Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

... konulu sunumlar: "Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD"— Sunum transkripti:

1 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD
ATEŞ Prof Dr Yücel Taştan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Genel Pediatri BD

2 Tarihçe; Hipokrat Galileo (1592) Celcius (18. yüzyıl) Karl Wunderlich
Claude Bernard

3 Vücut sıcaklığı Sıcak - Soğuk 13 º-22º C , kuru havada vücut
ısısı 36.1º -36.7ºC korunur

4 Normal vücut sıcaklığı
Vücut ısısı = Isı üretimi-Isı kaybı İnsanlarda vücut sıcaklığının özellikleri Merkezi olarak sabittir(37ºC ºC) Sabah-Akşam ısısı 0.5-1ºC farklıdır (sirkadiyen ritm)

5 Organizmada ısı üretimini etkileyen faktörler
Tüm hücrelerin bazal met. hızları Kas aktivitesi ile met. hızının artması (titreme) Tiroksin ( BH, Testosteron) Epinefrin,norepinefrin ve sempatik uyarıyla met. hızının artması Hücre ısısı arttığında kimyasal aktivite artışına bağlı hücrelerde met. artışı

6 Termoregülasyon Vücut sıcaklığını aynı düzeyde tutabilmek için;
ısı üretimi ısı kaybını karşılamalıdır Termoregülasyonda Fiziksel ve davranışsal mekanizmalar Nörolojik ve kardiyovasküler mekanizmalar

7 Termoregülasyon mekanizması
Nörolojik kontrol Hipotalamus (Termostat) Vücut ısısındaki değişikliklere duyarlı Ön hipotalamus Isı kaybını kontrol eder Arka hipotalamus Isı üretimini kontrol eder

8 Vücut sıcaklığını etkileyen nedenler
Çevre Yaş; Çok küçük çocuklar vücut ısısını kontrol edemezler Fiziksel aktivite (Metabolizma hızlanır) Hormon düzeyi (Tiroid,progesteron) Deri Vücudu örten bir yalıtkandır Deri damarlarında genişleme-daralma Sıcak ve soğuğa duyarlı reseptörler Soğukta Hipotalamus uyarılır Titremeyi başlatır-terlemeyi inhibe eder Vazokonstrüksiyon Stres (hormonal-nöral stimülasyon) Metabolizma artar

9 Vücutta sıcaklığının yayılımı
Vücutta ısı metabolizmanın bir yan ürünü olarak ortaya çıkar Derin dokulardaki ısı Vücut sıcaklığını en iyi yansıtır Çevre koşullarının ve fizik aktivitenin değişmesine karşın değişmez Yüzeysel sıcaklık Değişkendir Deri kan akımı ve çevreye olan ısı kaybı bunda etkili olur

10 Vücut sıcaklığının korunması
Kayıpların önlenmesi Deri damarlarında yaygın vazokontrüksiyon Giyinme Piloereksiyon Isı oluşumunun artması Tiroksin Isı oluşumunun sempatik yoldan uyarılması Titreme Fiziksel aktivite

11 Vücutta ısı kaybı Deri damarlarındaki vazodilatasyon Terleme
Zorunlu ısı kayıpları Radyasyon Evaporasyon Konveksiyon Isı üretiminin baskılanması (titreme ve met baskılanması)

12 Zorunlu kayıplar Radyasyon (%60) Evaporasyon (%22) Kondüksiyon (%15)
Konveksiyon

13 Zorunlu kayıplar A-Radyasyon (%60)
Radyasyonla ısı kaybının önlenmesi Giyinme Vücut yüzeyinin azaltılması Fötal duruş biçimi Periferik vazodilatasyon Soyunma Vücut yüzeyi; Yenidoğan ve prematürelerde vücut yüzeyi geniş

14 B-Evaporasyon (%22) Buharlaşma ve terleme ısı kaybını artırır
Bir gram ter veya suyun vücuttan buharlaşmasıyla 0.6 kalori kaybedilir Deri ve Akciğerlerden günde ml sıvı kaybedilir

15 C-Kondüksiyon Havaya kondüksiyon %15
Cisimlere %3 Cisimlere temas Katı, sıvı, gaz Isı kaybı minimaldir Buz uygulaması Soğuk uygulama Kondüksiyonla olan ısı kaybının önlenmesi; Kat kat giyinme Örtünme

16 D-Konveksiyon Hava akımıyla ısı kaybı Rüzgarın serinletici etkisi

17 En basit tanımı vücut sıcaklığının normalin üzerinde olmasıdır
Ateş nedir ? En basit tanımı vücut sıcaklığının normalin üzerinde olmasıdır Tek bir normal ısı yoktur (37º C+-0.6ºC) Vücut sıcaklığının ‘‘merkezi ısı ayarı’ nın yükseğe ayarlanması ile birlikte olan artışa ateş denir Hipertermi nedir ? Vücut sıcaklığı artmıştır fakat ‘merkezi ısı ayarı’ değişmemiştir.

18 Çocuklarda ateş neden önemlidir ?
Çocuklarda en sık görülen belirtidir Ateş fobisi Ekonomik boyut Ateşli konvülziyon (%4) Sık antipiretik kullanımı, Antipiretiklerin yan ve zararlı etkileri Gereksiz antibiyotik kullanımı, Tanıda gereksiz araştırmalar,

19 Vücut sıcaklığı; ölçüm
Normalde 36-38ºC ( Fahrenheit) Ölçümün yapıldığı yere göre değişir Ağızdan-Oral Rektal (öz sıcaklık) Koltukaltı-Aksiller Kulaktan-Timpanik membran (öz sıcaklık) Özofagus (öz sıcaklık ) Pulmoner arter (öz sıcaklık) İdrar (öz sıcaklık)

20 Merkezi ısı ayarı nasıl değişir ?
bakteriler,virüsler, mantarlar, antijen-antikor kompleksi Eksojen pirojenler Endojen pirojenler IL-1,TNF-,IL-6,IFN- Hipotalamus PGE2 Isı ayarı Kan dolaşımı İmmunolojik yanıt-Akut faz yanıtı Merkezi Antipiretikler Ateş

21 Merkezi ısı ayarı normal,vücut sıcaklığı yüksek= Hipertermi
Özelliği; Vücut sıcaklığı giderek artabilir Rabdomiyoliz Haşlanmış beyin sendromu Başlangıçta akut faz yanıtlarında artış olmaz Hipertermi nedenleri; A-Aşırı ısı yapımı Tirotoksikoz Salisilat zehirlenmesi Malin hiperpireksi B-Organizmada oluşan ısının atılamadığı durumlar Aşırı çevre sıcaklığı Aşırı giyinme Ektodermal displazi Anti-kolinerjk ilaçlarla zehirlenme

22 Vücutta sıcaklık artışı
Merkezi ayar yükseğe ayarlı=ATEŞ Özelliği; Isı 41.1ºC’in üzerine nadiren çıkar Akut faz yanıtları eşlik eder Antipiretikler etkilidir ATEŞ NEDENLERİ A-İnfeksiyonlar Viral Bakteriyel Paraziter Fungal B-Malin hastalıklar C-Bağ dokusu hastalıkları

23 Ateş Hipertermi Normal 41 40 Set point Vücut sıcaklığı 39 38 37 35

24 Ateş; Her yaş için>38ºC (R)
Normal Hafif Yüksek Rektal 36.1°C-37.8°C 38°-38.9°C 39 °C ve üstü Koltukaltı 35 °C -37.4°C °C 38.5 °C ve üstü

25 Ateş; Zararlı mı ? Faydalı mı ?
Hastalık değildir En erken görülen akut faz yanıtıdır. Uygunsuz bir yanıt değildir Genellikle kendiliğinden düzelir Ateşin Doğrudan bir zararı saptanmamıştır Önemli bir savunma mekanizması Sıcaklık arttığında bir çok patojen çoğalamaz Serum serbest demiri kanda azalır Orta derecede ateşte İmmün yanıtlarda artış; Antikor yapımı artar Lökosit sayısı artar Virüslere karşı bazı koruyucu maddelerin salınması artar

26 Ateş

27 Ateşli durumlarda Metabolizma hızlanır Oksijen gereksinimi artar
Her 1ºC’lik artışta metabolizma %12 artar Oksijen gereksinimi artar Sıvı gereksinimi artar (her derece artışında 100ml/m2) Kalp atımı ve solunum sayısı artar Metabolik gereksinimi karşılamak Enerji kaynakları kullanılır.

28 Ateşe bağlı komplikasyonlar
Kardiyak,solunum, böbrek ve metabolik sorunları olanlarda sorun yaratabilir(ek yük) Enerji depoları tükenir Hipoksi (Hücresel) Miyokardiyal (Angina pektoris) Serebral(Konfüzyon) Dehidratasyon (aşırı sıvı kaybı) Ateşli (Febril) konvülziyon ???

29 Ateş tipleri Devamlı ateş;
Sabah-Akşam farkı 1°C’den az Tifo,Brusella,Enfektif endokardit, Kawasaki,Kızıl,Hipotalamik ateş

30 Subfebril ateş

31 Dalgalı ateş: Ondülan ateş
Beş-altı günde giderek yükselir ve tekrar yavaşça normale döner Hodgkin, Pel-Ebstein ateşi

32 Tekrarlayan ateş: Febris rekurrens
Brusella

33 Bacaklı ateş; Remittan
Sabah-Akşam vücut sıcaklığında 1°C fark vardır fakat vücut sıcaklığı normale inmez. TBC, Mikoplazma, Sıtma

34 Intermittan ateş Sabah-Akşam sıcaklık farkı 1°C’den fazla
24 saatte bir normale iner, Sıtma, JRA, Kala-azar, Miliar TBC

35 Ateş tedavisi Antipiretik tedavisinin amacı çocuğun rahatlatılmasıdır
Soğuk uygulama YANLIŞ Bol sıvı verilmeli Antibiyotik ??? Nedene yönelik tedavi

36 Sonuç Ateşli çocuğun genel görünümü termometrenin gösterdiği dereceden daha önemlidir