HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA

... konulu sunumlar: "HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA"— Sunum transkripti:

1 HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA
PROF. DR. Rukiye PINAR YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ, HEMŞİRELİK VE SAĞLIK HİZMETLERİ BÖLÜMÜ

2 Araştırma Araştırma sistematik ve bilimsel bir yöntem kullanarak bir problemin incelenmesidir. Hemşirelikte araştırma; hemşirelik bakımı ile ilgili kliniksel, yönetimsel ve eğitimsel sorunların sistematik ve bilimsel olarak incelenmesidir.

3 Hemşirelik araştırmalarının esas amacı hemşirelik uygulamaları için temel / dayanak oluşturacak bilimsel bilginin üretilmesi/geliştirilmesidir.

4 Hemşireliğin tanımlanması (Description) Açıklanması (Explanation)
Araştırmaya dayalı bilginin genellenebilir olması gerekir. Genellenebilir sonuçların alınabileceği araştırma ise Hemşireliğin tanımlanması (Description) Açıklanması (Explanation) Öngörülmesi / kestirilmesi ve (prediction) Kontrol (Control) edilmesi için esastır.

5 HEMŞİRELİKTE ARAŞTIRMA
1859- FN- Hemşirelik Üzerine Notlar 1950- Nursing Research Dergisi Columbia Üniv (CU). Eğitim Fakültesinde Araştırma Dersleri başlamış, Araştırma bursları verilmeye başlamış CÜ- Eğitim Fakültesinden mezun olup Yale Üniv Hemş. Okulunda çalışan hemşireler araştırma yapmaya başlamışlar 1975 ve > araştırma metodolojisi çalışmaları arttı >1980 hemşirelik araştırmaları ivme kazandı Hastane koğuşlarında doğum sonu ölüm oranları evde doğum yapanların ölüm oranlarından daha mı fazla? Eğer fazlaysa bunun nedeni nedir?

6 Araştırmanın temel özelliği doğasının bilimsel olasıdır
Araştırma bir problem çözme sürecidir. Problemin sistematik bir biçimde tanımlanması- Bu araştırmaya neden gereksinimim var? Sorunu ortaya koy Problem ile ilgili hedeflerin belirlenmesi- Amaç Bu hedeflere götürecek girişimlerin belirlenmesi- Gereç ve yöntem, girişim Hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının değerlendirilmesi-sonuçların amaçlar doğrultusunda rapor edilmesi Araştırmanın temel özelliği doğasının bilimsel olasıdır, bu da araştırmanın bilimsel ilkelere bağlı bir süreç olduğu anlamındadır.

7 Problem çözme süreci Hemşirelik süreci Araştırma süreci Veri toplama Değerlendirme Toplanan verileri yorumlama Hemşirelik bilgisi Klinik deneyim Literatürün gözden geçirilmesi Problemin tanımlanması Hemşirelik tanısı Problem ve hedeflerin belirlenmesi Planlama Hedef oluşturma Çözüm yollarını belirleme Girişimleri planlama Yöntem Araştırma dizaynı Örneklem Ölçme yöntemleri Uygulama Veri toplama ve toplanan verileri analiz etme Süreci değerlendirme ve revize etme Değerlendirme ve modifiye etme Bulgular, bulguların genellenmesi ve paylaşılması (sunum)

8 Hemşirelik araştırmalarının esas amacı hemşirelik uygulamaları için temel / dayanak oluşturacak bilimsel bilginin üretilmesi/geliştirilmesidir.

9 Araştırmada izlenecek yol
Araştırma konusu-sorusunun belirlenmesi Araştırma yönteminin belirlenmesi Veri toplama Toplanan verileri analiz etme Çıkan sonuçları yorumlama Sonuçları rapor etme/yazma

10 Araştırma konusu-sorusunun belirlenmesi
NASIL YAPACAĞIM?

11 Araştırma sorusu / konusu ve amacının belirlenmesi
Hemşirelikte araştırma konuları “hemşirelik tarafından kontrol edilebilen yada hemşirelik uygulamalarını” etkileyebilecek konulara odaklanmalıdır.

12 ARAŞTIRMA SORUSU Çözülmesi, değiştirilmesi veya geliştirilmesi gereken bir durum / sorun mu var? Ya da olan ve olması gerekenler arasında farklılıklar mı var? Araştırma sorusu spesifik bir popülasyon ile ilgili endişe duyulan alanları tanımlar ve üzerinde çalışılması gereken / çalışılacak kavramları gösterir.

13 ARAŞTIRMA SORUSU Araştırılacak konu bazı sorular sorularak bulunabilir: Durum/ olay ile ilgili yanlış olan nedir? Bu durumdaki aykırılıklar nerededir? Bu durumu düzeltmek için hangi bilgiye gereksinimimiz var? Klinik alanda özel bir hemşirelik girişimi yapmalı mıyız? Başka bir girişim daha mı etkili olur? Bu girişimi geliştirmek için yapılması / değiştirilmesi gereken bir şey var mı?

14 ARAŞTIRMA SORUSU-ÖRNEK
Hastaların erken dönemde taburcu edilmesi hem dünyada hem de ülkemizde yerleşmiş bir uygulamadır. Klinik gözlemlerimiz özellikle erken dönemde taburcu edilen yaşlı hastaların evde bakımlarında güçlük yaşandığı, bu hastaların taburculuğu takiben sık sık evlerine hemşire, doktor çağırdıkları ve kısa süre içinde de hastaneye tekrar başvurdukları şeklindedir. Hastaneye başvuran hastaların yaklaşık %70’i yeniden hastaneye yatırılmaktadır. Bunun ülke ekonomisine getirdiği yükü tahmin etmek zor değildir?

15 ARAŞTIRMA SORUSU-ÖRNEK
Yaşlıların hastaneden erken dönemde taburcu edilmesini kolaylaştırmak ve taburcu edilen yaşlıların yeniden hastaneye yatışlarını önlemek için acil girişimlere gereksinim vardır.

16 ARAŞTIRMA SORUSU-ÖRNEK
Burada ilk paragraf konuya ışık tutacak bilgi vermekte ve sorunun önemine dikkati çekmektedir. Bu araştırma problemi içinde temel noktamız “ erken dönemde taburculuğu kolaylaştırmak için girişimler” ve çalışılması gereken popülasyon “hastanede yatan yaşlılardır”. Girişimler erken taburculuk ve yeniden hastaneye yatış üzerine etkileri incelenecek çeşitli hemşirelik girişimleridir.

17 ARAŞTIRMA AMACI-ÖRNEK
Araştırma Amacı (ÖRNEK): Bu araştırmanın amacı geriatri hemşiresi tarafından uygulanan kapsamlı taburculuk protokolünün, hastanenin genel taburculuk planı ile karşılaştırılarak, yaşlıların hastanede yatış uzunluğu, taburculuk sonrası morbidite ve bakım maliyeti üzerine etkisini incelemektir. Bu araştırmanın amacı iki farklı taburculuk planının yaşlıların hastanede yatış uzunluğu, taburculuk sonrası morbidite ve bakım maliyeti üzerine etkisini incelemektir.

18 Hemşirelik alanındaki konunun belirlenmesindeki temel dayanaklar?
Araştırmacılar ya da arkadaşlar arası etkileşim Uygulamalar Bireyin özel ilgisi Literatür

19 Araştırma konunuz netleşebilir Yeni fikirler doğabilir
Araştırma konusu ile ilgili fikrinizi arkadaşlarınızla paylaşmanızın birkaç yararı olabilir: Araştırma konunuz netleşebilir Yeni fikirler doğabilir Araştırma mantığı ile ilgili hatalar ve yanlış bilgiler açığa çıkarılabilir.

20 Klinik uygulamalar Klinikteki hemşirelik uygulamaları yapılan hemşirelik araştırmaları sonucu elde edilen ve genellenen bilgilere temellenmelidir. Bu nedenle klinik uygulamalar araştırma konusunun belirlenmesinde önemli bir kaynaktır. YB UYKU ÖRNEĞİ

21 Wollman Prone Positioner, Katleen Wolmann, ABD

22 Sorun: Prematüre bebeklerin küvözlarda bakımı pahalı ve uygun koşullar sağlanmadığında da güvenli değildir. Çözüm: ????

23 Çözüm: Kolombiya’da Amerika’lı bir hemşire tarafından daha güvenli ve ucuz bir yol olan Kanguru bakımı geliştirildi. Sonuç: Bu yöntem Zimbabwe’de yaygın kullanım alanı buldu ve ölüm oranları %70’den %30’a düştü.

24 Klinik alanda aklınıza takılan ya da yanıtını bulamadığınız sorular olabilir ve bunları yapılabilecek araştırma konuları olarak not edebilirsiniz.

25 ÖRNEK Mademki insan mental, ruhsal ve fiziksel bütünlük içinde olan bir varlık ve mademki DSÖ sağlığı yalnızca hastalık yada sakatlığın olmayışı değil, aynı zamanda fiziksel, ruhsal ve mental olarak tam bir iyilik hali olarak tanımlıyor, o halde neden kliniklerde hemşirelik bakımı çoğunlukla fiziksel yöne odaklanıyor? Acaba hemşireler olarak akıl ve ruh sağlığını da geliştirecek/ iyileştirecek girişimlerde bulunsak hastanın iyileşme süreci, hastanede kalma süresi kısalır mı? Bu ve benzeri sorular bize yeni araştırma kapıları açabilir.

26 Literatür tarama İncelenecek konu hakkında neler bilindiğini, mevcut bilgiler arasındaki paralellik ve zıtlıkları ortaya koymak için yapılır. İlgili literatür?? Literatür araştırma öncesi, sırası ve sonrasında taranabilir. Literatür tarandıktan ve incelendikten sonra konu hakkında nelerin bilinip bilinmediği konusunda özet bir bilgi çıkarılır?

27 Literatür taramaya başlamadan önce nelere dikkat edilmelidir?
1. Ulaşılacak bilginin tipi ve mevcut kaynaklar Genel bilgi- teorik Araştırma bulguları- deneysel 2. Hangi yıllar arasındaki kaynakların ve ne kadar kaynağın inceleneceği 3. Taramanın ne kadar sürede tamamlanacağı

28 Literatür taraması primer (direkt) ya da sekonder (endirekt) kaynaktan yapılabilir.
ARAŞTIRMACILARIN EN FAZLA YAPTIKLARI HATALARDAN BİRİ ARAŞTIRMA KONUSU İLE ÇOK AZ İLİŞKİLİ GÖRÜNEN KAYNAKLARI REFERANS OLARAK GÖSTERMELERİDİR !!!!!!! ARAŞTIRMA SIRASINDA SEKONDER KAYNAK, METAANALİZ ÇALIŞMALARI DIŞINDA ASLA KULLANILMAMALIDIR !!!! KULLANMAK ZORUNDAYSAK 1-2’ DEN FAZLA OLMAMALIDIR.

29 Hergün 6000 yeni bilimsel makale yayınlanmakta; her 5 yılda da mevcut çalışmaların sayısı ikiye katlanmaktadır. Araştırmacı araştırma konusu ile ilgili her kaynağı okumaya kalkışırsa derinlemesine bilgi sahibi olur, ancak muhtemelen hiçbir zaman araştırmasına başlayamaz.

30 Literatür taramaya başlamadan önce nelere dikkat edilmelidir?
3. Taramanın ne kadar sürede tamamlanacağı ARAŞTIRMA DENEYİMİ OLMAYANLAR LİTERATÜR TARAMA VE TARANAN LİTERATÜRÜN İNCELENMESİ SÜRECİNİ ÇOK KISA SÜREDE BİTİREBİLECEKLERİ YANILGISINA DÜŞERLER

31 Bilgisayarda Literatür tararken nelere dikkat edilmelidir?
Tarama son beş yıl ile sınırlandırılmalı Nereden tarama yapılacağına karar verilmeli (Pubmed, Medline, CINAHL, HLI vb) Kaynakların online ya da offline elde edilebileceği gözönünde bulundurulmalı İndex ve özetler hızla gözden geçirilmeli Online görüntülenen özetler ya da tam metinler (Full text) CD, yada masa üzerine kaydedilmeli); incelendikten sonra print edileceklere karar verilmeli

32 LİTERATÜR TARAMASINI KOLAYLAŞTIRMADA DİKKAT EDİLECEKLER
Literatür hangi bilgiye ulaşmak için taranacak (hasta-hasta bakım verenlere ilişkin bilgi, eğitim programları, sorgulama formları, araştırmalar vb) İnceleme hangi yılları kapsayacak Hangi dilde inceleme yapılacak İnceleme yalnızca hemşirelik literatürünü mü kapsayacak?

33 Bilgisayarda Literatür tararken nelere dikkat edilmelidir?- DVM
Elde edilen kaynaklar kritik okuma ile incelenmeli ve gruplandırılmalı Gruplandırma kaynakların teorik-deneysel; direkt-endirekt olup olmadığına ve araştırmanın neresinde kullanılacağına göre gruplandırılmalı Tüm kaynaklar okunduktan ve gruplandırıldıktan sonra araştırmanın giriş ve amaç bölümü yazılmaya başlanmalıdır.

34 Araştırma Sonuçlarının Rapor Edilmesi
Özet Giriş ve Amaç Gereç ve Yöntem Bulgular Tartışma ve Sonuç (Discussion and conclusion) Kaynaklar

35 GİRİŞ VE AMAÇ Yazıma başlamadan önce rehber olarak kullanılabilecek bir içerik planı hazırlanmalıdır. Araştırma yazılırken araştırmacı kendi cümlelerini kullanmalı, başka araştırmalarda kullanılan cümleleri kopyalamamalıdır. Cümleler kısa ve anlaşılır olmalı, paragraf yapılmalıdır Araştırmanın farklı bölümlerini yazarken tekrardan kaçınmak için eldeki kaynaklar gruplandırılarak kullanılmalıdır.

36 AARŞTIRMAYA BAŞLAMADAN ÖNCE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR-ÖZET
Konunuzu belirleyin-(Araştırmacılar ya da arkadaşlar arası etkileşim, uygulamalar, özel ilgi, literatür) Araştırma konusundaki araştırmak istediğiniz yönleri belirleyin-araştırılması imkansız konuları da belirleyin Araştırma problemini oluşturun Araştırma amacını belirleyin Sorulacak soru ve hipotezlerinizi belirleyin

37 ÖRNEK Epidemiyolojik çalışmalar hemşirelerde bel ağrılarının oldukça yaygın olduğunu göstermektedir. Harper ve arkadaşları (2003) son bir yıl içinde hastanelerdeki hemşirelerin %52’sinin bel ağrısı deneyimlediklerini, bel ağrısı deneyimleyenlerde ağrının %48 oranı ile hastayı kaldırma/döndürme sırasında meydana geldiğini ortaya koymuşlardır. Hemşirelerde bel ağrısı oranları ile ilgili rakamlar kesinlik göstermemektedir, çünkü hemşirelerin bel ağrısına ilişkin çalışmaların çoğu yalnızca hemşireler üzerinde değil, sağlık sektöründe çalışan diğer personel üzerinde de yapılmıştır. Bu nedenle hemşirelerde bel ağrısı oranlarının yayınlanan çalışmalarda gösterilen oranlardan çok daha fazla olduğu öngörülmektedir (ARAŞTIRMA PROBLEMİ).

38 ÖRNEK Bu çalışmanın temel amacı hemşirelerde bel ağrısı prevalansını ortaya koymaktır. Çalışmanın diğer amaçları ise hemşirelerde bel ağrısının yaş vb gibi sosyo-demografik özellikler, hemşire başına düşen hasta sayısı gibi mesleki değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini; bel ağrısının hemşirelerde işe devamsızlığa ve günlük faaliyetlerinde kısıtlamaya neden olup olmadığı; son olarak hemşirelerin bel ağrısı nedeniyle işten ayrılmayı düşünüp düşünmediklerini ortaya koymaktır.(ARAŞTIRMA AMACI)

39 ÖRNEK ARAŞTIRMA SORULARI İÇİN ÖRNEK
1. Hemşirelerde bel ağrılarının prevalansı nedir? Özel bir popülasyonda (örneklemde) x değişkeni nasıl tanımlanır? 2. Bel ağrısı nedeniyle hemşireler işten ayrılmayı düşünüyor mu? Özel bir popülasyonda (örneklemde) x değişkeni nasıl algılanıyor? 3. Özel bir popülasyonda x değişkeni y ya da z değişkeni ile ilişkili mi? 4. X değişkeni grup 1 ve grup 2 arasında farklılık gösteriyor mu?

40 ÖRNEK Dünyada olduğu gibi ülkemizde de, kadınlar arasında, özellikle sosyo-ekonomik durumu düşük kadınlar arasında obesite yaygın bir sorundur. Hipertansiyon, diyabet ve MI gibi obeziteye eşlik eden sorunlar sağlık çalışanlarını endişelendirse de obezite halen çözümlenmesi, kontrol altına alınması güç bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Kilo verme ve/veya uygun kiloda kalma ile ilgili programların çoğu çok az sayıdaki bireyde etkili olmaktadır, çünkü kilo vermek isteyen obez bireylerin çoğunluğu bu tür programlara katılmamaktadır. Ayrıca kilo verme ve/veya uygun kiloyu sürdürmede kadınların öz-bakım davranışlarının nasıl olduğu konusunda da oldukça sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır (ARAŞTIRMA PROBLEMİ)

41 ÖRNEK Araştırmanın Amacı : Kilo vermede ve uygun kilosunu sürdürmede başarılı olan kadınların özelliklerini tanımlamak; başarılı şekilde kilo veren kadınların kilo vermek için hangi yöntemleri kullandıklarını belirlemek; kadınların kilo kaybetmede özel bir metodu seçmelerini etkileyebilecek faktörleri belirlemektir.

42 ÖRNEK HİPOTEZ Hipotez özel bir grupta (örneklemde) iki ya da daha fazla değişken arasındaki beklenen ilişkileri formal olarak ifade etmektir.Hipotez araştırma problemi ve amacını netliğe kavuşturur ya da çalışmanın beklenen (Umulan) sonuçlarının netleşmesini sağlar. Hipotezin amacı araştırma amacı ve araştırma soruları ile aynıdır. Araştırma bulgularına göre kurulan hipotez kabullenilir, red edilir, desteklenir ya da desteklenmez.

43 GEREÇ VE YÖNTEM Birkaç öneri
Evren, Örneklem Veri toplama aracı-skala vs İstatistiksel analiz Evren ve örneklemi sınırlı tutun. Randomizasyon mümkün olmazsa convenience örneklem kullanmaya gayret edin, ancak bunu araştırmanın sınırlılıklarında ortaya koyun. İstatistiksel verilerin kalitesini değerlendirin (uç değerler, birbirini tekrarlayan değerler) SD çok yüksekse sorun var demektir? Veri setinden ya bu olguları çıkarın ya da ayrı olarak ele alın. Verilerde güven aralıklarını vermeniz herzaman lehinize işler. Anlamlı çıkan sonuçlar için ileri analizleri mutlaka yaptırın.

44 BULGULAR Araştırma bulguları, amaçlar doğrultusunda incelenen, problemin çözümüne ışık tutucu nitelikteki bilgilerdir. Bulguları gruplayarak veriniz (hasta, hasta ailesine ilişkin bulgular, sosyo-demografik bulgular vb) Önce durumu ortaya koyan, sonra fark ve ilişki gösteren bulguları veriniz. Bir bulgu için ya tablo ya grafik kullanın: İkisini birden değil BENİM TEZİMİ ÖRNEK VER

45 Tablolardaki bulguların hepsini tekrar anlatmayın, özetleyin.
BULGULAR-Dvm Tablolardaki bulguların hepsini tekrar anlatmayın, özetleyin. Aynı grup bulgular bir tabloya sığmıyorsa ne yapalım? Tablo başlıkları tablo üzerine, grafik başlıkları grafik altına yazılır. Tablo sayınızı sınırlayın Tablolarda mümkün olduğunca az çizgi kullanın BENİM TEZİMİ ÖRNEK VER

46 Anlamlılık P değeri ile ifade edilir. Bir bulgunun anlamlı olması için p değerinin en az P<0.05 olması gerekir. Anlamlılık dereceleri P<0.05= Hafif derecede anlamlı P<0.01= İleri derecede anlamlı P<0.001= Çok ileri derecede anlamlı

47 Anlamlığın ifadesi İki grup arasındaki fark
Kan basıncı ortalama değerlerinin cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiş, erkeklerde bulunan değerlerin kadınlardan daha yüksek olduğu görülmüştür (P<0.05). Kan basıncı ortalama değerlerinin cinsiyete göre farklılık gösterdiği ve erkeklerde kadınlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür (P<0.05). Erkekler ve kadınlar arasında kan basıncı ortalama değerleri erkeklerin aleyhine olacak şekilde daha yüksektir (P<0.05).

48 Anlamlığın ifadesi İkiden fazla grup arasındaki fark
Kan basıncı ortalama değerlerinin öğrenim durumuna göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiş, ilköğrenim ve ortaöğrenimlilerin kan basıncı değerlerinin yüksek öğrenimlilerden daha yüksek olduğu görülmüştür (P<0.01). Anlamlı fark ilköğrenim ve ortaöğrenim (P<0.05), ilköğrenim ve yükseköğrenim (P<0.01) ile ortaöğrenim ve yükseköğrenimliler (P<0.05) arasındadır. Kan basıncı ortalama değerlerinin öğrenim durumuna göre farklılık gösterdiği ve ilköğrenim ve ortaöğrenimlilerin kan basıncı değerlerinin yükseköğrenimlilerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir (P<0.05). Kan basıncı ortalama değerleri ilköğrenim ve ortaöğrenimlilerin aleyhine olacak şekilde daha yüksektir (P<0.05).

49 İlişki testlerinde P’den ziyade r değeri önemlidir.
Anlamlığın ifadesi İki sayısal değer arasındaki ilişki İlişki testlerinde P’den ziyade r değeri önemlidir. R değeri 0 ile 1 arasında değişir, değer 1’e ne kadar yakınsa ilişki o kadar kuvvetlidir. Yaş arttıkça olguların yaşam kalitesi puanları düşmektedir ( r= -0.78, P<0.001). Olguların yaş ve yaşam kalitesi puanları arasında anlamlı negatif ilişki (korelasyon) vardır (r= -0.78, P<0.001). Olguların yaş ve yaşam kalitesi puanları arasında çok ileri derecede anlamlı negatif ilişki (korelasyon) vardır (r= -0.78, P<0.001).

50 Tartışma (ve sonuç) Yalnızca araştırma bulgularınızı tartışın

51 TARTIŞMA VE SONUÇ BEKLENENİN TERSİNE ÇIKAN BULGULAR Neden hipotezimizin tersine bulgularımız olumsuz çıktı? Negatif sonuçlar gerçeği yansıtıyor olabilir (hipotezi yanlış kurmuş olabiliriz) Örneklem küçük olabilir? Hata payı yüksek olabilir (güven aralığı) Araştırmada kullanılan ölçme aracının iç tutarlılığı (Cronbach alpha) sınanmamış olabilir? Tip 2 hata yapılmış olabilir?

52 Tip 2 hatayı önlemek için power analizinin yapılmış olması gerekir.
TARTIŞMA VE SONUÇ TİP 2 HATA Aslında bulgular anlamlıdır, ancak kullandığımız yöntemin yanlışlığına/zayıflığına bağlı olarak sonuçlar anlamsız-hipotezimizi desteklemeyecek şekilde- çıkmış olabilir. Tip 2 hatayı önlemek için power analizinin yapılmış olması gerekir.

53 Beklenmeyen sonuçlar çıktığında ne yapmalıyız?
TARTIŞMA VE SONUÇ Beklenmeyen sonuçlar çıktığında ne yapmalıyız? Negatif sonuçlara yol açabilecek nedenleri tartışın (metodolojiyi suçlayın) Negatif sonuçlar değişkenler arasında ilişki olmadığı anlamına gelmez, siz araştırmanızda bu ilişkileri bulmada başarısız oldunuz anlamına gelir.

54 ANLAMLI ÇIKAN ANCAK BEKLENMEYEN SONUÇLAR
Öngördüğünüzün aksine anlamlı sonuçlar çıkmış ise, power analiz, güven aralığı, effect size yapmışsanız (yani hata yapma payını en aza indirdiyseniz) çıkan sonuç hatalardan arınık olarak gerçekten anlamlıdır. Örneğin yüksek sosyal destek düzeyi ile düşük ego arasında pozitif ilişki çıktıysa, sonuç umduğunuzun tersine olacaktır. Bu tip sonuçlar başka çalışmalarda da çıkıyorsa teorik olarak yanlış hipotez kuruyoruz demektir. Bu tür sonuçlarda bazı araştırmacılar sonuçların yanlış olduğuna, mutlaka araştırma yönteminde bir hata olduğuna inanırlar. Bu çatışmalar iyi araştırma hipotezi destekleyen araştırmadır yanılgısına yeni bir boyut getirebilir.

55 Araştırmada kurgulanmayan, ancak incelenen bulgulardır.
BEKLENMEDİK-SÜRPRİZ SONUÇLAR Araştırmada kurgulanmayan, ancak incelenen bulgulardır. Bu bulgular teori geliştirme ve yeni araştırmalar için ipucu olabilir. Çalışmanın önerilerinde gelecekte bu değişkenlerle çalışma yapılması önerilebilir Ancak bu bulguların tartışılması, araştırmanın amacı dışında olduğundan, risklidir.

56 TARTIŞMA NASIL YAPILACAK?
Her bulguyu bu bölümde tekrar etmeyiniz. Bulguları özetleyiniz Bulguları araştırmanın amacındaki sırayla tartışınız, araştırma sorularınıza yanıt arayınız. Tez mahkeme değildir, bu nedenle birşeyleri kanıtlamak zorunda değilsiniz. Aksine tez bulgularınızla bilime destek verirsiniz Bu nedenle tartışmada a ile b arasında mutlak ilişki vardır, a arttıkça b azalmaktadır, a b’yi kötüleştirmektedir gibi keskin ifadeler kullanmayınız, ifadeleri yumuşatınız; çalışmamız a ile b arasında ilişki olduğunu (anlamlılığın derecesini belirterek) göstermektedir vb.

57 Tartışmada yalnızca bulgularınızı destekleyen literatür kullanma hatasına düşmeyiniz.
Tartışma sonunda nihai bir sonuç (Conclusion) yazınız Araştırmanın sınırlılıkları sonuçlarınızı etkilediyse bu bölümde belirtiniz

58 Son Söz Florence Nightingale 150 yıl önce tüm tıp çalışanlarına kayıt tutmanın önemini, sterilizasyonu, hijyeni, hastanelerin mimari yapısının nasıl olması gerektiğini, istatistiği öğretti. Şimdi ikinci adımı atmanın zamanıdır