YONT171 Bilgi Teknolojilerine Giriş I

... konulu sunumlar: "YONT171 Bilgi Teknolojilerine Giriş I"— Sunum transkripti:

1 YONT171 Bilgi Teknolojilerine Giriş I
Ünite 3: İnternet’in Kullanımı

2 Giriş Bu ünitede internet, world wide web, elektronik posta, sohbet,
dosya transferi, arama motoru, konularını göreceğiz.

3 Internet Bilgisayarlara kaydedilmiş olan bilginin paylaşımını sağlayan şey, bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurabilmesidir. Dünya üzerinde yer alan bilgisayar ağlarının birbirlerine bağlanmaları ise İnternet aracılığı ile gerçekleşmektedir.

4 Internet İnternet Nedir? Dünya üzerinde yer alan bilgisayar ağlarının birbirlerine bağlanarak meydana getirdikleri ağların adıdır. Kendisi de bilgisayar ve iletişim teknolojisinin bir ürünü olan İnternet, bilginin sunulduğu, dağıtıldığı ve değişimin yapıldığı çok büyük bir dağıtım kanalı olduğu gibi aynı zamanda bilginin bir ticaret aracı olarak görüldüğü bir ortak olarak ortaya çıkmaktadır.

5 Internet İnternet ağında ne tür kullanıcılar bir araya gelmektedir?
Dünya ölçüsünde üniversiteler, araştırma kurumları, kamu ve devlet kuruluşları, kar amacı gütmeyen kuruluşlar, bilgisayar işletmeleri, kar amacı güden diğer ticari kuruluşlar, internet bağlantı ve altyapı hizmeti veren işletmeler, meslek kuruluşları, sizivl toplum örgütleri, bireyler, özel ilgi grupları, yani akla gelebilecek her türden kullanıcı bulunmaktadır. Dolayısıyle bu kadar farklı nitelikte kullanıcının bir araya gelerek oluşturduğu internet ağında her türlü bilgiyi bulmak mümkündür.

6 INTERNET İnternet üzerinde bulunan bilgiler genel olarak nasıl sınıflandırılır? Metin Resim Grafik Çizim Tablo Sayısal bilgi Ses Hareketli görüntü Animasyon canlı görüntüler Multi-medya ne anlama gelmektedir? Genel bilgilerden birkaçının bir araya gelerek oluşturduğu bilgilere çoklu ortam yani multi-medya denir. Örneğin, bir metin ayı anda sesli olarak dinlenebilmesi, ya da bir görüntünün hareketli ve sesli izlenebilmesi gibi.

7 INTERNET Sabit içerik bilgi nedir? Kullanıcıların herhangi bir etkileşimi olmaksızın tüm kullanıcıların aynı bilgiyi görüntüleyebilmesidir. Örneğin, Doğu Akdeniz Üniversite’sinin ana sayfası ya da fakülteler ile ilgili bilgilerin bulunduğu sayfalar ya da duyuruların bulunduğu sayfalar sabit içeriklidir. Değişken içerikli bilgi nedir? Kullanıcılara ya da zamana bağlı olarak sayfalarının içeriklerinin değiştiği bilgilerdir. Örneğin, dönem sonunda ders sonuçlarını öğrenmek için kullanacağınız sayfalar değişken içeriklidir; her bir öğrencinin yazdığı öğrenci numarasına göre, her bir kullanıcıya farklı bilgiler sunabilmektedir.

8 Internet’in Sunduğu Olanaklar:
Web üzerinde bulunan metin, ses ya da görüntü özellikleri içeren bilgileri barındıran sayfalara göz atabilir, istediklerinizi kendi bilgisayarınızda saklayabilirsiniz. Elektronik posta ile bir veya birden fazla kişiye mesaj gönderebilirsiniz. Arkadaşlarınızla karşılıklı sohbet edebilirsiniz. Sesli veya görüntülü görüşme yapabilirsiniz. Başka bilgisayarlarda bulunan dosya ya da programları kendi bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

9 Internet’in Sunduğu Olanaklar:
Kendi bilgisayarınızda bulunan dosyaları ya da programları başkaları ile paylaşabilirsiniz. Bankacılık işlemleri yapabilir, İnternet üzerinden alışveriş yapabilirsiniz. İnternet üzerinde siz kendi ürünlerinizi pazarlayabilirsiniz ve para kazanabilirsiniz. Eğitiminizi tamamen İnternet üzerinden alabilirsiniz.

10 INTERNET Bu kadar farklı sistem ve bilgisayar çeşiti varken, internet nasıl böylesi bir uyum içerisinde çalışabilir ? İnternet’e giriş yapıldığı zaman, kullanıcılar farklı bilgisayar modelleri, sistemleri ve çeşitlerine sahip olabilirler, mesela macintosh, Windows PC, Linux ve unix gibi.. İnternet’in yapısı içerisinde, farklı sistemleri ve modelleri bir arada çalışmasını sağlayan özelliğe, internet uyumluluğu (uyumluluk-interoperability) Bu olağanüstü özellik yani (uyumluluk- interoperability) her internet kullanımında kendini göstermektedir.

11 Internet ve Web’e giriş
Internet için temel gereklilikler Windows, MAC OS, yada UNIX gibi İşletim sistemi olan ve internet protokollerini destekleyen bir bilgisayarın olması Modem, ISDN adaptör, yada Ethernet kartı gibi İletişim gereçlerinin varlığı İnternet Servis Sağlayıcıları (ISS) olması İnternet Explorer yada Netscape Navigator gibi internet listeleyicilerinin yani sunucu yazılım programlarının olması

12 Internet’in sunduğu olanaklar
Web’den bilgi temini Elektronik posta kullanımı Sohbet edebilme Görüntülü görüşme ortamı Değişik programlar indirme Bilgilerinizi ve programlarınızı paylaşabilme Bankaçılık hizmetlerinden yararlanma Alışveriş yapabilme Satış yapma imkanın olması Eğitiminizi tamamlama imkanı vermesi Yaratıcılığınızı kullanma fırsatı

13 Internet ve Web arasındaki fark
İnternet milyonlarca ağ bağlantılarının fiziksel temas kitlesidir Web internet üzerinde olan ve bünyesinde milyonlarca bilgi kaynağı bulunduran bir yerdir İnternet ve web birileri tarafından kontrol edilmez Massachusetts de olan web consorsium (W3C), web ve internet için bir takım standartlar getirmiştir.

14 Küresel Ağ Bağlantıları
Günümüzde www adı verilen grafik ara yüz sayesinde internette kolayca bilgi alışverişi yapılmaktadır. www adı verilen grafik ara yüzün açılımı nedir? Word Wide Web (Küresel Ağ Bağlantıları) www nasıl bir sistemdir? Bir ağ ortamında bilgilerin depolanması, biçimlenmesi, gösterilmesi ve geri çağrılması için evrensel olarak kabul edilmiş standartlardan oluşturulmuş bir sistemdir. Bilgiler elektronik sayfalarda sunulur. Bu sayfalar, HTML(Hyper Text Markup Language= Hiper metin gösterimi) dili kullanılarak bağlantılandırılır.

15 Küresel Ağ Bağlantıları
Web sitesi ne demektir? Herhangi bir organizasyon ya da birey tarafından yaratılan sayfaların hepsine birden Web Sitesi adı verilir. Kullanıcılar Web Sitesi’ni nasıl görebilir? Kullanıcıların web sitelerini görebilmesi için öncellikle İnternet bağlantısının olması ve sonrasında da HTML standartlarını göre düzenlenmiş Web tarayıcısı (browser) adı verilen özel yazılım aracına sahip olması gerekir. Web Sayfası ne demektir? Web Sitesi içinde yer alan ekranların her birine birer Web Sayfası denmektedir.

16 Web Tarayıcısı (browsers) ve web Sunucuları (servers)
Web tarayıcısı (browsers) bir web sayfasının gösterimini sağlar ve kullanıcıların bir web sayfadan başka bir web sayfasına geçişlerini kolaylaştırır. İlk web tarayıcısı yalınızca metin şeklinde olan idi Mosaic ilk grafik yani çizgisel olan web tarayıcısı idi Web sunucusu (servers) web tarayıcısının isteklerine karşılık verir. İstekleri aldıkdan sonra tarar bulur ve tekrar ayni tarayıcı adresine geri gönderir.

17 Evrensel kaynak yeri (EKY)
Web adresi bir adres sistemidir ve web üzerindeki bilgi kaynaklarını belirler. Evrensel kaynak yeri [uniform resource locator (URL)] bir standard olup web üzerindeki bilgi kaynağını gösterir EKY (URL) dört ana kısımdan oluşmaktadır: Protokol sunucunun bilgisayara hangi dille bağlanacağını gösterir Server (sunucu) kaynağı sunan yada ulaşılacak bilgisayarın ismidir Path (Veri Yolu) Bilginin yerini belirler Resource (kaynak) Sunucunun dosya ismini belirler EKY(URL) help/ shop/ shop-01.html

18 Web’in taranması Bir web’e erişim aşağıdaki şekilde olmaktadır::
Hiper bağlayıcıyı kullanma (hyperlink) Evrensek kaynak yerini kullanma (URL) Araç çubuğu üzerindeki bağlantıyı kullanma (button on the toolbar) İleri ve geri tuşlarını kullanma (Back and Forward buttons) Yardım tuşunu kullanma (Web site’s navigation aids) Tarih listesini kullanma (History list) Favori tuşunu kullanma (the Favorites)

19 İnternet Explorer Internet Explorer, menüler ve araç çubukları mantığı ile çalışan Windows İnternet sisteminin bütünleşik bir sistemini oluşturmaktadır. İnternet’te en fazla kullanılan yazılımlarla, grafik ara yüzlü yazılımlar içinde kullanımı en kolay yazılımlar hangisidir? İnternet Explorer, Google Chrome ve Mozilla Firefox

20 İnternet Explorer İnternet Explorer tarayıcısında yer alan simgeler:
1.Geri simgesi: bulunan sayfadan bir önce hangi sayfa görüntülendi ise, o sayfaya geri dönülür. 2.İleri simgesi: ilerideki sayfalara ulaşmanızı sağlar. 3.Dur simgesi: sayfanın getirilmesi işlemini iptal edebilirsiniz. 4.Yenile simgesi: sitelerde yer alan en son bilgileri görüntülemek için kullanılır. 5.Ana sayfa simgesi: ilk olarak karşılaşacağınız sayfadır. 6.Arama simgesi: internet üzerindeki bilgileri taramanızı kolaylaştıracak simgedir. 7.Sık Kullanılanlar simgesi: bir sayfaya çok sık ulaşıyor iseniz, her defasında o sitenin Web adresini yazmak yerine sık kullanılanlara bu adresi eklersiniz ve adres çubuğuna yazıldığında otomatik olarak yüklenmeye başlayacaktır. 8.Geçmiş simgesi: belirli bir dönem önce ziyaret edilmiş olan Web sitelerinin isimleri tutulmaktadır. 9.Elektronik posta simgesi: açık olan sayfayı ya da linki göndermek için kullanılır. 10.Yazdır simgesi: üzerinde bulunduğunuz sayfanın yazıcıdan çıktısının alınmasını sağlar. 11.Tartışma grupları simgesi: ilgi alanlarınızın ortak olduğu İnternet kullanıcıları ile tanışabilir, ve görüş alışverişi yapabilirsiniz.

21 Dosya Transfer Protokolü
Dosya Transfer Protokolü (ftp) ne anlama gelir? Bir başka bilgisayarda kullanıcıların erişimine genellikle ücretsiz ya da düşük bir ücret karşılığında sunulan yazılımların, kişilerin bilgisayarların transfer edilebilmesi için yararlanılan bir ara yüzüdür. Sadece kullanıcılara yazılım sağlamak için aracılık eden internet sitelerine iki örnek verecek olursak:

22 Dosya Transfer Protokolü
Doğu Akdeniz Üniversitesi dosya transfer sitesinin görüntüsü:

23 Dosya Transfer Protokolü
Dosya transfer işlemi yapabileceğiniz başka bir dosya transfer sitesi örneği:

24 Dosya Transfer Protokolü (FTP)
Bilgisayarınız DTP sunucu DOWNLOAD UPLOAD DTP internetin bir birimi gibidir ve kullanıcının istediği dosyaları transfer etmesini sağlar. DTP sunucusundan kişisel bilgisayara yapılan Dosya transfer işlemi ‘bilgisayara yükleme’downloading Kişisel bilgisayardan DTP sunucusuna yapılan Dosya transfer işlemi ‘sunucuya yükleme’ uploading Kullanıcılar dosyalarını sunucuda saklayabilir

25 Telnet Telnet, başka bir bölgede bulunan bilgisayarı sanki yanındaymış gibi kullanmayı sağlayan bir internet programıdır. Telnet programından daha çok nerelerde yararlanılır? Başka şehirlerde bulunan kütüphanelerde yerleşik bulunan bilgisayarları, o kütüphanedeki kaynakları taramak için kullanabilirsiniz.

26 Web’deki bilgiye erişim
Web’deki bilgiyi bulma yöntemleri: Tarayıcıyı kullanma (Browse or surf)- Bir web sayfasından diğerine geçme Webi araştırma (Search the Web) – arama motolar ile olur Konu başlıklarına göre (Subject guides) – Web sayfaları ilgili grup başlıkları altında olabilir.

27 Arama Motorları Aramak istenilen bilgilerin birkaç kelime ya da başlık ile yazıldığı takdirde internet üzerinde yer alan sitelerin adreslerini, hiper metin bağlantısı olan site adresleri şeklinde çıkaran internet siteleridir. İnternette gezinmek terimi ne anlama gelir? İnternet siteleri arasında birbirinden diğerine geçerek amaçsız bir şekilde vakit harcamaktır. Web rehberleri’nin işlevi nedir? İlgilenilen konu hakkında temel başlıklar halinde bilgi veren, istenildiği taktirde daha derin konulara doğru sizi yönlendiren araçlardır. Kullanımı yaygın olana arama motoru adresleri nelerdir?

28 Arama Motorları Arama motorlarında aradığınız bilgiye kolayca ulaşmak için dikkat edilmesi gereken genel kurallar nelerdir? Ne aradığınız iyi bilmek ve aranılan kavramı bir ayda birkaç sözcükten oluşan bir cümleyle tanımlayabilir olmak. Çok genel sözcüklerden kaçınmak. Örneğin, DAÜ sayfasını arıyorsanız, arama motorunun arama çubuğuna “Doğu Akdeniz” yazarsanız, konu ile ilgisi olmasa da içinde Doğu Akdeniz geçen pek çok sayfa açılacaktır. Bu yüzden aradığınız konuya uygun anahtar sözcükleri seçmek gerekir. Arama motorları genellikle küçük ve büyük harfe karşı duyarlıdır. Örneğin, küçük harflerle yazdığınız zaman, belge içinde küçük harflerle geçen o sözcüğün bulunduğu belgeyi getirecektir. İnternet dili İngilizce olduğundan Türkçe kelimelerin arama motorlarında taratılmasında tam olarak istediğiniz sonuçlara ulaşamayabilirsiniz. Türkçe karakterler yerine benzer harfleri kullanarak tarama yaptırabilirsiniz. Bir kelime grubunun geçtiği bilgilere ulaşmak için, bu sözcükleri ya çift tırnak içinde ya da aralarına (-) yazarak aramalısınız. Bir anahtar sözcüğün mutlaka gelen belgelerin içinde olmasını istiyorsanız, başına + koyun. Eğer bir sözcüğün gelen belgelerle olmamasını istiyorsanız başına – koyun. Sözcükleri tekil olarak aratın. Sonlarına * koyarsanız, bu joker anlamına gelir ve başında yazdığınız harflerle başlayan tüm sözcükleri içeren belgeler aranır. Bir sözcüğü aratıp da ilgili belgeleri bulamadığımız zaman eş anlamlı sözcüklerle aramaya devam edin.

29 Arama Motorları Bir web sitesinin doğru bilgi sunup sunmadığını anlamak için sorulması gereken sorular nelerdir? Web sayfalarının bir yazarı var mı? O kişiyle bağlantı kurmak mümkün mü? Yazarın adları, şirket ya da telefon numarası var mı? Web sayfası en son ne zaman güncellenmiştir? İlk ne zaman kurulmuştur? Bilginin kaynağı konusunda sayfada bir bilgi var mı? Bilgi diğer kaynaklarca da doğrulanıyor mu? Bilgiler belirli bir grup ya da görüşün bakış açısından mı veriliyor? Konu anlatımında görülen eksik bilgiler ya da bölümler var mı? Bilgileri farklı bakış açılarının yaklaşmalarını iletmeden tek bir bakış açısıyla mı sunuyor? Çok fazla bilimsel ve tanıdık gelmeyen teknik ifadeler içeren bilgiler güvenilir midir? Hayır. Bunlar aldatıcı bilgi kaynakları olduğunda kolayca ayırt edilebilir.

30 Arama Motorları Hangi durumlarda bir web sayfasının sunduğu bilgilerin güvenilir olmadığı sonucuna kolayca varabilirsiniz? Ücret talebinde bulunuyorsa. Kendi ifadeleri arasında çelişmeye düşüyorsa. Yazarın geçmişiyle yazdıkları arasında bir bağ söz konusu değilse. Duygusal mesajlar içeren, bir kişiyi öven, sempati yaratmaya çalışan bir tavır söz konusuysa. ‘sanırımı’, ‘duydum’, ‘bilmiyorum’, ‘böyle olmalı’ gibi kişisel fikir belirten ifadeler bulunuyorsa. Konuyu fazla basitleştirme, basit dil oyunları, ifadelerden yorum çıkarma gibi mantık oyunlarının olması durumunda. Kişilerin konuşmalarında sadece bir cümleyi ele alıp bunun üzerinden yorumunu geliştiriyorsa. ‘Bu mesajı tanıdıklarınıza gönderin’ tarzı ifadeler kullanıyorsa.

31 İnternetin İletişim Amacıyla Kullanımı
İki ya da daha fazla kullanıcının farklı alanlarında birbirleriyle bilgisayar ağı üzerinden haberleşmesini sağlar. İki ya da daha fazla kullanıcının farklı alanlarında birbirleriyle bilgisayar ağı üzerinden haberleşmesini sağlar. İnternet aracılığıyla iletişim kurmak için kaç yöntem uygulanır? Elektronik posta yoluyla iki tarafın uygun olduğu zamanlarda haberleşmek Sohbet programlarını kullanarak iki bilgisayar kullanıcısının karşılıklı olarak haberleşmesi Belirli bir amaca yönelik olan haber grupları benzeri mesaj gruplarına üye olarak birden fazla kişi ya da grupla ayni anda haberleşmek

32 Elektronik Posta Elektronik posta, iki ya da daha fazla kullanıcının farklı alanlarda birbiri ile bilgisayar ağı üzerinden haberleşmesini sağlamaktır. E-posta hizmetinden nasıl yararlanılabilir? E-posta hizmetinden yararlanmak için öncelikle bir elektronik posta adresine ve bir elektronik posta hesabına sahip olmanız gerekir. Ayrıca e-posta gönderilecek kişinin de bir e-posta hesabını bilmelisiniz. E-posta’nın diğer iletişim yöntemlerine göre üstünlükleri nelerdir? Elektronik posta adresi olan ve internet’te ulaşılabilen herhangi bir kişi ile iletişim kurabilir, posta kutusuna ulaşan e-postalarının uygun bulduğunuz bir zamanda okuyabilirsiniz. Oldukça hızlı bir iletişim yöntemidir. Gönderdiğiniz e-posta uygun koşullarda bir kaç dakika içinde yerine ulaşır. Ucuzdur. Pek çok resmi kurum ve kuruluşlar, kendi bünyelerinde elektronik posta hizmeti verir. Size ek bir mali yük getirmez. İnternet’e ulaşabileceğimiz her yerde elektronik postalarınızı okuyabilirsiniz.

33 Elektronik Posta Bir elektronik posta mesajı kaç temel
unsurdan oluşur? Üç temel unsurdan oluşur; Başlık Mesaj İmza

34 Elektronik Posta Elektronik postanın başlığı hangi bilgileri içerir?
Konu: Mesajın ne için gönderildiğini belirten bir bilgi satırıdır. Adresler: bu elektronik postayı gönderen, alanların isimleri bulunur. Ekler: Bir çok elektronik posta programı, mesajla birlikte dosya, resim, ses, video klipleri gibi çoklu ortam öğelerinin gönderilmesini sağlamaktadır.

35 İnternet’in Sohbet Amacıyla Kullanımı
Sohbet yazılımlarının elektronik posta yazılımlarından farkı, iki tarafında aynı anda bilgisayarın başında olmasıdır. İnternet’in yaygın kullanımı alanlarından birisi olan sohbet amaçlı yazılımlara örnek olarak MSN yazılımını verebiliriz. Sohbet yazılımlarının işlevi nedir? Her iki tarafında aynı anda bilgisayar başında bulunduğu ve konuşmak yerine uzak mesafelerde söylemek istediklerini yazarak birbirlerine ilettikleri sistem.

36 Haber Grupları Bireylerle haberleşmenin yanında, internet sizin çeşitli gruplarla haberleşmenizi, seçilen bazı konular hakkında oluşturulan forumlar ile, listelere üye olmanıza olanak sağlar. Haber grubu nedir? Ayrı bir internet protokolü üzerinden çalışan ve ortak bir konu üzerinde haberleşmek isteyenlerin gönderdikleri mesajları saklamak isteyenlerin bu adrese erişerek gelen mesajları okuması temeline dayanan haberleşme türüdür. Ayrı bir internet protokolü üzerinden çalışan haber gruplarının çalışma sistemi nasıldır? Ortak bir konu üzerinden haberleşmek isteyenlerin bu adrese erişmesi ile gelen mesajları okuması temeline dayalıdır.

37 Listelerin Kullanımı E-liste ne demektir?
Belirli bir konu ile ilgili gelen tüm mesajların grup içerisinde yer alan tüm katılımcılara dağıtılması temeline dayanan haberleşme türüdür. Dağıtım listesi nasıl bir haberleşme türüdür? Sadece liste sahibinin, listeye üye olan tüm katılımcılara mesaj gönderebilmesi temeline dayanan haberleşme türüdür. Tartışma listelerinin dağıtım listelerinden farkı nedir? Tartışma listelerinin dağıtım listelerinden farkı, yalnızca liste sahibinin değil, liste üyelerinin de düşüncelerini belirtmek isteyen her bir üyenin listeye mesaj göndererek listedeki herkese mesajın ulaşmasını sağlama şansı bulmasıdır.

38 Yeni Teknolojiler Wiki – Elektronik Ansiklopedi
Weblog (blog) – İnternet dergisi

39 Ödevler için Web kullanımı
Online kaynakların kullanımı Elektronik kütüphanelerin kullanımı (makale ve kitaplar vs..) Referansların (kaynakçaların) doğru kullanımı

40 Spam durdurulabilir mi?
Spam – Reklam amaçlı kullanılan e-posta Bazıları virüs taşıyabilmektedir Korunmak için Okumayın Özel spam koruyucusu yani programı kullanın Asla tekrarlamayın