ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

... konulu sunumlar: "ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME"— Sunum transkripti:

1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
HAZIRLAYAN: MERAL PEMPE

2 İÇERİK A.ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR 1.Ölçme 2.ölçmede sıfır 3.birim 4.ölçek ve ölçek türleri b.Ölçme aracının niteliği 1.Geçerlilik 2.Güvenirlik c.Ölçme araç ve yöntemleri 1.Yazılı sınavlar 2.Sözlü sınavlar 3.Kısa cevaplı sorular 4.Çoktan seçmeli testler 5.doğru-yanlış testler 6.Eşleştirmeli testler 7.Ödev ve projeler d.Ölçmede hata ve türleri 1.Sabit hata 2.Sistematik hata 3.Tesadüfi hata

3 F. ölçme sonucunu değerlendirme 1. değerlendirme 3
F. ölçme sonucunu değerlendirme 1.değerlendirme 3.değerlendirme türleri -tanımlayıcı değerlendirme -biçimlendirici değerlendirme - düzey belirleyici değerlendirme 4.Not verme ve not vermede kullanılan ölçütler E. ölçme sonuçlarının düzenlenmesi 1.puanların sıralanması 2.aritmetik ortalama 3.frekans dağılımı 4.frekans çizelgeleri

4 TANIM (ÖLÇME) BİR NİTELİĞİN GÖZLENİP GÖZLEM SONUCUNUN SAYILARLA VEYA BAŞKA SEMBOLLERLE GÖSTERİLMESİDİR.

5 Ölçme Varlıkların, gözlem Sayı veye sembolle ifade ediş olayların
özellikleri gözlem Sayı veye sembolle ifade ediş ölçme Ölçme süreci Ölçme : Herhangi bir niteliği gözlemlemek ve sonucunu sayılarla ya da başka sembollerle ifade etme işidir.

6 Örnekler: Okul bahçesinin sıcaklığı 29°C’dir.
Park yerinde 25 araba var. Masanın boyu 2 m’dir. Bir okuldaki öğrencilerin öğrenim durumlarına göre “ilkokul-ortaokul” olarak sınıflandırılması

7 Ölçme işleminin yapılabilmesi için;
1. Ölçülecek özelliğin tanımlanması, 2. Ölçülecek özelliğe uygun sayı ve semboller kümesinin belirlenmesi, 3. Ölçülecek özelliğe hangi sayı ve sembollerin verileceğini gösteren ölçme kuralının belirlenmesi gerekir.

8 Ölçme Kuralı Ölçme işlemi yaparken ölçmeye konu olan özelliğin hangi miktarına ne kadar değer verileceğinin belirlenmesidir. Örneğin;10 soru üzerinden sınav yapan bir öğretmenin her bir soruya 10 puan vereceğini belirtmesi

9 Örneğin; “Fizik dersinden sınav yapan bir öğretmen
2.soruya tam cevap veren öğrencilerin 20 puan alacağını söyleyerek, o soruya tam cevap veren öğrencilere kaç puan verileceğine dair bir ölçme kuralı belirlemiştir.

10 AÇIKLAMA Ölçme sonuçları her zaman sayılarla ifade edilmez.
Bazı ölçme sonuçları büyük–küçük, iyi–orta–kötü gibi sembollerle (sıfatlarla) de ifade edilebilir. Örneğin; “Serkan iyi bir sunu hazırladı” cümlesindeki “iyi”, bir ölçme sonucunu gösteren semboldür.

11 Ölçme, ölçülen özelliğe ve bu özelliğin gözlenme şekline bağlı olarak üçe ayrılır.
Ölçme türleri Doğrudan (temel) ölçme Dolaylı (göstergeyle) ölçme Türetilmiş ölçme

12 A) Doğrudan (Temel) Ölçme
Ölçülecek özelliklerin, araya başka bir değişken girmeden doğrudan doğruya gözlenmesi sonucu yapılan ölçme türüne “doğrudan (temel) ölçme” denir. Doğrudan ölçmelerde ölçülecek özellikle, bu özelliği ölçmek için kullanılacak aracın özelliği aynıdır.

13 Örneğin boy, kilo gibi özelliklerin ölçülmesini ele alalım.
Uzunluğu ve ağırlığı kendileriyle aynı türden bir araçla ölçüyoruz. Gözleyebildiğimiz özellikleri de doğrudan ölçebiliriz. UZUNLUK, AĞIRLIK VE RENK gibi özellikler doğrudan ölçülebilen özelliklerdir.

14 Örnekler: Sude’nin boyu 170 cm’dir.
Kitaplıkta 15 tane fizik kitabı var. Ayşe tartılarak 48 kg olduğunu öğrendi. Sınıfta 20 öğrenci var. Bir bahçenin enini metre ile ölçmek, Öğrencileri boy sırasına dizmek,

15 B) Dolaylı (Göstergeyle) Ölçme
Ölçmek istediğimiz değişkenlerin bazıları doğrudan gözlem yapılarak ölçülemez. Doğrudan gözlem yapılarak ölçülemeyen bir değişkenin, onunla ilgisi olduğu bilinen ya da sanılan başka bir değişken gözlenerek ölçülmesine “dolaylı (göstergeyle) ölçme” adı verilir.

16 Örneğin; Civadaki genleşme veya yoğunlaşma ile
- Sıcaklığı doğrudan gözlemleyemeyiz. Civadaki genleşme veya yoğunlaşma ile sıcaklık artışı veya düşüşü arasında bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. - Bu nedenle sıcaklık onunla ilgisi olduğu düşünülen civa termometredeki yükselişi veya düşüşü gözlemlenerek ölçülür. - Zeka ve başarının ölçülmesi de aynı biçimdedir.Zeka ve başarıyı ölçmek için bireyin tepkide bulunabileceği birtakım durumlar ya da koşullar oluşturuyoruz. Birey, ne denli çok soruya doğru cevap verirse o denli zeki, ya da başarılı sayılıyor. Bir bakıma termometre içindeki civanın sıcaklığın ölçülmesinde oynadığı rolün aynısını, testteki sorular, zeka ya da başarının ölçülmesinde oynuyor.

17 Eğitimde ölçülmek istenen özelliklerin çoğu
Dolaylı olarak ölçülebilen özelliklerdir. Eğitimde en çok ölçülmeye çalışılan başarı ve yetenek değişkenleri doğrudan doğruya gözlenemediği için testler aracılığıyla ölçülmeye çalışılır. Bireylerin testlerdeki maddelere verdiği yanıtlar onların yeteneği ve başarısının bir göstergesi olarak kabul edilir ve bu yanıtlar gözlenerek, bireylerin doğrudan doğruya gözlenemeyen başarı ve yetenek düzeyleri belirlenmeye çalışılır.

18 Not 1 dakikada 200 kelime okuyabilme Eğitimde ölçme konusu olan özelliklerin çok azı doğrudan gözlenebilir. Sözgelimi, elle yapılan işler dışında, güzel okuyabilme, iyi konuşabilme gibi bazı özellikler doğrudan gözlenebilir.Bunlarda ölçme konusu olan davranışla, gözlenen davranış aynıdır. Fakat eğitimde genellikle ölçme konusu olan davranış değil de, onunla ilgili olduğu sanılan davranışlar gözlenip, gözlem sonucu asıl ölçme konusu olan davranışa atfedilir.

19 Örnekler; Bir öğrencinin bilgisinin sınav ile ölçülmesi
Öğrencinin zekâ düzeyinin ölçülmesi Öğrencinin yeteneklerinin ve kişilik özelliklerinin ölçülmesi Bir odanın sıcaklığının termometre ile ölçülmesi. Ahmet zeka testinden 145 puan aldı. Ayşe matematik sınavından 80 puan aldı.

20 c- TÜRETİLMİŞ ÖLÇME Dolaylı ölçmenin bir başka şeklidir. İki ve ya daha fazla değişken arasında yapılan ilişkilendirme (matematiksel bir işlem) sonucu elde edilen ölçmedir. Örnek: hız,havuz, yaş, denklem problemlerinde bu ölçmeden yararlanılır. Türetilmiş ölçmelerde, değişkenlerin hepsi ayrı ayrı ölçülür ve bu ölçme sonuçları arasında matematiksel bir işlem yapılır.

21 Örneğin; Bir otomobilin hızını bulmak için, önce otomobilin gittiği mesafeyi, sonra bu yolu kaç saate gittiği belirlenerek; yol ve zaman arasında bölme işlemi yapılır. Burada iki ölçme sonucu arasında matematiksel işlem yapıldığı için türetilmiş ölçme söz konusudur. Hız=Yol/Zaman öğrencinin sınıf geçme notu= vize ortalamasının % 40’ıyla final puanının % 60’ının toplamı

22 Ölçme Türleri Özellikler ve Örnekler Doğrudan Ölçme Ölçülecek özelliklerin, araya başka bir değişken girmeden doğrudan doğruya gözlenmesi sonucu yapılan ölçme türüdür. Ölçülecek Özellikle bu özelliği ölçmek için kullanılan aracın özelliği aynıdır. Metre ile boy ölçmek Cetvel ile uzunluk ölçmek Dolaylı Ölçme Doğrudan gözlem yapılarak ölçülemeyen bir değişkenin, onunla ilgisi olduğu bilinen ya da sanılan başka bir değişken gözlenerek ölçülmesidir. Termometre ile sıcaklık ölçme Zeka puanını ölçme Öğrencilere uygulanan sınavlar Türetilmiş Ölçme İki veya daha fazla değişken arasında yapılan matematiksel bir işlem sonucu elde edilen ölçme türüne “türetilmiş ölçme” denir. Bir cimin yoğunluğunu belirleme Bir aracın hızını belirleme Aritmetik nufus yoğunluğunu belirleme

23 Ölçmede Sıfır Bağıl( tanımlanmış, göreli, yapay) sıfır
Mutlak (doğal, gerçek) sıfır Ölçülen özelliğin yokluğu anlamına gelir. Gerçek sıfır bize hiçliği ifade eder. “Sıfır kilo” dendiğinde hiç ağırlık yok demektir. “sınıfta sıfır kişi var” dediğimizde sınıfta bu hiç kimsenin olmadığı anlamına gelir. Ölçülen özelliğin yokluğu anlamına gelmez.yani tanımlanmış bir sıfır noktası söz konusudur. Örneğin takvimde kullanılan sıfır tanımlanmıştır. (MİLAD VE HİCRİ TAKVİM) “SIFIR BEDEN” örneği Sıcaklığın ölçülmesinde sıfır hiç sıcaklığın olmadığı anlamına gelmez. Deniz seviyesi

24 3 bebek var dediğimizde mutlak sıfır

25 Sıfır beden Sıcaklık 0 dediğimizde bu sıcaklığın hiç olmadığı anlamına gelmez

26 Not : Eğitimdeki ölçmelerde genellikle tanımlanmış sıfır kullanılmaktadır. Örneğin bir öğrenci matematik sınavından sıfır almış olsun bu o öğrencinin hiç matematik bilmediği anlamına gelmez.Sadece öğrencinin test puanı sıfırdır.

27 Ölçmede Birim Termometre birimleri, °C Cetvelin birimleri, m,cm, mm
Bir ölçme aracını oluşturan en küçük parçacığa “birim” denir. cm, mm, km, kilo, gram vb. gibi Not : birim, ölçmede işlemin objektif olmasını ve ölçmenin standart olmasını sağlar Termometre birimleri, °C Cetvelin birimleri, m,cm, mm Saatin birimleri, saniye, dakika, saat, Kütle birimleri, gr, kg, ton

28 Birimin Türleri: a) Doğal birim
- Ölçülen özellik tanımlamaya ihtiyaç duymaz. Bir sınıftaki öğrenci sayısı için birim “kişi”, bir sandıktaki elma sayısı için birim “tane”, zaman birimi olarak “gün” doğal birimdir. Herkes tarafından aynı anlaşılır. b) Tanımlanmış (Yapma) birim -Bütün insanlar tarafından aynı anlaşılacak şekilde belli kurallara göre tanımlanmış birimlerdir. Zaman ölçüsü için “saat”, uzunluk için “metre” tanımlanmış birimlerdir.

29 Birimin Özellikleri: a) Eşitlik c) Kullanışlılık
Ölçme işleminde birimlerin birbirine eşit olmasıdır. 1 cm ile 2 cm arası 1cm’dir. 20 cm ile 21 cm arası da 1 cm’dir. Kulaç, karış gibi birimler eşit değildir. b) Genellik Birimlerin herkes tarafından aynı anlaşılması, kişiden kişiye, yerden yere değişmemesidir. c) Kullanışlılık Kullanma amacına hizmet etmesidir. Yol uzunluğunu kilometre olarak ifade edilmesi kullanışlıdır. Yol uzunluğunu santimetre olarak ifade etseydik kullanışlı olmazdı.

30 Ölçek nedir? Ölçek; nesnelerdeki özellikleri ve farkları ortaya çıkarmaya çalışan araçlardır. Ölçek incelenen özelliğin niteliğini ve ya niceliğini belirlemek için kullanılan araçlardır. Hem günlük hayatta hem de eğitimde kullandığımız dört tür ölçek vardır.

31 Ölçek Türleri a) Sınıflama (Adlandırma) Ölçeği b) Sıralama Ölçekleri
c) Eşit Aralıklı Ölçek d) Eşit Oranlı Ölçek

32 1-SINIFLAMA (ADLANDIRMA-NOMİNAL) ÖLÇEKLERİ
Gözlemin en basit biçimi, nesneleri belli bir yönden benzeyip benzemediklerine göre sınıflamaktır. Bu, nesneler arasındaki farklılık ve benzerliklerin çok kaba bir biçimde saptanması işlemidir.Her bir sınıf üyesi diğer sınıftaki üyelerden ayıran bir özelliğe sahiptir. Ölçme sonuçları sembol, sayı veya sıfatlara dönüştürülür. Bu ölçekte nesnelere verilen sayıların sayısal anlamları yoktur, miktar belirtmezler. Bu nedenle bu ölçekteki sayılarla hiçbir matematiksel işlem yapılamaz. Ölçmenin basit, ilkel bir türüdür. Bu ölçeklere sözde ölçek de denir.

33 Sınıflama Ölçek Örnekleri
Esmer-sarışın-kumral Evli-bekar İyi-orta-zayıf Başarılı-başarısız Beyaz-sarı-yeşil Türkiye’nin bölgeleri Ayakkabı markaları Türkiye’deki üniversiteler İllerin telefon kodları illere plaka numarası verme Öğrencilere numara verme Futbolculara sırt numarası verme

34 2-SIRALAMA (DERECELEME) ÖLÇEKLERİ
Belirli bir nitelik bakımından büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe sıraya koyma işidir. Kullanılan sayılar sıra sayılarıdır. Öğrenciler boy sırasına ya da herhangi bir sınavdan aldıkları puana göre başarı sırasına konulabilir. Bir öğrencinin, boy uzunluğu ya da başarı miktarı bakımından grup içinde kaçıncı olduğu da belirlenir. DALTONLAR GİBİ

35 2.Sıralama (dereceleme) ölçekleri örnekleri
Birinci-ikinci-üçüncü Okul birincisi-okul ikincisi En uzun-ikinci uzun Başarı sıraları Boy sıraları Ligdeki takımların puan sıralamaları yarışmada birinci-yarışmada ikinci

36 3-EŞİT ARALIKLI ÖLÇEKLER
TAKVİM 3-EŞİT ARALIKLI ÖLÇEKLER  Eşit aralıklı ölçek, ya iki noktası belirlenip, bu iki nokta arası eşit aralıklarla bölünerek ya da bir noktası belirlenip bu noktadan itibaren tanımlanmış bir birimle bölmelenerek geliştirilir.  Termometre, takvim ve standart puanlar bu anlamda eşit aralıklı ölçek ya da ölçme aracıdır.  Eşit aralıklı ölçeklerde başlangıç (sıfır) noktası keyfi olarak belirlenir  Bu tür ölçeklerdeki sıfır noktası saymaca bir sıfır noktasıdır.  Kolayca anlaşılacağı gibi, eşit aralıklı ölçeklerdeki sıfır, o noktada ölçülen özelliğin gerçekten hiç bulunmadığı anlamına gelmez.

37 3-EŞİT ARALIKLI ÖLÇEKLER
 Bir sıcaklık ölçüldüğünü düşünelim.Kullanılan ölçekteki sıfır noktasından sağa doğru ölçülen özellik artarak gitmekte,sola doğru azalarak gitmektedir. Yani alınan sıfır noktası ölçülen özelliğin hiç bulunmadığını göstermez. Sıfırdan önce de sıcaklık var fakat eksi değerde bir sıcaklık. İşte bu tür ölçekler eşit aralıklı ölçeklerdir.  Eşit aralıklı ölçekteki sıfır noktası, ölçülen özelliğin mutlak yoğunluğunu göstermediği için, bu tür ölçeklerle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde toplama ve çıkarma işlemi yapılmasına rağmen oran belirtmek, çarpma ve bölme işlemleri yapmak imkansızdır.

38 3-EŞİT ARALIKLI ÖLÇEKLERE ÖRNEKLER
Takvimler Zeka testleri Tutum ölçekleri Öğrencilere uygulanan sınavlar Başarı testlerindeki standart puanlar Sıcaklık ölçümleri

39 4-ORANLI ÖLÇEKLER Aralıklı ölçek üzerindeki saymaca sıfır noktası yerine doğal yada gerçek sıfır noktası konulabilirse ,elde edilen yeni ölçeğe oranlı ölçek adı verilir. Metre, kilogram, saat gibi ölçme araçları bu tür ölçek esasına uygun olarak geliştirilmiştir.Bu araçlardaki sıfır noktası ölçülen özelliğin hiçliğini, yokluğunu gösterir. Örneğin, bir bir şeyin uzunluğu sıfır metredir demek, aslında ortada ölçülecek bur uzunluk yok demektir.

40 Oranlı Ölçekte Başlangıç noktası gerçek (mutlak) sıfırdır. Eşit bir
birimi vardır. Bu ölçeklerle elde edilen verilerde her türlü matematiksel ve istatistiksel işlemler yapılabilir. Oranlı ölçeklerde Ölçme sonuçları arasında oranlama işlemi yapılabilir. Örneğin 100kg olan bir cismin ağırlığı, 50kg olan bir cismin ağırlığının 2 katıdır diyebiliriz.

41 NOT Eğitimde kullanılan ölçek türleri Sıralama ve Eşit aralıklı ölçeklerdir.

42 Ölçme Araçlarında Aranan Özellikler
Geçerlik güvenirlik

43 GEÇERLİK Geçerlik, bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği başka herhangi bir özellikle karıştırmadan, doğru olarak ölçebilme derecesidir. Başka bir deyimle, bir ölçme aracının geliştirilmiş bulunduğu konuda amaca hizmet etmesidir. Amaca uygun olmasıdır.

44 Mesela Sözgelimi, uzunluk ölçmek için geliştirilmiş bir araç olan metre, uzunluk ölçmede geçerlidir, fakat ağırlık ölçmede geçerli değildir. Bir okuduğunu anlama testi, okuduğunu anlama yeteneğini ölçmede yüksek bir geçerliliğe sahip olabilir fakat aynı test, çok büyük bir olasılıkla, matematikte problem çözme yeteneğini ölçmede geçerliğe sahip değildir.

45 Not : Tesadüfi ve sistematik hatalardan etkilenen geçerlilik -1,00 ile +1,00 arasında değer alır. Test puanları ile ölçüt ya da ölçütler arasındaki ilişkiyi gösterir. -1,00 geçerliliğin düşük olduğunu,+1,00 geçerliliğin yüksek olduğunu gösterir.

46 Geçerliliği Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Güvenirlilik Soru sayısının artması Ölçme sisteminden kaynaklanan hatalar (sistematik yanlılık) Ölçme yönteminin bireyin alacağı puanı etkilemesi İstenmeyen değişkenlerin ölçümlere karışması Sınavda ölçülecek davranışları uygun maddeler ile ölçmemek geçerliliği düşürür.

47 Geçerliği Arttırma Yolları
Her soru ölçülecek amaca hizmet etmeli. Her soru ayırt edici olmalı Test güvenilir olmalı. Alanı kapsamalı Test güçlüğü ile amacı arasında ilişki olmalı (Eğitimde%50, yarışma sınavlarında %70).Orta güçlükte olmalı Uzmanlara kontrol ettirilmeli Aynı sorular tekrar tekrar sorulmamalı. Puanlama anahtarı eksik olmamalı veya yanlı davranılmamalı. Öğrencilere sınavdan önce sorular ile ilgili bilgi verilmemeli (ipucu) Yetenek, zeka testlerinde içinde bulunulan kültür dikkate alınmalı Cevap seçenekleri soru sayısına eşit dağıtılmalıdır.

48 Yaklaşık olarak aynı sonuç
GÜVENİRLİK Bir ölçme aracının, ölçme sonuçlarına hata karıştırmadan ölçme yapabilmesi güvenirliktir. Objektiflik olarak da adlandırılan güvenirlik, ölçümler arasındaki tutarlılıktır.Yani farklı ölçümlerde aynı sonucun alınmasıdır. Güvenilir bir ölçme aracı, aynı özellikle ilgili olarak arka arkaya yapılan ölçmelerde yaklaşık olarak aynı sayısal sonucu verir. Bu anlamda güvenirlik, geçerliğin bir parçasıdır. 1.ölçüm 2.ölçüm 3.ölçüm Yaklaşık olarak aynı sonuç

49 Başka ifade ile güvenirlik
Ölçme sonuçlarının (özellikle tesadüfi hatalardan) arınık olması yani hata karışmadan ölçme işleminin yapılabilmesidir. Ölçme aracının ölçülecek özelliği doğru ölçmesidir. . Hata ne kadar düşük olursa güvenirlik o kadar yüksek olur. . Güvenirlik; duyarlılık, kararlılık, tutarlılık ve objektiflik kavramlarıyla doğrudan bağlantılıdır.

50 Kararlılık; bir testin birden çok uygulamasında benzer sonuçlar elde edilmesidir.
Tutarlılık; bir testi oluşturan birimlerin birbirine benzemesi veya testin ilk uygulaması ve ikinci uygulamasının birbiriyle tutarlı olmasıdır. Duyarlılık; ölçme aracındaki birimlerin küçüklüğü ile ilgilidir. Bu durumda aracın duyarlılığı artar Objektiflik; ölçme işlemi kim tarafından yapılırsa yapılsın, puanlamada aynı sonuca ulaşılması

51 GÜVENİRLİĞİ ARTIRMAK İÇİN GENEL İLKELER
Soru sayısını artırmak Soruları açık ve anlaşılır olarak hazırlamak Sınavları uygun ortamlarda yapmak Sorular bilen ve bilmeyen öğrencileri ayırmalıdır Öğrencilere yeterli zaman verilmesi (süre iyi ayarlanmalı, fazla ya da az olmamalı) Soruların öğrenci seviyesine uygun olması Birçok puanlayıcıya puanlatmak Sınavda dikkatli olma ve kopya önlenmelidir. Soruların güçlük derecesi orta güçlükte olmalı Objektif puanlanan ölçme araçlarının tercih edilmesi

52 Güvenirlik ve Geçerlik arasındaki ilişki
Hem geçerlik, hem de güvenirlik ölçme hatasından etkilenir. Elde edilen ölçümlerdeki hata payı arttıkça geçerlik ve güvenirliğin düşeceği bilinmelidir. Güvenirlik geçerlik için gerekli koşuldur. Fakat yeterli koşul değildir.örneğin bir bölümü kopuk (2 cm eksik) bir cetvel ile bir kitabın boyunu 5 defa ölçerek aynı sonuca ulaşabiliriz (güvenilirdir). Fakat bu ölçme amacına hizmet etmekten uzaktır (geçerli değildir). Bir testin güvenirliği düşük ise geçerliği de düşüktür. Fakat güvenirliği yüksek olan bir testin geçerliği yüksek olmayabilir, hatta düşük olabilir.

53 KULLANIŞLILIK BİR ÖLÇME ARACININ KULLANIŞLI OLABİLMESİ İÇİN
Ekonomik olması Puanlamasının pratik olması Uygulama süresinin kısa olması Uygun bir yönergesinin olması Ölçme işlemini yapan kişiden istenen becerinin az olması Hazırlanması, uygulanması ve puanlamasının kolay olması Puanlarının yorumlanmasının kolay olması gerekir.

54 Ölçmede Hata Ölçülen bir özelliğin gerçek değeri ile ölçülen değeri arasındaki farka hata denir. Ölçme hatası (+) ya da (-) yönde olabilir. Ölçme işleminde hatayı tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir.Önemli olan ölçme işlemi sonucunda gerçeğe en yakın değerleri elde etmektir. Gerçek değer FARK +, - Ölçülen değer

55 HATA KAYNAKLARI 1.Ölçenden 2.Ölçme aracından 3.Ortamdan
4.Ölçülen özellikten 5.Ölçülen kişiden kaynaklanabilir

56 Hata ölçmeyi yapan kişiden kaynaklanabilir
Taraflılığı, Dikkatsizliği, Yaşı, Motivasyonu, Bilgi düzeyi Eğitim seviyesi Psikolojik durumu Duyu organlarının yeterlik düzeyi vb. HATA DURUMUNU ETKİLER

57 Hata ölçme aracından kaynaklanabilir
Soruların zor olması, Anlaşılmaması, Okunmaması Ölçme aracının hatalı üretilmesi Duyarlı olmaması Kullanımının zor ve karmaşık olması vb.

58 Ölçmenin yapıldığı ortamdan kaynaklanabilir
Isı, ışık, havalandırma, gürültü, rahatsız edici ortam vb.

59 Ölçülecek özellikten kaynaklanabilir
Soyut Somut Uzunluk, ağırlık, başarı, tutum, kişilik gibi bir durumun ölçülecek olmasından vb.

60 Ölçülen kişiden kaynaklanabilir
Tutumu, Yorgunluğu, İsteksizliği Zeka Hazır bulunuşluluk vb.

61 HATA TÜRLERİ 1- sabit hatalar 2- sistematik hatalar
3- tesadüfi hatalar

62 1.SABİT HATALAR  Ölçmeden ölçmeye hep aynı miktarda karışan hatalara sabit hatalar denir.  Öğretmenin her puanladığı cevap kağıdına fazladan 10 puan vermesi sabit hataya örnektir. Bu gibi durumlarda elde edilen ölçümler, gerçek ölçümler olmayacak ,hatalı olacaktır.  Sabit hatalar, bireysel ölçümleri ve o ölçümlerin ortalamasını gerçekten olduğundan büyük ya da küçük gösterebilir fakat ölçümlerin dağılım ölçülerini (örneğin, standart sapmayı) değiştirici yönde etkiye sahip değildir.  Yapılan işlem amacına ulaşmadığı için Testin geçerliğini düşürür. Güvenilirliğini etkilemez.

63 Sabit hata örnekleri Testteki sorulardan birinin yanlış olması
Terazinin her ölçümde ağırlığı 10 gr fazla ölçmesi Öğretmenin tüm öğrencilere 10 puan eklemesi 5 Puanlık bir soruyu sınav süresi yetersiz olduğu için hiçbir öğrencinin cevaplamamış olması Testteki 1.soruyu hiçbir öğrencinin cevaplayamaması Ölçümden ölçüme değişmeyen hatalardır

64 2.SİSTEMLİ (sistematik) HATALAR
 Hatanın ölçmeciden ölçmeciye, ölçme koşullarına ve ölçülecek büyüklüğe göre değiştiği hatalara sistematik hata denir.  Ölçme işleminde yanlılık nedeniyle oluşan hatalardır.  Ölçümden ölçüme hatalar artar ya da azalır.  Bir bakkal terazisinin 1 kilograma kadar olan tartmalarda değil de, 1 kilogramı aşan tartmalarda, tarttığı her nesneyi 50 gr fazla tartmış olsun.  Öğretmenin de, sadece kızlara ait cevap kağıtlarına 5 puan fazla verdiğini düşünelim.  Başka bir öğretmenin kağıtları puanlarken, yazısı güzel olanlara fazla puan vermesi de sistemli hatadır.  Fakat bütün ölçümler için sabit değildir.  Hata bütün öğrencilere etki yapmamaktadır.  Testin önce geçerliğini, sonra güvenirliğini düşürür.

65 Bir öğretmen Bir öğretmen Tüm öğrencilere Bir öğrenciye
Birkaç öğrenciye Tüm öğrencilere 5 puan fazla verirse Sistematik hata yapmış olur 5 puan verirse Sabit hata yapmış olur

66 3.TESADÜFİ (RASGELE / RANDOM) HATALAR
Nereden kaynaklandığı, ölçmeye ne yönde etki ettiği bilinmeyen hatalardır. Bu hatalar çoğu kez bilinmeyen nedenlere bağlıdır. Örneğin, sınav günü öğrenicinin hastalığı, zamanın azlığı, soruların seviyeye uygun olmaması, sınav koşullarının elverişsizliği, öğretmenin puanları toplarken dikkatsizliği, bu tür hataların oluşmasına neden olurlar. Testin geçerliliğini ve güvenirliğini düşürür Daha çok ölçmenin güvenirliliğiyle ilgilidir. Bir ölçme sonucu, içindeki rastgele hataların azlığı oranında güvenilirdir. Kasıt aranmaz.

67 Not Sabit hata ve sistematik hatalar ölçmeyi yapan kişiden ve ya ölçme aracından kaynaklanır. Çoğu durumda ölçmedeki hata ve miktarı bilinmektedir. Bu nedenle hata düzeltilebilir. Fakat tesadüfi hatalarda ölçmecinin dikkatsizliği, ölçmenin yapıldığı ortam, ölçme aracı ve diğer pek çok faktörden kaynaklanır. Hata kaynakları ve miktarı kesin olarak bilinemez. Bu nedenle tesadüfi hatalar kontrol edilemez.

68 Hatalara örnek Bir öğretmen sorduğu 20 sorudan 2 sini hiç kimse cevaplayamazsa sabit hata Öğretmen ödevlerini bilgisayarda yazanlara 10 puan eklemişse sistematik hata Öğretmen dikkatsiz olduğu için son kağıtları yanlış okursa tesadüfi hata olur.

69 Eğitimde Kullanılan Ölçme Araç ve Yöntemleri
A. Geleneksel Ölçme Araç ve Yöntemleri 1. Yazılı Yoklamalar 2. Kısa Cevaplı Testler 3. Doğru-Yanlış testleri 4. Ödev ve Projeler 5. Sözlü sınavlar 6. Çoktan Seçmeli Testler

70 B. Diğer Ölçme Araç ve Yöntemleri
1. Portfolyolar (Öğrenci gelişim dosyası) 2. Öz değerlendirme 3. Gözlem Formları 4. Performans değerlendirme çizelgeleri (kontrol listeleri veya dereceleme ölçekleri) 5. Tutum ölçekleri 6. Kavram haritaları 7. Gösteriler, Anektodlar,Tartışmalar, Sergiler, Görüşme (Mülâkat), Projeler, Araştırma Kâğıtları vb.

71 1. Yazılı Yoklamalar  Yazılı Yoklamalar
 Tanım: Cevaplayıcının sorulan soruların cevaplarını düşünüp hatırlayarak ve hatırladığı cevabı organize edip yazılı olarak sunduğu sınav türüdür.  Kâğıt kalem veya essey tipi sınavlar da denir.  Yazılı sınavlar kişinin özgün ve yaratıcı düşünce gücünü, yazılı anlatım becerisini, belli konulardaki görüşünü, ilgisini ve tutumunu ölçmede kullanışlıdır.  Yazılı sınavı uygulamaları farklı şekillerde yapılabilir.

72 Yazılı sınavların özellikleri -1
 1-Öğrenciler cevaplarını belirli bir sürede yazmak zorunda olduklarından çok sayıda soru sorulamaz. Bu nedenle kapsam geçerliği düşüktür. Kapsam geçerliği önemli olduğu durumlarda yazılı sınav uygulamak doğru olmaz.  2-Yazma hızı öğrenciler arasında farklı olduğundan "yazı yazma hızı" gibi bir değişken ölçülecek değişkene karışarak geçerliği düşürebilir.  3- Soru sayısı az ve soruları yazma zamanı kısa olduğundan hazırlanması kolaydır.  4-Puanlama süresi zaman aldığından özellikle çok sayıda cevaplayıcının olduğu durumlarda, puanlayıcının kâğıtları okumaya zamanı azsa veya sonuçların çabuk bildirilmesi gerekiyorsa yazılı sınavların kullanışlılığı düşer.  5-Özellikle serbest cevaplı sorularda kesin doğru, kesin yanlış ayrımı zor olduğundan kâğıdın okunması ve puanlanması zaman alır. Bu durum yansız puanlama yapmayı da zorlaştırır. Aynı zamanda öğrencileri birbiriyle karşılaştırmak da zorlaşır.Bu nedenle güvenirlik düşer.  6-Öğrenciler cevaplarını düşünüp hatırlayarak yazdıklarından, bazı ölçmecilerce yazılı yoklamaların davranışları daha geçerli ölçtüğü iddia edilmektedir.

73 isteyerek veya istemeden başka tarafa çekerlerse bu durum puanlama
 7-Puanlama güvenirliği düşüktür.  8-Analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey basamaklardaki davranışların ölçülmesine uygundur.  9-Cevaplamada özgürlük bulunduğundan, cevaplayıcılar cevapları ve soruları isteyerek veya istemeden başka tarafa çekerlerse bu durum puanlama farklılıklarına, dolayısıyla güvenirliğin düşmesine yol açar.  10-Şans başarısı yoktur. Bu durum güvenirliği dolaysıyla geçerliği artırır.  11-Soruların güçlüğü, testin geçerliği ve güvenirliği önceden kestirilemez.  12-Anlatımın duru, yazının güzel, kâğıdın düzenli olması ve kompozisyon yeteneği puanlama yanlılıklarına neden olarak güvenirliği düşürür. Aynı zamanda bu değişkenler ölçülecek değişkene karışarak geçerliği de düşürür.  13-Soruların belirginliği ve anlaşılırlığı azaldıkça öğrenciler tarafından istenilen yere çekilme olasılığı artar.  14-Yazılı sınav soruları şişirme yolla cevaplamaya elverişlidir.

74 Yazılı yoklamanın Avantajları Üst düzey ve karmaşık
bilişsel becerileri ölçmede etkilidir. Hazırlanması ve uygulanması kolaydır. Şans başarısı yoktur. Kopya şansını zayıflatır. Sınırlılıkları Öğrencinin İstenilen zihinsel etkinliği gösterememesi güvenirliği düşürür. Puanlamaya hata karışabilir. Kapsam geçerliği düşüktür

75 Yazılı Sınav Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:
 1-Sorular açık, anlaşılır olmalı; cevaplayıcılar farklı şekilde algılanmamalı.  2-Mümkünse veya amaca uygunsa açık uçlu sorular yerine kısa cevap gerektiren sorular sorulmalı.  3-Sorular birbirinden bağımsız olarak cevaplandırılabilmeli. Her biri belirli bir davranışlar zincirini yoklamalı.  4-Soru ders kitabından veya bilinen bir kaynaktan olduğu gibi alınmamalı (Ezberi yoklar ve geçerliği düşürür).  5-Sorularda ifade ve yazım hataları bulunmamalıdır. Bu hatalar soruların yanlış anlaşılmasına sebep olabilir. "Adamın, eskiden ne yaptığı ile ilgili bir kaygısı yoktu" ile "Adamın eskiden, ne yaptığı ile ilgili bir kaygısı yoktu" farklı anlamlarda cümlelerdir.  6-Gereğinden çok soru sorulmamalıdır.

76 Puanlamada Dikkat Edilecek Noktalar
 1-Ölçme konusu olmayan etkenlere (Yazı güzelliği, anlatım gücü vb). Puan verilmemelidir  2-Cevaplayıcıyı tanımaktan ileri gelen puanlama yanlılığını önlemek için isimler kapatılmalıdır.  3-Bir sorunun iyi cevaplanmış olması diğer sorulara verilecek puanı etkileyebileceğinden puanlama soru-soru yapılmalı. Her kâğıtta aynı soru okunmalı ve puanlanmalıdır.  4-İyi bir öğrenciden sonra orta bir öğrenci zayıf, zayıf bir öğrenciden sonra ise aksine iyi görünebilir. Bu etkiyi gidermek için kâğıtlar sınıflandırılabilir.  5-Mümkünse birden fazla puanlayıcı kullanılmalıdır.  6-Yorgunluk ve dikkat eksikliği başladığına okuma ve puanlama bırakılmalıdır  7-Anahtarla puanlama imkânı yaratılmalıdır.

77 Sözlü Sınavlar  Tanım: Soruların sözlü olarak sorulup, cevaplayıcının cevaplarını düşünüp hatırlayarak sözlü olarak sunduğu sınav türleridir.  Sözlü yoklamalar da denir.  Birçok soru tipi kullanılabilir.  Uygulanmasında çeşitlilik görünmekte belirli standartlardan uzak sınavlardır. Bu nedenle sınav türlerini sınıflamak zor olmaktadır. Kullanıldığı alanlar:  1-Okul öncesi ve ilköğretimin ilk yıllarında yararlanılmalıdır.  2-Konuşma becerileri, sözlü anlatım gücü gibi özellikleri ölçmede kullanılabilir.  3-Müzik alanındaki becerileri ölçmede de kullanılabilir.  4-Yabancı dil konuşma becerisini belirlemede kullanılır

78 Sözlü Sınavların Özellikleri-1
 1-Sorular ve cevaplar sözlü olarak sunulur.  2-Cevaplayıcı cevabını düşünüp bulmak zorundadır. Şans başarısı olmaması güvenirliği artırır.  3-Cevaplayıcının cevabında belirsiz kalan noktaların deşilmesi yoluyla bilginin derinlemesine ve genişlemesine ölçülmesi mümkündür.  4-Soruların hazırlanması diğer sınavlara göre daha kolaydır ve daha az zaman alır. Bu nedenlerle kullanışlılığı yükselir.  5-Sınav yapanla cevaplayıcı arasında diğer sınavlara göre daha fazla etkileşim vardır. Sınav yapanın sınav anındaki durumu öğrenciyi etkilediğinden geçerliği ve güvenirliği düşüktür.  6-Cevaplayıcının cevaplama anındaki durumu (ses tonu, cevaplama tarzı, duruşu vb.) puanlayıcıyı olumlu ya da olumsuz etkileyerek puanlama güvenirliğini düşürür.

79  7-Sözlü sınavlar bireyseldir. Her öğrenciye ayrı soru sorulur
 7-Sözlü sınavlar bireyseldir. Her öğrenciye ayrı soru sorulur. Soruların kapsamı ve güçlükleri farklı olacağından puanların karşılaştırılabilirliği, güvenirliği ve geçerliği düşer.  8-Cevaplama, sorudan hemen sonra yapıldığından öğrencinin düşünme ve cevabını gözden geçirme şansı çoğunlukla yoktur. Bu durum geçerliği ve güvenirliği düşürür.  9-Az soru sorulduğundan kapsam geçerliği düşüktür.  10-Her cevaplayıcıya ayrı soru sorma zorunluluğu vardır. Bu sebeple kullanışlı değildir.  11-Cevapların doğruluk derecesini puanlayıcı belirler. Bu da puanlama güçlüğü ve yanlılığını getirir. Bu da güvenirliği düşürür.  12-Sınav yapan sevmediklerine kasıtlı davranabilir. Güvenirlik düşer.

80 Sözlü Sınavların Aksak Yanları:
 1-Bir sorunun ancak bir cevaplayıcıya sorulması; cevap yanlış da olsa başka cevaplayıcıya sorulamaması,  2-Az sayıda soru sorulmasının güvenirliği ve geçerliği düşürmesi,  3-Puanlama güvenirliğinin genelde düşük olması,  4-Özellikle ölçülmediği durumlarda konuşma diline hâkimiyet, sözlü anlatım gücü gibi değişkenlerin ölçülecek değişkene karışarak geçerliği düşürmesi,  5-Cevaplayıcıya fazla zaman verilmemesi,  6-Soruyu soranla cevaplayıcının etkileşim içinde olması,  7-Heyecan-sıkılma-korku gibi etmenlerle soruyu soranın ses tonu-jest ve mimikleri veya cevaplayıcıya karşı takındığı tavrın geçerliği düşürmesi olarak sayılabilir.

81 Kısa Cevaplı Testler Tanımı: Cevaplayıcının bir rakam, bir kelime ya da en çok bir cümle ile cevaplandırdığı sorulardan oluşan sınavlara kısa cevaplı testler adı verilmektedir. Kısa cevaplı testler başlıca iki madde formunda yazılabilir. 1) Bunlardan biri, boşluk doldurma olarak bilinen eksik köklü maddelerdir. Öğrencinin vereceği cevapların soru (madde) kökünde bırakılan boşluğa yazılması istenir. 2) Diğeri ise, kökü, soru ifadesiyle biten maddelerdir.

82 Kısa cevaplı testlerin özellikleri -1
1-Cevaplayıcı cevabını düşünüp bularak yazmak zorundadır. Şans başarısı düşük olduğundan güvenirlik yükselir.  2-Cevaplayıcı istediği cevabı verme özgürlüğüne sahiptir ancak yazılı sınav sorularına verilen cevaplarda olduğu gibi şişirme yapamaz.  3-Her eğitim düzeyine uygun düşen sınav tipidir. Her yaştaki öğrenciye uygulanabilir. Bu sebeple kullanışlıdır.  4-Puanlama kolaydır ama tamamen objektif (nesnel) olmayabilir. Kullanışlıdır ve kısmen de güvenilirdir.  5-Çok soru sorulabileceğinden kapsam geçerliği yazılı yoklamalardan yüksektir.

83 Kısa Cevaplı Testlerde Soru Yazarken Dikkat Edilecek Noktalar-2
 7-Eksik cümle (Boşluklu) maddelerinde, eksik olanın ne olduğu açıkça anlaşılmalıdır. Boş bırakılan yer/ler belirsizliğe yol açmamalıdır.  8-Maddeyi oluşturan cümle cevaplayıcıların bildiği bir kaynaktan aynen alınmamalıdır.  9-Testte yer alan maddeler birbirini cevaplandırmayı kolaylaştırıcı veya zorlaştırıcı olmamalıdır. Maddeler birbirinden bağımsız olmalıdır.  10-Her bir madde ile sadece bir davranış yoklanmalıdır.  11-Eksik cümle maddelerinde bırakılan boşluklar aynı boyutta olmalıdır.  12-Eksik cümle maddelerinde bırakılan boşluk sayısı tercihen bir, en fazla iki olmalıdır.  13-Cevap yeri olarak bırakılan boşluklar cevaplamayı ve puanlamayı kolaylaştıracak biçimde düzenlenmelidir.  14-Cevap yerleri aynı boyutta, tek tip olmalıdır

84 Kısa cevaplı testlerin sınırlılığı
İyi hazırlanmamış ve kitaplardan alınmış sorular öğrencileri ezberlemeye yöneltir

85 KISA CEVAPLI TESTLERİNE ÖRNEK SORULAR
Ölçmenin duyarlı ve tutarlı olmasına …………. denir. Bir ölçme aracında aranması gereken en önemli nitelik hangisidir? (……………….)

86 doğru-yanlış testler  Tanım: Cevaplayıcılardan soruları / ifadeleri / maddeleri belli ölçütlere göre sınıflamasının istendiği sınav türleridir.  En çok uygulananı (bilineni) doğru yanlış testleridir. Bu testlerde sorular doğru-yanlış önermeler olarak verilir. Cevaplayıcılar önermeleri/ifadeleri doğru- yanlış olarak sınıflar. İki seçenekli çoktan seçmeli testlere benzerler. Nesnelerin gözlemlenip , gözlem sonuçlarının sembollerle ve ya saylarla ifade edilmesine ölçme adı verilir. Doğru Yanlış

87 DOĞRU – YANLIŞ testlerinin özellikleri:
 1- Cevaplar bir harf veya işaretle verildiğinden puanlama hem kolaydır hem objektiftir.  2-Cevaplama zamanı hemen hemen ifadeleri okumaya ayrıldığından (yani yazmaya ayrılan zaman az olduğundan) çok sayıda soru sorulabilir. Kapsam geçerliği yüksektir.  3-Sınavda cevaplama işlemi, ölçülen bilgi veya yeteneğin dışında bir zorluk getirmez. Bu nedenle ilköğretimin alt basamaklarında da uygulanabilir.  4-Şans başarısı vardır ve diğer seçmeli testlere göre en yüksek şans başarısına sahiptir

88  6-Öğrenme eksiklerini belirlemek için elverişli değildir (Örneğin yanlış olarak verilmiş bir ifadeyi yanlış diye işaretleyen bir öğrencinin ifadenin doğrusunu bilip bilmediğinin kanıtı yoktur).  7-Bazı maddelerin yanlış olarak verilmesi test yapısı için zorunlu fakat eğitim açısından sakıncalıdır. Eğitimde yanlış cümleleri vermek ve onu vurgulamak öğrenme açısından sakıncalıdır. Önemli olan doğru olanı vurgulamak ve onun öğrenilmesini sağlamaktır.  8-İfade mutlaka doğru ya da yanlış olmalıdır. Oysa bazı özelliklerin ölçülmesinde kesin doğru ya da kesin yanlış yargılar geliştirmek zordur. Bu güçlük doğru yanlış testi uygulayanları sadece bilgi basamağındaki davranışları ölçmeye yöneltir.  9-Soruları hazırlamak ve puanlamak kolaydır.  10-Yazı güzelliği, düzen gibi değişkenler işe karışmadığından geçerlik yüksektir.

89 DOĞRU-YANLIŞ TESTLERİNDE Soru Yazarken Dikkat Edilecek Noktalar -1
 1-Her madde bir davranışı yoklamalıdır (her ifadede bir ana fikir bulunmalıdır). Örneğin: "Güvenirlik madde sayısından etkilenmez."  2-Her madde kesinlikle doğru ya da yanlış olmalıdır. İfadelerde (birçok, birkaç, bazen vb.) belgisiz sıfatlardan kaçınmalıdır.  3-Önermenin doğru-yanlış olduğunu açığa vuracak ipuçlarından sakınılmalıdır.  4-Bir maddede birden fazla yanlış ya da doğru fikir bulunmamalıdır. Bu durumda madde kolaylaşır. Bunun yerine ifade iki madde haline getirilmelidir.  5-Doğru-yanlış ifadelerin uzunlukları birbirine yakın olmalıdır.  6-Doğru-yanlış maddelerin sayıları birbirine yakın olmalıdır.  7-Doğru-yanlış maddeler testlere belirli bir örüntü halinde yerleştirilmemelidir 8-Bir maddenin yanlışlığı önemsiz veya aldatıcı bir noktada olmamalıdır. Örneğin, "Fransız ihtilali 1879 tarihinde gerçekleşmiştir." Bu tip maddeler dikkati ölçtüğünden geçerliği düşürür.

90 DOĞRU-YANLIŞ TESTLERİNDE Soru Yazarken Dikkat Edilecek Noktalar -2
9-Her madde mümkün olduğunca kısa ve açık yazılmalıdır. Gereksiz ayrıntılarla şişirilmemelidir. Ana fikrin doğruluğuna etkisi olmayan, edebi olsun diye açıklığı kaybedilen maddeler iyi madde değildir.  10-Çift olumsuzlama kullanılmamalıdır. İfadenin anlaşılmasını zorlaştırır. Bunlardan kurtulmanın yolu cümleyi olumlu ifade etmektir. Örnek:"Geçerliğin düşüklüğü testin güvenilir olmaması değildir."  11-Doğru bir önermeden yanlış bir önerme elde etmek için cümlenin fiilinin olumsuz hale getirme yoluna gidilmemelidir. Böyle maddelerde "me, ma" olumsuzluk ekleri gözden kaçabilir. Üstelik böyle maddelerin yanlış olduğu, zorla yanlış hale getirildiği anlaşılabilir.  12-Maddelerdeki ifadeler bilinen bir kaynaktan alınmamalıdır.

91 DOĞRU-YANLIŞ TESTLERİNE ÖRNEK SORULAR
(…) Doğru-yanlış testlerinde şans başarısı diğer testlere göre en yüksektir. (…) Doğru-yanlış testleri öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi amacı ile kullanılır. (…) Doğru-yanlış testleri çoktan seçmeli testler gibi objektif olarak puanlanamaz.

92 Çoktan Seçmeli Testler
Tanım: Cevaplayıcının cevabını, (sorunun doğru cevabı olasılığı olan) birtakım seçenekler arasından seçerek vermesini gerektiren sorulardan oluşan testlerdir.Seçmeli testlerde sorulara madde denir. Madde, testin puanlanabilen en küçük birimidir.  Bir madde, kök ve seçeneklerden oluşur. Kök sorunun sorulduğu ve çözüm için gerekli bilgilerin verildiği kısımdır. Seçenekler ise öğrenci için olası cevaplardır. Doğru seçeneğe doğru cevap, yanlış seçeneklere ise çeldirici adı verilir. Çeldiriciler, madde ile ölçülmek istenen davranışa sahip olmayanların veya doğru cevabı bilmeyenlerin aklını çelmek, onları yanıltmak amacıyla yazılmış, doğru olmayan seçeneklerdir.

93 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 1- Doğru Cevaba Göre:
a)Doğru cevabı kesin ve bir tane olan maddeler b)Anahtarlanmış cevabı en doğru olan maddeler c)Bileşik cevap gerektiren maddeler

94 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 1- Doğru Cevaba Göre:
 a)Doğru cevabı kesin ve bir tane olan maddeler: Maddenin seçeneklerinden sadece biri doğru diğerleri kesinlikle yanlış olan maddelerdir. Sıkça kullanılan madde tiplerindendir.  b)Anahtarlanmış cevabı en doğru olan maddeler: Seçeneklerin tümü kısmen doğru olan fakat biri diğerlerinden daha doğru olan madde tipidir. Bu tip maddelerle daha ileri düzey davranışlar daha kolay ölçülebilir. Bu tip maddelerde çeldiriciler doğru cevaba yakındır.

95 b)Anahtarlanmış cevabı en doğru olan maddeler:
a)Doğru cevabı kesin ve bir tane olan maddeler: Örnek 1: Bir akarsu, yatağını hem derine hem de kaynağına doğru aşındırıyorsa bu akarsuyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle yanlıştır?(ÖSS-Sos1-2007) A) Kol sayısında artış olmaktadır. B) Taşıdığı yük miktarı artmıştır. C) Boyu uzamaktadır. D) Denge profiline ulaşmıştır. E) Yatağı genişlemiştir b)Anahtarlanmış cevabı en doğru olan maddeler: Örnek 1: İslam medeniyetinin gelişmesinde Türklerin büyük katkıları vardır (ÖSS- Sos2 2007) Türklerin tıp alanında İslam medeniyetine en büyük katkısını aşağıdaki bilim adamlarından hangisi sağlamıştır? A) Harezmi B) Birûni C) Farabi D) Gazali E) İbni Sina

96 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 1- Doğru Cevaba Göre:
 c)Bileşik cevap gerektiren maddeler: Bir maddenin birden fazla doğru cevabı olduğunda kullanılan madde türüdür. Bu tip maddeler çok kullanışlıdır. Hem ileri düzey davranışların ölçülmesinde hem de seçenek bulma zorlaştığında kullanılabilir. Örnek:1 Asya ve Avrupa’nın siyasi ve kültürel yapısının değişmesinde, I. Türgiş, II. Avar, III. Hun devletlerinden hangileri etkili olmuştur? (ÖSS-Sos2-2007) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

97 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 2- Madde Köküne Göre:
a)Kökü soru kipinde olan maddeler b)Kökü eksik cümle tipinde olan maddeler c)Kökü olumsuz maddeler

98 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 2- Madde Köküne Göre:
a)Kökü soru kipinde olan maddeler: Madde kökü soru kelimeleri ile ifade edilmektedir.  b)Kökü eksik cümle tipinde olan maddeler: Kökte bir harf, kelime, sembol veya cümle yazılmayarak boş bırakılır. Verilmesi gereken cevabın, yani bu boşluğa yazılması gereken cevabın, cevaplayıcının verilenler arasından seçmesi istenir. Bırakılacak boşluğun o soru ile ölçülmek istenen davranışı yoklayıcı nitelikte olması gerekir. Örnek: İlçe yönetiminin başında, a) vali bulunur b) kaymakam bulunur c) muhtar bulunur d) ilçe başkanı bulunur e) bölge müdürü bulunur.  c)Kökü olumsuz maddeler: Madde kökünün olumsuz olarak ifade edildiği madde türüdür. Olumsuz madde bir sorunun birkaç doğru cevabı bulunduğu durumlarda kullanılır. Olumsuz madde olumlu maddeler içinde yer aldığında olumlu madde gibi görülebilir. Bu nedenle olumsuz ifadenin koyu, altı çizili vb. yazılması yoluyla olumsuzluğa dikkat çekerek, dikkatsizlikten kaynaklanacak hataların önüne geçilir.

99  c)Kökü olumsuz maddeler: Madde kökünün olumsuz olarak ifade edildiği
madde türüdür. Olumsuz madde bir sorunun birkaç doğru cevabı bulunduğu durumlarda kullanılır. Olumsuz madde olumlu maddeler içinde yer aldığında olumlu madde gibi görülebilir. Bu nedenle olumsuz ifadenin koyu, altı çizili vb. yazılması yoluyla olumsuzluğa dikkat çekerek, dikkatsizlikten kaynaklanacak hataların önüne geçilir.

100 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 3- Maddelerin Gruplanışına Göre:
a)Ortak köklü maddeler b)Ortak seçenekli maddeler

101 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 3- Maddelerin Gruplanışına Göre:
 a)Ortak köklü maddeler: Bir paragraf, bir tablo, bir grafik veya harita gibi bir materyalden iki ya da daha fazla sorunun sorulduğu maddelerdir. Bu tip maddeler, okuduğunu anlama, sayılarnarasındaki ilişkiler ve bilginin ötelenmesi(transferi)ni içeren davranışların yoklanmasında çok kullanılır. Bu tip maddeleri yazarken dikkate alınacak en önemli noktalar, soruların madde kökündeki bilgiye dayalı olması ve birbirinden bağımsız olması olarak düşünülebilir. Soruların bağımsız olmasının sağlanmadığı sık sık görülür. Bu şans başarısını artıran bir hatadır. Ortak köke dayalı olarak sorulan madde sayısı çok olmamalıdır. Bu durumda soruların bağımsızlığını sağlamak zorlaşır. Sorulacak

102 Çoktan Seçmeli Test Maddelerinin Türleri: 3- Maddelerin Gruplanışına Göre:
b)Ortak seçenekli maddeler: Bazı hallerde birden çok davranışın yoklanmasında aynı seçeneklerin kullanılması gerekebilir. Böyle durumda seçenekler başa yazılır. Madde köklerindeki sorular bu seçeneklere göre cevaplandırılır. Bu tip maddelere ortak seçenekli maddeler denir. Bu tip maddeler yazma-okuma zamanı ve basılı kâğıt miktarında ekonomi sağlar. -Bu tip maddeleri yazarken seçenek sayısı ile soru sayısının eşit tutulmamasında yarar vardır. Bu durumda sonuncu sorunun cevabı geriye kalan seçenek olacaktır. Genel olarak soru sayısının seçenek sayısından az olması veya bir seçeneğin doğru cevap olarak birden fazla kullanılması önerilir.

103 b)Ortak seçenekli maddelere örnek
a) Kare b) Dikdörtgen c) Üçgen d) Yamuk e) Hiçbiri Hangi şeklin alanı, yalnız bir kenarı bilinmekle hesaplanabilir? Hangi şekilde sadece iki kenar, birbirine paraleldir? Hangi şeklin iç açıları toplamı, iki dik açıya eşittir? Hangi şeklin alanı, hesaplanırken sayısı geçerlidir? Hangi şeklin köşegenleri, birbirini dik keser?

104 Çoktan Seçmeli Testlerin Özellikleri -1
 1 -Doğru cevap maddenin içinde verilir. Diğer sınav türlerinde böyle bir durum yoktur. Doğru cevabın madde içinde verilmesi, ölçülen davranışa yeterince sahip olmayanların doğru cevabı görünce tanımalarını sağladığından; bazı uzmanlar, çoktan seçmeli soruların ileri düzeydeki karmaşık davranışları ölçmede yetersiz kaldığını savunurlar.Yapılandırılmış olduklarından özellikle yaratıcılık gibi davranışları ölçemezler. Bu durum kullanışlılığı azaltır.  2-Sınav süresinin önemli bir kısmı maddeyi okumaya ve doğru cevabı bulmaya ayrılır. Yazma süresi az olduğundan çok soru sorulabilir. Bu durum kapsam geçerliğini ve dolaylı olarak güvenirliği artırır.  3-Yazı güzelliği, kompozisyon yeteneği gibi değişkenler işe karışmadığından geçerliği yüksektir.  4-Puanlama objektif ve kolaydır. Objektif puanlama, bir puanlayıcının cevap kâğıtlarını farklı zamanlarda ve farklı puanlayıcıların da farklı zamanlarda aynı cevap kâğıtlarını okumaları durumunda puanların değişmemesidir. Çoktan seçmeli testlerde cevaplayıcının cevabı ve doğru cevap okuyan kişiye göre değişmez. Bu nedenle puanlama güvenirliği tamdır.

105 Çoktan Seçmeli Testlerin Özellikleri -2
 5-Şans başarısı vardır. Bu durum güvenirliği düşürür.Ancak seçenek sayısının çokluğu şans başarısını azaltır. Bu nedenle az seçenek yerine çok seçenek yazmak güvenirliği artırır. Ancak zorlama yazılan seçenekler yazmak bu amaca hizmet edemez.  6-Uygulanması kolaydır. Bu nedenle, eğitim basamaklarının çoğunda (basit madde formu kullanmak şartıyla ilköğretim 3. sınıftan itibaren) uygulanabilir. İlköğretimdeki kullanımlarında ayrı cevap kâğıdı kullanılmaması önerilir (Dikkatsizliğin getireceği hataları önlemek amacıyla).  7-Hazırlanması zordur. Soru yazma tekniklerinin bilinmesi ve deneyimi gerektirir. Kullanışlık düşer.  8-Geniş gruplara uygulanabilir ve makine ile puanlanabilir. Kullanışlık yükselir.  9-Cevaplama sadece işaret ile yapılmaktadır. Bu uygulama zamanını kısaltır. Uygulama zamanının kısa oluşu cevaplayıcının dikkatinin dağılmadan cevaplamayı tamamlamasına olanak verir.

106 Çoktan Seçmeli Testlerin Özellikleri -3
 10-Çoktan seçmeli testlerde okuduğunun anlama ve okuma hızı gibi bir değişken de işe karışır. Yeterli zaman verilerek bu değişkenlerin etkisi giderilebilir.  11-Maddeler açık, yalın ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır. (İstisnası okuduğunu anlama ve hız testlerinde mümkündür.)

107 Çoktan seçmeli testlerin
Avantajları Kapsam geçerliği yüksektir.  Güvenirlik yüksektir.  Puanlama objektiftir.  Uygulanması ve puanlaması kolaydır.  Her öğretim düzeyinde uygulanabilir.  Kalabalık gruplara uygulanabilir. Sınırlılıkları  Üst düzey davranışları ölçemez.  Hazırlanması zordur. Uzmanlık gerektirir.  Şans başarısı vardır.  Okuma hızı işe karıştığından dolayı geçerliği düşürür.

108 EŞLEŞTİRMELİ TESTLER :
çoktan seçmeli testlerin farklı bir biçimidir.  İki bölümde verilen bilgiler, ifadeler, numaralar, kelimeler,semboller eşleştirilir.  Öğrencilerin bilgiler, nesneler,olaylar hakkındaki ilişki kurma güçleri ölçülür.

109 Eşleştirmeli testlerin etkin bir biçimde kullanımı için:
 1-Cevap seçenekleri soru sayısından fazla olmalıdır.sorunun şansla cev aplanması zorlaşır.  2- kim?, Nerde?, nasıl?, ne zaman? Gibi soruların cevabını gerektiren bilgilerin ölçülmesinde etkilidir.  3- sorular ve seçenekler iki kolonda düzenlenmelidir.  4- madde kökleri ile seçeneklerin uzunlukları ve anlatım biçimleri benzer olmalıdır.  5- seçenekler belli bir sıraya ve düzene göre verilmelidir.

110 YENİ - ÇAĞDAŞ ölçme araç ve yöntemleri
1- PERFORMANS DEĞERLENDİRME 2- PORTFOLYO DEĞERLENDİRME 3- ÖZ DEĞERLENDİRME ve AKRAN DEĞERLENDİRME 4- RUBRİK 5- PROJE 6- ÖDEV

111 1- PERFORMANS DEĞERLENDİRME
 Performans değerlendirme öğrencilerin bilgi ve becerilerini kullanarak oluşturdukları çalışma ürünlerin ya da etkinliklerin değerlendirilmesidir.  Süreç ve ürün birlikte değerlendirilir. Bir değerlendirme yaklaşımın performans dayanıklı olabilmesi için:  1-ürün: makale, deney raporu, inceleme yazısı, özgün bir hikaye….  2-gözlenebilir bir performans (ürün-süreç)  3-üst düzey düşünme süreci  4-sosyal beceriler ve grup çalışması  5-disiplinler arası geçişin ve bilgi alışverişin sağlanmış olması gerekir.

112 performans testlerinin özellikleri ve sınırlıkları
 Diğer ölçme araçlarından daha fazla objektif, güvenilir, geçerli sonuçlar verir. (psikomotor davranışların ölçülmesinde)  Becerilerdeki yeterliği ve ihtisaslaşmayı ölçer  Öğrenme eksiklerin tespitini ve düzeltilmesi açısından önemlidir.  Öğrencinin zayıf ve güçlü yanlarını tahlil etme imkanı verir.  Psikomotor davranışları doğrudan doğruya ölçme imkanı verir. Sınırlıkları  Hazırlanması zor ve zaman alır.  Değerlendirmesi subjektiftir.  Uygulanması zaman alır.

113 Neler Performans Ödevi Örnekleri Olabilir?
Bir gazeteye makale yazma, Bir oyun düzenleme / planlama Bir tiyatro oyununa eleştiri yazma, Bir oyun için sahne ve kostüm hazırlama, Bir ev planı çizme, Bir müzik parçası çalma, Bir dans sergileme, Yörelerini tanıtan bir turistik broşür hazırlama, Mahallelerinin bir haritasını, krokisini çizme vb.

114 Performans Ödevi (Örnek)
Sınıf: 2 Süre: 1 saat Araç ve gereç: Çalışma kâğıtları, makas, yapıştırıcı. Görev: Size bazı canlıların resimleri ile bunların yuvalarının resimleri verilmiştir. Bu canlılarla yuvalarını eşleştirin. Yapacaklarınız; Birinci çalışma kâğıdındaki (Çalışma Kağıdı-1) canlıların ve yuvalarının resimlerini kesin. İkinci çalışma kâğıdındaki kutucukların her birine bir canlı ile yuvasının resmini yapıştırın. Aşağıdaki boşluğa canlıların neden yuvaya ihtiyaçları olduğunu yazın. ……………………………………………………………………………………………… Canlıların yuvaları olmasaydı neler olurdu? Açıklayın. ……………………………………………………………………………………………...

115 Portfolyo (bireysel gelişim dosyaları)
 Her öğrencinin çalışmalarını koyacağı bir dosya vardır.  Öğrencilerin dönem başından itibaren yaptıkları çalışmalar kronolojik sıraya göre bu dosyaya yerleştirilir. (bu çalışmalar sınav sonuçları, proje veya ev ödevleri, sınıf içi etkinlik belgeleri, diğer öğrencilerin, öğretmenlerin ve öğrencinin velisinin görüşleri olabilir.)  Bireysel değerlendirme aracıdır.

116

117 PORTFOLYO NEDİR? Öğrencinin bir bütün
olarak gelişim ve öğrenme süreci ile ürünlerini gösteren, aynı zamanda değerlendirilmesini de sağlayan sistemli ve amaçlı olarak oluşturulmuş gelişim dosyalarıdır. NE DEĞİLDİR? -Öğrencinin yaptığı çalışmaların bir araya getirildiği herhangi bir çalışma dosyası değildir. Öğrenciyi başarılı/başarısız olarak sınıflandırmayı sağlayan bir araç değildir. Öğrencilerin özelliklerini birbirleri ile karşılaştırmak amacıyla oluşturulmuş araçlar değildir.

118 Portfolyo (bireysel gelişim dosyaları) ‘nun yararları
 Öğrenci merkezlidir. Öğrenci kendisi hazırlar.  Öğrencinin okul dışındaki faaliyetleri ve çok yönlü gelişimi hakkında ayrıntılı bilgi sağlar.  Öğrencilerin nasıl düşündüğünü, nasıl çalıştığını ve ne kadar öğrendiğini ayrıntılı şekilde gösterir.  Öğrenci hakkında daha gerçekçi değerlendirme ve bilgi sağlar.  Öğrencilerin ilgilerini, ihtiyaçlarını, yeteneklerini, zayıf ve güçlü yanlarının belirlenmesini sağlar.  Öğrenciler kendi bilgi ve becerilerinin farkına varır ve öğrenme sürecinde daha iyi motive olmalarını sağlar.  Öğretmen – öğrenci arasındaki etkileşimi sağlar.

119 Portfolyo (bireysel gelişim dosyaları) ‘nun sınırlılıkları
 Öğrenci sayısının az olduğu sınıflarda etkilidir. Dosyanın incelemesi uzun zaman aldığından kalabalık sınıflarda tercih edilmez.  Her çalışmaya ait dosya oluşturulacağından zaman alıcı ve maliyetlidir.  Aynı zamanda dosyalama için okulda fiziki yer müsait olması gerekir.

120 Öğrenci ürün dosyalarında,
Öğrenci ürün dosyalarının ne olduğunu ve öğrencilerin ne yapmaları gerektiğini anlamayı sağlayacak açıklamalar, Öğrencilerin taslak halinde ya da bitmiş ürünleri, ödevleri, fotoğraflar, resimler, Grup ödevleri ve projeler, Öğretmen anekdotları, Öğretmen kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları, Öğrencilerin tekrar yapmak/geliştirmek istediği ödevler, Ödevlerin içinden seçtiği örnekler yer alabilir.

121 Portfolyo oluşturma süreci
4. SONUÇ 1. TOPLAMA 3. YANSITMA 2. SEÇME

122 4-Her bir çalışmanın ve öğretmen kaydının üzerine TARİH yazılması 1-Hangi çalışmaların toplanacağına ve hangi özelliklerin gözleneceğine karar verilmesi TOPLAMA 2-Öğrencilere çalışmalarının bir dosyada toplanacağının açıklanması ve çalışmalarını saklama konusunda teşvik edilmesi 3-Her öğrenci için sınıfta çalışmalarının toplanacağı ayrı bir kutu, dosya vb. oluşturulması

123 Öğrenci seçimini kendi başına veya öğretmenin rehberliğinde
yapabilir Portfolyonun türüne ve öğretmenin koyduğu koşullara bağlıdır SEÇME Süreci yansıtan portfolyolarda öğretmenin belirlediği konuları/gelişim alanlarını yansıtan çalışmaların seçilen örnekleri, öğrenme/gelişim sürecini yansıtacak şekilde yer alır. Ürünü yansıtan portfolyolarda öğretmenin belirlediği konular ile ilgili ortaya çıkan ürünler arasından seçilenler yer alır.

124 YANSITMA portfolyoyu herhangi bir çalışmadan ayıran en önemli aşamadır.bbu aşamada öğrenci, -Portfolyaya seçtiği her bir çalışmayı niçin seçtiğini açıklar -Çalışmalarını yaparken geçirdiği süreci ve bu süreçte öğrendiklerini anlatır -Kendi başarısını görür, bunu ifade eder ve değerlendirme sürecine katılır

125 Bu aşamada öğrenci, “bu çalışmayı niçin yaptık?” sorusunu yanıtlar
SONUÇ Bu aşamada öğrenci, “bu çalışmayı niçin yaptık?” sorusunu yanıtlar Okulda yaptığı çalışmalarla öğrendikleri arasında somut bağlar kurar. Tamamlanan portfolyo çalışmalarının öğrenci tarafından sınıf arkadaşları, öğretmeni ve ailesinden oluşan bir gruba sunumu yapılmalıdır. Portfolyonun sunumu, öğrencinin çalışmalarına önem vermesini sağlar ve kendine olan güvenini artırır.

126 PORTFOLYO TÜRLERİ BEN KİMİM? PORTFOLYOSU ÇALIŞMA PORTFOLYOSU GRUP PORTFOLYOSU Öğrencinin yaşamını anlatan resimler, fotoğraflar, teyp ve video kayıtları Sanatsal çalışmalar Öğrenci hakkında ana-baba, arkadaş, öğretmen görüşleri Öğrencinin kendisiyle ilgili yargıları Okul çalışmalarından örnekler Öğretmen kayıtları Gelişim testlerinin sonuçları Ana-baba görüşleri Arkadaş görüşleri Öğrencinin çalışmaları hakkın- da kendi düşünceleri Belirli bir konuda grubun her üyesinin güçlü yanlarını gösteren çalışmalar Grup üyelerinin çalışmaları hakkındaki düşünceleri Öğretmen, arkadaş ve veli görüşleri

127 PORTFOLYO TÜRLERİ ÖĞRETMEN PORTFOLYOLARI SINIF PORTFOLYOSU OKUL PORTFOLYOSU Sınıfça yapılan projeler Gösteriler ve geziler Sınıfa gelen ziyaretçiler Öğretmen, veli ve öğrencilerin sınıfa yazdığı mektuplar Sınıfın sloganı, şiiri, öyküsü, logosu, resmi ve fotoğrafı Sınıfın, diğer sınıflar ve gelecek sınıflarla ilgili dilekleri ve önerileri Okulun ve okul personelinin tanıtım filmi ya da fotoğrafları Okulca yapılan projeler Törenler, gösteriler Geziler Okula gelen ziyaretçiler Okulda düzenlenen eğlenceler Alınan ödüller Okul diploması Öğrenci iken yaptığı çalışmalara ait örnekler Öğrencilerinin yaptığı çalışmalara ait örnekler Örnek ders planları Varsa alınan ödüller, katıldığı kurslara ait belgeler Öğrencilik ve öğretmenlik hayatına ait fotoğraflar, anektodlar

128 ÖZ DEĞERLENDİRME (kendini değerlendirme)
 Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesidir.  Gelecekte üzerinde çalışacakları konularda başarılı olmayı sağlayacak, kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine yardımcı olan bir yaklaşımdır. -Öğrencilerin kendi katılımlarını, süreçlerini ve ürünlerini değerlendirmeleridir. -Öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl yaptıklarını değerlendirmelerini gerektirir.

129 Öğrencinin Kendini Değerlendirmesinin Avantajları
Öz değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder. Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir parçası oldukları duygusunu verir. Öğrencilerde motivasyonu artırır. Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk almaları yönünde cesaretlendirir. Kendilerine dışarıdan bakma yetisi geliştirir.

130 Öz Değerlendirme (Örnek-1)
Problemin yönergesini anladım.___ Probleme bir cevap buldum.___ Bu problemi bir başkasına açıklayabilirim.___ Bu problemi çözerken zevk aldım.___ Bu problem çok zordu.___ Bu problem çok kolaydı.___ Bu problem tam bana göreydi.___ Daha önce böyle bir problem hiç görmedim.___ Bu problem bana çözdüğüm başka problemleri hatırlattı.___ Böyle başka problemler de çözmek isterim.___ 1: Evet : Emin Değilim : Hayır

131 Öz Değerlendirme Formu (Örnek-2)
Adı ve Soyadı: Tarih: Sınıfı: No: Bu çalışmada neler yaptım? …………………………………………………………………………………… Bu çalışmadan neler öğrendim? …………………………………………………………………………………… Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler? Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler? Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım:

132 Akran Değerlendirme Akran değerlendirme, gruptaki öğrencilerin belli ölçütler çerçevesinde birbirlerini değerlendirme sürecidir. Akran değerlendirme, öğrencilerin kendilerine olan güvenlerinin artmasını sağlar. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri de gelişir. Değerlendirmeye temel oluşturan beceri ve ölçütlerin saptanması konusunda öğrenciye bakış açısı sağlar.

133 Akran Değerlendirme (örnek)
Grup toplantılarına katılım düzeyi___ Grup toplantılarındaki katkı düzeyi___ Toplantı dışındaki zamanlardaki katkı düzeyi___ Yeni fikirler önerme___ Önerilen fikirlerden yararlı şeyler çıkarma___ Görevleri yerine getirme___ Grup iklimine katkıda bulunma___ 5 = Grubun geri kalanından çok yüksek 4 = Grubun geri kalanından yüksek 3 = Gruptaki diğerleri kadar 2 = Grubun geri kalanından düşük 1 = Grubun geri kalanından çok düşük 0 = Hiç bir etkinlik gözlenmedi

134 Kavram Haritaları Kavram haritaları, temel bir kavram etrafında, bu temel kavramla ilişkili diğer kavramları ve bunların birbiriyle olan ilişkilerini gösteren grafiksel yapılardır.

135 Öğrenciler, Öğretmenleri tarafından verilen kavram adlarını kullanarak, İskeleti oluşturulmuş bir kavram haritasını kullanarak, Kitap veya bir metinde bulunan kavram sözcüklerini kullanarak, Kısmen oluşturulmuş bir kavram haritasını tamamlayarak, Herhangi bir kaynağa bağlı olmadan kendi bireysel bilgilerini kullanarak, kavram haritalarını oluşturabilirler.

136

137 Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric)
Öğrenci performansını tanımlayan ölçütleri içeren ve bu ölçütlerle birlikte farklı seviyedeki performansı puanlamaya yarayan bir araçtır. Dereceli puanlama anahtarı, öğrencilerin sınavlarını, dosyalarını, ödevlerini veya performanslarını değerlendirmek için geliştirilmiş ölçütleri içerir.

138 Dereceleme Ölçekleri (Rubric’ler)
 Dereceleme ölçekleri performans değerlendirmede öğrencileri puanlama amacı ile kullanılan ölçme araçlarından biridir.  Dereceleme ölçekleri, performansı tanımlayan ve herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir araçtır.  Dereceleme ölçekleri, bir ölçme veya etkinliğin tamamının ya da bölümlerinin nasıl puanlanacağının ana hatlarıyla gösterilmesidir.  Başka bir tanımıyla dereceleme ölçekleri; kabul edilebilir ya da edilemez performans sınırlarının öğretmen ve öğrenciler için açıkça belirtildiği kriter grubu ölçeğidir.

139 Dereceleme Ölçekleri (Rubric’ler)
 En kullanışlı dereceleme ölçekleri ölçme ve değerlendirme yapacak kişinin kendi yaptığı dereceleme ölçeğidir.  Dereceleme ölçekleri, öğrencinin bir kavrama ilişkin bilgisini, bir ürünü belirlenen ölçütlere uygun olarak ortaya koyma becerisini, verilen bir görevi yapma sürecinde uyulması gereken aşamalı adımları yerine getirmedeki ustalığını veya verilen bir ödevi yapmadaki yeterlik düzeyini belirlemede kullanılabilirler.  Dereceleme ölçekleri kullanılırken, öğrencilerden beklenen performansların iyi tanımlanması veya sınırlarının iyi çizilmesi gereklidir.

140 Dereceleme ölçeklerini kullanma nedenleri ve avantajları
 1-İyi bir ürünün nasıl olacağı konusunda öğretmen ve öğrenci için açık ve anlaşılır bir tanım verir.  2-Öğrencilerin üstlendikleri görevlerde, görevleri yerine getirmede, ortaya koydukları ürünlerde ve bunların değerlendirilmesinde daha fazla sorumluluk duymalarını veya almalarını sağlar.  3-Öğretmenin öğrenci çalışmalarını veya ürünlerini değerlendirmelerini kolaylaştırır.  4-Öğrencilere, kendi performanslarını değerlendirebilecekleri ölçütler sağlar.  5-İyi ürün veya performansla ilgili ölçütlerin velilere bildirilmesi,çocuklarına yardımcı olmak isteyen velilere kolaylık sağlayabilir.

141 Dereceleme ölçeklerini kullanma nedenleri ve avantajları
 6-Ölçme işleminin objektif ve tutarlı yapılmasını sağlar.  7-Hedeflerin açık ve net olarak belirlenmesini sağlar.  8-Öğrencilerin yaptıkları işteki güçlü ve zayıf yönlerinin görülmesini sağlar.  9-Eğitimde dönüt vermede etkili olur.  10-Öğrenme ve değerlendirme için ortak bir araçtır.

142 Hareketliyken paslaşma Kaleye atış yapma Toplam Genel toplam Hareket
Hedef davranışlar 1 2 3 Temel duruşları yapma Yer değiştirme Top tutma Top sürme Dururken paslaşma Hareketliyken paslaşma Kaleye atış yapma Toplam Genel toplam Hareket gözlenmedi Zayıf 1 Orta 2 İyi 3 Puanlama anahtarı

143 Dereceleme Ölçekleri (Rubric’ler)
Holistik (bütüncül) rubrik Öğrencilerin başarılarının bir bütün olarak değerlendirildiği , süreçten çok ürünle ilgili olan rubrik. Öğrencilerin yaptığı işin sonucuna puan verilir. Analitik rubrik Bir ürün ortaya konulurken etkili olan süreçle ilgilidir. Süreçteki performansın puanlamasına yöneliktir.

144 Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği
Ölçütler 4 Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. Olaylar arsında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama yapılmadı. 3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi. 2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı. 1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler var.

145 Harita İçin Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı

146 Dereceli Puanlama Anahtarının Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler
Dereceli puanlama Anahtarlarında çok genel ölçütler kullanılmamalıdır. İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir. Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir. Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır. Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır. Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir. Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir. Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır. Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin belirlenmesi sürecine öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.

147 Dereceli Puanlama Anahtarları Ne Tür Etkinliklerin Değerlendirilmesinde Kullanılır?
Sözel projeler (sınıf tartışması, rol oynama, görüşme, sözel sunular, hikaye, anlatma, münazara vb.) Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür hazırlama, poster hazırlama, gazete çıkarma vb.) Deney raporları, grafik çizme, problem çözme, proje hazırlama vb. Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup, dilekçe, hikaye, kompozisyon yazma) Sanatsal çalışmalar

148 Ödev Ve Projeler  Tanım: Öğrencilerin soru veya konuları ders dışında kendi çabalarıyla çözmesi / araştırması; bir inceleme yaparak sonucunu rapor halinde yazabilmesi; bir konuyu derinlemesine araştırması; araştırma, bağımsız çalışma, yaratıcı düşünme, farklı kaynaklar kullanabilme, yardım alma becerilerinin geliştirilmesi; uygulama ve üst düzeydeki davranışların geliştirilmesi ve ölçülmesi vb. amacıyla kullanılan araçlardır.

149 ödev ve projelerin özellikleri
 1-Özellikle grup ödevleri görev bilgiyi paylaşma, görev alma, yardımlaşma dayanışma, sorumluluk alma, eleştiri ve özeleştiri yapma, empatik düşünme, hesap verme vb. davranışların geliştirilmesi ve ölçülmesi için uygundur.  2-Ödev-projelerin öğrencilerin kendileri tarafından yapılıp yapılmadığının kontrolü zordur.Bu nedenle önlemler alarak kullanmak, kontrolü sağlamak yararlı olabilir.  3-Verilen puanların geçerliği düşüktür.  4-Puanlama güvenirliği düşüktür. Öğretmen kanıları işe diğer sınav türlerinde daha fazla karışmaktadır. Bu yönüyle yazılı sınavlara benzer.  5-Öğrencilere verilen konu veya soruların güçlüklerin ayarlamak zordur. Bu nedenle verilen puanlarla öğrencileri karşılaştırmak da zordur.  6-Derste öğrenilen-öğretilen davranışların ölçülmesi için uygun bir yöntem değildir.

150 Ödev ve Projelerin Uygulamada Dikkat Edilecek Noktalar
 1-Her öğrenciye ya da gruba farklı konu veya soruların verilmesi amaca daha fazla hizmet edebilir.  2-Ödev veya projeler öğrencilerin ilgilerine göre dağıtılırsa veya kendilerinin seçmelerine izin verilirse beklenen faydanın sağlanma olasılığı artar.  3-Verilen konular öğrencilerin üstesinden kalkabilecekleri bir güçlükte olmalıdır.  4-İnceleme/araştırma amacıyla yararlanabilecek muhtemel kaynaklar ve bulunabilecekleri yerler belirtilmelidir.  5-Konunun kapsamı açıkça belirtilmeli, sınırlan çizilmelidir.  6-Puanlama bir anahtara göre yapılmalıdır. Bu nedenle bir anahtar hazırlanmalıdır.

151 Örnek Proje Konusu Kendinizi yurt dışından ülkemize göç etmiş birisi olarak kabul edin. Bir dönem boyunca bu konumdaki bir kişi olarak duygu ve düşüncelerinizi anlatan bir günlük tutun. Geldiğiniz ülkeyi tanıtan bir sergi hazırlayın. Geldiğiniz ülke ve ülkemizi … açılarından karşılaştırın. Tüketici tercihlerine ilişkin bir oylama yapın, sonuçları grafikle ifade edin, sonuçları tartışın. Yörenizi tanıtan bir turistik broşür hazırlayın. Mahallenizin bir haritasını çizin.

152 Kontrol listeleri Davranış Evet Hayır 1.Aday oturma pozisyonunu
 İşin yapılma sırasında nelerin, hangi sırada ve nasıl yapılacağını gösterir.  Ölçülecek performansın en önemli özelliklerini içerir.  Öğretimin etkililiğini artırmayı hedefler.  Gözlenecek ve ya ölçülecek davranışın var olup olmadığını “evet /hayır”, “yeterli/yetersiz” ve ya “geçer/kalır” seçenekleriyle belirlemek için kullanılır. Davranış Evet Hayır 1.Aday oturma pozisyonunu ayarlıyor mu? 2.Aday aynaları ayarlıyor mu? 3.Aday vitesi boşa alıyor mu? 4.Aday motoru çalıştırıyor mu? 5.Aday kalkış işareti veriyor mu? 6.Aday vitesi değiştiriyor mu? 7.Aday el frenini indiriyor mu?

153 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler
Ölçme Sonuçlarının Düzenlenmesi 1) Puanların sıraya konulması: 2) Puanların grafikle gösterilmesi: 3) Betimleyici istatistiklerin hesaplanması: a) Merkezi yığılma ölçüleri: 1) Tepe değer (mod): 2) Ortanca (medyan): 3) Aritmetik ortalama b) Merkezi dağılım ölçüleri: 1) Dizi genişliği (Ranj): 2) Çeyrek kayma: 3) Standart kayma (sapma) ve varyans:

154 PUANLAR ÜZERİNDE İŞLEM YAPILMASI
PUANLARIN BÜYÜKLÜK SIRASINA KONULMASI  Bir testten elde edilen öğrenci puanları, büyükten küçüğe yada küçükten büyüğe doğru sıralanmadıkça, onlardan bir anlam çıkarmak güçtür.  Örneğin 16 kişilik bir sınıfın Tarih testinden aşağıdaki puanları aldıklarını düşünelim 74, 55, 66,96, 44,66,23, 44, 71, 50, 41, 83, 19, 33, 69, 66 (Tablo 1)  Bu haliyle yukarıdaki puanlardan, sınıfın ortalama başarısını, bir öğrencinin sınıf arkadaşlarına kıyasla başarı gibi hususlarda çok kaba da olsa herhangi bir fikir edinmek imkansızdır.  Bu puanların aşağıdaki gibi sıralanması gerekmektedir. Tarih testi puanlarının sıralı dağılımı 19, 23, 33,41, 44, 44, 50, 55, 66, 66, 66, 69, 71, 74, 83, 96 (Tablo 2)

155 Örnek Veri Puanların sıraya konulması ve frekansla ifade edilmesi

156 Puanların grafikle gösterilmesi

157 Puanlara Ait Histogram

158 Frekans Dağılımının Hazırlanması
 19, 23, 33,41, 44, 44, 50, 55, 66, 66, 66, 69, 71, 74, 83, 96  Frekans dağılımı, test puanlarının nasıl bir dağılım gösterdiğini ve her puanın kaç kez tekrarlandığını gösterir.  Tarih testi puanlarının Sıralı frekans dağılımı Puan f 19 1 44 2 69 96 23 50 71 33 55 74 41 66 3 83

159 Örnek 80,80,75,75,74,71,68,68,68,68,68,67,67,66,66,66,64,64,62,62,62,60,60,58,58,57,57,56,56,55,55,54,54,52,52 ,52,50,50,48,48 Elimizde büyükten küçüğe sıraladığımız puanlar (veriler) var diyelim Biz bunları frekans dağılımını yaparak tabloda gösterelim Puan Frekans 80 2 60 75 58 74 1 57 71 56 68 5 55 67 54 66 3 52 64 50 62 48

160 ARİTMETİK ORTALAMA Aritmetik ortalama bütün ölçümlerin toplamının ölçüm Sayısına bölünmesiyle elde edilir. aritmetikortalama :ölçümlerin toplamı/kişi sayısı Örnek Soru : Bir sınıftaki 5 öğrenci matematik dersinden 40, 60, 75, 95 ve 80 puanları almışlardır.Bu öğrencilerin aldıkları puanların aritmetik ortalaması kaçtır? Çözüm aritmetik ortalama: / 5 :70

161 Not : ölçme ile değerlendirme arasındaki farklar
Ölçmede gözlem yapılır Ölçme işlemi nicelik belirlemeyi ifade eder. Her zaman objektif olmalı Ölçme değerlendirmenin temelidir. Ölçme bir betimleme işidir. Değerlendirme Değerlendirmede yorum ve yargıya varılır Değerlendirme nitelik belirlemedir Sübjektiftir. Ölçme işlemini de kapsayan bir süreçtir Bütün değerlendirmeler ölçme sonuçlarına dayanmalıdır.

162 DEĞERLENDİRME NEDİR? TÜRLERİ NELERDİR?
Ölçme bir betimle işidir. Değerlendirme ise bir yargılama işidir ve iki şeyin karşılaştırılmasına dayanır. Değerlendirme, ölçümlerden bir anlam çıkarmak ve ölçülen nesneler hakkında bir değer yargısına ulaşmaktır. Yani ölçme sonuçlarını bir ölçütle kıyaslayarak nesne hakkında karar vermeye,yargıda bulunmaya denir.

163 Değerlendirmenin basamakları:
I. Ölçme II.Ölçüt (Değerlendirmeye dayanak sağlayan ölçme sonuçları) III. Karar

164 Değerlendirme yapılabilmesi için kesinlikle 3 unsurun bulunması gerekir.
Mutlaka bir ölçme sonucu Mutlaka bir ölçüt Karşılaştırma ve yargıya varma işi bulunması gerekir.  Örneğin; Bir öğrenci sınavdan 85 alsın. Öğrencinin 85 aldığının belirlenmesi bir ölçme işlemidir.Sınıf geçme notu 70 olsun. Buradaki 70 bizim ölçütümüzdür.Öğrencinin aldığı puanı ölçütle kıyaslayarak öğrenci hakkında karar verirsek, geçme notu 70 iken 80 alan öğrenci sınıfı geçmiştir, dersek bir değerlendirme yapmış oluruz.

165 Değerlendirme için mutlaka ölçüt olmalı
Değerlendirme kesin olarak bir ölçme sonucu ile bir ölçüt gerektirir. Ölçütsüz değerlendirme olmaz. Ölçüt, ya önceden belirlenmiş bir standarttır ya da gruba bağlı çıkarılmış bir puandır. Matematik dersinden geçmek için 50 almak gerekmektedir. Takıma alınmak için boy uzunluğunun 1.90 m olmalıdır. Sınava girenlerin %20 si başarılı sayılacaktır İlk 20 kişi işe alınacaktır. Grubun ortalama başarısı gibi

166 Bu tanıma göre değerlendirme, bir gözlem ya da ölçme sonucu ile bir ölçütü gerektirir.
Ölçüt, değerlendirilecek grubun başarı durumu bilinmeden önceden belirlenirse, buna mutlak ölçüt adı verilir. Ölçüt, grubun ortalama başarısı gibi, grup başarısına dayalı olarak belirlenen bir norm ise bağıl ölçüt adını alır. Mutlak ölçüte göre yapılan değerlendirmelere mutlak (ölçüte dayalı), bir norm ya da bağıl ölçüte göre yapılanlara bağıl (norma dayalı), değerlendirme denir.

167

168 MUTLAK (hedefe dayalı) DEĞERLENDİRME
Mutlak değerlendirmede, kullanılan ölçütler daha önceden değişmez standartlar olarak belirlenmiştir. Sınıftaki diğer öğrencilerin puanları göz önüne alınmaz. Her öğrenci bağımsız olarak değerlendirilir.

169 Mutlak Değerlendirme Nedir?
Yapılan bir sınavda “100 tam puan üzerinden 50 ve üstünde puan alan öğrenciler başarılı sayılacaktır” dediğimiz zaman, 50 puan mutlak bir ölçüt olarak alınmıştır. Buna göre, Ölçüt grup dikkate alınmadan, önceden kesin olarak belirlenmiş ise, Mutlak Ölçüt, bu ölçüte göre yapılan bir değerlendirmelere “mutlak değerlendirme” adı verilir.

170 Bu tür değerlendirmede;
Mutlak ölçütler, önceden belirlenmiş değişmez standartlardır. Öğrencinin başarısı başka öğrencilerin başarısından bağımsız düşünülmektedir. En çok kullanılan yöntem, ham puanların mutlak başarı yüzdelerine çevrilmesi ve bu yüzdelerin karşılığı olan harf ve sayıların verilmesidir.

171 Bağıl Değerlendirme (norma dayalı):
Ölçüt gruptaki diğer kişiler tarafından etkilenir. Bir sınava belli sayıda kişi alınacaksa bağıl değerlendirme yapılır.

172 Örnekler: Not: Çan eğrisi uygulamaları bağıl değerlendirmedir.
 100 metre yarısını ilk üçte tamamlayanlar madalya alacaklar.         KPSS, ÖSS gibi sınavlar.        Sınıf ortalamasını üzerinde not alanlar başarılı olur.         %10 başarı dilimine giren öğrenci ücretsiz okumaya hak kazanır.   Not: Çan eğrisi uygulamaları bağıl değerlendirmedir.

173 1. Tanıma-Yerleştirmeye Yönelik (Diagnostik) Değerlendirme:
Bu değerlendirme öğretimin başında yapılır ve şu amaçlar güdülür. Öğrencilerin belli kurs, ders ya da ünitenin ön koşul niteliğindeki giriş davranışlarına sahip olma derecesini belirleme, İlgili kursun geliştirmeyi düşündüğü davranışlardan öğrencilerce önceden edinilenler olup olmadığını belirlemek, Bu belirleme sonunda, öğretimin başlangıç noktasını saptamak, Öğrenciyi ilgili programa yerleştirmek ve öğretimi öğrencinin düzeyine göre ayarlamak mümkün olur. ÖĞRENCİLERİN GÜÇLÜ VE ZAYIF YANLARINI BELİRLEMEK İÇİN NOT VERME AMACI TAŞIMAZ. Bu değerlendirmede verilen sayısal değerler pek anlam taşımaz.

174 Tanıma-Yerleştirmeye Yönelik (Diagnostik) Değerlendirme TÜRLERİ
Hazır bulunuşluk testleri Muafiyet sınavları Seviye tespit sınavları Özel ve genel yetenek testleri Seçme testleri Tanıma testleri Yerleştirme testleri

175 2. Biçimlendirme-Yetiştirmeye-İzlemeye Yönelik (Formatif) Değerlendirme
Bu değerlendirme bir ünite veya dönemin ortasında yapılır. Bu değerlendirmenin amacı, öğretime devam ederken her bir ünitedeki öğrenme eksikliklerini ve güçlüklerini belirlemek, bu eksik ve güçlüklerin giderilmesi için her öğrenciye ayrı ayrı önerilerde bulunmaktır. Bu tür değerlendirmelerde amaçlardan biri de öğrencilerden geribildirim almaktır. Öğrenciye verilen notların amacı öğrencinin durumunu ortaya koymak içindir. İlgili ünitenin önemli tüm öğelerini kapsamalıdır. NOT VERMEK İÇİN DEĞİL

176 Biçimlendirme-Yetiştirmeye-İzlemeye Yönelik (Formatif) Değerlendirme türleri
İzleme testleri Formatif testler Ünite testleri gibi

177 3. Değer Biçmeye- DÜZEY BELİRLEMEYE Yönelik (Summatif) Değerlendirme:
Genellikle öğretim devresi sonunda, bazen öğretim devresi içinde; programın öngördüğü hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığına bakılarak, öğrenci öğretmen ve programa ilişkin yargılama işidir. Öğrenciye verilen not önemlidir. (Başarı testleri gibi) DURUM MUHASEBESİNE , ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ GEÇTİ-KALDI BAŞARILI-BAŞARISIZ BAŞARI NOTU VERMEK

178 Değer Biçmeye- DÜZEY BELİRLEMEYE Yönelik (Summatif) Değerlendirme türleri
Düzey belirleme testleri Final (bitirme testi) sınavları Vize sınavları Ara sınavlar Erişi testleri Başarı testleri Uzmanlık testi