ÖNGÖRÜMLEME (Forecasting)

... konulu sunumlar: "ÖNGÖRÜMLEME (Forecasting)"— Sunum transkripti:

1 ÖNGÖRÜMLEME (Forecasting)

2 ÖNGÖRÜMLEME Tek denklemli regresyon modeli ile öngörümleme
Öngörümleme nedir? Öngörümleme tarihi gelişimi Öngörümleme biçimleri nelerdir? Koşulsuz Öngörümleme Sıra korelasyonlu hatalarla öngörümleme Koşullu öngörümleme Öngörümleme yöntemine bağlı hatalar Modelin değerlendirilmesi Yapılan öngörünün anlamlılık testi Çok değişkenli model ile öngörümleme Uygulama

3 Öngörümleme nedir…? Öngörümleme; geleceğe ait olayların (veya faaliyetlerin) olasılıkları hakkında geçmiş ve cari bilgiye dayanan bir nicel (kantitatif) tahmin setidir. Bir tahmin; şu andaki ve geçmişteki bilgilere dayanarak gelecekteki olayların olma olasılığı hakkında yapılan nicel bir değerlendirmedir.

4 …Öngörümleme nedir…? İstatistikte “tahmin”, “kestirim” ve “öngörü” kavramları birbirlerine yakın anlamlar içermesine rağmen bu üç terim birbirlerinden tamamen farklı anlamlar ifade etmektedir. Tahmin bir kitlenin parametresi hakkında elde edilen istatistiğin aldığı değerdir. Kestirim bir rasgele değişkenin seçtiğimiz modele göre parametrelerinin yerine konulması ile elde edilen (rasgele değişkenin almasını beklediğimiz) değerdir.

5 …Öngörümleme nedir…? Öngörü, rasgele bir değişkenin gelecekteki değerlerinin kestirilmesidir. Geleceğe yönelik strateji, planlar ve hedefler yapılan öngörülerle belirlenir. Öngörüler nicel tekniklerle olabileceği gibi nitel tekniklerle de yapılabilmektedir. Nicel öngörüler; ekonometri ve öngörü bilgisi, nitel öngörüler ise; öngörü yapacak bireyin alan üzerinde çok bilgili ve uzman olmasını gerektirir.

6 …Öngörümleme nedir…? Tek denklemli regresyon modellerinin kurulmasındaki başlıca amaç tahminleme yapmaktır. Bir tahmin; şu andaki ve geçmişteki bilgilere dayanarak gelecekteki olayların olma olasılığı hakkında yapılan nicel bir değerlendirmedir. Bu bilgi tek denklemli, eşanlı yada zaman serisi modelleri gibi modellerle somutlaştırılır.

7 …Öngörümleme nedir…? Daha önceki dönemlere ait bilgilerden yararlanarak hesapladığımız modellerden anlamlar çıkararak, gelecek olaylar hakkında öngörümlemede bulunulur. Öngörümlemeler sıklıkla kamu düzeni ve özel politikalar için yol gösterici olarak kullanılır. Öngörümlemeler bir modelin oluşturulmasında ana hatları belirlemeleri bakımından da yararlıdır.

8 …Öngörümleme nedir? Ekonometrik modellere göre geleceğin tahmini bir çok bakımdan önemlidir : Ekonometrik modellerin parametrelerinin hesaplanmasında isabetli bir yol izlenip izlenmediğini belirlemek için tahminden yararlanılmaktadır. İktisat politikasının yapımında geleceğe ait tahminler büyük rol oynar. Geleceğin ekonometrik modeller çerçevesinde tahmini, ekonometri disiplininin kendi kendini düzeltmesi, modelin geliştirilebilmesi için yararlıdır, zorunludur.

9 Öngörümlemenin tarihi gelişimi
Pek çok öngörümleme tekniği aslında 19. yy’ dan bu yana sağlanan gelişmelerle elde edilmiştir. Bilgisayarlardaki gelişmeler, buna paralel olarak yazılımlardaki çeşitlilik daha uygun öngörümleme tekniklerinin geliştirilmesini sağlamış bu da öngörümlemeye verilen önemin daha da artmasına neden olmuştur.

10 Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Ekonomik tahmin iki biçimde sınıflandırılabilir : Nedensel Öngörü/ Ekonometrik Modeller Zaman Serisi Modelleri

11 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Nedensel Öngörü / Ekonometrik Modeller Ekonometrik modele ait parametre tahminlerinin elde edilmesi ile birlikte model, bağımsız değişkenlerin verilen değerlerine bağlı olarak bağımlı değişken hakkında öngörülerde bulunmak için kullanılabilir. Zaman Serisi Modelleri Zaman serileri zaman trendi, mevsimlik etken, devresel hareket ve hata teriminden oluşmuş olarak nitelendirilebilir. Zaman serilerini bu elemanlarına ayırmada ve böylece serinin davranışını öngörmede kullanılabilecek çok sayıda yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler temel olarak geçmişin geleceğe rehber olacağını varsaymaktadır. En bilinen yöntem Box-Jenkins analizidir.

12 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Geleceğin tahmini çoğunlukla zaman serilerine yapılan tahminler olarak kabul edilir ve öyle anlaşılır. Ancak kesit verilerine dayalı modellerle de tahmin yapılabileceği unutulmamalıdır. Buna göre tahmin kavramının tanımını verecek olursak:

13 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Tahmin, diğer değişkenlerin değerleri, değişme biçimleri ve değişme biçimleri hakkındaki bilgilere dayanarak bazı değişkenlerin değerleri hakkında sayısal bilgi bulabilmektir.

14 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Ex-ante ve Ex-post Öngörümleme: Ex-post öngörümleme İçsel değişkenlerle dışsal açıklayıcı değişkenlerin her ikisine ait gözlemler, öngörümleme süresince kesinlik gösterir. Ex-post öngörümleme mevcut verilerle kontrol edilebilir ve öngörümleme modelinin değerlendirilmesi için bize yol gösterir.

15 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Ex-ante öngörümleme Tahminleme sürecinin dışında bağımlı değişkene ait değerler kesin olarak bilinen ya da bilinmeyen açıklayıcı değişkenler kullanılarak tahmini hesaplanır.

16 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?

17 …Öngörümleme biçimleri nelerdir?
Nokta ve Aralık Öngörümlemesi Nokta öngörümlemesi Her bir tahmin dönemi için tek bir sayı şeklinde hesaplanırken Aralık öngörümlemesi bir aralık gösterir ve verilerin aralık boyunca uzanacağı düşünülür.

18 …Öngörümleme biçimleri nelerdir…?
Koşullu ve Koşulsuz Öngörümleme Koşulsuz öngörümleme Öngörümleme yapılan eşitlikteki tüm açıklayıcı değişkenlerin değerleri kesin olarak bilinmektedir. Koşullu öngörümleme Öngörümleme yapılan eşitlikteki bir yada daha fazla açıklayıcı değişkenin değeri bilinmemektedir.

19 …Öngörümleme biçimleri nelerdir?
Her hangi bir ex-post (gerçekleşen) öngörümleme her zaman koşulsuz bir öngörümlemedir. Fakat aynı zamanda ex-ante (tasarlanan) öngörümleme de koşulsuz öngörümleme olabilmektedir.