Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com GÖRME ENGELLİLER.

... konulu sunumlar: "Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com GÖRME ENGELLİLER."— Sunum transkripti:

1 Sağlık Slaytları GÖRME ENGELLİLER

2

3 GÖRME ENGELLİ OLMAK…. GÖRME ENGELLİ NE DEMEKTİR?
İlk bakışta açıklama gerektirmez görüşünü veren bu sözcük tek anlamlı değildir. Halk arasında öteki olumsuz anlamları bir yana, görme gücünden yoksun olmak demektir. Bu yoksunluğun da çeşitli dereceleri ve nedenleri vardır.

4 Örneğin; Bir insan her iki gözünde de görme gücünden yoksun olabilir, bir diğeri ise görme engelli sayılmakla beraber, ışık ve hatta renklerden bazılarını algılayabilecek durumdadır. Çok kısa bir uzaklıktan parmak sayabilmeye gücü olanları da görme engelli sayabiliyoruz.

5 Az Gören Bütün düzeltmelere rağmen, iki gözle görmesi 1/10 ile 3/10 arasında olan ve özel birtakım araç ve yöntemler kullanmadan eğitim, öğretim çalışmalarında görme gücünden yararlanması mümkün olmayanlardır.

6 Kör Tüm düzeltmelere rağmen gören her iki gözün olağan görme gücünün onda birine ya da daha azına sahip olan kişilere kör denilmektedir. Başka bir ifadeyle, sağlıklı gören bir gözün yaklaşık olarak 60 metreden görebildiğini 6 metre ya da daha az mesafeden gören ya da daha az görme yetisine sahip olan insanlara kör denilmektedir.

7 Bu oranı matematiksel olarak düşünmemek gerekir
Bu oranı matematiksel olarak düşünmemek gerekir. Körlük bazen de bir borudan bakıyor gibi olabilir (tünel görüşü). Bazen çok yaklaşmak ya da nesneyi göze 2-5 cm kadar yakınlaştırmak gerekebilir. Bazen gözün yapısı bozulduğu için görüntünün yapısı da bozulur (yamuklaşma). Bu durumda düzeltici araçlar ve mercekler kullanmak gerekebilir.

8 Görme engelli hangi nedenle görme yeteneğini kaybederse ve gelişimin hangi aşamasında olursa olsun başka önemli alanlarda da engellilik geliştirebilecektir. Öğrenme görsel yaşantı yüzünden etkilenecektir.

9 Özürlüler çevrelerinde olup bitenleri göremedikleri ve yakın takipte tutamadıkları için sürekli güven eksikliği ya da güvensizlik duygusu yaşayabilirler. Sözel ve bilişsel yetenekleri normal, hatta daha fazla gelişebilmesine rağmen psikomotor performans ya da beceriler olarak adlandırılan hareket ve davranışlarında önemli engellilik duygusu geliştirebileceklerdir.

10 GÖRME ÖZÜRLÜ KİMDİR KİM DEĞİLDİR ?
Görme Özürlü kişi, himayeye muhtaç, acınacak ve çaresiz bir insan değildir. O, diğer insanlardan çok farklı, olağanüstü yetenekleri olan ve başkalarının duyamadığı sesleri duyan, mucizevi bir yaratık da değildir.

11 Diğer insanların sahip olduğu olumlu ve olumsuz özelliklerin hepsi onda da mevcuttur.
Görme özürlüler arasında da başarılı olan, başarısız olan, yetenekli olan, yeteneksiz olan, bencil olan veya toplumun çıkarlarını düşünen insanlar bulunabilmektedir.

12 Yani görme özürlü de herkes gibi bir insandır
Yani görme özürlü de herkes gibi bir insandır. Farklı yazı sistemini kullanarak o da aynı kitapları okur. Farklı metotlarla aynı bilgileri ve aynı eğitimleri alır. Diğer insanlarla aynı okulları, aynı işyerlerini, aynı caddeleri, aynı eğlence yerlerini paylaşır. Kısacası görme özürlü olmak diğer insanlardan farklı bir kişiliğe sahip olmak demek değildir.

13 NEDENLERİ ; DOĞUM ÖNCESİ NEDENLER:
Özellikle hamileliğin ilk üç ayında annenin geçirdiği hastalıklar. Örneğin; Kızamıkçık, AIDS vs. İlaç bağımlısı ve alkolik kişilerin çocuklarında da göz rahatsızlığı olabilir.

14 DOĞUM SIRASINDA: Mekanik doğum travmaları. Oksijen yetersizliği, erken ,geç, güç doğum vs.

15 DOĞUM SONRASINDA: Çocukluk döneminde ateşli hastalıklar, menenjit vs., patlayıcı maddeler ve kimyasal sıvıların göze kaçması, kazalar iki taraflı görme azlığı nedeni olabilir.

16 İleriki çocukluk yaşlarında görülen, gözün ön kısmında veya damar tabakada yerleşimli akut, kronik hastalıklar, romatizmal hastalıklar görme azalmasına neden olurlar. Çift taraflı Behçet Hastalığı, çocukluk çağı beyin tümörleri de önemli çocukluk çağı az görme nedenleridir. İleri yaşlarda diabet ve hipertansiyona bağlı ağ katman değişiklikleri makula (sarı nokta) dejenerasyonu, alkol zehirlenmesi ile de görme azalması olur.

17 TEŞHİS Görme engelli çocukların ve gençlerin rehabilitasyonunda başarıda en önemli etmen erken teşhis ve erken müdahaledir. Her yaşta gerekli bütün muayeneler mutlaka yapılmalıdır.

18 Göz Hekimi Muayenesi Her göz ayrı ayrı kontrol edilir. Göz kırpma refleksine ve yakalama hareketine (göz-el koordinasyonu) bakılır. Görme engellilerin değerlendirilmesinde odyoloji, çocuk nörolojisi, fizik-tedavi muayenesi, dahiliye ve nöroloji muayenesi gereken durumlar da ihmal edilmemelidir. Genetik danışmanlık, psikolojik olarak hem aileye hem de az görene verilecek destek de sağlık personelinin görevleri arasındadır.

19 GÖRME ÖZÜRLÜLER NASIL OKUYUP YAZMAKTADIRLAR ?
Görme özürlülerin okuyup yazmak için kullandıkları, noktalardan oluşan kabartma bir yazı sistemi bulunmaktadır . Bu yazı sistemi, 1825‘ de Luis Braille adlı bir kişi tarafından bulunmuştur.

20 1809'da Fransa'da doğan ve küçük yaşta gözlerini kaybeden Luis Braillle tarafından 1825’ de icat edilmiş olan bu yazı, resim kartonuna benzer kağıtlar üzerine kabartılmış noktalardan oluşturulmuş, görme özürlüler tarafından parmak uçlarıyla okunmaktadır.

21 Altı nokta sisteminden oluşan bu yazıya "Breyl yazı" denilmektedir
Altı nokta sisteminden oluşan bu yazıya "Breyl yazı" denilmektedir. Breyl yazı, normal yazı gibi tükenmez yada kurşun kalem kullanılarak yazılamaz. Çünkü kabartma noktaların belli aralıklarla düzenli bir şekilde bir araya getirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle yazı yazmak için tablet veya daktilo adı verilen özel yapılmış araçlar kullanılmaktadır. Tablete takılan kağıt, ucu sivri özel bir kalem aracılığıyla kabartılmaktadır.

22 GÖRME ÖZÜRLÜLERİN KULLANDIĞI ÖZEL ARAÇ- GEREÇLER NELERDİR ?
Görme özürlüler günlük yaşamlarında, eğitimleri sırasında ve işyerlerinde özel olarak üretilmiş çeşitli araçlardan yararlanmaktadırlar.

23 Örneğin; Rakamları kabartma noktalarla gösterilen saatler, konuşan hesap makineleri, derece tansiyon, kan şekeri ölçen aletler; paraları, renkleri sesli olarak belirten cihazlar, fen, matematik, geometri, coğrafya derslerinde kullanılan çeşitli özel araçlar, özel gözlükler, büyüteçler, bilgisayarlar , mutfak aletleri görme özürlülerin yararlandığı araçlardan bazılarıdır. Ancak bu araçların önemli bir kısmı yurt dışından temin edilebilmektedir.

24 Özel yapılmış araçlar sayesinde görme özürlü insanlar bir çok işlerini başkalarına bağımlı olmadan kendi başlarına yapabilmektedirler. Görme özürlü bir kişi özel olarak yapılmış kabartma haritalar sayesinde ülkelerin, şehirlerin, dağların, denizlerin, nehirlerin bulunduğu yerleri ve yönlerini kafasında canlandırabilmekte; geometri çizim araçlarıyla her türlü şekil kavramını algılayabilmekte, konuşan elektronik araçlar yoluyla saatleri bilmek, hesap yapmak, çeşitli şeyleri ölçmek tartmak olanağına kavuşmaktadır.

25 Görme Engelliler İçin Sonar Baston
Yarasalar görme engellilerin kullanımına sunulacak titreşimli bastonların üretimine ilham kaynağı olmuştur. Yarasa sonarı, geceleri avlanan ve etrafını göremeyen bu canlıya avının yerini tespit etmede fayda sağlayan ve kulak, beyin gibi organların koordinasyonuyla çalışan mükemmel bir organdır.

26 Oldukça hafif olan elektronik baston, insan kulağının algılayamayacağı frekansta (ultrasonik) ses dalgaları yaymakta ve üç metre çapındaki çevrede bulunan objeleri üç boyutlu olarak haritalandırmaktadır. Yol üzerinde bir engelle karşılaşıldığında baston bunları algılar ve tutamak kısmındaki düğmelerin titreşmelerini sağlayarak görme engelli sahibini uyarır.

27 Ürünün tasarımı, Leeds Üniversitesi’nde görevli araştırmacı ve yarasa uzmanı olan Dean Waters’ a aittir. Water, şu ana kadar yaklaşık 25 görme engelli insan üzerinde test edilen bastonun oldukça başarılı bulunduğunu belirtmektedir. Baston saniyede 60,000 ses titreşimi yaymakta ve geri dönen yankıları algılamaktadır. Baston üzerindeki düğmeler de görme engelli kullanıcının ultrasonik yansımaların kuvvetini ‘hissetmesini’ sağlar. Hızlı ve kuvvetli bir sinyal objenin yakında olduğu anlamına gelir.

28 FİZYOLOJİK ETKİLER Çocukluk Dönemi Gençlik Dönemi
     Erişkin Ve Yaşlılık Dönemi

29 1. ÇOCUKLUK DÖNEMİ Görme engelli çocuğun gelişimi görme bozukluğunun derecesi nispetinde etkilenir. Olan görme ne derece iyi ise ve çocuk bu görmeyi ne denli iyi kullanıyorsa gelişim o nispette iyi olacaktır. Görme rahatsızlığının başlangıç yaşı, etkeni ve seyri gelişmeyi etkiler. Etkilenen gelişim basamaklarını psikomotor gelişim, kavram gelişimi, duygusal gelişim diye sıralayabiliriz.

30 Görme engeli sonunda içinde bulunduğu fizik ve sosyal çevreden bilgi alamayan, bulunduğu ortamda hareket için motive olmayan, aile ve yakın çevresi ile duygusal iletişime giremeyen çocuk, gören yaşıtlarına göre daha geç yürür, geç konuşur, duygusal yönden apatiktir. Çocuğu ile göz teması kuramayan anne yılgınlığa uğrar, psikolojik çöküntü yaşar.

31 Yüksek derecede görme engeli olan ve kör çocuklara erken çocukluk döneminde işitme, koku alma, tat alma ve dokunma duyularını en iyi şekilde yetiştirecek programlar uygulanmalıdır. İlave engeli olan çocukların rehabilitasyonu salt görme engelli çocuklara göre daha farklıdır.

32 Muhtelif gelişim basamaklarında görme engelli ve ilave engeli olan çocukları rehabilite edecek kişilerin, aile-göz doktoru-fizyoterapist ve çocuk gelişimcilerin mutlaka teşhisten sonraki bu erken dönemde devreye girmesi ve birbirleri ile sürekli iletişim içinde olmaları şarttır.

33 2. GENÇLİK DÖNEMİ Daha önceden hiçbir bulgu yok iken aniden 10 yaş ve yukarısında görme bozulabilir. Bunun sonucunda gencin okul yaşamı, meslek seçimi ve psikolojik durumu etkilenir. Görme engelli gence büyütücü sistemler ve diğer yardımcı yöntemlerle olan görmesini en iyi şekilde kullanması öğretilir. Psikolog-göz doktoru-aile ile işbirliği yapılarak gencin yeni durumuna adapte olmasına yardımcı olunur.

34 3. ERİŞKİN VE YAŞLILIK DÖNEMİ
Erişkinde ani olarak gelen görme engelli olma ailede, mesleki yaşamda ve sosyal çevrede derin izler bırakır. Ailenin, yakın çevrenin, çalışma arkadaşlarının yeni durumu karşılayış şekli, o kişinin toplumdan izole olma derecesini ve rehabilitasyon çalışmalarına katılımını önemli derecede etkiler.

35 Görmenin azalması ile hareket kabiliyeti azalan, özel işleri için başkasına muhtaç olan erişkine psikolojik destek şarttır. Meslek yaşamında karşılaşılan güçlükler, gelir seviyesini etkilerse tablo daha da vahimleşir. İşyerinin görme engelliye göre ayarlanması ve yardımcı optik sistemlerle birçok vakada kendi mesleğine ve işyerine devam edebilmesi sağlanmalıdır.

36 İleri derecede az görenler ve körler için yeni meslek eğitimi çalışmaları başlatılmalıdır. İleri yaşta görme engelli olan yaşlıda sıklıkla işitme kaybı gibi rahatsızlıklar da görülür. Bu durumlar rehabilitasyon çalışmalarını zorlaştırır. Bu gibi durumlarda mutlaka ilgili branşlarla birlikte çalışarak kişinin toplumdan izole olması engellenmelidir.

37 GÖRME ENGELLİLER İÇİN ÇALIŞMA ALANLARI HİZMET ALANLARI
Öğretmenlik, hukuk işleri, din görevlileri, politika, gazetecilik, müzik, telefon santralciliği, sekreterlik,yöneticilik v.b. hizmetler bu kategoriye girer. Görme engellilerin yapabilecekleri geleneksel işler süpürge, fırça, file ve ağ örmek, radyo programcılığı, sandalye, hasır, ve sepet işleri, yumurta ve kesim için çeşitli kümes hayvanları yetiştirmek v.b’ dir.

38 OKUL ÖNCESİ VE OKUL EĞİTİMİ, EĞİTİM ORTAMININ BELİRLENMESİ VE MESLEKİ EĞİTİM
Genelde kör çocuklar, az gören çocuklara göre daha erken dönemde teşhis edilseler de ilk yaşam yıllarında gelişimlerine dönük fazla müdahale yapılmaz. Az görenlerde ise ilk yaşam yıllarında genelde görmenin artması beklendiğinden, gelişim basamaklarının en önemli dönemi olan bu yıllar boşa geçer.

39 Spastisite, zeka engeli gibi görme engeli yanında ikinci engeli olan çocuklarda aile çoğu zaman görmeyi ikinci plana iter. Yaşamın ilk 6 ayında görme engelli çocuklarda rehabilitasyonun amacı; fizik motor ve duyusal açıdan gelişimini en iyi şekilde tamamlamasını sağlamak, olan görmenin derecesine, işlevselliğine göre uygulanacak görsel stimülasyon çalışmalar ile, özel eğitimciler ve psikologlarla görmesini en iyi şekilde kullanmasını öğreterek, gören çocuklarla birlikte kaynaştırılmış eğitim ortamına hazırlamaktır.

40 Gelişmiş ülkelerde, körler de dahil, az gören çocuklara uygulanan erken müdahale sonrasında körler okullarına giden çocuk sayısı azalmış, bu çocukların kaynaştırılmış eğitim programlarına girmeleri kolaylaşmıştır. Bu ülkelerde körler okuluna giden çocuklar, görme engeline ilave ikinci engeli olan veya rehabilitasyon sürecinden geçmemiş çocuklardır.

41 Erken müdahalede 0-6 yaş grubunda teşhise dayalı eğitim yöntemi ile çocuğun duyularını en iyi şekilde geliştirmesini sağlayan çalışmalar uygulanır. Çalışmalar sonrasında kendi meslek dalları açısından çocuğu inceleyen aile, eğitimci ve sağlıkçılar bir araya gelerek en ince detayları değerlendirir ve çocuğun eğitim ortamına karar verirler. (Latin alfabesi mi, Braille alfabesi mi veya her ikisi mi?)

42 Takım elemanları bu karara varırken aşağıdaki konularda bilgi toplarlar.
Bilgi toplamada çocuk gözünü ne derece kullanıyor? 2. Bilgi toplamada çocuk dokunma duyusunu ve diğer duyularını ne ölçüde kullanıyor? Baktığı cisimlerin büyüklükleri ve çalışma mesafesi, Gözün rahatsızlığının durumu ve seyri, 5. Okuma ve yazmada görme bozukluğundan başka engel var mı?

43 Görme engelli çocuğun okulu ve eğitim ortamı seçilirken asla unutulmaması gereken husus; alınacak kararın hayati önem taşıdığı, bu nedenle en küçük detayların bile değerlendirilmesi gerektiğidir. İdeali çocuğun evine en yakın okula gitmesidir.

44 Gören çocukların eğitiminde kullanılan öğretici materyaller (cetvel, çeşitli modeller, yer küre, çizelgeler gibi) ve eğitim yöntemleri (göstererek ders verme, sözle yönlendirme gibi) görme engelliler için uygun olmayabilir. Bu nedenle kaynaştırılmış eğitimde görme engelli çocuklar; özel eğitimciler, gezici öğretmenler ve özel eğitim araçlarıyla desteklenmelidirler.

45 Orta öğretimden sonra görme engelli çocuğun meslek seçimi için hangi tür eğitim alacağı önem kazanır. Meslek lisesine gidecek çocuğun meslek seçimi için uygun özellikleri, o mesleğin eğiticisi ile birlikte, o meslek ortamında değerlendirilmelidir. Bu dönemde de aile-sağlıkçı-eğitimci işbirliği çok önemlidir. Çocuğun isteği ve kabiliyetleri göz önünde bulundurulmalıdır.

46 Sonradan görme engelli olanların mesleki rehabilitasyonlarında, görme derecesine göre optik ve elektronik sistemlerle görme desteklenerek ve işyerinde yapılacak uyarlamalarla kendi işine devamına çalışılır. Bilgisayar sistemlerindeki son zamanlardaki ilerlemeler sayesinde görme engellilerin çeşitli çalışma ortamlarında istihdamına yönelik imkanlar her geçen gün artmaktadır.

47 ÖNERİLER Aileye Öneriler

48 1. Çocuk hiç göremiyorsa ona becerileri sözel olarak açıklayarak ve birlikte yaparak kazandırınız. Çocuk sizi dinlerken yapmış olduğu beceriyi de parmaklarıyla yoklamasına her defasında izin ve fırsat veriniz.

49 2. Çocuk az görüyorsa görmesinden yararlanarak becerileri kazandırınız
2. Çocuk az görüyorsa görmesinden yararlanarak becerileri kazandırınız. Bağımsız olarak yapabildiği beceriler varsa nasıl yapabildiğine bakınız. Çünkü bundan sonra yapacağı becerileri öğretirken bunlardan yararlanabilirsiniz. Bağımsız olarak becerileri yapmasını teşvik ediniz, ona zaman ve fırsat veriniz.

50 3. Beceri yada işi ne kadar yapabildiğini belirleyerek bağımsız olarak yapamadığı yerlerde sadece yardım ediniz.

51 4. Çocuğa sadece her defasında bir beceri yada bu becerinin bir bölümünü öğretmeyi deneyiniz. Önceki beceri yada becerinin kolay bir bölümü tamamen öğrenildiğinde becerinin izleyen güç bölümünü öğretmeye çalışınız.

52 5. Becerileri tamamladığında mutlaka ödüllendiriniz
5. Becerileri tamamladığında mutlaka ödüllendiriniz. (Aferin, çok güzel v.b.)

53 6. Görme engelli bir çocuğun tüm gün evde bulunması, evden dışarıya çıkmaması onu topluma hazırlamaz. Görme engelli çocuğun okula gitmesi yaşadığı toplumla daha fazla bütünleşmesini sağlayacaktır.

54 7. Görme engelli çocuğun takılacağı, yada çarpabileceği eşyaların ve engellerin ayak altından kaldırılması gerekir. Çocuğun kolayca eşyaların yerlerini bulmasına yardım edecek düzenlemeler yapılmalıdır.

55 8. Yerleri sabit olan eşyaların dışında yaptığınız değişiklikleri her defasında göstermeli ve yerlerini öğretmelisiniz.

56 9. Görme güçlüğü ne kadar erken teşhis edilirse, çocuğa o kadar fazla yardım edilir. (Örn.. erken ameliyat yada ilaçla tedaviyle çocuğa çok fazla şey kazandırmak mümkün olabilir. Yani görmesi tanı olmasa bile daha iyi görebilir duruma gelebilir).

57 Öğretmene Öneriler

58 1. Öğretmenlerin yapacağı aile ziyaretleri ile; özellikle görme engelli çocukla ilgilendiğinizi söyleyerek ve çocuklarını kabul ederek, onların da çocuklarını kabul etmelerine yardım etmiş olursunuz.

59 2. Görme güçlüğü olan çocuğa tıbbi, çevresel ve eğitsel açıdan yardım edilebilir.

60 3. Görme yetersizliği olan çocuklarda bağımsızlık duygusunu geliştirme çabalarının bir bölümü olarak bu çocukların kendi eğitim kitaplarından ve araçlarından sorumlu olması istenmelidir.

61 4. Sınıftaki gören çocuk zaman zaman görme yetersizliği olan çocuğa rehberlik yapabilir. Ancak görme yetersizliği olan çocuğun çok fazla bağımlı olmamasına da dikkat edilmelidir.

62 5. Görme Yetersizliği olan çocukların da sınıftaki her etkinliğe katılması cesaretlendirilmelidir. Eğer onların sınıftaki faaliyetlere katılmaları mümkün olmuyorsa ek etkinlikler düzenlenmelidir.

63 6. Öğretmenin tahtaya bir şey yazarken yazdıklarını yüksek sesle söylemesi her zaman görme engelli çocuk için yararlı olur.

64 7. Matematik öğretiminde görülen problemlere ek olarak, Fen Bilimleri ve Coğrafyanın çok fazla görsel uyaranlara dayalı olması nedeniyle ek düzenlemelere ihtiyaç olabilir. Bu nedenle görme engelliler okullarından materyal ve bilgi alınmalıdır.

65 Sağlık Slaytları 8. Görme yetersizliği olan çocuğun ödevini tamamlayabilmesi için ek zaman verilmesi uygun olabilir.