ÇEVRE VE TOPLUM ITB 224 PROF. DR. ORHAN KURAL

... konulu sunumlar: "ÇEVRE VE TOPLUM ITB 224 PROF. DR. ORHAN KURAL"— Sunum transkripti:

1 ÇEVRE VE TOPLUM ITB 224 PROF. DR. ORHAN KURAL
KONU: SİGARA, TOPLUM VE ÇEVRE HAZIRLAYAN: HACIALİ AKTAŞ SALİH AKTAŞ BURKAY DÖNMEZ

2 Tarihçesine baktığımızda ilk kez Kuzey Amerika'daki kızılderililerin barış çubuğu tüttürerek sigara içtiğini görüyoruz. Bu kıtayı keşfeden Kristof Kolomb Amerika'da ilk kez gördüğü tütün tohumları ve yapraklarını Avrupa'ya gelişinde yanında getirdi. Hatta Avrupa'ya döndüklerinde geminin çalışanlarından birini tütün içerken görenler ağzından, burnundan dumanlar çıkan bu kişinin şeytanlar tarafından ele geçirildiğini düşünerek onu hapis cezasına çarptırdılar. Zaman içinde sigaranın toplumda üretim ve kullanımı giderek yaygınlaşmıştır. Sigara kullanımının bu kadar uzun süreden beri ve giderek artan oranda devam etmesinin nedeni neler olabilir?

3 Önce sigaranın yapısını inceleyelim:
Sigara; tütün adı verilen bir bitkinin yapraklarının bazı işlemlerden geçirilerek içime uygun şekilde hazırlanması ile elde edilir. Sigara yaklaşık 4000 çeşit toksik madde içermektedir.

4 Sigaranın İçindeki Zehirli Maddelerden Bazıları ve Bunların İnsan Vücudunda Oluşturdukları Etkiler Şunlardır: Nikotin : Bağımlılık yapar, kalp ve damarları bozar. Karbon monoksit : ( egsoz gazı ) Kanda oksijenin yerini alır. Bu nedenle zihinsel ve bedensel yorgunluk yapar Arsenik : ( fare zehiri ) Kanserojen dir. Hidrojen siyanür : ( gaz odaları zehiridir ) DDT : ( böcek öldürücü zehirdir ) Kanserojen dir. Benzen : Kanserojen dir. Vinil klorür : Kanserojen dir. Krom-Nikel : Kanserojen dir. Polonium : Kanserojen dir. Radon : Radyasyon Metanol : ( füze yakıtı ) Toluen : ( tiner ) Kadmiyum : (akü metali ) Bütan : ( tüp gaz ) Aseton : ( oje çözücü ) Naftalin : ( güve kovucu ) Amonyak : ( tuvalet temizleyici ) Sonuçta ciğerlerimizde oluşan ise KATRAN'dır.

5 Tüm bu maddelerin sigara içinde bulunduğu ve verdikleri zararlar bilindiği halde niçin sigara hala bu kadar yaygın olarak kullanılmaktadır? Sigara nın içinde bulunan Nikotin bağımlılık oluşturan bir maddedir. Nikotin; kokain ya da amfetamin kadar güçlü bir uyarıcı maddedir. Sigara tiryakisine sürekli sigara içme isteği veren şey de 'Nikotin' denilen bu maddedir. Nikotin; sigara içen kişiyi uyarır. Sigara içmeye başladıktan sonra kişide; kalp çarpıntısı olur, tansiyonu yükselir, nefes alış verişi hızlanır. Ancak sigaranın bu etkileri 20 dakika içinde kaybolur ve tiryaki bir sigara daha yakar. Sigara kullanan herkes nikotin ihtiyacı duymaya başlar. Nikotin güçlü bir uyuşturucudur ve mutlaka bağımlılık yapacaktır.

6 Sigarada bulunan karbon monoksit'in de kısa bir süre için gerilimi, kızgınlığı bastırmasının yanısıra kişiyi sersemleştirici etkisi vardır. Her nefes sigara yaklaşık   beyin hücresini öldürür. Sigara içmeye devam eden kişinin zaman içinde refleksleri kaybolacaktır. Sigara içmeyen kişiler daha canlı ve enerjiktirler. Akciğerleri de sigaranın olumsuzluklarından etkilenmediği için daha rahat soluk alıp verirler.Bu da onların hareket kısıtlılığına sebep olmaz.

7 SİGARANIN ETKİLERİ Solunum Yollarında Meydana Gelen Değişiklikler :
öksürük , balgam nefes darlığı kronik farenjit larenjit ses telleri nodülleri kronik bronşit zatürre amfizem kanser (özellikle akciğer kanserlerinin % 87 sinden sigara sorumludur.) verem hastalığı riskini arttırır.

8 Beyinde Meydana Gelen Değişiklikler :
Beyin damarlarında daralma ve tıkanmalar meydana gelir. Beyin kanlanmasını engelleyerek enfarktüse yol açar. Beyin kanamalarına neden olur. Bunların sonucunda; - Kaslarda kuvvet azalır. - Felçler meydana gelebilir. - Yatalak kalma ortaya çıkabilir. sigaranın içindeki karbonmonoksit kandaki oksijeniyok eder. Buna bağlı olarak zihinsel ve bedensel yorgunluk ortaya çıkar. Nikotin beyin hücrelerini etkileyerek bağımlılığa yol açar. ( sigara içmeyi deneyen her 4 kişiden üçü sigara bağımlısı olmaktadır. )

9 Kalbimizde Meydana Gelen Değişiklikler :
Vücudun diğer damarlarında olduğu gibi kalbin kanlanmasını sağlayan koroner damarlarda da daralmalar ve yapısal değişiklikler meydana gelir. Kalp daha hızlı çalışır. Anjina pektoris denilen kalp ağrısı meydana gelir. Myokard enfarktüsü

10 Damarlarımızda Meydana Gelen Değişiklikler :
Sigara bütün damarlarımızı ve kanımızın yapısını etkiler. Tüm damarlarımızda daralma ve tıkanmalar meydana gelir. Eller ve bacaklara yeterli kan ulaşamadığından eller ve ayaklar soğur.Kramplar , zamanla gangrenler meydana gelebilir.Bu durumda kol ve bacakların kesilmesine kadar giden sonuçlar ortaya çıkabilir. Sigaranın içindeki karbonmonoksit kandaki oksijeni yok eder. Buna bağlı olarak damarlarda kolesterol depolanır. - Kandaki zararlı kolesterol yükselir. - Damar duvarlarında ( arteriosklerotik plak ) yapısal değişiklikler meydana gelir. - Yüksek tansiyon riski artar.

11 Üreme ve Boşaltma Organlarında Meydana Gelen Değişiklikler :
Kadında ve erkekte kısırlık riskine yol açar. Cinsel istekte azalmaya neden olur. Cinsel organlarda görülen kanser riskini arttırır. İdrar kesesinde görülen kanser riskini arttırır. Böbrek kanseri riskini arttırır. Erkeklerde prostat kanseri riskini arttırır.

12 Sindirim Organlarında Meydana Gelen Değişiklikler :
Sigara dumanı sindirim sistemindeki asit salgısını arttırır Buna bağlı olarak; - Gastrit, - Mide ülseri, - Onikiparmak barsağı ülserleri meydana gelir. Ağız, dudak, yemek borusu, mide, safra kesesi ve pankreas kanserlerine neden olur.

13 Sigaranın Diğer Organlardaki Etkileri :
Kemiklerde kırılma riski artar. Cilt soluk renk alır. Cilt daha çabuk kırışır. Dişlerde ve parmaklarda sararma meydana gelir. Kötü koku meydana gelir. Saçlarda dökülmeler meydana gelir. Tırnaklarda sık sık kırılmalar meydana gelir. Kadınların meme dokusunda bozukluklar meydana gelir.

14 Sigara İçen Gebelerde Oluşabilecek Değişiklikler :
Düşük yapma riski fazladır. Erken doğumlar görülebilir. Doğan bebekler düşük doğum ağırlıklıdır. Bebeğin beyin gelişimi ve fiziksel gelişimi yavaşlar. Bu olumsuzlukların ortaya çıkma nedeni nikotinin bebeğin gelişmesi için çok gerekli olan oksijeni yok etmesidir. Bebekte ileride astım görülme riski artar. Bebeğin zekasının düşük olma ihtimali yüksektir. Anne sütü oluşumu bozulur. Anne sütünün kalitesi de bozulur.

15 Pasif İçicilik : Sigara içmediği halde sigara dumanına maruz kalan kişiler pasif içici konumundadırlar ve bundan oldukça fazla zarar görmektedirler. Çocuklar için bu risk çok daha ciddidir. Çünkü akciğerler ve beyin gibi henüz gelişimini tamamlamamış organlara zarar verir. Sigara Dumanına Maruz Kalan Çocuklarda Meydana Gelebilecek Değişiklikler : Tüm yaşlarda çocuğun akciğer verimliliği ve fonksiyonu bozulur. Çocuk astımının sıklığı ve şiddeti artar. Allerjik hastalıkların görülme riski artar. Rinit (nezle) sinüzit, öksürük, geniz akıntısı, soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı sıklığı artar. Sık bronşit ve zaturre riski artar. Kulak enfeksiyonlarının sayısı ve süresi artar (Solunan duman burnun arkasını orta kulağa bağlayan östaki borusunu tahriş eder. Bu orta kulaktaki basıncı değiştirir. Şişme, tıkanıklık sonucunda ağrı, sıvı birikimi ve enfeksiyon ortaya çıkar). Kulak enfeksiyonları çocuklardaki işitme kayıplarının en sık sebebidir. Bazen ilaç tedavisi ile sonuç alınamadığında kulağa tüp takılması gerekebilir. Hamilelik sırasında ve sonrasında sigara içmiş annelerin çocuklarında hiperaktivite gibi davranış bozuklukları görülme olasılığı daha yüksektir. Kanserler, ani bebek ölümleri görülebilir. Sigara dumanına maruz kalmış çocukların okul performanslarında (verimliliğinde) ve entelektüel başarılarında orta derecede bozulmalar gözlenmiştir.

16 Sigara ve Çevre Kirliliği :
Sigaranın pis kokulu atıkları çevremizi sürekli olarak kirletmektedir. Ayrıca; ülkemizde çıkan orman yangınlarının % 50 sinde neden sigara izmaritidir. Kentlerde çıkan yangınların % 45 ine de yine sigara neden olmaktadır. Sigara nın ormana ve ağaca verdiği zarar bununla da kalmamaktadır. Bilindiği gibi kağıt üretmek için çok sayıda ağaç yok olmaktadır.Sigaranın yanan kağıdı ve paketi için bu ağaçlar dan elde edilen kağıtlar kullanılmaktadır. Örn : 3,000 paket sigaranın kağıdı için 1 ağaç yok olmaktadır. Her yıl ülkemizde içilen sigaralar nedeniyle 2 milyon ağaç yok olmaktadır.

17 Sigaranın Gençler Üzerindeki Etkileri :
Sigaranın kısa vadede gençler üzerinde yaptığı etkiler genellikle solunum yolları üzerinde yoğunlaşmaktadır.(nefes darlığı vb.) solunum yollarında problemleri olan kişilerin akciğerleri görevlerini tam olarak yapamazlar. Sigara diğer uyuşturuculara basamak olmaktadır. Sigara içen gençlerde davranış bozuklukları gözlenmektedir. Bunlar ; kavgacılık , belli bir çeteye girme olarak ortaya çıkmaktadır. Gençler sigara içmeye devam ederlerse kansere yakalanma riskleri de o kadar artar. Enerjisinin ve sağlığının zirvesinde olan bir genç insanın sigaranın olumsuz etkileri nedeniyle fiziksel kondüsyonu giderek düşecektir. Spor yapan bir genç nefes nefese kalıp giderek hareketsizleşecektir.

18 Dünyada Sigara Kullanımı :
Artık zararları bu kadar belirgin olarak ortaya konan sigaraya karşı dünyanın gelişmiş ülkeleri ciddi bir mücadele başlattılar. Bu durumda sigara şirketleri ciddi bir pazar kaybı ile karşılaştı ve buna bağlı olarak satışlarını gelişmekte olan ülkelere yönlendirdiler. Amerikan sigarası içmek sanki bir ayrıcalıkmış gibi , bu ülkelerde çeşitli reklam kampanyaları yürüterek insanların bu sigaraları istemelerini sağlamaya çalışmaktadırlar. Sigara üreticileri özellikle genç sigara kullanıcılarını hedef almaktadırlar. Çünkü; Gençler ilk başta bağımlı olmayacaklarını düşünmektedirler, ancak pişman olduklarında ise çoktan sigara bağımlısı olmuşlardır. Sigara üreticileri ergenlik çağındaki çocukların özgürlüklerini bir sembolle ortaya koyma eğiliminde olduklarını bilmektedirler. Sigara; yetişkinlikle özdeşleştiği ve yetişkinler sigarayı çocuklara yasakladığı için sigaranın en önemli sembol olduğunu ön plana çıkararak sigara kullanımını ve dolayısı ile kendi gelirlerini arttırmak eğilimindedirler. Sigara üreticilerine göre bugün yaş arasında olanlar, yarın için potansiyel ve sürekli müşteri olacaklardır.

19 Çocukların Sigaraya Başlamaları Nasıl Önlenebilir :
Hergün 3,000 çocuk ve gencimiz ( yaşlar arası ) sigaraya başlamaktadır. İstatistikler bu çocuklarımızın 1/3 ünün sigaranın sebep olduğu çeşitli hastalıklardan erken yaşlarda öleceklerini bildirmektedir. Açıkçası bugün 1,000 çocuk ve gencimizi göz göre göre ölüme mahkum ediyoruz. Sigara kullanmaya ne kadar erken başlanırsa , günde içtiği sigara sayısına da bağlı olarak ölüm o kadar daha erken olmaktadır.

20 Sigara kullanımını önlemek için;
Çocukların sigaranın etkileri ve zararları konusunda eğitilmeleri sağlanmalıdır. Görsel ve yazılı medyada sigara kullanımına model olabilecek özendirici şeylere yer verilmemelidir. Örnek alınan toplum önderlerinin özendirici tarzda toplum önünde sigara kullanmaları önlenmelidir. Çocuklar sigara almaya gönderilmemelidir. Sigaraya hiç başlamamış olmayı, bir gün bırakmak istediğinizi ve onları hiç başlamamasını istediğinizden samimiyetle söz edilmelidir.

21 Bırakmak için geç mi kaldım?
Asla geç değil! Hangi yaşta ve hangi hastalığa sahip olursanız olun sigarayı bırakınız, sağlıklı ve kaliteli hayat süreniz artacaktır. Sigarayı bıraktıktan sonra;  İlk 24 saat içinde kan basıncında ve akciğer fonksiyonlarında düzelme görülür. 48 saat sonra tat ve koku alma duyuları keskinleşmeye başlar. Tat ve koku almaya başladıktan sonra yediğiniz yemeklerden zevk almanız sigarayı bıraktıktan sonra görülebilecek kilo artışının en önemli sebebidir. 2-12 hafta içinde kan dolaşımı iyileşir, bu da yürüme, koşma gibi fiziksel aktiviteleri kolaylaştırır. 3-9 hafta sonra öksürme, nefes darlığı, hırıltı gibi problemler azalır ve akciğerler güçlenir. 3 ay sonra kan dolaşımı ve nefes alıp verişi fark edilir şekilde düzelir. 5 yıl sonra kalp krizi geçirme riski sigara içen birine oranla %50 azalmış olur. 10 yıl sonra akciğer kanserine yakalanma riski sigara içen birine oranla %50 daha az olur.

22 BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
HAZIRLAYAN: HACIALİ AKTAŞ SALİH AKTAŞ BURKAY DÖNMEZ