DEĞERLER EĞİTİMİ HİJYEN VE SAĞLIKLI YAŞAM Hazırlayan : İrfan KARA

... konulu sunumlar: "DEĞERLER EĞİTİMİ HİJYEN VE SAĞLIKLI YAŞAM Hazırlayan : İrfan KARA"— Sunum transkripti:

1 DEĞERLER EĞİTİMİ HİJYEN VE SAĞLIKLI YAŞAM Hazırlayan : İrfan KARA
Hasbahçe İlköğretim Okulu Müdürü

2

3 Hijyen Nedir? Sağlıklı bir yaşam sürmemize engel olabilecek ortamlardan ko-runmak için yapılan tüm uygula-malar ve temizlik işlemlerinin geneline hijyen denir.

4 Sağlığı korumanın birinci koşulu ve kuralı temizliktir.

5 Kişisel Hijyen Kuralları
Sağlığın korunması, geliştiril-mesi, sürdürülmesi, sağlık için yararlı davranış ve uygulama-ların yapılmasına kişisel hijyen kuralları adı verilir.

6 Temizlik sağlık getirir.

7 Temiz insan, toplum içinde sevilir ve sayılır
Temiz insan, toplum içinde sevilir ve sayılır. Temiz insanın hastalıklara karşı direnci yüksektir.

8 Tuvaletten sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce ellerin yıkanması bir alışkanlık olmalıdır.

9 Her gün yapılan işler arasında banyo yapma bir başka temizlik uygulamasıdır.

10 Temizliğin sadece görünür kirlenme olduğunda yapılması yeterli değildir.

11 Uykudan uyanınca yüzün yıkanması, çamaşırların değiştirilmesi, gündelik temizlik uygulamalarıdır.

12 Banyo süngerleri, lifleri, diş fırçaları, el ve ayak temizliği ile vücut temizliğinde kullanılan fırçalar, tırnak makası ilk akla gelen kişisel temizlik araçlarıdır.

13 Su ve sabun olmadan temizlikten bahsetmek olası değildir.

14 Kişisel temizlik araçlarınızı başkalarıyla paylaşmamayı alışkanlık haline getiriniz.

15 GIDA HİJYENİ VE TEMİZLİK

16

17 Güvenilir Gıda Nedir? Güvenilir gıda; temiz, bozulmamış ve içinde sağlığa zararlı maddeler bulundurmayan gıdadır.   Gıdaların çeşitli koşullarda kirlenmesi, gıda güvenliğini tehdit etmekte ve böylece gıdaların sağlığımızı bozucu hale gelmesine neden olabilmektedir.

18 Gıda Konusunda Temizlik Ve Hijyen Nedir?
Gıdaların kirlenmesini ve sağlığa zararlı hale gelmesini önlemek için gıdaların, satın alımından tüketimine kadar geçen tüm aşamalarında temizlik ve hijyen kurallarına uymamız gerekmektedir.

19 Gıda Konusunda Temizlik Ve Hijyen Nedir?
Temizlik; gıdanın ve gıda ile temas eden yüzeylerdeki görünür kirlerin ortamdan uzaklaştırılmasıdır.

20 Gıdaların Kirlenmesine Yol Açan Etmenler
Gıdaların kirlenmesi; gıdada bulunması istenmeyen her hangi bir şeyin gıdalarda bulunmasıdır.

21 Gıdalarımız 3 Şekilde Kirlenir.
1- Fiziksel Kirlenme; Fiziksel kirlenmeye gıda olmayan yabancı maddeler, cam kırıkları, saç, sinek vb. neden olabilir.

22 Gıdalarımız 3 Şekilde Kirlenir.
2- Kimyasal Kirlenme Kimyasal kirlenmeye gıdaların yetiştirilmesi sırasında kullanılan tarım ilaçları, yemek yenilen tabak, çatal vs. gibi araçların iyi durulanmaması nedeniyle üzerlerinde kalan deterjanlar, gıda ambalajında kullanılan özellikle renkli plastikler vb. neden olabilir.

23 Gıdalarımız 3 Şekilde Kirlenir.
3- Biyolojik Kirlenme Biyolojik kirlenmeye en fazla neden olan etmen, gıdaları kirleterek gıda aracılığı ile oluşan hastalıklara ve gıda zehirlenmelerine sıklıkla yol açan bakterilerdir.

24 Bakteriler Ve Özellikleri
 Bakteriler gözle görülmeyen minik canlılardır. Her yerde yaşayabilirler (gıdaların çoğunda, derimizin üze-rinde, tırnaklarımızda, saçlarımızda ve her türlü yüzeyde). Çoğu bakteri, bize zararlı olmayabilir. Ancak gıda-lar ve sağlığımız için esas tehlike, gıdalara bulaştıktan sonra uygun koşullarda üreyerek hastalık yapan bakteriler yani patojen bakterilerdir.

25 Patojen Bakteriler   Patojen bakteriler zararlıdır. Bunlar, sıcak ve nemli ortamda açıkta uzun süre bırakılan besinlerde hızla üreyerek gıdaların sağlığımızı bozucu hale gelmesine neden olurlar. Bakteriler o kadar minik canlılardır ki ancak 2000 tanesi yan yana geldiğinde bir toplu iğne başı büyüklüğüne ulaşırlar

26 Bakteriler Nasıl Ürer?  Bakteriler uygun koşullarda hızla ürerler ve tek bir bakteriden 7 saat içinde 2 milyon, 12 saat içinde 1 milyar bakteri oluşur

27 Bakteriler Nasıl Ürer? Bakteriler oda sıcaklığında hızla ürerler. Bu yüzden beslenme saati için bir gün önceden hazırladığınız yiyecekleri (özellikle et, süt, yumurta ve bunlardan hazırlanmış yiyecekleri) hemen buzdolabına kaldırın. Sakın mutfak tezgahı masasında bırakmayın!!

28 Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Ev dışında, yemekhane, kantin, kafeterya gibi topluca yemek yenilen yerlerde, yiyeceklere bakterilerin bulaşması ve bunların yayılması çok daha kolaydır.

29 Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
 Soframıza gelmeden önce gıdalara çeşitli kaynaklardan zararlı maddeler bulaşabilir ve böylelikle gıdalarımız kirlenir. Bakteriler, gıdalara bulaşabilmeleri için mutlaka bir aracıya gereksinim duyarlar. Bu aracılar, özellikle insanlar ve hayvanlardır.

30 Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Toz, toprak, haşere, kemirgen ve diğer hayvanlar, çöpler, kirli araç-gereçler, yüzeyler ve giysiler de bakterinin gıdalara bulaşmasına yardım eden aracılardandır.

31 -derisindeki ufak yara, kesik ve çatlaklarda,
  İnsan bir çok zararlı bakterinin kaynağıdır. İnsanların; -derisindeki ufak yara, kesik ve çatlaklarda, -saç, sakal ve giysilerinde, -sümük ve tükürüklerinde, -tuvalet sonrası yıkanmamış ellerinde, çok sayıda bakteri bulunur.

32 Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Bakteriler gıdalara “çapraz bulaşma” adı verilen yolla da ulaşabilir. Çapraz bulaşma temiz bir yiyeceğe gıda olmayan ve bakteri içeren etmenlerden bakteri bulaşmasıdır.

33 -kullanılan kirli araç-gereçlerden, -kirli ellerden,
  Çapraz bulaşma yolu ile bakteriler; Yemek hazırlarken; -kullanılan kirli araç-gereçlerden, -kirli ellerden, -doğrama tahtalarından, -mutfak tezgahı, mutfak önlüğünden, -giyilen giysilerden, öksürme ve hapşırmadan kaynaklanan damlayan tükürüklerden de gıdalara bulaşabilir.

34 Gıda Zehirlenmesinden Şüpheleniyorsanız Ne Yapmalısınız?
  Gıda zehirlenmesinin belirtileri mide bulantısı, karın ağrısı, kusma ve ishaldir. Bu gibi durumlarda ishal ve kusmayı artıracak düşüncesiyle hiçbir şey yememek yanlış bir davranıştır.

35 -Yoğurt, pirinç lapası, haşlanmış patates gibi gıdaları yemek ve
  İshali kontrol altına almanın en iyi yolu: -Bol miktarda temiz içme suyu, ayran, taze sıkılmış elma suyu gibi içecekleri tüketmek, -Yoğurt, pirinç lapası, haşlanmış patates gibi gıdaları yemek ve -Dinlenmektir.

36 -Asla o gıdayı yemeyin, tadına bakmayın. Unutmayın:
  Bir gıdanın bozulduğundan şüphe ediyorsanız: -Asla o gıdayı yemeyin, tadına bakmayın. Unutmayın: -Gıda zehirlenmesine yol açan bakteriler gözle görülmez, kokmazlar ve tatları algılanmaz.

37 Mutlaka ailenize, öğretmenlerinize bu durumu bildirin.
  Gıda kaynaklı hastalığa (gıda zehirlenmesine yakalandığınızı düşünü-yorsanız; Mutlaka ailenize, öğretmenlerinize bu durumu bildirin.

38 Kişisel Hijyeni Sağlamak İçin Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

39   Bakterileri bulaştıran en önemli aracılar insanlardır:
Bu nedenle yemek hazırlarken sizin, annenizin ve diğer kişilerin kişisel temizliklerine çok önem vermesi gerekir. Kendinize yemek hazırlamadan önce, yemeğinizi yemeden önce ve sonra mutlaka ellerinizi yıkayın.

40 1-Ellerin dayanabileceği sıcaklıkta suyu aç.
  Ellerimizi en uygun şekilde nasıl yıkamalıyız? 1-Ellerin dayanabileceği sıcaklıkta suyu aç. 2-Bilekleri ve parmak uçlarını iyice sabunla. 3-El parmak aralarını 20 saniye kadar ovuştur. 4-Akan su altında ellerini iyice durula. 5-Temiz bir kağıt havlu veya havlu ile ellerini kurula.

41 Dikkat !! Ellerinizi yıkadıktan sonra asla üstünüze sürerek kurulamayın. Çünkü giysilerindeki bakteriler temiz ellerinize bulaşabilir.

42 Ellerimizi Ne Zaman Yıkamalıyız?
-Dışarıdan eve gelince. -Her yemek öncesi ve sonrasında, -Her tuvalet çıkışında, -Burnumuzu elledikten, öksürüp-hapşır-dıktan sonra, -Çamur, toprak ile oynadıktan sonra, -Parayı elledikten sonra, -Kedi, köpek gibi hayvanları elledikten sonra mutlaka uygun şekilde yıkamalıyız. .

43 Dikkat !! Kişisel temizliğin sağlan- masında , el temizliğinin yanı sıra genel vücut temizliği ve diş temizliği de çok önemlidir. Haftada en az 2 kez yıkanmalı ve dişlerimizi de günde en az 3 defa fırçalamalıyız.

44 Gıda Hijyeni Nasıl Sağlanır?
Gıdalar uygun şekilde saklanmazsa; bozulur, besin öğesi kayıpları oluşur ve sağlığı bozucu hale gelebilir.   Hijyenik bir gıda, temiz, bozulmamış ve içinde sağlığa zararlı maddeler bulundurmayan gıdadır. Açıkta satılan gıdalar hem temiz değildir, hem de uygun koşullarda bulunmadıkları için bozulmuş olabilirler. .

45 Gıda Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gerekli Kurallar?
-Açıkta satılan yiyecekleri satın almayın. -Etiketinde üretim izni olmayan ürünleri satın almayın. -Gıda satın alırken mutlaka etiketindeki son kullanma tarihini okuyun. Son kullanma tarihi yakın olanları ve kullanma tarihi geçenleri satın almayın. .

46 Bunu Unutmayın? Süt, yoğurt, köfte ve yumurta gibi gıdaları mutfak masası tezgahının üzerinde 2 saatten fazla bırakmayın ve hemen buzdolabına koyun. Çünkü bu tür protein içeriği yüksek besinler oda sıcaklığında çok çabuk bozulurlar. .

47 Bunu Unutmayın? Pişmiş, çiğ veya pişirilmeye gerek duyulmadan yenecek gıdaları birbirinden ayrı yerlerde hazırlayın. Böylece çiğ gıdalarda bulunan bakterilerin pişmiş gıdalara geçişini önlemiş olursunuz. Buzdolabının kapağını gereğinden uzun süre açık bırakmayın! .

48 Bunu Unutmayın? Beslenme çantanız ve yiyeceklerinizi kalorifer üstü gibi sıcak yerlerde bekletmeyin. .

49 öğle yemeği yiyiyorsanız
Dikkat !! Okulumuzda öğle yemeği yiyiyorsanız Yemeklerinizin iyi pişirilmiş, -Çatal, tabak ve bardaklarınızın, temiz olduğundan emin olun.. -Olumsuz bir durumla karşılaştığınızda mutlaka okul idaresine şikayette bulununuz. .

50 -Satılan ürünlerin tazeliğinden,
Dikkat !! Okulumuz kantininden alış-veriş yapıyorsanız……. -Satılan ürünlerin tazeliğinden, -Verilen hizmetin temiz ve hijyen kurallarına uygun olduğundan emin olun.. -Olumsuz bir durumla karşılaştığınızda mutlaka okul idaresine şikayette bulununuz. .

51 Dikkat !! Sağlıklı olmak için bunları mutlaka uygulayın…….
-Sebze ve meyveleri bol suda iyice yıkayın. -Yemeklerinizin iyice piştiğinden emin olun. Çünkü yüksek sıcaklıkta ve iyi pişmiş yemeklerde bakteriler kolaylıkla ölür. -Piştikten sonra yemeyeceğiniz yemekleri veya artan yemeklerinizi 2 saatten fazla oda sıcaklığı, tezgah veya yemek masasında bekletmeyin ve derhal buzdolabına kaldırın. •

52 Dikkat !! Sağlıklı olmak için bunları mutlaka uygulayın…….
-Yere düşen yiyecekleri asla yemeyin. -Yere düşen çatal, kaşık vb. kullanmayın. -Çizilmiş, çatlamış veya kırık tabak ve bardakları kullanmayın. -Boş kutu, paket veya çöpleri mutfak tezgahına yada masasına bırakmayın, çöpe atın. -Beslenme çantanızı hiçbir zaman yere koymayın. .

53 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ

54 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Sağlıklı olmak, insan mutluluğunun öncelik taşıyan bir öğesidir. Sağlık genellikle kendiliğinden var olan bir durum olarak algılanır. Oysa sağlıklı olma uğrunda çaba gösterilmesi gerekir. Sağlıklı olma çabası doğum öncesi dönemde başlaması gerekir. Doğal olarak bu aşamada yapılması gerekenler, anne ve babalara düşmektedir.

55 SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ

56 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Olaya nesillerin sağlığı olarak bakıldığında, sağlığın ve sağlıksızlığın nesiller boyunca aktarılabileceği görülür. Anne ve babalar genetik özelliklerinin yanı sıra kendi sağlıklarına gösterdikleri özenle bebeklerine sağlık aktarabileceklerini bilmelidirler. .

57 SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ

58 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Sağlıklı bir yaşam için alınması gereken önlemlerin pek çoğu günlük yaşamımızda uygulamamız gereken küçük ve kolay çabalardan oluşur. Nerede olursa olsun günlük yaşamı düzenleyen bazı temel kuralların bilinerek uygulanması, sağlığın korunmasını ve diğer bireylerle paylaştığımız yaşamı kolaylaştırır.. .

59 YÜRÜMEK VE KOŞMAK SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ

60 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Sağlıklı yaşam kurallardan en önemli olan temizlik, sağlıklı beslenme, bedensel ve zihinsel çalışma, düzenli yaşam, sigara, alkol, uyarıcı ve uyuşturucu maddelerden uzak durma, kazalardan korunma, sorunlarla başa çıkmada doğru ve uygun yöntemler kullanmadır. .

61 SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ

62 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Çoğunlukla günlük çabalarda hedefin mutluluk olduğu varsayılır. Oysa altta yatan asıl neden güvenlik duygusudur. Çünkü hayatta kalmayı sağlayan en ilkel dürtü korkudur ve güvenlik duygusu korkunun yatıştı-rılmasıyla ortaya çıkar. Kendimizi güvende hissedebilmemizin ilk koşulu ise bilmektir. Ancak bildiğimiz şeyi, bildiğimiz kadarı ile kontrol edebiliriz. .

63 SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ

64 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Kendimizi güvende hissedebilmenin ikinci basamağı ise bilginin eyleme dökülmesidir. Bilgimizi davranışımıza yansıtamı-yorsak bu bilgi bizim için huzursuzluk kaynağı olmaktan öteye geçemez.  

65 DÜZENLİ DOKTOR KONTROLÜ SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ

66 SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Kendimizi güvende hissedebilmenin üçüncü basamağı ise paylaşarak çoğaltma, yandaş oluşturmadır. Bunun için bilgimize dayanan doğru bulduğumuz davranışı kurallaştırmaya çalışırız. Toplum içindeki pek çok kural bu yolla oluşmuştur. Zaman içinde altta yatan bilgi evrimleştikçe kurallar da değişecektir. .

67 Kaynak 1. Karaağaoğlu N.(2004): İlkokul Çocukları İçin Sağlıklı Beslenme. (Cengiz Kesici,Biriz Çakır, Yunus Kaplan) Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2. Baysal A. (2002): Beslenme , 9.Baskı, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara 3. Ciğerim N., Beyhan Y. (1994): Toplu Beslenme Sistemlerinde Hijyen, Kök Yayıncılık Ankara 4. Merdol Kutluay T.,Beyhan Y., Ciğerim N.,Sağlam F., Tayfur M.,Baş M., Dağ A. (2000) : Toplu Beslenme Yapılan kurumlarda çalışan personel için sanitasyon/hijyen rehberi, Hatipoğlu Yayınevi , Ankara 5. Bilkent Üniversitesi Sağlıklı Yaşam Önerileri .