Yard.Doç.Dr Serkan Köybaşı

... konulu sunumlar: "Yard.Doç.Dr Serkan Köybaşı"— Sunum transkripti:

1 Yard.Doç.Dr Serkan Köybaşı
HUKUKA GİRİŞ Yard.Doç.Dr Serkan Köybaşı

2 Toplum ve Hukuk Birey – toplum Birey tek başına yaşayabilir mi?

3 Toplum ve Hukuk Ama Aristoteles’e göre: «İnsan politik bir hayvandır.»

4 Toplum ve Hukuk Ayrıca ünlü Latince özdeyişe göre de,
«Ubi societas ibi ius.»

5 Toplum ve Hukuk Toplum nedir?
1) İnsan toplumu, sürekli kişiler-arası ilişkilere girişmiş olan bireyler grubudur. 2) Aynı coğrafî veya sosyal sınırları paylaşan, muhtemelen aynı siyasal otoritenin ve baskın kültürel beklentilerin öznesi geniş sosyal gruplaşma.

6 Toplum ve Hukuk Toplumsal düzen nasıl sağlanır? Kurallarla!
Kural nedir? Kural: Kişiyi belli bir davranışa zorlayan genel, sürekli ve yaptırıma tâbi zorlama.

7 Toplum ve Hukuk Prof.Dr Cemal Bâli Akal:
“Gözlemler, her toplumun en basitinden en karmaşığına, bir Yasa’ya göre düzenlendiğini, en basit yapılı toplumun bile kaçınılmaz olarak uygulamayı Yasa’ya bağladığını göstermektedir. Bu ilişkiyi kurmamış, şu ya da bu kurallar dizgesiyle düzenlenmemiş bir topluluğa toplum adı verilemez.”

8 Toplum ve Hukuk Toplumun kurallarla düzenlenmesinin amacı nedir?
Bireysel yarar – toplumsal yarar dengesi

9 Toplum ve Hukuk Toplumun düzenini sağlayan ne tür kurallar vardır? Din
Görgü Ahlâk Hukuk

10 Toplum ve Hukuk Hukuk nedir?
“Hukukçular hâlâ hukukun tanımını aramaktadır.” Kant

11 Toplum ve Hukuk Hukuk nedir?
“Hukukçular hâlâ hukukun tanımını aramaktadır.” Kant

12 Toplum ve Hukuk Hukuk tanımlarındaki ortak noktalara bakarsak…
Olan hukukun biçimsel tanımı: “Toplumu düzenleyen ve kamu gücü ile desteklenen kuralların bütünü.” Amaçsal tanım: “Toplumun genel yararını veya bireylerin ve toplumun ortak iyiliğini sağlamak amacı ile konulan ve kamu gücü ile desteklenen kuralların bütünü.”

13 Toplum ve Hukuk Hukukun nitelikleri nelerdir?
Birey-birey veya birey-toplum arasındadır. Olması gerekeni belirtir. Soyuttur Buyurucu bir nitelik taşır. Buyruk Yasak

14 Toplum ve Hukuk Hukuk kurallarına uyulmazsa ne olur?  YAPTIRIM!
Tanım? “Bir hukuk kuralına aykırı davranıldığında, o davranışta bulunan kişinin karşılaşması hukuk düzenince öngörülen sonuç.”

15 Toplum ve Hukuk Hukuk kurallarına uyulmazsa ne olur?  YAPTIRIM! Ceza
Hapis cezası Adlî para cezası Güvenlik tedbirleri

16 Toplum ve Hukuk Hukuk kurallarına uyulmazsa ne olur?  YAPTIRIM! Ceza
Tazminat (Ödence) Cebri icra (Zorla yaptırma) Müsadere (Zoralım) Elkoyma Tutuklama Geçersizlik (Hükümsüzlük, butlan)

17 Toplum ve Hukuk Hukuk kurallarına uyulmazsa ne olur?  YAPTIRIM!
Amaç nedir? Hukuka uygun hareketi sağlama Hukuka aykırı davranışların doğurduğu sonuçları düzeltme veya etkisiz bir duruma getirme Nihaî amaç: Hukuk/Toplum düzenini koruma PEKİ AMA HANGİ HUKUK DÜZENİ?

18 Toplum ve Hukuk Nerenin hukuk düzeni?
Yerel (Ulusal) Hukuk Evrensel Hukuk

19 Toplum ve Hukuk Kimin hukuk düzeni? Roma Hukuku Common Law
İslam Hukuku Sosyalist Hukuk

20 Toplum ve Hukuk Farklı hukuk düzenleri

21 Hak Kavramı

22 Hak Kavramı Özünde yetki unsuru bulunur.
Hak: Bir şeyi yapmak veya başkalarından belirli bir şekilde davranmayı veya bir şeyi yapmayı isteme yetkisidir.

23 Hak Kavramı Hak dolayısıyla belirli bir davranışta bulunabilme
Örnek: Milletvekili seçilebilme Başkasından bir talepte bulunabilme Örnek: Borçludan borcunu ödemesini isteme

24 Hak Kavramı Hak kavramını açıklayabilmek için öne sürülen teoriler
İrade teorisi Savigny & Windscheid: “Hak, hukuk düzeni tarafından tanınan iradî bir yetkidir.” Hak, bir iradenin başka bir irade üzerindeki etkinliği anlamına gelir.

25 Hak Kavramı Hak kavramını açıklayabilmek için öne sürülen teoriler
İrade teorisi Menfaat teorisi Jhering: “Hak, hukukça korunan menfaat demektir.”

26 Hak Kavramı Hak kavramını açıklayabilmek için öne sürülen teoriler
İrade teorisi Menfaat teorisi Karma teori Jellinek: “Hak, insana irade kudreti tanınması yoluyla korunan çıkardır.”

27 Mevzuat, örf ve adet, mahkeme kararları, doktrin…
Hukukun Kaynakları Mevzuat, örf ve adet, mahkeme kararları, doktrin…

28 Hukukun Kaynakları Hukukun kaynağı nedir? Hangi kaynak?
“Ubi societas ibi ius”? “Ekonomik ilişkiler”? Hangi kaynak?

29 Hukukun Kaynakları Tarihsel kaynak:
Satılan nesnenin mülkiyetinin satıcıdan alıcıya “teslim” ile geçeceği kuralı: Roma Hukuku İş Hukuku’nda sekiz saatlik iş günü veya ücretli izin: 1860’lardan itibaren işçi sendikalarının eylemleri

30 Hukukun Kaynakları Biçimsel kaynak (yürürlük kaynağı):
Hukuk kurallarının ortaya çıkarken büründükleri biçimdir. Örnek: Kanun, tüzük…

31 Hukukun Kaynakları Mevzuat Yazılı ilk yasalar Corpus Juris Civilis
Kodifikasyon Osmanlı’da: Örfî Hukuk + İslam Hukuku Ardından: Mecelle, Ceza Kanunnamesi, 1876 Kİ

32 Hukukun Kaynakları Kanun  Yetki sadece TBMM’dedir.
Tanım: Yasama organı tarafından hazırlanan ve Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanarak yürürlüğe konulan yazılı hukuk kuralı.  Yetki sadece TBMM’dedir. AY md. 88/1: Kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir.

33 Hukukun Kaynakları Cumhurbaşkanı’nın yayımlaması gerekir.
Süresi: 15 gün Geri gönderebilir. Adi kanun Anayasa değişikliği kanunu (AY md. 175) VETO DEĞİLDİR! Yayım yeri: TC Resmî Gazete Yürürlük tarihi? Belirtilmişse, o belirtilen tarih. Yayımı izleyen günden itibaren 45. günün dolmasıyla.

34 Hukukun Kaynakları Kanunların konusu “…kanunla düzenlenir.”
Yalnızca kanunla düzenlenebilenler Örnek: Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri (AY md. 38/3) Örnek: Temel hak ve özgürlüklerin sınırlanması (AY md. 13) Anayasa aykırı olamama (AY md. 11/2)

35 Hukukun Kaynakları Kanunların ulaşılabilirliği ve anlaşılabilirliği
Resmî Gazete  Biçimsel ulaşılabilirlik İHAM: “Kanunun, bireyin davranışlarını düzenlemesine olanak verecek biçimde yeterli kesinlikle ifade edilmiş olması gerekir.” (Berthold v. Almanya, § 45)

36 Hukukun Kaynakları Kanunların niteliklerine göre sınıflandırılması
Anayasa Sıradan kanunlar

37 Hukukun Kaynakları Kanunların niteliklerine göre sınıflandırılması
Genel kanun Özel kanun

38 Hukukun Kaynakları Kanunların niteliklerine göre sınıflandırılması
Şeklî kanun Maddî kanun

39 Hukukun Kaynakları Kanunların niteliklerine göre sınıflandırılması
Süresiz kanun Süreli kanun

40 Hukukun Kaynakları Kanunların niteliklerine göre sınıflandırılması
İşlerlikte olan kanun İşlerlikte olmayan kanun

41 Hukukun Kaynakları Kanun hükmünde kararnameler (KHK’ler) AY md. 91
«Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verebilir.» Sadece TBMM bu yetkiyi verebilir. Bu yetki sadece Bakanlar Kurulu’na verilebilir. Bu yetki sadece bir kanunla verilebilir. (AY md. 91/2)

42 Hukukun Kaynakları Yetki kanununun unsurları (AY md. 91/2):
Amaç unsuru Kapsam unsuru İlkeler Süre unsuru Süresi içerisinde birden fazla KHK çıkarılıp çıkarılmayacağı

43 Hukukun Kaynakları Bu unsurlara AYM kararıyla eklenen şartlar
Önemli İvedi Zorunlu haller 2010’daki AYM kararıyla kaldırılmıştır.

44 Hukukun Kaynakları KHK’lerin kanunlardan ayrılan özellikleri
RG’de yayımlanırlar ancak hiçbir tarih belirtilmemişse yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Yayımlandıkları gün TBMM’ye sunulurlar. TBMM komisyonlarında öncelikle ve ivedilikler görüşülürler. Yasak alan: (Sos.ve eko. haklar dışında) THÖ

45 Hukukun Kaynakları KHK, TBMM Genel Kurulu’na geldiğinde: Ret Kabul
Değiştirerek kabul

46 Hukukun Kaynakları Denetim? AYM Kanunlaşmadan önce Kanunlaşmadan sonra

47 Hukukun Kaynakları Olağanüstü hal ve sıkıyönetim KHK’leri
AY md KHK çıkarma yetkisi: «CB başkanlığında toplanan BK» Yetki kanuna gerek yoktur. AYM denetimine tabî değildir. (AY md. 148/1) THÖ’ler sınırlanabilir.

48 Hukukun Kaynakları Uluslararası Andlaşmalar AY md. 90/son
THÖ’lere ilişkin olmayan uluslararası andlaşmalar THÖ’lere ilişkin uluslararası andlaşmalar

49 Hukukun Kaynakları Tüzükler AY md. 115 Bakanlar Kurulu’nun işlemidir.
Kanunun uygulanmasını göstermek ve Emrettiği işleri belirtmek üzere çıkarılır. Danıştay incelemesinden geçmesi zorunludur! CB tarafından imzalanır ve RG’de yayımlanır.

50 Hukukun Kaynakları TBMM İçtüzüğü AY md. 95 «Sessiz anayasa»
AYM denetimine tâbidir. «İçtüzük değişikliği niteliğinde Meclis kararı»

51 Hukukun Kaynakları Yönetmelikler AY md. 124
Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri Kendi görev alanlarını ilgilendiren Kanunların ve Tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere çıkarır. Kamuyu ilgilendirenler RG’de yayımlanır. Millî güvenliği ilgilendirenler RG’de yayımlanmaz.

52 Hukukun Kaynakları Diğer düzenlemeler İçtihadı birleştirme kararları
Tebliğler ve genelgeler Yönergeler

53 Hukukun Kaynakları Örf ve Adet Hukuku

54 Örf ve Adet Hukuku Toplum yaşamının akışı içinde, kendiliğinden oluşmuş kurallar. Medeni Kanun, md. 1: “Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim örf ve adet hukukuna göre (…) karar verir.”  İkincil (talî) niteliktedir.

55 Örf ve Adet Hukuku Örf ve adet hukukunun unsurları
Maddî unsur: Süreklilik Ruhsal unsur: Genel kanı/inanç Hukuksal unsur: Devlet onayı

56 Örf ve Adet Hukuku Örf ve adetin çeşitleri Bölgesel/yöresel Genel
Mesleksel Uluslararası

57 Mahkeme Kararları ve Doktrin
Hukukun Kaynakları Mahkeme Kararları ve Doktrin

58 Mahkeme Kararları ve Doktrin
Mahkeme kararı: Yargı yerlerinin somut hak ve çıkar çekişmelerini çözmek için verdikleri kararlardır. Hakimin amacı: Usulüne uygun biçimde önüne getirilmiş olan uyuşmazlıklara, hukuka uygun çözümler bulmak ve konuları karara bağlamaktır.

59 Mahkeme Kararları ve Doktrin
Ama Medenî Kanun md.1: “Hâkim karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır.”  Uygulama ürünü olan mahkeme kararları, benzer sorunların çözümünde yardımcı kaynak olarak kullanılabilir.  Zorunlu değil, yardımcı kaynaktır.

60 Mahkeme Kararları ve Doktrin
İçtihadı birleştirme kararları Yargıtay / Danıştay daireleri arasında içtihat farklılığı oluştuysa Yargıtay / Danıştay Büyük Genel Kurulu İBK yayınlar. İBK Yargıtay / Danıştay Genel Kurulu’nu, daireleri ve mahkemeleri bağlar.  Kanunla eş düzeydedir.

61 Mahkeme Kararları ve Doktrin
Mahkeme kararlarının yayımlanması ve derlenmesi AYM kararları RG’de yayımlanır. Yargıtay / Danıştay’ın İBK’leri ve bazı kararları RG’de yayımlanır UYAP  İçtihatlar  Yüksek Mahk. kararları Alt derece mahkemelerin kararlarına ulaşım son derece sınırlı

62 Mahkeme Kararları ve Doktrin
Tanım: Hukuk konularıyla uğraşan öğretim üyesi, yargıç, savcı, avukat gibi kişilerin hukuk sorunlarıyla ilgili olarak yaptıkları araştırmalar sonucunda ortaya koydukları bilimsel görüşler.  Kitap, makale, bilimsel bildiri, seminer, sempozyum, konferans, vb.

63 Hukukun Dalları

64 Hukukun Dalları

65 Hukukun Dalları

66 Hukukun Dalları

67 Hukukun Dalları

68 Hukukun Dalları

69 Hukukun Dalları Digesta I, 1, § 2: «Roma Devleti ile ilgili olan hukuk kamu hukuku, bireylerin çıkarları ile ilgili hukuk özel hukuktur.»

70 Hukukun Dalları

71 Özel Hukukun Temel Kavramları

72 Hak

73 Hak Hak kavramı Hak, bir kimseye hukuk düzeni tarafından tanınmış bir yetkidir. Yetki: Korumaya lâyık bir çıkarın sağlanmasına yönelik erk. Bu yetkinin yöneltileceği/etkileyeceği bir varlık olmalı.  Hakkın kullanılmasıyla etkilenecek kişi/obje.

74 Hak Hakkın hukuk düzeni tarafından tanınması yeterli midir?
Hayır!  Hakkın güvenceye bağlanması da gerekir. Hak sahibinin hakkından yararlanabilmesi gerekir. Hak, hak sahibinin iradesine aykırı şekilde elinden çıktıysa tazmin edilmesi gerekir.

75 Hak Hakkın kullanılması Maddî tasarruflar Hukuksal tasarruflar
Hak sahibinin seçimine kalmıştır: Serbestlik Maddî tasarruflar Hukuksal tasarruflar

76 Hak Hak nasıl kullanılır?
Hak, hakkın içeriğine giren her türlü eylem ve işlemin yapılması yoluyla kullanılır. Örnek: Bahçeli bir evin maliki olan kişi, Evini onarabilir, Bahçeye ağaç diker, Evi kiralar, vb.

77 Hak Hakkın kullanılması sırasında uyulması gereken ilke: Dürüstlük
MK md.2 Dürüst Davranma: «Herkes haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır.» Aksi takdirde?  Hakkın kötüye kullanılması

78 Hak çeşitleri Mutlak haklar Aynî haklar Malvarlığı hakları
Yenilik doğuran haklar Nisbî haklar Kişisel haklar Kişivarlığı hakları

79 Haksahibi

80 Haksahibi Haksahibi: Belli bir hakkın kendine bağlandığı varlık.
İnsanlar MK md. 8: «Her insanın hak ehliyeti vardır. Buna göre bütün insanlar hukuk düzeninin sınırları içinde haklara ve borçlara ehil olmada eşittirler.» Tüzel kişiler

81 Haksahibi Hak ehliyeti: Hak sahibi olabilme niteliği
Doğumla kazanılır. Hak ehliyetine sahip olan insan «(gerçek) kişi»dir. MK md. 28: «Kişilik, çocuğun sağ olarak tamamiyle doğduğu andan başlar ve ölüm ile sona erer.»

82 Haksahibi Tüzel kişi: Belli bir amacın gerçekleştirilmesi için insanların, belli koşullara uyarak oluşturdukları «kurumlar»dır. Kişi toplulukları Dernekler Ticaret ortaklıkları Mal toplulukları Vakıflar

83 Haksahibi Haksahibinin hakkı kullanabilmesi için «hakkı kullanma ehliyeti»ne de sahip olması gerekir. Belli bir yaşa gelme Gereken düşünsel olgunluğa sahip olma Belli nedenlerle «kısıtlı» durumda bulunmama

84 Hakkın kazanılması

85 Hakkın kazanılması Hakkın kazanılması: Bir hakkın bir hak sahibine bağlanması. Devren kazanma (hakkın intikali): Bir hakkın önceki sahibinden yeni sahibine geçmesidir. Hukuksal işlem Hukuksal işlem olmaksızın «Kimse sahip olduğundan daha fazlasını devredemez.» Aslen kazanma

86 Hakkın yitirilmesi Hakkın yitirilmesi: Hak sahibi kişinin, o hakla olan hukuksal ilişkisinin kesilmesi. Kişiliğin sona ermesi: Ölüm Hakkın devredilmesi Haktan vazgeçme (feragat)

87 Borç

88 Borç Borçlu Alacaklı Geniş anlamıyla Dar anlamıyla
Bir kimsenin belirli bir davranışta bulunma yükümlülüğü. Belirli bir davranışta bulunma yükümünü içeren iki taraflı bir ilişki. “Borç ilişkisi” Borçlu Alacaklı

89 Borç Borçlu Alacaklı Belli bir davranışta bulunma
yükümlülüğü altına girer. Bu yükümlülüğe uygun davranmasını isteme yetkisine sahip olur.

90 Borç Borç ilişkisinin temel unsuru: Borçlunun yükümlü olduğu ve alacaklının da istemeye yetkili olduğu davranış. EDİM! Borç ilişkisi uyarınca, borçlunun alacaklıya, Bir şey vermesi, Bir şey yapması, Bir davranıştan kaçınması.

91 Borç Borçlar Kanunu’na göre borç ilişkilerinin kaynağı: Sözleşme
Haksız eylem (Haksız fiil) Haksız kazanım (sebepsiz zenginleşme)

92 Borç Borçlunun “sorumluluğu” Malvarlığı ile sorumluluk
Malvarlığının tümü ile sorumluluk Sınırlı sorumluluk Borçlunun kişi olarak sorumluluğu İHAS 4.prot.,md.1: “Kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememiş olmasından dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.”

93 Malvarlığı

94 Malvarlığı Malvarlığı: Bir kimsenin sahip olduğu malî değer taşıyan hakları ile yükümlü bulunduğu borçlarından meydana gelen bütün. Miras Hukuku İcra-İflas Hukuku

95 Malvarlığı Malvarlığı Haklar Borçlar Malvarlığının aktifi Malvarlığının pasifi Aktif – Pasif: Safî malvarlığı

96 Mal

97 Mal Mal Maddî mallar Maddî varlığı olmayan mallar Eşyalar Ekonomik değer taşıyan ürünler

98 Mal Eşyalar Taşınmaz eşya Taşınabilir eşya (Yerinde sabit olan şeyler) (Nakledilebilen şeyler) Bir yerden bir yere nakledilebilenler Üzerinde egemenlik kurulabilen doğal güçler Arazi Bağımsız ve sürekli haklar Kat mülkiyetine tâbi bağımsız bölümler

99 Mal Eşyalar Asıl eşya Parça ve eklentiler Bağımsız eşya Bağımlı eşya Bütünleyici parça Eklenti

100 Hukuksal İşlem

101 Hukuksal İşlem Hukuksal işlem: Hukuksal bir sonuç doğurmaya yönelik istenç (irade) açıklaması. Hukuksal olgu: Hukuksal sonuçları olan olgu. Hukuksal sonuç: Bir hukuksal ilişkinin doğması, değişmesi veya sona ermesi.

102 Hukuksal İşlem Hukuksal olgular Dış olgular İnsan eylemleri Hukuka aykırı eylemler Hukuka uygun eylemler Maddî eylemler İrade açıklamaları

103 Hukuksal İşlem İrade açıklaması: Bir kimsenin belli bir konuda sahip olduğu iradeyi dış dünyaya yansıtması. Eğer irade açıklaması belli bir hukuksal sonucun meydana gelmesi amacına yönelikse: Hukuksal işlem

104 Hukuksal İşlem Hukuksal işlemlerin türleri Tek taraflı işlemler
İki taraflı işlemler (Sözleşmeler) Çok taraflı işlemler (Kararlar)

105 Hukuksal İşlem Hukuksal işlemler Sağlararası h. işlem Ölüme bağlı h. işlem Borç doğurucu işlem Tasarruf işlemi

106 Sözleşme

107 Sözleşme Sözleşme: İki taraflı hukuksal işlem.
İki tarafın karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamaları ile oluşur. (BK md.1) Öneri Kabul

108 Sözleşme Sözleşme ilişkisi taraflar arasında alacak ve borç doğurur.
Alacak: Alacaklı olan tarafın, borçlu olan taraftan, sözleşme uyarınca yerine getirmesini isteyeceği davranış: Verme Yapma EDİM Kaçınma

109 Sözleşme Borç sözleşmeleri Bir tarafa borç yükleyen İki tarafa borç yükleyen Örnek: Bağışlama vaadi Örnek: Alım-Satım

110 Sözleşme Sözleşme ilişkisinin amacı: Borçlunun borcunu yerine getirmesi (ifa). Borçlu borcunu ifa etmezse: Alacaklıya karşı sorumluluk. Alacaklının zararını giderme / tazmin etme

111 Mülkiyet

112 Mülkiyet Mülkiyet hakkı: Kişiye, eşya üzerinde mutlak ve inhisarî egemenlik sağlayan aynî hak. 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi: “Tüm siyasal örgütlenmenin amacı İnsan’ın doğal ve daimi haklarının korunmasıdır. Bunlar özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnme haklarıdır.” AY md.35: “Herkes miras ve mülkiyet hakkına sahiptir.”

113 Mülkiyet MK md.683: “Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Usus, fructus ve abusus (Maddî eylemler)

114 Mülkiyet Malik, hukuksal işlemlerle de malından yararlanabilir:
Başkasına devretme Rehin verme Kiralama

115 Mülkiyet “…hukuk düzeninin sınırları içinde…” Kamu hukuku Özel hukuk

116 Özel Hukukun Dalları

117 Özel Hukukun Dalları Eşitlik Serbestlik
Devletin rolü: Düzenleyici ve uygulayıcı Devlet de özel hukuk ilişkisine girebilir. Serbestlik

118 Medenî Hukuk

119 Medenî Hukuk Gerçek kişiler + Tüzel kişiler Alt dalları
Kişiler Hukuku Aile Hukuku Miras Hukuku Eşya Hukuku + Borçlar Hukuku

120 Medenî Hukuk Başlangıç hükümleri
MK’nin başındaki 7 madde: Genel ilkeler MK md.1: Hukukun uygulanması ve kaynakları “Kanun sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır.”

121 Medenî Hukuk MK md.1 (devam): “Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim, örf ve âdet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir. Hâkim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır.”

122 Medenî Hukuk Dürüstlük
MK md.2: “Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.”

123 Medenî Hukuk İyiniyet MK md.3: “Kanunun iyiniyete hukukî bir sonuç bağladığı durumlarda, asıl olan iyiniyetin varlığıdır. Ancak, durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kimse iyiniyet iddiasında bulunamaz.”  Karine

124 Medenî Hukuk Hakkaniyet
MK md.4: “Kanunun takdir yetkisi tanıdığı veya durumun gereklerini ya da haklı sebepleri göz önünde tutmayı emrettiği konularda hâkim, hukuka ve hakkaniyete göre karar verir.”

125 Medenî Hukuk Mutatis mutandis
MK md.5: “Bu Kanun ve Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri, uygun düştüğü ölçüde tüm özel hukuk ilişkilerine uygulanır.”

126 Medenî Hukuk İspat MK md.6: “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.” MK md.7: “Resmî sicil ve senetler, belgeledikleri olguların doğruluğuna kanıt oluşturur. Bunların içeriğinin doğru olmadığının ispatı, kanunlarda başka bir hüküm bulunmadıkça, her hangi bir şekle bağlı değildir.”

127 Kişiler Hukuku

128 Kişiler Hukuku Kişi: Hak sahibi olabilen varlık.
Gerçek kişiler Tüzel kişiler

129 Kişiler Hukuku Gerçek kişi: Bütün insanlar.
“Kişi”lik doğumla kazanılan ve ölümle sona eren bir “nitelik”tir. Hak sahibi olabilmek bakımından insanlar arasında fark yoktur.  Hak ehliyeti Kullanmak için +  Fiil ehliyeti

130 Kişiler Hukuku MK md.9: “Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir.” Fiil ehliyetinin şartları: Erginlik (Rüşt) (MK md.11) Ayırt etme gücü (Temyiz kudreti) (MK md.13) Kısıtlama (hacir) kararının bulunmaması

131 Kişiler Hukuku Kişiler hukukunun diğer konuları: Hısımlık
Kan hısımlığı (MK md.17) Kayın hısımlığı (MK md.18) İkametgâh (MK md.19-22) Kişiliğin korunması (MK md.23-27) Ölüm (MK md.28-31) Gaiplik (MK md.32-35)

132 Kişiler Hukuku Tüzel kişiler Medenî hukuku aşar: Kamu tüzel kişileri
Ayrıca medenî hukuk dışında sayılanlar Ticaret ortaklıkları Sendikalar Siyasal partiler Medenî hukukta düzenlenenler Dernekler Vakıflar

133 Aile Hukuku

134 Aile Hukuku İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi md.16/3:
“Aile, toplumun doğal ve temel birimidir; toplum ve devlet tarafından korunma hakkı vardır.” Anayasa md.41: “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı (…) gerekli tedbirleri alır, teşkilâtı kurar.” İHAS md.8 ve 12’de: Aile yaşamına saygı gösterilmesi ve evlenme hakkına ilişkin hükümler.

135 Aile Hukuku MK md.118’den itibaren başlayan 2. kitap
İçerisinde yer alan alt başlıklar: Evlilik hukuku Hısımlık Vesayet

136 Aile Hukuku Evlilik hukuku Kuruluşu
Nişanlanma: Evlenme vaadiyle olur. (MK md.118) Evlenme akdi (Nikâh) Ehliyet koşulları Engeller Evlenme başvurusu ve töreni Evlenmenin genel hükümleri (MK md ) Eşler arasında mal rejimi (MK md ) Evliliğin sona ermesi (MK md )

137 Aile Hukuku Hısımlık (MK md.282 vd.)
Evlilik ilişkisi içinde doğmuş çocuklar Evlat edinme Tanıma ve babalık davası Velayet Ana-baba ve çocuklar dışındaki hısımlar

138 Aile Hukuku Vesayet (MK md.396-494)
Tanım: Kendi işlerini yönetme gücüne sahip olmayan kişilerin bakımı, yönetimi ve temsiline ilişkin kurum. Küçükler Kısıtlılar (mahcurlar)

139 Miras Hukuku

140 Miras Hukuku Ölenin malvarlığı (tereke) kime düşecek?
Yasal mirasçı (MK md ) Kan hısımları Sağ olan eş + evlat edinilmiş çocuk + yasal mirasçısı olmayanlar için devlet Ölüme bağlı tasarruf (MK md ) Vasiyetnâme Miras sözleşmesi

141 Eşya Hukuku

142 Eşya Hukuku Mülkiyet hakkı: (MK md ) Hak sahibine hakkın konusunu oluşturan eşya üzerinde doğrudan, “mutlak ve inhisarî” bir egemenlik sağlayan en geniş kapsamlı aynî hak. Sınırlı aynî haklar: (MK md.779 vd.) Hak sahibine, eşya üzerinde doğrudan doğruya fakat konularına göre sınırlı ya da kayıtlı yetkiler sağlayan aynî hak.

143 Eşya Hukuku Sınırlı aynî haklar İrtifak hakları Rehin hakları
Taşınmaz yükünden doğan haklar

144 Eşya Hukuku Zilyetlik ve tapu sicili
Zilyetlik: Kişinin eşya üzerindeki “eylemsel egemenliği” (fiilî hâkimiyeti)dir. Tapu sicili: Taşınmaz eşya üzerindeki aynî hak ilişkilerini gösteren resmî bir kütüktür.

145 Borçlar Hukuku

146 Borçlar Hukuku Genel Bölüm Borç ilişkisinin kaynakları (BK md.1-82)
Sözleşme Haksız eylem (haksız fiil) Sebepsiz zenginleşme Borç ilişkisinin hükümleri Borcun yerine getirilmesi (ifası) / getirilmemesi Borç ilişkisinin sona ermesi Ödeme, takas, kusursuz imkânsızlık

147 Borçlar Hukuku Özel Bölüm Özel borç ilişkileri Satım sözleşmesi
Bağışlama sözleşmesi Kira sözleşmesi Ödünç sözleşmesi Hizmet sözleşmesi Vekâlet sözleşmesi Vd.

148 Ticaret Hukuku

149 TTK’nin genel kurum ve kavramları (1. kitap)
Ticaret: Taraflarından biri tacir veya ticarî işletme olan medenî hukuk ilişkisi. TTK’nin genel kurum ve kavramları (1. kitap) Tacir, ticarî işletme, ticaret sicili, ticaret unvanı, haksız rekabet, ticarî defterler, carî hesap, acentelik, vb.

150 Ticaret ortaklıkları (2. kitap)
Kuruluşu İşlemesi Sona erişi Türleri Kollektif şirket Komandit şirket Anonim şirket Limited şirket Kooperatif şirket

151 Kıymetli evrak (3. kitap)
Tanım: Ticarî ilişkilerden doğan ya da ticarî ilişkiye konu olan bir takım hakları belgelemeye ve bu hakların ekonomik yaşamda dolaşımını sağlamaya yarayan senetler.

152 Türleri Poliçe Bono Çek Emtia senetleri Taşıma senetleri

153 Taşıma işleri (4. kitap) Yolcu taşımacılığı Yük taşımacılığı

154 Deniz ticareti (5. kitap)
Gemi Yolcu taşımacılığı Yük taşımacılığı

155 Devletler Özel Hukuku Temel işlevi: Yabancılık unsuru taşıyan hukuk ilişkilerinden doğan sorunların, hangi devletin hukuku uygulanarak çözüme kavuşturulacağının saptanması. Alt başlıkları: Yasa çatışmaları (kanunlar ihtilâfı)  MÖHUK Uyrukluk (vatandaşlık) hukuku Yabancılar hukuku

156 Kamu Hukuku

157 Temel Kavram Devlet

158 Devlet “Belli bir ülke üzerinde yerleşmiş, zorlayıcı yetkiye sahip bir üstün iktidar tarafından yönetilen bir insan topluluğunun meydana getirdiği siyasal kuruluş.”

159 Devlet Ülke İnsan topluluğu Egemenlik

160 Kamu Hukukunun Dalları

161 Anayasa Hukuku

162 Anayasa Hukuku Devlet iktidarının oluşması Devletin temel yapısı
Devletin örgütlenmesi ve çatısı Yasama Yürütme Yargı Temel hak ve özgürlükler

163 İdare Hukuku

164 İdare Hukuku Meclis Kanun Uygulama Örgüt

165 İdare Hukuku Yürütme Üst düzey yöneticiler Geniş ve yaygın
Cumhurbaşkanı bir örgüt Başbakan  Kamu Yönetimi Bakanlar

166 İdare Hukuku Kamu yönetimi örgütü Ortak özellikler Bakanlık
Genel müdürlük Kurum Başkanlık Kurul/Kuruluş Daire Vb. Ortak özellikler

167 İdare Hukuku Kamu örgütlerinin ortak özellikleri Devletçe kurulurlar.
Çalışanları kamu personelidir. Kamuya yararlı olmak üzere kurulurlar. Kamu kaynaklarını (para, mal, araç) kullanırlar. Her örgüt kendi kuruluş amacına yönelik çalışır.  Kamu hizmeti

168 İdare Hukuku OUT IN İktisadî Kamu Kurumları
(Kamu İktisadî Teşebbüsleri veya KİT’ler) “Sosyal devlet” kavramının önem kazanmasıyla birlikte Bağımsız İdarî Otoriteler: Sermaye Piyasası Kurulu Rekabet Kurumu Radyo TV Üst Kurulu, vb.

169 İdare Hukuku “İdare Kanunu” YOK! Onun yerine: Kanun Tüzük Yönetmelik
Anayasa ve kanunlardaki ilkeler Doktrin ve içtihadın kavramları İdare hukukunun genel ilkeleri

170 İdare Hukuku İdare Hukuku’nun konuları İdarî teşkilât (Yönetim Örgütü)
Kamu personeli İdarî yargı Ombudsman (Kamu denetçisi)

171 Ceza Hukuku

172 Ceza Hukuku Ceza: Suç işlemiş kişinin, bu davranışından ötürü belirli bir çektirmeye ve yoksun bırakmaya konu olması. Ceza hukuku: Toplum yaşamını ve düzenini korumak amacıyla, devletin yetkili organlarınca «suç» sayılmış hukuka aykırı davranışları belirleyen, bu davranışlara verilecek cezaları ve cezaların uygulanmasını düzenleyen hukuk dalı.

173 Ceza Hukuku Hukuk kuralını çiğneyen ile kurban arasındaki ilişki
Özel hukuk ilişkisi mi? Kamu hukuku ilişkisi mi? Türkiye’de kamu hukuku ilişkisidir. Kamu düzeni bozuldu  kamu adına kovuşturma

174 Ceza Hukuku  Yasakoyucunun belirledikleri!
Hangi davranışlar «suç»tur?  Yasakoyucunun belirledikleri! Zaman Coğrafya Rejim

175 Ceza Hukukunun iki ana konusu
Suçların belirlenmesi Cezaların belirlenmesi

176 Ceza Hukuku Suçların belirlenmesi
Suç nedir? Suç, kanunun cezalandırılmasını öngördüğü davranıştır. Suçta kanunîlik ilkesi: «Kanunsuz suç olmaz» «nullum crimen sine lege»  AY md.38/1: «Kimse (…) kanunun suç saymadığı bir fiilinden dolayı cezalandırılamaz.»  TCK md.2/1: «Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz.»

177 Ceza Hukuku Diğer önemli ilkeler: Kıyas yasağı Geriye yürümezlik
Kanundan başka işlemle suç/ceza yaratamama Ceza sorumluluğunun şahsîliği

178 Ceza Hukuku Cezaların belirlenmesi
«Kanunsuz ceza olmaz / nulla poena sine lege» AY md.38/1: «Kimseye, suçu işlediği zamanda kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.» TCK md.2/1: «(…) Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.» Yargıcın «takdir yetkisi»

179 Ceza Hukuku Cezanın amacı
Suç işlemiş kişinin bir daha suç işlemesini önleme Islah etme / özel önleme Suç işleme eğilimindekileri caydırma İbret / genel önleme

180 İcra ve İflas Hukuku

181 İcra ve İflas Hukuku İcra hukuku: Var olduğu saptanmış hakların devlet zoruyla elde edilmesine yarayan hukuk dalı. Konusu: Adliye mahkemelerinde verilen yargı kararlarının yerine getirilmesi yöntem ve işlemleri.

182 İcra İlamlı icra İlamsız icra
İcra ve İflas Hukuku İcra İlamlı icra İlamsız icra

183 İcra ve İflas Hukuku İflas hukuku: Borçlarını ödeyemeyecek duruma düşmüş gerçek veya tüzel kişilerin, malvarlıklarına el konularak, alacaklıların alacaklarını edinmelerini düzenleyen hukuk dalı. İflas memurluğu eliyle yürütülür.

184 İcra ve İflas Hukuku AY md.38/8: «Hiç kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonamaz.» Ancak İİK md.76: İcra işlemleri sırasında mallarını ve gelirlerini bildirmesi gereken borçlu, bu gereği yerine getirmezse, beyanda buluncaya kadar, icra mahkemesi hakimi tarafından, bir defaya mahsus olmak üzere hapisle tazyik olunur.

185 Vergi Hukuku Malî Hukuk

186 Vergi Hukuku Konusu: Kamu gelirlerinin toplanmasını ve kamu harcamalarının yapılmasını düzenleyen ilkelerin ve uygulamaların bütünü. Önce idare hukuku alt dalıyken şimdi bağımsız hale geldi

187 Vergi Hukuku Vergi hukukuna ilişkin anayasal ilkeler
Verginin kamu giderlerini karşılamak için alınması ilkesi Verginin malî güce göre alınması ilkesi Verginin genellik ve eşitliğe uygun olarak alınması ilkesi Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ilkesi Verginin yasallığı ilkesi + Vergi yükümlülüklerinin geriye yürümezliği (AYM)

188 Devletler Genel Hukuku
Uluslararası Hukuk

189 Devletler Genel Hukuku
Tanım: Devletlerin ve devlete benzeyen varlıkların birbirleriyle ilişkilerinde hangi kurallara uyulması gerektiğini, hakların ve yükümlülüklerin neler olduğunu saptayan hukuk dalı. Konusu: Devletler arasındaki ilişkiler + Uluslararası örgütler + Gerçek kişiler  «Uluslararası (Kamu) Hukuk(u)»

190 Devletler Genel Hukuku
Bu bir «hukuk» mu? Yasama organı yok. Yürütme organı yok. Ama yine de devletler «uyar gözükmek ister.» Örgütteki üyeliğe son verilmesi Ambargo ve abluka uygulanması Ekonomik ve diplomatik ilişkilerin kesilmesi Sınırların kapatılması

191 Devletler Genel Hukuku
Kaynakları: Uluslararası antlaşmalar Uluslararası teamüller Hukukun uygar uluslarca benimsenmiş ilkeleri Yargı içtihadı Doktrin