Türkçe Anlatım Bozuklukları.

... konulu sunumlar: "Türkçe Anlatım Bozuklukları."— Sunum transkripti:

1 Türkçe Anlatım Bozuklukları

2 Anlatım Bozuklukları Anlatım Bozuklukları B. YAPISAL YÖNDEN
ANLAMSAL YÖNDEN Gereksiz Sözcük Kullanımı Yanlış Yerde Kullanılan Sözcükler 3. Yanlış Anlamlı Sözcükler Anlamca Çelişkili Sözcükler Deyim Yanlışlıkları Mantık Yanlışlıkları B. YAPISAL YÖNDEN ( DİLBİSİ YÖNÜNDEN ) Özne -Yüklem Uyumsuzluğu Öğe Eksiklikleri Tamlama Yanlışlıkları Eklerin Yanlış Kullanımı Ekfiil , Yardımcı fiil, Fiilimsi Fiil Eksiklikleri 6. Noktalama Eksikliği

3 Anlamsal Yönden Anlatım Bozuklukları

4 Anlamsal Yönden Anlatım Bozuklukları
Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Gereksiz Sözcük Kullanımı Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanımı Anlamca Çelişkili Sözcüklerin Kullanımı Deyim ve Atasözü Yanlışları Mantık Yanlışlıkları

5 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
cümlede anlamdaş ( eş anlamlı ) sözcüklerin kullanılması anlatımı bozar. Bir sözcüğün anlamını karşılayan bir ek cümle içinde kullanılmışsa o cümlede anlatım bozukluğu vardır. Bir sözcüğün taşıdığı anlamın aynı cümlede başka bir sözcükte bulunması gereksiz sözcükten kaynaklanan bir anlatım kusurudur. GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI

6 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Bir sözcüğü cümleden çıkardığımızda anlam bozulmuyor ise o sözcük gereksizdir ve cümlenin anlatımı bozuktur. GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI UYARI ÖRNEKLER Bu zor ve çetin kış koşullarında yola çıkmayınız. “ Zor ” ve “ çetin” aynı anlamlı

7 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Kışlaya ancak girebiliyorduk. gizli parolayla “ Gizli – Parola ” Gençler, Fatih Terim’i ve ile dinlediler. ilgi alâka “ İlgi – Alâka ” Toplantıda attılar bana. haksız yere iftira “ Haksız yere - İftira ” İftira , asılsız iddiada bulunmadır.

8 bu kadar Bayan hemşire olmaz. Bayan karşılıklı
Geçmişimle ilgili anılarımı bir kitapta toplamayı düşünüyorum. Anılar zaten geçmişe aittir. “ geçmiş” sözcüğü gereksiz kullanılmıştır. Hiçbir zaman korkak olmamıştım. bu denli bu kadar bu denli bu kadar hemşirelerden birine rica ettiler. Bayan hemşire olmaz. Bayan Japonya’daki arkadaşıyla üç yıl mektuplaştı. karşılıklı gereksizdir. karşılıklı

9 bizi anlayacak bir öğretmen istiyoruz.
Yaptıklarını itiraf etti. kendi ağzıyla gereksizdir. kendi ağzıyla bizi anlayacak bir öğretmen istiyoruz. Artık bundan sonra Artık bundan sonra Mustafa yaşlarında bir çocuktu. aşağı yukarı 16 – 17 yaşlarında aşağı yukarı 16 – 17 yaşlarında

10 7. madde değiştirilmelidir.
Hava sıcaklığı beş dereceydi. sıfırın altında eksi gereksiz sözcüktür. eksi 7. madde değiştirilmelidir. Halen yürürlükte bulunan Halen yürürlükte bulunan Okul müdürleri görüştüler üç saat süreyle üç saat süreyle

11 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Sözcükleri,cümlede yanlış yerde kullanmak, cümlenin anlamında önemli değişikliklere neden olur. Sıfat olan bir sözcük zarf ; zarf olan bir sözcük de sıfat olarak kullanılırsa anlatım bozukluğu ortaya çıkar. Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması

12 en son ayın ayın en son güzel güzel ÖRNEKLER
Kalan borcunuzu dördüne kadar ödeyiniz. en son ayın Kalan borcunuzu dördüne kadar ödeyiniz. ayın en son Ninem anlatır. güzel masalları Ninem anlatır. masalları güzel

13 Savaşta ölmesine neden oldular.
ÖRNEKLER Savaşta ölmesine neden oldular. askerin daha çok Savaşta ölmesine neden oldular. daha çok askerin girilmez. İzinsiz inşaata girilmez. İnşaata izinsiz

14 girmiştim ki telefon çaldı.
ÖRNEKLER delinir. Ağrısız kulak delinir. Kulak ağrısız girmiştim ki telefon çaldı. Yeni yatağa girmiştim ki telefon çaldı. Yatağa yeni

15 sıkılıyor, ne yapsam acaba? sıkılıyor, ne yapsam acaba?
ÖRNEKLER günü bu şarkıyı mı dinleyeceğiz? Her Allah’ın günü bu şarkıyı mı dinleyeceğiz? Allah’ın her sıkılıyor, ne yapsam acaba? Çok canım sıkılıyor, ne yapsam acaba? Canım çok

16 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Anlamları birbirine yakın, ancak farklı sözcüklerin cümlede birbirlerinin yerine kullanılması da önemli bir anlatım kusurudur. Sözcüklerin anlamlarını iyi bilmemek, anlatımı bozar. Bu nedenle birbirlerinin yerine kullanılan sözcükler arasındaki anlatım farkına dikkat etmemek yanlış kullanımlara ve anlatım bozukluğuna yol açar. Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması

17 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Ayrıcalık : Üstün tutulma Ayrılık : Fark Çekimser : Herhangi bir konuda karar bildirmemek. Çekingen : Ürkek, sıkılgan Çoğunluk : Sayı üstünlüğü Çokluk : Sayı veya ölçü yönünden çok olma durumu

18 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Öğretim : Bilgi verme işi. Öğrenim : Meslek, sanat , iş için gerekli bilgi , beceri ve alışkanlıkların elde edilmesi amacıyla yapılan çalışma, tahsil. Varlıkların doğadaki görünüşlerinin kalem, fırça gibi araçlar ile kağıt, bez vb. üzerinde yapılan biçimleri. Resim : Fotoğraf : Görüntüyü ışığa karşı duyarlıklı ( cam, kağıt gibi ) bir yüzey Üzerinde özel makine ile tespit etme yöntemi. Uzamak : Uzun duruma gelmek, boyu büyümek Büyümek : Bir bütünün bir bölümünde, boyut artışı, irileşme.

19 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Yılında : ise kullanılır. Gün ve ay belirtilmemiş yılında Tarihinde : ise ifadesi kullanılır. Gün ve ay belli tarihinde Tanıtmak : Bir kimsenin, bir şeyin tanınmasını sağlamak. Tanıştırmak : Birbirini tanımayanların tanışmasını sağlamak, takdim etme Yaklaşık : Aşağı yukarı Yakın : Az bir ara ile ayrılmış olan.

20 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Pahalı : Bir şeyin fiyatının yüksek olması, fiyat artışı Yüksek : Normal değerinin üstünde olan, yüksek ücret. Etkin : Hareketli, işleyen, çalışan, faal, aktif. Etken : Faktör, etki yapan ( her şey ) Özgü : Özellikle birine veya bir şeye ait olan, has,mahsus Özge : Başka

21 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Kapsamak : İçine almak, sınırları içine almak. Kaplamak : Her yanı örtmek, çepeçevre sarmak. Ekme : Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak, gömmek. Dikme : Bir cismi dik olarak durdurmak. Yetiştirmek için bir bitkiyi toprağa dik yerleştirmek. Kutlama : Önemli bir olayın gerçekleşmesi yıl dönümü dolayısıyla Tören yapmak, tesit etmek. Anma : Ölmüş bir insanı hatırlamak için yapılan tören, ihtifal.

22 İki olay arasında yoktur. ayrıcalık
ÖRNEKLER İki olay arasında yoktur. ayrıcalık İki olay arasında yoktur. ayrılık Yeni öğrencilerin olması doğaldır. çekimser Yeni öğrencilerin olması doğaldır. çekingen Marmara’ya inanılmaz balık akını oldu. çoğunlukta Marmara’ya inanılmaz balık akını oldu. çoklukta

23 En yakın zamanda çektirmeliyim.
ÖRNEKLER Lise Ankara’da tamamladı. öğretimini Lise Ankara’da tamamladı. öğrenimini En yakın zamanda çektirmeliyim. resim En yakın zamanda çektirmeliyim. fotoğraf Küçük kızın saçları hayli büyümüş. Küçük kızın saçları hayli uzamış.

24 Almanlar 1 Eylül 1939 Polonya’ya saldırmıştı.
ÖRNEKLER Almanlar 1 Eylül Polonya’ya saldırmıştı. yılında Almanlar 1 Eylül Polonya’ya saldırmıştı. tarihinde Misafirlerimize kendinizi mı? tanıştırdınız Misafirlerimize kendinizi mı? tanıttınız Bahçeye pek çok fidan ektik. Bahçeye pek çok fidan diktik.

25 Üst geçitler birbirine yapılmış. yaklaşık
ÖRNEKLER Üst geçitler birbirine yapılmış. yaklaşık Üst geçitler birbirine yapılmış. yakın Fiyatlar çok olduğu için satışlar durgun. pahalı Fiyatlar çok olduğu için satışlar durgun. yüksek Yoksulluğun olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir. etken Yoksulluğun olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir. etkin

26 Size bir iştir öğretmenlik. özge
ÖRNEKLER Size bir iştir öğretmenlik. özge Size bir iştir öğretmenlik. özgü Sokakları pislik herkesi canından bezdirdi. kapsayan Sokakları pislik herkesi canından bezdirdi. kaplayan Şairin ölüm yıldönümü kutlanıyor. Şairin ölüm yıldönümü anılıyor. Kızın tırnakları büyümüş. Kızın tırnakları uzamış.

27 Sınıf geçmeyi sebepler var.
ÖRNEKLER Biz bir ülke değiliz. azımsanacak Biz bir ülke değiliz. küçümsenecek Sınıf geçmeyi sebepler var. güçlendiren Sınıf geçmeyi sebepler var. güçleştiren Gezinin beklemedi. sonucunu Gezinin beklemedi. sonunu

28 Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesini sağladı.
ÖRNEKLER Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesini sağladı. Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesine sebep oldu. Ülkenin geri kalmışlığını savundu. Ülkenin geri kalmışlığını iddia etti. Attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı. Attığı golle takımının galip gelmesini sağladı. İstenilen olumlu bir durumun ortaya çıkışında “ yol açtı, neden oldu, sebep oldu” gibi sözler kullanılmaz; çünkü bu ifadeler “ olumsuz anlamlar” taşır.

29 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Doğru ve güzel bir cümle kendi içinde tutarlı olmalıdır. Anlam yönüyle çelişen, anlamları birbirini tutmayan sözlerin aynı cümlede kullanılmaması gerekir. Bu tür sözlerin bir arada kullanılması anlatım bozukluğudur. Genellikle belirteçlerinin bildiren sözcüklerle kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım kusurudur. Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması KESİNLİK OLASILIK

30 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
DİKKAT!.. KESİNLİK OLASILIK Tam Yaklaşık olarak Kesinlikle Bence ( bana göre ) Eminim Belki Tabii Olabilir Muhakkak Aşağı yukarı

31 Olayın üstünden yirmi gün geçmişti. yaklaşık tam
ÖRNEKLER Olayın üstünden yirmi gün geçmişti. yaklaşık tam Kesinlik tam Olasılık yaklaşık Kardeşim bu sınavı muhakkak kazanabilir. Kesinlik muhakkak Olasılık kazanabilir

32 Gönderdiğim paketi bugüne kadar almış
eminim olmalısın. Kesinlik eminim Olasılık olmalısın bu sözleri bütün öğrenciler duymuş Şüphesiz olmalı. Kesinlik şüphesiz Olasılık olmalı

33 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Deyimler, belli bir biçimde kalıplaşmış sözlerden oluşur. Deyimleri oluşturan sözcüklerin yerleri değiştirilemez. Sözcüklerin yerine başka sözcükler de kullanılamaz. Deyimler ve atasözleri cümlede anlamına uygun kullanılmadıkları zaman anlatım kusuru taşırlar. Deyimlerin anlamlarının uygun yerde kullanılmaması ya da biçimsel kuruluşundaki yanlışlık anlatım bozukluğuna yol açar. Deyimlerin ve Atasözlerinin Yanlış Anlamda Kullanılması

34 Öğretmenimiz haklı itirazlarıma
ÖRNEKLER Öğretmenimiz haklı itirazlarıma göz yumdu. Göz yummak : Yapılan yanlışlıkları, hataları, kusurları görmezlikten gelmektir. Bu nedenle “ göz yummak” deyimi yanlış anlamda kullanılmıştır. Kullanılması gereken deyim “ kulak tıkamak” olmalıydı. İtiraz kulak ( duyma ) ile alakalıdır. Bu sınavı kazanabilmek için bütün zorlukları gözden çıkardım. “Göze aldım” olacak.

35 dizlerinin bağı çözülmüştü.
Çok yorulmuştu , dizlerinin bağı çözülmüştü. Çok korkmuştu , dizlerinin bağı çözülmüştü. Müdürün yüzünden dökülen bin parçaydı. Müdürün yüzünden düşen bin parçaydı. Yaramazlıklarıyla hemen öğretmenin gözüne girdi. Yaramazlıklarıyla hemen öğretmenin gözüne battı.

36 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Kimi cümlelerde mantık hatalarının bulunması ve ifade, bozuklukları cümlenin anlatımını bozar. Kullanılan ifadelerde bir tutarlılık olmalıdır. İfadelerimiz mantıklı olmalıdır. Mantık dışı kullanımlar kusurlu kullanımlardır. Bu nedenle kurduğumuz cümleler, akla yatkın olmalıdır. Mantık Hatası ve Bozuk Anlatım

37 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
ÖRNEKLER Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse hatta yol açabilir. ölüme sara nöbetlerine Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse hatta yol açabilir. sara nöbetlerine ölüme Bırakın bayramda yanıma gelip telefon etmeyi elimi bile öpmedi. Bırakın bayramda yanıma gelip elimi öpmeyi bir telefon bile etmedi.

38 Şehrin hemen yeşil bir tepe vardı.
Gora, hatta aday bir film. Oscar’a Altın Portakal’a Gora, hatta aday bir film. Altın Portakal’a Oscar’a Sınıfımızda bırakın bile yok. televizyon bilgisayar Sınıfımızda bırakın bile yok. bilgisayar televizyon Şehrin hemen yeşil bir tepe vardı. omzunda uzağında Şehrin hemen yeşil bir tepe vardı. omzunda yakınında

39 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları

40 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Özne – Yüklem Uyumsuzluğu Özne Eksikliği Nesne Eksikliği Dolaylı Tümleç Eksikliği Zarf Tümleci Eksikliği Yüklem Eksikliği Ek Yanlışlığı ve Ek Eksikliği Tamlama Yanlışlığı ve Tamlama Eksikliği Fiilimsi ve Yardımcı Fiil Eksikliği Çatı Uyuşmazlığı

41 Özne – Yüklem Uyumsuzluğu
Bir cümlenin öznesi ile yüklemi arasında iki bakımdan uygunluk aranır : Kişi Bakımından Uygunluk Nicelik Bakımından Uygunluk

42 Kişi Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu
Fiil çekiminde üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere 6 tür kişi vardır: ben – 1. tekil kişi sen – 2. tekil kişi o – 3. tekil kişi biz – 1. çoğul kişi siz – 2. çoğul kişi onlar – 3. çoğul kişi

43 Kişi Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu
Cümlede yüklem ilgili kişinin ekini alır : Özne tek ise 1. tekil : - im Ben gelir 2. tekil : - sin Sen gelir 3. tekil : O gelir 1. çoğul : - iz Biz gelir 2. çoğul : - siniz Siz gelir 3. çoğul : - ler Onlar gelir im sin - iz siniz ler

44 ız Cümlede özne değişik kişilerden oluşuyorsa; yüklemin alacağı
ek, aşağıdaki kurallara göre belirlenir: Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem olur. 2. tekil 1. tekil 1. çoğul Bu işten bir bir de ben sen anlar ız BİZ Özne ve kişilerden oluşuyorsa olur. 1. tekil 3. tekil 1. çoğul Buna de da çok ben babam şaşırdı k BİZ

45 Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem
Özne ve kişilerden yüklem 1. tekil 2. tekil 3. tekil 1. Çoğul şahıstır. ve bugün sinemaya Ben sen Burcu gidiyor uz BİZ Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem 2. tekil 3. tekil 2 . Çoğul şahıstır. ve burada sen Volkan kalacak sınız SİZ

46 UYARI Özne 2. tekil ve 3. tekil kişiden oluşuyorsa yüklem 2. ÇOĞUL ; Bunun dışındaki durumlarda yüklem 1. ÇOĞUL olur. ÖZNE YÜKLEM 1. TEKİL + 2. TEKİL 1. ÇOĞUL 1. TEKİL + 3. TEKİL 1. ÇOĞUL 1.TEKİL + 2. TEKİL + 3. TEKİL 1. ÇOĞUL 2. ÇOĞUL 2. TEKİL + 3. TEKİL

47 İnceleme ÖZNE YÜKLEM BEN ve SEN BİZ BEN ve O BİZ BEN, SEN ve O BİZ SİZ SEN ve O

48 Türkçede, bir cümlenin öznesi, birinci ve üçüncü tekil kişiden
oluşuyorsa, yüklemi birinci çoğul kişi olur. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklanan bir bozukluk vardır? A ) Ben onunla ilk kez sizin evde karşılaştım. B ) O filmi seninle birlikte izlemiştik sanırım. C ) Durağa geldiğimizde, araçta bir ben bir de o yaşlı adam kalmıştı. D ) O, ağabeyinle aynı lisede okumuştu. E ) Geçen sene bu günlerde sen, ben ve kardeşim denize giriyorduk. CEVAP : C / BEN ve O BİZ / kalmıştık ( 1. çoğul kişi ) ÖSS

49 Nicelik Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu
Özne ile yüklem arasında uygunluk aranırken öznenin mı yoksa mı olduğuna bakılır. Nicelik bakımından uyum hususunda öznenin konumuna dikkat edilmelidir. Bu nedenle nicelik ( tekillik – çoğulluk ) bakımından özne – yüklem uygunluğunu incelerken öznenin ne türden bir varlık olduğuna bakılmalıdır. İNSAN İNSAN DIŞI BİR VARLIK TEKİLLİK ÇOĞULLUK

50 Özne tekilse yüklem tekil olur. yemek
Özne çoğulsa yüklem tekil veya çoğul olabilir. ÖZNE İNSAN İSE Duygu Hanım yapıyor. Bizimkiler geldiler.

51 Özne tekilse yüklem tekil olur . Özne çoğulsa yüklem tekil olur.
Köpek havlıyor. Köpekler havlıyor. Ağaç büyüdü. Ağaçlar büyüdü. Gözüm görmüyor. Gözlerim görmüyor. Düşüncem değişti. Düşüncelerim değişti. ÖZNE , ORGAN ADI YA DA İNSAN DIŞI BİR VARLIK VEYA KAVRAM İSE :

52 İnsan dışındaki varlıklarda özne , her zaman tekil
yüklem alır. Arabalar arıza yapmış. Kuşlar yine uçuyor gökyüzünde. Çiçekler mis gibi kokuyor. Özne çoğul organ adı ise yüklem TEKİL olur. Ellerim üşüyor. Kulaklarım duymuyor. Bacaklarım zıngır zıngır titriyor. Özne çoğul zaman adı ise yüklem TEKİL olur. Günler bir türlü geçmiyor. Geceler biraz daha uzadı.

53 Uçaklar dağlık alanı bombaladılar. ( Mecaz – ı Mürsel )
Kişileştirme veya Mecaz – ı Mürsel yoluyla insanmış gibi düşünülen cansız varlık , hayvan ve bitkiler ÇOĞUL ÖZNE olduğunda yüklem ÇOĞUL olabilir. Uçaklar dağlık alanı bombaladılar. ( Mecaz – ı Mürsel ) Martılar, çılgın naralarla havayı çınlatıyorlar. ( Kişileştirme) Güler yüzlü papatyalar dalga dalga eğilirler. (Kişileştirme ) Ad cümlelerinde, cansız varlık, hayvan ve bitkiler çoğul özne olduğunda yüklem ÇOĞUL olabilir. En güvenilir ulaşım araçları motorlu trenlerdir. Atlar , en çok ilgi duyduğum hayvanlardır. UYARI

54 Türkçede bazı özneler olumlu , bazı özneler ise olumsuz anlamlar verdiği için bu cümlenin yüklemleri de özneye göre olumlu ya da olumsuz olması gerekir. UYARI ÖZNE YÜKLEM KİMSE OLUMSUZ HİÇ KİMSE OLUMSUZ HİÇBİRİ OLUMSUZ HEPSİ OLUMLU HERKES OLUMLU

55 İnceleme onun öldüğüne , hayret ediyordu. Hiçbiri inanmıyor
herkes onu , üzmüyordu. Herkes seviyor onu , üzmüyordu. Herkes seviyor kimse onu , gürültü ediyordu. kimse dinlemiyor onu , gürültü ediyordu. kimse dinlemiyor herkes

56 Uyarı “ NE ….. NE …. bağlacının kullanıldığı cümlelerde
yüklem OLUMLU olmalıdır. Diğer durumlarda genelde anlatım bozukluğu oluşur : Ne sinemayı ne de tiyatroyu sevmez. ( Yanlış ) Ne sinemayı ne de tiyatroyu sever. ( Doğru ) Uyarı BAĞLAÇ YÜKLEM Ne…… ne … OLUMLU

57 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Özne cümlenin temel öğelerinden biridir. Yüklemi Edilgen – Geçişsiz fiillerle kurulanlar dışında bütün cümlelerde mutlaka öznenin her çeşidi ( gerçek, sözde özne; açık özne, gizli özne ) bulunur. Bu anlatım bozukluğu birleşik, sıralı ve bağlı cümlelerde görülür. Ortak kullanılan özne, cümlelerden birinin yüklemiyle uyum sağlamazsa, özne - yüklem uyumsuzluğu, aynı zamanda da özne eksikliği ortaya çıkar. ÖZNE EKSİKLİĞİ

58 banka banka Annem annem
Örnekler Bankadaki görevliler etkisiz hale getirildi ve soyuldu. Soyulan nedir? banka Bankadaki görevliler etkisiz hale getirildi ve soyuldu. banka ÖZNE Annemin sinirleri iyice bozulmuş ve çok üzülmüştü. Üzülen kimdir ? Annem Annemin sinirleri iyice bozulmuş ve çok üzülmüştü. annem ÖZNE

59 Örnekler çocuk çocuk çocuk
Bağıran çocuğa engel olunarak odadan çıkarıldı. Odadan çıkarılan kimdir? çocuk Bağıran çocuğa engel olunarak odadan çıkarıldı. çocuk ÖZNE Çocuğun karnı acıkmıştı ve uykusuzdu. Uykusuz olan kimdir? çocuk Çocuğun karnı acıkmıştı ve uykusuzdu. çocuk ÖZNE

60 Örnekler Kazazedenin tedavisi yapılarak sevk edildi.
Sevk edilen kimdir? kazazede / hasta Kazazedenin tedavisi yapılarak sevk edildi. kazazede / hasta ÖZNE Metro inşaatı, haziranda başladı, ocakta hizmete açılacak. Hizmete açılacak olan nedir? metro Metro inşaatı, haziranda başladı, ocakta hizmete açılacak. metro ÖZNE

61 Örnekler Küçük kızın elini akrep ısırdı ve acile götürüldü.
Acile götürülen kimdir? küçük kız Küçük kızın elini akrep ısırdı ve acile götürüldü. küçük kız ÖZNE Sanat dergilerinin sayısı azalıyor , okunmaz oluyor. Okunmaz olan nelerdir? sanat dergileri Sanat dergilerinin sayısı azalıyor , okunmaz oluyor. sanat dergileri ÖZNE

62 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Yüklemi geçişli eylem olan cümlelerde nesne bulunur. Bu tür cümlelerde eğer nesne bulunmazsa cümledeki başka bir öğe, nesne gibi görünerek anlatım bozukluğuna yol açar. Sıralı ve bağlı cümlelerde ikinci cümlede gerektiği halde nesne kullanılmamışsa bu tür cümlelerde anlatım bozukluğu vardır. NESNE EKSİKLİĞİ

63 Babaanne kimi uyutmaya çalışırdı?
Örnekler Yaşlı adam kızına sarıldı, doyasıya öptü. Yaşlı adam kimi öptü? kızını / onu Yaşlı adam kızına sarıldı, doyasıya öptü. kızını / onu NESNE Babaannem, bize masal okur, uyutmaya çalışırdı. Babaanne kimi uyutmaya çalışırdı? bizi Babaannem, bize masal okur, uyutmaya çalışırdı. bizi NESNE

64 Patron kimi teselli etti?
Örnekler Patron ne bana acıdı, ne de teselli etti. Patron kimi teselli etti? beni Patron ne bana acıdı, ne de teselli etti. beni NESNE Durmuş Ağa, hasta kızına sarıldı , doyasıya öptü. Durmuş Ağa kimi öptü? onu Durmuş Ağa, hasta kızına sarıldı , doyasıya öptü. onu NESNE

65 Geçerli olan kurallara uyun , uygulayın.
Örnekler Onunla görüşmek istedik ama bulamadık. Kimi bulamadık? onu Onunla görüşmek istedik ama bulamadık. onu NESNE Geçerli olan kurallara uyun , uygulayın. Neyi uygulayın? kuralları Geçerli olan kurallara uyun , uygulayın. kuralları NESNE

66 Örnekler Büyüklere saygı göstermeli , incitmemeliyiz.
Kimleri incitmemeliyiz? onları Büyüklere saygı göstermeli , incitmemeliyiz. onları NESNE Başkanımıza inanıyor, her konuda destekliyoruz. Kimi her konuda destekliyoruz? onu Başkanımıza inanıyor, her konuda destekliyoruz. onu NESNE

67 Örnekler Rahmi Hoca, kedisine özenle bakar , tavukla besler.
Rahmi Hoca neyi tavukla besler ? onu Rahmi Hoca, kedisine özenle bakar , tavukla besler. onu NESNE Selim Bey eşine adeta tapıyor , herkesten kıskanıyordu. Selim Bey kimi kıskanıyordu ? onu Selim Bey eşine adeta tapıyor , herkesten kıskanıyordu. onu NESNE

68 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Her cümlede dolaylı tümleç bulunması gerekmez; ancak bazı cümlelerde dolaylı tümlecin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar. Özellikle sıralı ve bağlı cümlelerde görülen bu kusur, daha çok başka sözcüklerin dolaylı tümleçmiş gibi algılanmasından kaynaklanmaktadır. DOLAYLI TÜMLEÇ EKSİKLİĞİ

69 Örnekler Suçluları dışlamayalım , iyi niyetle yaklaşalım. onlara
Kimlere iyi niyetle yaklaşalım ? onlara Suçluları dışlamayalım , iyi niyetle yaklaşalım. onlara DOLAYLI TÜMLEÇ Kasabaya giderken de dönerken de aynı yolu izlerdi. Nereden dönerken aynı yolu izlerdi? kasabadan Kasabaya giderken de dönerken de aynı yolu izlerdi. kasabadan DOLAYLI TÜMLEÇ

70 Örnekler Düşüncelerini destekliyor ve katılıyorum. Neye katılıyorum?
onlara Düşüncelerini destekliyor ve katılıyorum. onlara DOLAYLI TÜMLEÇ Öğretmenlerimi çok sever , daima saygı duyarım. Kimlere saygı duyarsın? onlara Öğretmenlerimi çok sever , daima saygı duyarım. onlara DOLAYLI TÜMLEÇ

71 İzmir’i çok özledim , ilk fırsatta gideceğim.
İnsanları her zaman sevdim , her konuda güvendim. Kimlere güvendim? onlara İnsanları her zaman sevdim , her konuda güvendim. onlara DOLAYLI TÜMLEÇ İzmir’i çok özledim , ilk fırsatta gideceğim. Nereye gideceğim? Oraya / İzmir’e İzmir’i çok özledim , ilk fırsatta gideceğim. oraya DOLAYLI TÜMLEÇ

72 Ece kime çiçek getirirdi? ona / öğretmenine
Ece öğretmenini çok sever , her gün çiçek getirirdi. Ece kime çiçek getirirdi? ona / öğretmenine Ece öğretmenini çok sever , her gün çiçek getirirdi. ona DOLAYLI TÜMLEÇ Oktay önce yüzünü yıkadı , sonra krem sürdü. Oktay nereye krem sürdü? yüzüne Oktay önce yüzünü yıkadı , sonra krem sürdü. yüzüne DOLAYLI TÜMLEÇ

73 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Cümlede her zaman zarf tümleci bulunması gerekmez. Ancak bazı cümlelerde zarf tümlecinin bulunmaması, anlatım bozukluğuna yol açabilir. ZARF TÜMLECİ EKSİKLİĞİ

74 Muzaffer Bey’i çok severim; her konuda iyi anlaşırız.
İkinci cümlede zarf tümleci eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. Çünkü kiminle iyi anlaşıldığı belirtilmemiştir. İkinci cümleye bir zarf tümleci getirilerek anlatım bozukluğu giderilebilir. Muzaffer Bey’i çok severim; her konuda iyi anlaşırız. Muzaffer Bey’i çok severim; her konuda iyi anlaşırız. onunla Zarf Tümleci

75 Duygu’ya küs müsün, ne zamandan beri konuşmuyorsun?
Bu cümle sıralı bir cümledir. İkinci cümlede kiminle konuşulmadığı belli değildir. Bu nedenle ikinci cümleye zarf tümleci getirilerek bu anlatım bozukluğu giderilebilir. Duygu’ya küs müsün, ne zamandan beri konuşmuyorsun? Duygu’ya küs müsün, ne zamandan beri konuşmuyorsun? onunla Zarf Tümleci

76 İkinci cümlede nelerle başa çıkıldığı belli değildir.
Bu nedenle bu cümle anlatım kusuru taşımaktadır. İkinci cümleye zarf tümleci getirilerek bu sıkıntı giderilebilir. Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdin , nasıl başa çıktın? Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdin , nasıl başa çıktın? onlarla Zarf Tümleci

77 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Yüklem eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu daha çok sıralı cümlelerde göze çarpar. Sıralı cümlelerde aynı özneye ya da aynı tümleçlere bağlı yüklemler ortak olabilir ; durumda anlatım bozukluğu meydana gelmez. Ama farklı özne ya da tümleçleri ortak bir yükleme bağlamak anlatım bozukluğuna yol açabilir. YÜKLEM EKSİKLİĞİ

78 Bu cümlede iki eylem vardır : Dans etmek Müzik dinlemek.
Bu iki eylem “ dinlediler” yüklemine bağlandığı için anlatım bozukluğu meydana gelmiştir. Çünkü müzik dinlenir; ama dans dinlenmez. Bu nedenle dans için ikinci bir yüklem gereklidir. Sabaha kadar dans ve müzik dinlediler Sabaha kadar dans ve müzik ettiler dinlediler Dans DİNLENMEZ. YÜKLEM

79 İçkiyi ara sıra , sigarayı hiç
içmem içerim İçkiyi ara sıra , sigarayı hiç içerim içmem YÜKLEM Satışlar canlanmazsa ben fabrikamdan, sen de işinden olursun olurum Satışlar canlanmazsa ben fabrikamdan, sen de işinden olurum olursun YÜKLEM

80 Kravat giyilmez TAKILIR.
Güzel bir kravat , koyu renk bir elbise iyi olur. giymen Kravat giyilmez TAKILIR. takman Güzel bir kravat koyu renk bir elbise iyi olur. takman giymen YÜKLEM Sabahları sadece çay ve ekmek yiyorum içiyorum Çay yenilmez İÇİLİR. Sabahları sadece çay ve ekmek içiyorum yiyorum YÜKLEM

81 gideriz gelir gelir yapıyordu alıyor alıyor yapıyordu
Bazen onlar bize , bazen de biz onlara gideriz gelir Bazen onlar bize , bazen de biz onlara gelir gideriz YÜKLEM Adam, bir yandan para, bir yandan da paket yapıyordu alıyor Adam, bir yandan para , bir yandan da paket alıyor yapıyordu YÜKLEM

82 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Cümlede eklerin eksik veya yanlış kullanılması anlamı bozduğu için anlatım bozukluğu oluşur. Başka bir ifadeyle cümlelerde ; Ekler yanlış kullanılmışsa, Ekler eksik kullanılmışsa, Ekler fazla kullanılmışsa o cümlelerde anlatım kusuru görülür. EKLERİN YANLIŞ KULLANIMI – EK EKSİKLİĞİ

83 İsim Hâl ( Durum ) ekleri : - i hali - e hali - de hali - den hali
Tamlayan eki : “- in” Tamlanan eki : “ – i” İsim Hâl ( Durum ) ekleri : - i hali - e hali - de hali - den hali dikkat edilmesi gereken eklerdir. DİKKAT !

84 İsmin “ – de ” hal eki eksik Tamlayan eki “ – ın” eksik
Eser, başarıya götüren yollar bir bir anlatılır. Eser , başarıya götüren yollar bir bir anlatılır. de İsmin “ – de ” hal eki eksik Her zaman çocuklar oyuncaklarını iyi seçmeliyiz. Her zaman çocuklar oyuncaklarını iyi seçmeliyiz. ın Tamlayan eki “ – ın” eksik

85 Tamlayan eki “ – ın” eksik
Yaşam, bize getirdiği güzelliklerin tadını çıkarmalıyız. Tamlayan eki “ – ın” eksik ın Yaşam , bize getirdiği güzelliklerin tadını çıkarmalıyız. ın Size geldiğimizin çok yararı oldu. - memizin Size gel çok yararı oldu. memizin

86 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Sıfat ve ad tamlamalarının ortak tamlanana bağlanması, cümlede anlatım bozukluğu oluşturur. Bu yanlışlık, ortak kullanılan tamlamanın ek almasından anlaşılır. Yalın halde kullanılan isimlerden sonra ; “ ve” bağlacı sonra da belirtisiz isim tamlaması kullanılırsa tamlanan “ ve” bağlacından önceki isme de ait gibi görünüp karışıklığa yol açabilmektedir. TAMLAMA YANLIŞLIKLARI

87 odaları kontrol ettiler.
TAMLAYAN TAMLAYAN TAMLANAN Müdür ve bina sorumlusu odaları kontrol ettiler. Müdür sorumlusu bina sorumlusu Bina sorumlusu ve müdür, odaları kontrol ettiler. Müdür ve bina sorumlusu, odaları kontrol ettiler. Bey

88 Ekonomik Ekonomik sorunları
TAMLAYAN TAMLANAN TAMLAYAN dile getirildi. Ekonomik ve sağlık sorunları Ekonomik sorunları Sağlık sorunları Ekonomik ve sağlık ile getirildi. sorunlar sorunları

89 Ticari ve meslek yıldan yıla artıyor. faaliyetler faaliyetleri
TAMLAYAN TAMLAYAN TAMLANAN Ticari ve meslek faaliyetleri yıldan yıla artıyor. Ticari faaliyetleri meslek faaliyetleri Ticari ve meslek yıldan yıla artıyor. faaliyetler faaliyetleri

90 Meyve suyu ve ikram edilecek.
Pasta ve meyve suyu ikram edilecek. Pasta suyu meyve suyu Meyve suyu ve ikram edilecek. pasta

91 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Tiyatrolarımızda bu ay, on yeni oyun sahnelemeyi düşünüyoruz. B ) Müzik alanında önemli yeri olan bu festivalin yaşatılmasını istiyoruz. C ) Bu sanatçıların çalışmaları üç yıldır ilgiyle izlenmektedir. D ) Şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi. E ) Edebiyatını ve balesini tanıdığımız bu ulus, yakında resimde de faaliyetini gösterecektir. CEVAP : D / “ Kültürel etkinlikler ve sanat etkinlikleri” olmalı. ÖSS

92 “ Bu yasadan, özel ve kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir? A ) “ yasadan” dan sonra “ bütün” sözcüğü getirilerek B ) “ ve” sözcüğü kaldırılarak C ) “ ve” yerine “ kuruluşlarla” sözcüğü getirilerek D ) “ çalışanlar” dan sonra “ kesinlikle” sözcüğü getirilerek E ) “ yararlanacak” yerine “ yararlanabilir” sözcüğü getirilerek ÖSS Cevap : C Bu yasadan özel kuruluşlarla kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.

93 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Özellikle sıralı cümlelerde ; Ek fiil Fiilimsi Yardımcı fiilden birinin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar. YARDIMCI EYLEM – FİİLİMSİ EKSİKLİĞİ

94 EK EYLEM ( EK FİİL ) EKSİKLİĞİ
Boyu kısa, bedeni de pek biçimli değildi. Boyu kısa , bedeni de pek biçimli değildi. idi Ek fiil : idi Annem yemek pişiriyor ; biz de ona yardım ediyorduk. Annem yemek pişiriyor ; biz de ona yardım ediyorduk. du Ek fiil : du

95 Sözleri güzel ama etkili değildi. Sözleri güzel ama etkili değildi.
Düşüncelerinde kararlı ama ısrarcı değildi. Düşüncelerinde kararlı ama ısrarcı değildi. idi Ek fiil : idi Sözleri güzel ama etkili değildi. Sözleri güzel ama etkili değildi. idi Ek fiil : idi

96 CEVAP : D / “ Boyu kısaydı, bedeni de pek biçimli değildi.”
“ Yoksul görünümlü biriydi bu. Boyu kısa , bedeni de pek biçimli değildi.” Yukarıdaki ikinci cümlede bir anlatım bozukluğu vardır. Bu bozukluk, aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir? A ) “ kısa” dan sonra “ ve” ekleyerek B ) “ kısa” yerine “ ve” koyarak C ) “ kısa” dan sonra “ değil” ekleyerek D ) “ kısa” yerine “ kısaydı” getirilerek E ) “ boyu” dan sonra “ da” ekleyerek ÖSS CEVAP : D / “ Boyu kısaydı, bedeni de pek biçimli değildi.”

97 Bazı cümlelerde kullanılması gerekli olduğu halde
kullanılmayan yardımcı eylemler de anlatım bozukluğunun diğer bir sebebidir. YARDIMCI EYLEM ( FİİL ) EKSİKLİĞİ

98 İhtiyaç sahiplerine yardım ve onların dertleriyle ilgilenirdi.
Yardımcı Fiil : eder İhtiyaç sahiplerine yardım ve onların dertleriyle ilgilenirdi. eder Yardımcı Fiil Hareketlerine devam ve bağırarak şunları söylemişti. Yardımcı Fiil : etmiş Hareketlerine devam ve bağırarak şunları söylemişti. etmiş Yardımcı Fiil

99 FİİLLERİN BİRLİKTE KULLANILMASI
Bir cümlede aynı öğeleri kullanarak etken ve edilgen fiiller birlikte kullanılamaz. Bu durum anlatım bozukluğuna yol açar. ETKEN VE EDİLGEN FİİLLERİN BİRLİKTE KULLANILMASI

100 Film sonra biraz sonra evlere .
seyrettikten konuşuldu gidildi ETKEN EDİLGEN seyrettikten ETKEN konuşuldu EDİLGEN gidildi EDİLGEN Film sonra biraz sonra evlere seyredildikten konuşuldu gidildi EDİLGEN EDİLGEN EDİLGEN

101 Bütün sözlere kulak de hiçbir şey .
vermişse anlaşılamamış ETKEN EDİLGEN vermişse ETKEN anlaşılamamış EDİLGEN Bütün sözlere kulak de hiçbir şey verilmişse anlaşılamamış EDİLGEN EDİLGEN

102 “ Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa bile beklenen rahatlığa
kavuşulamamıştır.” Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerin hangisi yapılmalıdır? A ) “kavuşturulamamıştır” yerine “ulaştırılamamıştır” sözü gelmelidir. B ) “taşınmışsa” yerine “ taşınsa” sözcüğü getirilmelidir. C ) “Beklenen” yerine “ beklediğimiz” sözcüğü getirilmelidir. D ) “taşınmışsa bile” yerine “ taşınılmışsa da” sözü getirilmelidir. E ) “bile” den sonra “ nasılsa” getirilmelidir. SORU CEVAP : D “taşınmışsa” sözcüğü : etken “kavuşulamamıştır” sözcüğü : edilgen “taşınmışsa bile ” yerine “ taşınılmışsa da” yazılacak.

103 Virgülün olmaması veya yanlış yerde kullanılmasıyla ortaya çıkar.
Çoğunlukla adlaşmış sıfatlardan sonra virgül getirilmediği durumlarda karşımıza çıkar. NOKTALAMA EKSİKLİĞİ VİRGÜL EKSİKLİĞİ

104 , İhtiyar dilenciye seslendi. İhtiyar dilenciye seslendi. O
1 İhtiyar dilenciye seslendi. özne dolaylı tümleç yüklem 2 O ihtiyar dilenciye seslendi. gizli özne dolaylı tümleç yüklem İhtiyar dilenciye seslendi. ,

105 Yaramaz dedesinin yanında oturuyordu . yaramaz dedesinin yanında
1 Yaramaz dedesinin yanında oturuyordu. özne dolaylı tümleç yüklem 2 O yaramaz dedesinin yanında oturuyordu. gizli özne dolaylı tümleç yüklem Yaramaz dedesinin yanında oturuyordu . ,

106 İhtiyar polis müdürüne yardım etti .
1 İhtiyar polis müdürüne yardım etti. özne dolaylı tümleç yüklem 2 İhtiyar polis müdürüne yardım etti. özne dolaylı tümleç yüklem 3 O ihtiyar polis müdürüne yardım etti. gizli özne dolaylı tümleç yüklem İhtiyar polis müdürüne yardım etti . ,

107 Hangi cümledeki virgül kaldırılırsa anlam değişir?
A ) Geç kalınca , sizi aramaktan vazgeçti. B ) Çocuklar , koşarak gözden kayboldular. C ) Bu genç , doktorla görüşmeye gitti. D ) Bir varmış , bir yokmuş. Soru – 1990 / ML CEVAP : C

108 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül kaldırılırsa anlam değişir?
A ) Çocuk , sevinçle dedesine koştu. B ) İhtiyar , çobanla konuşmaya devam ediyordu. C ) Davetsiz gelen , döşeksiz oturur. D ) Türk dili , dillerin en zenginlerindendir. Soru – 1998 / ÖO CEVAP : B

109 Aşağıdakilerin hangisinden virgül kaldırılırsa, cümlenin anlamında
değişiklik olur? A ) Eşitlik , demokrasinin temel öğesidir. B ) Araba , büyükçe bir binanın önünde durdu. C ) Annelik , kadınların en güçlü duygusudur. D ) Hasta , annesinin kulağına bir şeyler fısıldadı. Soru – 1998 / DPY CEVAP : D

110 Bazı cümlelerde fiilimsinin kullanılmaması da bir anlatım kusurudur.
FİİLİMSİ EKSİKLİĞİ Bilgisayarı bir iki gün ya da hiç kullanmadan tekrar satarız. Zarf fiil : kullanarak Bilgisayarı bir iki gün ya da hiç kullanmadan tekrar satarız. kullanarak

111 Bu suçlamaların gereksiz ve doğru olmadığını söyleyebilirim.
Ortaç : olduğunu Bu suçlamaların gereksiz ve doğru olmadığını söyleyebilirim. olduğunu Sınavda kimin başarılı ; kimin başarılı olmadığı anlaşılır. Ortaç : olduğu Sınavda kimin başarılı ; kimin başarılı olmadığı anlaşılır. olduğu

112 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
A ) Burada , en çok ondan yakınlık gördük. B ) Çok az veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler. C ) Bir süre sonra resim çalışmalarına ara verdiler. D ) Düşündüklerini yazıya dökmekten çekinmelidir. E ) İşiyle özel yaşamını birbirine karıştırmadı. Soru : ÖSS CEVAP : B / “çalışarak” fiilimsisi eksik ( zarf fiil ) “ Çok az çalışarak veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler.”

113 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Çocukların eğitiminde hem ailenin hem de okulun rolü vardır. B ) Okuma sevgisi konusunda çocukların en çok anne ve babalarını örnek aldıkları unutulmamalıdır. C ) Çocuklara, yeteneklerini geliştirmeleri için gerekli olanaklar sağlanmalıdır. D ) Çocuklar bundan en az zarar ya da hiç zarar görmeden kurtarılmalıdır. E ) Oyuncak seçerken çocuğun yaşına uygun olanlar tercih edilmeli. Soru : ÖSS CEVAP : D / “görerek” fiilimsisi eksik ( zarf fiil ) “ Çocuklar bundan en az zarar görerek ya da hiç zarar görmeden kurtarılmalıdır.”

114 yapılan tamlamalarda TAMLANAN durumundaki İSİM TEKİL olmalıdır. !
ya da yapılan tamlamalarda TAMLANAN durumundaki İSİM TEKİL olmalıdır. ! DİKKAT !.. Belgisiz sıfatlarla sayı çokluğu gösteren sıfatlarla karşılaşıyoruz. Her çeşit insanlarla Yanlış karşılaşıyoruz. Her çeşit insanla Doğru

115 Keyfine düşkün varsa buraya toplanmış.
ne kadar memurlar Yanlış Keyfine düşkün varsa buraya toplanmış. ne kadar memur Doğru Bizde vardır. Yanlış iki türlü düşünürler Bizde vardır. Doğru iki türlü düşünür

116 Kimi cümlelerde eksik kullanılması anlam kargaşasına yol açar. !
DİKKAT !.. ŞAHIS ZAMİRLERİNİN SENİN filme alıyormuş. Hayatını ONUN

117 SENİN toplamadan geldi. Kitaplarını toplamadan geldi. Kitaplarını toplamadan geldi. ONUN Kitaplarını

118 TAMLANAN EKİ FAZLALIĞI
İyelik eki “ – i ” nin gereksiz kullanımından kaynaklanır. Bu ek , tamlayanın yer almadığı bir cümlede sanki bir TAMLAYAN varmış hissi uyandırdığı için önemli bir anlatım kusuru içerir. ! DİKKAT !.. TAMLANAN EKİ FAZLALIĞI

119 Neşe verici şeylerle de uğraşalım, unutmayalım.
gülmesini Yanlış Neşe verici şeylerle de uğraşalım, unutmayalım. gülmeyi Doğru Ne biliyor , ne de oturmasını kalkmasını Yanlış Ne biliyor , ne de Doğru oturmayı kalkmayı

120 Bisiklet biliyor musun?
sürmesini Yanlış Bisiklet biliyor musun? Doğru sürmeyi Araba severim. Yanlış kullanmasını Araba severim. kullanmayı Doğru

121 Sorular

122 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanılmıştır?
A ) Bu yıl, hükümet benzine zam yapmayacakmış. B ) Havalar böyle giderse, bu yıl kış az sürecek. C ) Sabahları erken kalkıp bir müddet ders çalışırdı D ) Bu yıl ÖSS sınavı 17 Haziran’da yapılacak. E ) Kışlık erzaklarını almak için çarşıya çıktılar. CEVAP : D / “ ÖSS” Öğrenci Seçme Sınavı “ sınavı” sözcüğü gereksizdir.

123 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Dershane ve okul öğretmenliği çok farklı şeylermiş. B ) Bora Bey, üçüncü evlilik yıldönümünü de unutmamıştı. C ) Tatil günlerinde evinden çıkmaz, sağa sola telefon açardı. D ) Sınavlar yaklaştıkça, öğrencilerin sıkıntıları artıyordu. E ) Bakkala erkenden gitti ve bakkaldan ekmek aldı. CEVAP : B “ Bora Bey, evliliğinin üçüncü yıldönümünü de unutmamıştı.”

124 “ Ders anlatırken genelde önemli konuların ve bizden istenecek
yerlerin üzerinde fazla durulacağından dikkatle dinlenmeli be bu yerler işaretlenmelidir.” Cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A ) Gereksiz sözcük kullanımı B ) Belirtili nesne eksikliği C ) Özne eksikliği D ) Tamlayan ekinin eksikliği E ) Mantık hatası CEVAP : C / ÖZNE EKSİKLİĞİ

125 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, cümlenin başında şahıs
zamirinin kullanılması gereklidir? A ) Gözleri artık uzağı göremiyormuş. B ) Aklımdan çocuklarım hiç çıkmıyor. C ) Ellerin, tıpkı annenin ellerine benziyor. D ) Dışarda kardeşlerin seni benziyor. E ) Evini biz taşıdık geçen hafta. CEVAP : E / SENİN evini ONUN evini

126 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Dil, insanların iletişimini sağlayan bir araçtır. B ) Her zaman, başkalarından bizi anlamalarını bekleyemeyiz. C ) Kurallı cümlelerde yüklem en sonda yer alır. D ) Anlayış göstermeyen kişilerle işimiz olamaz. E ) Çevremizde olup biteni anlamaya çalışmalıyız. CEVAP : C / “ EN” sözcüğü gereksiz kullanılmıştır. Gereksiz Sözcük Kullanımı

127 “ Bu şehirde güvendiğim birçok dostlarım var, demişti.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır? A ) “ bu” sözcüğü cümleden atılmalı. B ) “ dostlarım” sözcüğünden çoğul eki atılmalı. C ) “ birçok” yerine “ pek az” sözcüğü getirilmeli. D ) “ güvendiğim” yerine “ güvenebileceğim” sözü getirilmeli. E ) “ demişti” yerine “ derdi” sözcüğü getirilmeli. CEVAP : B / “ – lar” çokluk eki fazla kullanılmıştır. “ Gereksiz ek kullanımı”

128 “ Öğretmen, öğrencilere bir saat ders anlattı ; ama öğrenciler
anlamadı.” cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisidir? A ) Özne – yüklem uyuşmazlığı B ) Dolaylı tümleç eksikliği C ) Tamlama hatası D ) Gereksiz sözcük kullanımı E ) Nesne eksikliği CEVAP : E / “öğrenciler DERSİ anlamadı” NESNE EKSİKLİĞİ

129 Aşağıdaki cümlelerden hangisi, dil ve anlatım yönüyle yanlıştır?
A ) Bu derste isim ve sıfat tamlamasını inceleyeceğiz. B ) Yemekte ben su içtim, ama o su içmedi. C ) Sabah erkenden yola çıktı, ilk arabaya bindi. D ) Bunca yıl ekmeğini ve suyunu içtiği sılasından ayrılıyordu. E ) Tatlı çeşitlerinden az, yemeklerden fazla yedi. CEVAP : E / TAMLAMA YANLIŞLIĞI ekmeğini YEDİ suyunu İÇTİ

130 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?
A ) Yıllar sonra onu görmüş ve dertleşmiştik. B ) İnsanları kazanmak için değer vermek gerekir. C ) Hayvanlar düşünceleriyle hareket etmezler. D ) Onu, bir gün kesinlikle görebileceğini söyledi. E ) O akşam yanımdan bir an olsun ayrılmadı. CEVAP : E A – “ ONUNLA” zarf tümleci eksikliği B – “ ONLARA” dolaylı tümleç eksikliği C – “ Hayvanlar – etmezler” özne – yüklem uyuşmazlığı D – “ Kesinlik – olasılık” çelişkili sözcükler

131 “ Sarhoş araba kullananlara , polis ceza yazdı.”
cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisidir? A ) Özne – yüklem uyuşmazlığı B ) Tamlama hatası C ) Sözcüğün yanlış yerde kullanılması D ) Gereksiz sözcük kullanımı E ) Nesne eksikliği CEVAP : C “ Arabayı sarhoş kullananlara, polis ceza yazdı.”

132 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgülün kullanılmaması anlam
ikililiğine yol açmıştır? A ) Bu soğuklarda yol almak zordur. B ) Güzellerin hatırına geldi. C ) Her bugün, içinde yarını taşır. D ) Hasta doktordan şifa bekliyordu. E ) Yarın yapacağın işi bugün yap. CEVAP : D “ Hasta, doktordan şifa bekliyordu.”

133 “ Barcelona ve Brezilya milli takımının kaptanı Rivaldo, dünyanın
en iyi futbolcusu seçildi.” cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisidir? A ) Nesne eksikliği B ) Tamlama yanlışlığı C ) Dolaylı tümleç eksikliği D ) Özne – yüklem uyuşmazlığı E ) Gereksiz sözcük kullanımı CEVAP : B / Tamlama yanlışlığı “ Barcelona’nın ve Brezilya milli takımının kaptanı Rivaldo, dünyanın en iyi futbolcusu seçildi.”

134 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?
A ) Çocukları çok sever her zaman düşünür. B ) Konunun az bilinen bir yönüne ışık tutuyor, aydınlatıyor. C ) Onun yaşaran gözlerine bakıp elleriyle sildi. D ) Bu insanlardan çok şey aldık, hiçbir şey vermedik. E ) Onu hiç anlayamadığım ve hak veremediğim için üzülüyorum. CEVAP : A B – “ KONUYU” nesne eksikliği C – “ GÖZLERİNİ” nesne eksikliği D – “ ONLARA” dolaylı tümleç eksikliği E – “ ONA” dolaylı tümleç eksikliği

135 “ Bilimsel araştırmalar sonunda / gençlerimizde rastlanan / 1 2
davranış bozukluklarının / bu tür çalışmalardan kaynaklandığı / saptanmıştır.” 5 cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir? A ) 1 ile 2 yer değiştirmelidir B ) 1, 4’ten sonra getirilmelidir. C ) 5, 2’den önce gelmelidir C ) 2 ile 3 yer değiştirmelidir. E ) 3 ile 5 yer değiştirmelidir. Cevap: B / Gençlerimizde rastlanan davranış bozukluklarının bu tür çalışmalardan kaynaklandığı bilimsel araştırmalar sonunda saptanmış..

136 “ Sakat sakat antrenmanlara katılmak bedenimi her zamankinden
daha fazla yordu.” Cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A ) Mantık yanlışlığı B ) Sözcüğün yanlış yerde kullanılması C ) Öğe eksikliği D ) Çatı uyuşmazlığı E ) Yanlış anlamda sözcük kullanılması CEVAP : B “Antrenmanlara sakat sakat katılmak bedenimi her zamankinden daha fazla yordu.”

137 “ Ailesiyle yemek yemesini özlemişti.”
cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir? A ) “ özlemişti” yerine “ özlerdi” getirilerek B ) Cümlenin başına “ o “ getirilerek C ) “ yemesini” yerine “ yemeyi” getirilerek D ) “ özlemişti” den önce “ çok” getirilerek E ) “ ailesiyle” yerine “ annesi ve babasıyla” getirilerek CEVAP : C “ Ailesiyle yemek yemeyi özlemişti.”

138 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Elektrikler gidince TEK’i arardı hep. B ) ÖSS’ye bir ilköğretim okulunda girdi. C ) Günler günleri kovalıyordu; ama onu kimse aramıyordu. D ) Oğlu 9 Haziran 1998 yılında dünyaya gelmişti. E ) Bu sabah da erken uyanmıştı evin yaşlı ninesi. CEVAP : D “ Oğlu 9 Haziran 1998 tarihinde dünyaya gelmişti.” ( Yanlış anlamda sözcük kullanımı )

139 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
1987 – ÖYS Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A ) Sergideki resimlerimin hepsi kendi eserimdir. B ) Güzel sanatlar insanın duygu dünyasını zenginleştirir. C ) Çarşıya çıkarken para çantamı almamıştım. D ) Son aldığım kitabı bir türlü okuma fırsatı bulamadım. E ) Okul öncesi döneminde, çocuk tiyatrosunun önemli bir yeri vardır. CEVAP : A “ Sergideki RESİMLERİN HEPSİ kendi eserimdir.”

140 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, anlam belirsizliğini gidermek
için cümlenin başına bir şahıs zamiri getirmek gerekir? A ) Adana’ya yerleştiklerini duydum. B ) Yeni aldığın elbiseyi çok beğendim. C ) Yarışmada birinci olduğuna sevindim. D ) Önerdiğin romanı henüz okuyamadım. E ) Sınava İstanbul’da girmek istiyorum. CEVAP : C “ Senin yarışmada birinci olduğuna sevindim.” “ Onun yarışmada birinci olduğuna sevindim.”

141 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanılmamıştır?
A ) Üç saat süre ile görüştüler. B ) Dükkânları kirli olan on iş yeri kapatıldı. C ) Karşılıklı mektuplaşmalar dostluk bağlarını sağlamlaştırır. D ) Tam bulmuşken yeniden kaybettim onu. E ) Yüz adet yatak satın alınacaktır. CEVAP : D A - “ süre ile” B – “ dükkânları” C – “ karşılıklı” D – “ adet”

142 “ Şiirlerinde kir, leke yoktur ; katıksız, duru, dünya kirlerinden
uzak, temizdir.” Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki açıklamalardan hangisine örnek gösterilebilir? A ) Dolaylı tümleç eksikliği B ) Özne eksikliği C ) Gereksiz sözcük kullanımı D ) Tamlama yanlışlığı E ) Nesne eksikliği CEVAP : E / “ Şiirlerinde kir , leke yoktur ; ŞİİRLERİ katıksız , duru, dünya kirlerinden uzak , temizdir.”

143 Aşağıdakilerden hangisinde farklı bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Cephanelik nöbetçisinin silahı elinden alındı ve soyuldu. B ) Buna ancak okurlar karar verir ve uygular. C ) İnsana “ Vatanını seviyor musunuz?” denirse çileden çıkabilir. D ) Dili ulus yapar , zaman içinde oluşur, arınır, durulur. E ) Türk vatandaşının en büyük güvencesi basındır ve ondan çok şey beklemektedir. CEVAP : B / “ BUNU” / Nesne eksikliği A / “ CEPHANELİK” / Özne eksikliği C / “ İNSAN” / Özne eksikliği D / “ DİL” / Özne eksikliği E / “ VATANDAŞ” / Özne eksikliği

144 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?
A ) Kara gökleri kül rengi bulutlar doldurmuş. B ) Bu şehirde herkes uyur , ben uyanığım. C ) Ne sesini ne de yüzünü görüyorum. D ) Buradan oraya yaya yürüyeceğim. CEVAP : B A – “ Kaplamış” / sözcüğün yanlış anlamda kullanılması C – “ Duyuyorum” / yüklem eksikliği D – “ Yaya” / gereksiz sözcük kullanımı

145 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir anlatım
bozukluğu vardır? A ) Bu dönemin sanatçıları Divan edebiyatını eleştirmiş , karşı çıkmış. B ) Zaman zaman romanın akışı durdurulur ve bilgilendirilir. C ) Edebiyat, tarih, coğrafya alanında bilgi vermiş, okuma zevki aşılamıştır. D ) Hayatın kişiyi kötülüklere götüren yönlerini eserinde göstermiş , yer vermiştir. CEVAP : B / Özne Eksikliği A , C ve D : Dolaylı Tümleç eksikliği

146 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcüğün yanlış yerde
kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? A ) Her yerde sessiz sessiz dolaşmasıyla ünlüdür. B ) Yaramaz çocuk, tüm ailesini üzmüştü. C ) Yaramazlığı , zaman zaman yerini uysallığa bırakırdı. D ) Orada etraflıca gördüklerimi size anlattım ya! CEVAP : D “ Orada gördüklerimi size etraflıca anlattım ya!”

147 “ Hiçbiri bu çocuklara kötü diyemiyor , konuyu değiştirmek
için türlü yollar arıyordu.” Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A ) Özne eksikliği B ) Nesne eksikliği C ) Tamlama yanlışlığı D ) Dolaylı tümleç eksikliği E ) Yüklemde kişi – zaman uyuşmazlığı CEVAP : A / ÖZNE EKSİKLİĞİ “ Hiçbiri bu çocuklara kötü diyemiyor , HERKES konuyu değiştirmek için türlü yollar arıyordu.”

148 Aşağıdaki dizelerin hangisinde özne – yüklem uyuşmazlığı vardır?
A ) Gözümün değdiği yere gül düşer. B ) Dinle de gönlümü alıver şimdi. C ) Yeryüzünde bir sen bir de ben varım. D ) İstersen dünyayı çağır imdada. E ) Arkandan gelecek hep ayak sesi. ( 1995 – ÖSS ) CEVAP : C “ Yeryüzünde bir sen VARSIN bir de ben VARIM.”

149 “ Öğrenciyi, düşünmeye ve yaratıcı olmaya yönelten ve herhangi
bir konu üzerinde eleştiri yapmasını sağlayan bir anlayış , eğitim sistemimize henüz yerleşmedi.” ( 1997 – ÖSS ) Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır? A ) Dolaylı tümlecin cümlenin başında kullanılmamasından B ) Öznenin birden fazla sözcükten oluşmasından C ) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasından D ) Tamlayan eksikliğinden E ) Gereksiz yere zarf tümleci kullanılmasından CEVAP : D / “ öğrencinin” tamlayanı eksiktir. “ öğrencinin eleştiri yapması”

150 2000 – ÖSS “Fiyatlar çok pahalı olduğu için satışlar durgun.” Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır? A ) “ çok” sözcüğü atılmalı B ) “ durgun” yerine “ az” sözcüğü getirilmeli C ) “ olduğu için” yerine “ olduğundan” sözcüğü getirilmeli D ) “ satışlar” yerine “ alışveriş” sözcüğü getirilmeli E ) “ pahalı” yerine “ yüksek” sözcüğü getirilmeli CEVAP : E / “ pahalı” sözcüğü yanlış anlamda kullanılmıştır. Fiyatlar “pahalı” olmaz , “yüksek” ya da “ düşük” olur.

151 2001 – ÖSS Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A ) Maçlarda, taraftarların çıkardığı olaylar spora gölge düşürüyor. B ) Takımlardan biri, ötekinin bitmek bilmeyen karşılıklı saldırılarına daha fazla dayanamadı. C ) Sağlıklı kalabilmenin temel koşullarından biri de spor yapmaktır. D ) Son yıllarda kimi takımlar, Avrupa takımlarıyla yaptıkları maçlarda yüzümüzü ağartıyor. E ) Ancak düzenli olarak yapılan spor yararlı olur. CEVAP : B “ KARŞILIKLI” sözcüğü gereksiz kullanılmıştır. “ Saldırı” sözcüğünde zaten “ karşılıklı” anlamı vardır.