büyük harflerin yazımı

29 Büyük harflerin yazımı
1-Cümlenin ilk harfi büyük yazılır. Yarın köye gideceğiz. 2-Özel isimler büyük harfle yazılır. Atatürk, Mehmet Akif, Âşık Veysel 3-Kitap, dergi, gazete ve yazı başlıklarında her kelime büyük harfle yazılır. Bir Adam Yaratmak, Kiralık Konak,Hürriyet, Zaman, Türk Hava Kurumu …..gibi.

30 Büyük harflerin yazımı
4-Şiirlerde bütün mısralar büyük harfle yazılır. Orda bir köy var uzakta O köy bizim köyümüzdür. Gitmesek de görmesek de

31 Büyük harflerin yazımı
5-Özel isim ve unvan kısaltmaları büyük harfle başlar. Prof. Dr.,Avukat Hasan Bey, Bakkal Ahmet 6-Sayfa üstlerinde yazılı tarihlerde gün ve ay isimleri büyük harfle başlar: 16 Haziran Cuma günü.

32 Büyük harflerin yazımı
7-Tamlama biçiminde kurulmuş,fakat kalıplaşmamış özel isimlerin her kelimesinin ilk harfi büyük yazılır: Harran Ovası, Van Gölü, Ağrı Dağı, İkinci Dünya Savaşı 8-Özel adlardan türemiş bütün isim,eylem ve sıfatlar büyük harfle başlar: Türklük,İslamlık,Türkçe,Arapça,Farsça..

33 Büyük harflerin yazımı
9-Milli ve dini bayramların ilk harfi büyük harfle başlar. Ramazan Bayramı,30 Ağustos Zafer Bayramı 10-Ay,Güneş,Dünya ve diğer gezegen adları bir coğrafya veya astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar: Bugün öğretmenimiz Ay ve Güneş hakkında bize bilgi verdi.

34 Büyük harflerin yazımı
11-Yer ve yön isimleri özel bir isimden önce geliyorsa, büyük harfle başlar; kendi başına kullanılıyorsa küçük harfle başlar: Kuzey Afrika,Batı Avrupa,Orta Doğu, Güney Doğunun batısı, İç Anadolu 12-Özel adların kısaltmaları büyük harfle başlar: Van Kalesi,Topkapı Sarayı, Fatih Köprüsü

35 Büyük harflerin yazımı
13-Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını anlatan sözler büyük harfle başlar: Müslüman-Müslümanlık Hıristiyan-Hıristiyanlık Hanefi-Hanefilik 14-Mahalle,meydan,bulvar,cadde,sokak adları büyük harfle başlar: Ege Mahallesi,,Atatürk Bulvarı,Kızılay Meydanı Sakarya Caddesi,Serhat Mahallesi

36 Büyük harflerin yazımı
15-Mektup başlarındaki hitaplar büyük harfle başlar: Değerli Kardeşim, Sevgili Anneciğim 16-Mağaza,dernek,iş yeri,fabrika ve kurum isimlerinin ayrı yazılan her kelimesi büyük harfle başlar: Sümerbank Mağazası, Paşabahçe Şişe Cam Fabrikası

37 “de” bağlacının yazılması
Bağlaç olan “de” daima ayrı yazılır. Hiçbir zaman “te” ve “ta” şeklinde yazılmaz Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz, fakat anlamı daralır. Hem çalışıyor hem de para kazanıyor. Sen de bu zorlukla çok mücadele ettin. Ben de güzel resim yaparım. Not: “de” bağlacı bulunma hali eki olan “–de” ile karıştırılmamalıdır.

38 “ki” bağlacının yazılması
Bağlaç olan “ki” daima ayrı yazılır. Cümleleri birbirine bağlar.Sebep-sonuç ilişkisi kurar. Cümlenin herhangi bir öğesini açıklamak için kullanılır: Bu adam ki zamanında çok zenginmiş. Çok çalış ki başarılı olasın. Sonunda anladım ki matematiksiz olmuyor. Sen bize ne zaman güvendin ki. “ki” ilgi zamirinin yazılışı: -ki ilgi zamiri ek durumundadır. Kelimeye bitişik yazılır. Büyük ses uyumuna uymaz. Benim defterim—benimki Sizin arabanız---sizinki Onun elbisesi----onunki

39 Soru Örnek Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –ki’nin yazımı yanlıştır? A)Senki her işte başarılısın. B)Bizimki yine kendinden geçmiş. C)Şiirdeki mısralar duygu yüklüdür. D)Ekonomideki durgunluk ne kadar sürecek acaba?

40 mı,mi,mu,mü soru edatının yazılışı
a)Soru edatı olan “mı” kendinden önce gelen kelimelerden ayrı yazılır. Ünlü uyumuna uyar. Bunu kaldıracak güce sahip misiniz? Dün akşam ne kadar bağırdığını duydun mu? b) kendisinden sonra gelen ekler “mı” soru ekine bitişik yazılır. Söylediklerimi duymuyor musunuz?

41 mı,mi,mu,mü soru edatının yazılışı
c) Soru edatı bazen cümleye olumluluk kazandırır. Bu anlamda yazıldığında soru işareti kullanılmaz. Sizin başarınızı görmez miyim. d) Soru edatı cümleye pekiştirme kavramı kattığı zaman da soru işareti kullanılmaz. Yaramaz mı yaramaz bir çocuk.

42 Örnek Soru-1 1-) “Aman Allah’ım () Güneş altında pırıl pırıl parlayan kocaman bir sazan balığı () oltanın ucunda çırpınıp duruyordu ()” Yukarıdaki parantezlerin içerisine, sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir? A) ? - , B) ! - , - ; C) ! - , D) . - , - !

43 Örnek Soru-2 2-) Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur?
A)Buraya Öğretmen Sedat Çalış caddesi denir. B)Yolcu otobüsü Zonguldaktan hareket etti. C)Kanunlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde çıkarılır. D)Kızılcık dalları romanını okudunuz mu?

44 Örnek Soru-3 3-) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işaretinin kullanılmasına gerek yoktur? A)Arkadaşım, tatilde Bodrum’a gidecekmiş B)Ali’ler, rengarenk çiçekler yetiştirmişler. C)Ağabeyim, uzun zamandır TRT’de çalışıyor. D)Saat, 10:30’da bize geleceklerini söyledi

45 Örnek Soru-4 4-) Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur?
A)Arkadaşınada gelip gelmeyeceğini sormalısın. B)Sonunda aradığı adreside buldu. C)Zevkine uygun ayakkabıyı bu mağazada buldu. D)Bu görevi ya sen, yada ben üstleneceğim.

46 Örnek Soru-5 5-) “Ateşin var mı?” sorusuna cevap olabilecek aşağıdaki cümlelerin hangi seçenekteki yazımı doğrudur? A) Çakmakta var kibritte var B) Çakmakta ta var kibrit te var. C) Çakmakda var kibritde var D) Çakmak da var kibrit de

47 Örnek Soru-6 6-) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Karlı havada yola çıkmadığına şükretti. B)Bu davranışın beni çok mutlu etti. C)Ali, iş yerini başkalarına devretti. D)O, yıllarca dünyaya hükm etti

48 Örnek Soru-7 7-) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Mustafa Kemal, 27 Aralık 1919’da, Ankara’ya ilk kez gelmişti. B)Bütün Ankara’lılar, O’nu karşılamak için yollara dökülmüştü. C)Seğmenler, seçkin misafirlerini Dikmen sırtlarında karşılamışlardı. D)Küçük Anadolu kasabası Ankara, tarihi bir gün yaşamıştı.

49 Örnek Soru-8 8-) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
A)Biraz daha hızlı koşuverse trene yetişebilirdi. B)Biz bahçeli evler semtinde oturuyoruz. C)Beni birkaç defa telefonla aramıştı. D)Ali’nin babası kütüphanede çalışıyor.

50 Örnek Soru-9 9) Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur?
A) Kitabımı sen mi aldın? B) Bize Ahmet’mi gelecek? C) Ankara’lı çocukla mı çalışıyor? D) Bursa’yı ve Uludağ’ı anlatır mısın?

51 Örnek Soru-10 10) Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur?
A)Atatürk Orman Çiftliği’ne gezmeye gittik. B)Peyami Safa’nın Sözde Kızlarını okudum. C)O, meydanda toplanan Ankara’lılara hitap etti. D)Ankara, 13 ekim 1923’de başkent oldu.

52 Örnek Soru-11 11) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Öyle korkmuş ki yüzü sapsarı kesilmiş. B)Çok çalışmalısın ki başarabilesin. C)Gölün dalgaları denizlerin ki kadar büyük değildir. D)Öyle duygulu konuştu ki herkes etkilendi.

53 Örnek Soru-12 12) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Davranışları her zaman ki gibiydi. B)Gökteki bulutlar rahmet habercisidir. C)Yorgun değil ki dinlensin. D)İnsanlar arasındaki kavgaya anlam veremiyorum

54 Örnek Soru-13 13) Hangi cümlede noktalama yanlışı vardır?
A)Nihal, Ayşe, Gülçin parka gittiler. B)Bir de ne göreyim, karşımda oturuyor. C)Bana, “Sınıfı mutlaka geçeceğim.” dedi. D)Çocuk, annesine bakıp bakıp gülüyordu.

55 Örnek Soru-14 14) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Ben bir sonraki durakta ineceğim. B)Öyle çok susadım ki anlatamam. C)Çocuklar sanki hiç yorulmamışlardı. D)Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.

56 Örnek Soru-15 15) Hangi cümlede tırnak işareti doğru kullanılmıştır?
A)Babam: Çalışmak, “başarının anahtarıdır.” dedi. B)Babam: “Çalışmak, başarının anahtarıdır.” dedi. C)Babam: “Çalışmak,” başarının anahtarıdır. dedi. D) “Babam: Çalışmak başarının anahtarıdır.” dedi.

57 Örnek Soru-16 16) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Duyduklarımdan aklım da bir şey kalmadı. B)Gömleği de saçları gibi altın sarısı. C)Sözlerini iyice düşün de söyle. D)Gezmeye ikisi de mi gidecek

58 Örnek Soru-17 17) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Evi mi göreceksiniz? B)Kursa katılacak mısınız? C)“Araba onunki mi?” diye sordu. D)Yarın Ahmet’mi gelecek?

59 Örnek Soru-18 18) Hangi cümlenin sonuna nokta (.) konulmalıdır?
A)Düşüncelerimi ah bir anlatabilsem B)Ne güzel okudun C)Beni mi çağırdılar D)Bu konular bizi ilgilendirmiyor

60 Örnek Soru-19 19) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Cesaret Türk’ün özelliklerindendir. B)Bu soğuklarda Ali’de yatağa düştü. C)Bana yardımcı olursunuz, değil mi? D)Hatasını anlamış olmalı ki sesini çıkarmadı

61 Örnek Soru-20 20) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A)Bilgi yarışmasında bizim okulda dereceye girdi. B)Toplantı da öğretmenler odasında yapılacak. C)Havuzda yüzerken de dikkatli olmalıyız. Üniversite eğitimini yurt dışında mı yaptı

62 Örnek Soru-21 21) Hangi cümledeki “da, de” nin yazımı yanlıştır?
A)Geleceğin kökleri mazi de aranmalıdır. B)Halı da koltuk da tertemiz olmuştu. C)Davet etti de gitmediniz mi? D)Sanki zamanımız var da kalmıyoruz.

63 Örnek Soru-22 22) Hangi cümlede parantez ile gösterilen yere iki nokta (:) konmalıdır? A)İki şey çok önemliydi ( ) Sağlık ve eğitim. B)Bu gece sinemaya gidecektik ( ) Ali gelmedi. C)Öğretmenimiz geldi mi ( ) diye sordu. C)Heyhat ( ) Bir daha görüşemeyeceğiz.

64 Örnek Soru-23 23) Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
A)Eh işte, gidiyor mu gidiyor! B)Telefon geldi mi beni çağırın. C)Bildiğimi sana da anlatırım. D)İyisimi zarar etmeyelim.

65 Örnek Soru-24 24) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) kaldırıldığında anlamda değişiklik olmaz? A)O, evde yalnız başına yaşıyordu. B)O, bu yöreyi çok iyi bilirdi. C)Yaşlı, kadına adresi tarif etmeye çalışıyordu. D)O, güzel günlerine tekrar dönebilse

66 Örnek Soru-25 29) Aşağıdaki dizelerden hangisinde parantezle gösterilen yere virgül (,) konulması gerekmez? A)Her taraf tepeden ( ) tırnağa bahar... B)Bir yağmur sonrası gelin ( ) seyredin. C)Bulutsuz ( ) masmavi dünyalarına D)Sevginin ( ) sevincin güneşi doğar.

67 Şerif ÇALIŞKAN Mehmetçik İlköğretim Okulu 5/C Sınıf Öğretmeni