YAŞLI BAKIM PERSONELİNDE STRES VE TÜKENMİŞLİK

... konulu sunumlar: "YAŞLI BAKIM PERSONELİNDE STRES VE TÜKENMİŞLİK"— Sunum transkripti:

1 YAŞLI BAKIM PERSONELİNDE STRES VE TÜKENMİŞLİK
Uzm. Hemşire Ayşe KARAHÜSEYİN Narlıdere Huzurevi YBRM, İzmir

2 Sunum Planı Konu ile ilgili yapılan çalışmalar
Stres, stresin nedenleri ve boyutları Tükenmişlik Sendromu ve boyutları Tükenmişliğin nedenleri ve evreleri Tükenmişlik sendromun belirti ve sonuçları Tükenmişlik Sendromunu önleme ve başetme yöntemleri

3 Karı-Koca 25 . Evlilik Yıldönümlerini Kutluyorlardı…

4 Bir anda EVLİLİK PERİSİ ortaya çıktı ve şöyle dedi:
"Sizler 25 yıl evli kaldığınız için ödülü hak ettiniz. Her ikinizin de birer dileğini yerine getireceğim."

5 “Biz evliliğimiz boyunca hep fakir yaşadık ve çok sıkıntı çektik.
Önce kadın söyledi dileğini: “Biz evliliğimiz boyunca hep fakir yaşadık ve çok sıkıntı çektik. Bizi zengin yap.”

6 EVLİLİK PERİSİ elindeki sihirli sopasını salladı
ve her taraf parayla doldu. Sonra erkeğe sordu: “Ya senin dileğin?”

7 "Kendimden 30 yaş küçük bir kadınla evli olmak istiyorum."
Adam önce uzun uzun karısına baktı, sonra dileğini söyledi: "Kendimden 30 yaş küçük bir kadınla evli olmak istiyorum."

8 EVLİLİK PERİSİ elindeki sihirli sopasını salladı ve
“PUUUFFF”

9 Adam Artık 70 yaşındaydı…

10

11 Yapılan Çalışmalar

12 YAŞLI BAKIM HİZMETLERİNDE STRES VE TÜKENMİŞLİK

13 Yapılan Çalışmalar

14 YAŞLI BAKIM PERSONELİ İLE İLGİLİ
ÇALIŞMALAR ???

15 Yurt dışında ülkemize göre daha çok çalışılmış
Yapılan bu sayılı çalışmalar daha çok sağlık personeli ve özellikle hemşirelerle yapılmış Diğer meslek personelin sayısal azlığı Yurt dışındaki uygulamalar - “ Nursing Home” Çalışmaların daha çok tanımlayıcı olduğu dikkat çekmektedir , tükenmişlikle bireysel başetmeye yönelik girişimsel olarak ülkemizde sadece iki çalışma mevcuttur

16 Yoğun Stres Yaşamaktadır !!!
Yaşlı Bakım Personeli Yoğun Stres Yaşamaktadır !!!

17 Stresin Nedenleri Geriatri ile ilgili yetersiz eğitim Yoğun iş yükü
Zaman baskısı Personel yetersizliği Sık personel rotasyonu Ekip içinde yaşanan çatışmalar Yaşlı ailelerinin beklentileri Agresif, saldırgan ve kontrol edilemeyen davranışları olan yaşlılarla çalışmak

18 Stres Nedir ??? Stres, kişinin üzerinde hissettiği baskının, kişide kendi özelliklerine ve yeteneklerine bağlı olarak ortaya çıkardığı fiziksel, ruhsal, zihinsel ve davranışsal tepkidir.

19 STRES Bireyin ruhen ve bedenen baskı altında olması, aşırı gergin ve mutsuz olması şeklinde ifade edilebilir Stres bir süreçtir ve üç boyutta incelenebilir Eustress ( yapıcı ) Orta düzey stres Distress ( yıkıcı ) ve şiddetli distress

20 EUSTRESS VE DİSTRESİN İNDİKATÖRLERİ
( Yapıcı ) DISTRESS ( Yıkıcı ) Şiddetli Psikolojik Korku, heyecan Uyanıklıkta artma Üzüntü Rahatsızlık Karamsarlık Negatif tutumlar yorgunluk Uyku sorunları Sigara-alkol TÜKENMİŞLİK Fizyolojik Nabızda artma Kan basıncında artma Metabolik hormonların salınımında artma Hazımsızlık Konstipasyon Diyare Kilo kaybı/artışı Hipertansiyon Koroner kalp hastalıkları Gastrik problemler Menstrual problemler…

21 Tükenmişliğin Oluşumu
Stresörler İş Stresi TÜKENMİŞLİK

22 İş yerinde kronik stresöre verilen tepkinin sonucunda ortaya çıkan
Tükenmişlik Nedir ??? İş yerinde kronik stresöre verilen tepkinin sonucunda ortaya çıkan psikolojik sendrom

23 Tarihçe Fredeunberg İnsanların aşırı çalışmaları sonucu işlerinin gereklerini yerine getiremez bir duruma gelmeleri anlamını taşıyan duygusal tükenme durumu Genellikle insanlar ile yüz yüze çalışan mesleklerde

24 Maslach “Profesyonel bir kişinin
mesleğinin özgün anlamı ve amacından kopması, hizmet verdiği insanlar ile artık gerçekten ilgilenemiyor olması”

25 Tükenmişliğin Boyutları
Duygusal Tükenme Tükenmişlik Sendromu Duyarsızlaşma Kişisel Başarı Eksikliği

26 Duygusal Tükenme Tükenmişliğin en kritik ve belirleyici boyutudur
Bireyin yaptığı iş nedeniyle aşırı yüklenmesi Tükenmiş olma duyguları olarak tanımlanmaktadır

27 Duyarsızlaşma 1 Bireyin hizmet verdiği kişilere karşı, onların birer birey olduklarını göz ardı ederek duygudan yoksun tutum ve davranışlar sergilemesi 2 Kişi işini teknik anlamda sürdürür 3 Bu durum kişinin işe ilişkin performansına yansır

28 Kişisel Başarı Eksikliği
Sorunların başarı ile üstesinden gelememe Kendini yetersiz görme Birey , yetkin olmadığını düşünür Motivasyonunda düşme yaşar

29

30 Tükenmişliğin Nedenleri
1. Bireysel Nedenler 2. Örgütsel Nedenler

31 Bireysel Nedenler Yaş, cins, eğitim durumu, medeni durum
Stresle başa çıkmada kullanılan yöntemler Kişilik özellikleri Sağlık sorunları İşle ilgili beklentiler Hayır diyememe Empati yapamama Sosyal destek yetersizliği

32 Örgütsel Nedenler Eleman sayısının yetersizliği Aşırı iş yükü
Rol belirsizliği Ekip üyeleriyle çatışma Otonomi yetersizliği İş doyumsuzluğu Nöbet usulü çalışma Yönetim biçimi Ödüllendirmenin yetersiz olması Kariyer olanakların sınırlı olması

33 Tükenmişlik Evreleri Evresi Durağanlaşma Evresi Engellenme Evresi
Şevk ve Coşku Evresi Durağanlaşma Evresi Engellenme Evresi Umursamazlık Evresi

34 Şevk ve Coşku Evresi Yüksek bir umutluluk Enerjide artma
Gerçekçi olmayan boyutlara varan mesleki beklentiler Kişi için mesleği her şeyin önündedir Üstün bir uyum sağlama çabasındadır

35 Durağanlaşma Evresi İstek ve umutlulukta bir azalma
Mesleğini uygularken karşılaştığı güçlüklerden, daha önce umursamadığı ya da yadsıdığı bazı noktalardan giderek rahatsız olmaya başlar Sorgulanmaya başlanan “işten başka bir şey yapmıyor olmak”tır

36 Engellenme Evresi Birey insanları, sistemi, olumsuz
çalışma koşullarını değiştirmenin ne kadar zor olduğunu anlar Yoğun bir engellenmişlik duygusu yaşar.

37 Umursamazlık Evresi Çok derin duygusal kopma ya da kısırlaşma,
Derin bir inansızlık ve umutsuzluk Mesleğini ekonomik ve sosyal güvence için sürdürmekte, ondan zevk almamaktadır İş yaşamı kişi için bir doyum ve kendini gerçekleştirme alanı olmaktan çok uzak

38 Tükenmişlik Belirtileri
Fiziksel Belirtiler Davranışsal Belirtiler Psikolojik Belirtiler

39 Fiziksel Belirtiler Kendini çok yorgun hissetme, halsizlik
Fiziksel olarak enerji kaybı yaşama Sık baş ağrıları Gastrointestinal şikayetler İştahsızlık yada aşırı yeme Uyku bozuklukları Psikosomatik hastalıklar

40 Psikolojik Belirtiler
Duygusal yönden bittiğini hissetme Eleştiriye aşırı hassasiyet Çabuk öfkelenme,abartılı tepki verme Hayal kırıklığı, çökkün duygu durum Karar vermede yetersizlik Ümitsizlik ve çaresizlik Kendini değersiz hissetme Anksiyete, depresyon ve yalnızlık Arkadaşlık gibi pozitif duygulanımlarda azalma

41 Davranışsal Belirtiler
Değişimlere karşı tepki gösterme Çabuk öfkelenme Kurallara uymama Sık sık hata yapma İş yapmada isteksizlik İşleri erteleme ya da sürüncemede bırakma İşe geç gelme ya da işe gelmeme Kaza ve yaralanmalarda artış

42 Davranışsal Belirtiler
Alaycı veya negatif davranışlar gösterme Başarı ve üretkenlikte azalma İlaç, alkol ve sigara kullanımında artış Aile içi şiddet ve arkadaşlardan uzaklaşma Sosyal izolasyon

43

44 Tükenmişliğin Sonuçları
Sağlık durumunda olumsuz değişiklikler Suçluluk duygularıyla birlikte depresyon Psikolojik sorunlar Aile hayatında sorunlar İş performansında düşme Dikkat eksikliği, unutkanlık,

45 Tükenmişliğin Sonuçları
İş doyumun azalması Sık rapor alma İş değiştirme Hizmet kalitesinin düşmesi Personel devir hızında artış

46 Tükenmişliği Önleme ve Baş Etme Yöntemleri
1.Örgütsel düzeyde 2. Bireysel düzeyde

47 Başetme Müdahalesi Kime Yönelik Olmalı?
ETKEN ETKİLENEN ÇEVRE(SD) Ortadan kaldır Gücünü azalt Gücünü artır Etkenden uzak dur Fark ettirme Duyarlılık

48 Örgütsel Yöntemler Hizmet içi ve oryantasyon eğitim programları
Çatışma çözme becerileri eğitimi Stresle baş etme eğitimi Rol ve görevlerin açık ve net olması Destekleyici,adaletli ve katılımcı bir yönetim Performans değerlendirme ve Ödüllendirme Olumlu geribildirim Sosyal aktiviteler ve destek grupları

49 Örgütsel Yöntemler İş rotasyonu Takım çalışması Ulaşılabilir olma
Açık iletişim ortamı Çatışmaların yönetimi Personeli güçlendirme Gelişim için fırsat oluşturma Çalışan çevre koşullarının iyileştirilmesi

50 Bireysel Yöntemler

51 Bireysel Yöntemler Tükenme belirtilerin bilinmesi
Bireysel özellikleri güçlendirme :Atılgan ve proaktif olma, Empati, İletişim ve Problem çözme becerilerini geliştirme Bakış açısının ve düşünce sisteminin değiştirilmesi Zamanı iyi yönetme

52 Bireysel Başetme Yöntemleri
Amaçlarınızı ve önceliklerinizi tekrar gözden geçirin Kendinizi gözleyin Gerçekçi hedefler belirleyin Yavaşlayın Destek Alın Gereksiz stresten kaçının Stresöre uyum sağlayın Değiştiremeyeceğiniz şeyleri kabul edin

53 Yaşam Tarzı Değişikliği
“Hayır” diyebilmek Olumlu düşünmek Kendini tanımak Sağlıklı yaşam : beslenme, uyku, egzersiz Eğlence ve gevşeme Dinlenme molası, tatile çokma Kitap okumak , günde 5 dakika bile olsa Müzik dinlemek, hobi edinmek Kendine zaman ayırmak Meditasyon Masajlar; kaplıcalar

54 Varoluş Kalitesini, Yaşam Enerjisini arttırmak
Kişinin geçmişinden ders alması, gelecek için planlara sahip olması ve içinde bulunduğu anda, kendisini ve çevresini fark etmesi ve bütün bunlardan keyif almasıdır. Anı yaşadığımızda, kendimize ve çevremize odaklanır, o andaki yaşantımızı anlamlı bulur ve bu durumdan sevinç, coşku duyarız. ANI YAŞAMAK

55 Küçük Bir Hikaye… Genç lisede ders çalışmaktadır, “yaşamamaktadır”. Bir ara başını kaldırıp, “Ah, bir üniversiteye gireyim, siz beni o zaman görün, ne biçim yaşayacağım” der. Üniversiteye girmiştir ama yine yaşayamamaktadır, başını kaldırıp, “Ah bir işe gireyim, siz beni asıl o zaman görün, ne biçim yaşayacağım,” der. İşe girmiştir ama tabii yine yaşayamamaktadır, başını kaldırıp, “Ah bir emekli olayım, siz beni asıl o zaman görün, ne biçim yaşayacağım,”der. Emekli olmuştur, parkta bir bankta çenesini bastonuna dayamış oturmaktadır; “Ah mırim, hayırlısıyla bir öteki dünyaya gideyim, siz beni o zaman görün, ne biçim yaşayacağım,”der.

56 Kurumumuzda biz…

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66 İzmir Ekibi

67 Ve Şekspir… Kendimi her zaman mutlu hissederim. Neden biliyor musunuz?
Çünkü kimseden bir şey ummam. Beklentiler daima yaralar. Hayat kısadır. Öyleyse hayatınızı sevin. Mutlu olun ve gülümsemeye devam edin. Sadece kendiniz için yaşayın ve; Konuşmadan önce dinleyin,  Yazmadan önce düşünün,  Harcamadan önce kazanın,  Dua etmeden önce bağışlayın,  İncitmeden önce hissedin,  Nefret etmeden önce sevin,  Vazgeçmeden önce çabalayın,  Ölmeden önce yaşayın. Hayat budur. Onu hissedin, onu yaşayın ve ondan hoşnut olun.

68 BİTTİ…