DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DİL VE KONUŞMA PATOLOJİSİ/TERAPİSİ MESLEĞİ

... konulu sunumlar: "DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DİL VE KONUŞMA PATOLOJİSİ/TERAPİSİ MESLEĞİ"— Sunum transkripti:

1 DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DİL VE KONUŞMA PATOLOJİSİ/TERAPİSİ MESLEĞİ
PROF. DR. SEYHUN TOPBAŞ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ DİLKOM SAĞLIK BİL. ENS. DİL VE KONUŞMA TERAPİSTLİĞİ A.B.D Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

2 DÜNYADA DKT BİR BAĞIMSIZ MESLEK MİDİR?
EVET 1. Mesleki eğitim programları Her ülkenin kendi eğitim sistemi içinde belirlenen mesleki standartlar, etik ilkeler ve uygulama zorunluluklarını sağlayan programlardan mezun kişiler 2. Meslek dernekleri Meslek haklarını koruyan, sınırlarını belirleyen, standartlarını oluşturan, eğitim ilkelerini ve etik kuralları belirleyen; ve bunların gerçekleşme durumunu akredite eden ve denetleyen dernekler Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

3 NASIL DKT OLUNUR? Söz sahibi dernekler Ülke bazında
American Academy of Speech Correction, 1926, 1927 ASHA (American Speech, Language & Hearing Association) RCSLT (Royal College of Speech & Language Therapists, 1945) CASLPA (Canadian Association of Speech-Language Pathologists and Audiologists) ASPL ( The Speech Pathology Association of Australia Limited) CFFa (Federal Speech-Language Pathology and Audiology Council, Brazil) AJSLHT (Assoc. of Registered Speech, Language & Hearing Therapists,Japan, 1997) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

4 Uluslararası dernekler
IALP (International Association of Logopedists and Phoniatrists), 1924 Üst kuruluş- birçok ülke derneği CPLOL (Standing Liason Committee of E.U. Speech & Language Therapists/Logopedists), 1987 AB üye ülkeler (31 professional organizations in 28 countries) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

5 Dünyadaki ve AB ülkeleri hareketlilik
Meslek adı Meslek tanımı Etik ilkeler, meslek sınırları ve standartları ve eğitim standartları Yasal yetkileri İstihdam koşulları ve özel klinik açma hakları Disiplinler arası işbirliği MUTUAL AGREEMENT Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

6 ÜLKELERE GÖRE MESLEK ADI
Meslek Unvanı Türkçe Karşılığı Ülke Adı Speech and Language Pathologist Konuşma ve Dil Patoloğu ABD, Kanada Speech and Language Therapist Terapisti Avustralya, İngiltere, İrlanda Speech, Language & Hearing Therapist Konuşma, Dil ve İşitme Japonya Logoped i Logopedist Logoped Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Holanda,İspanya, İsveç, İtalya, Yunanistan Orthophoniste Ortofonist Belçika, Fransa Fonoaudiologia Fonoodyolog Brezilya Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

7 MUTUAL AGREEMENT ASHA, RCSLT, CASLPA, ASPL MESLEK ADI
Speech-Language Pathologist (SLP): Includes the terms Speech and Language Therapist (SLT) and Speech Pathologist (SP). Speech-Language Pathology: Includes the terms Speech and Language Therapy, and Speech Pathology. Orthophonie, logopedics, Speech and Language Therapy covers the same concept in all countries (MRCASA, 1 January 2005) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

8 MESLEK TANIMI “DKT, iletişim ve dil (lisan) ile ilgilenir ve etiyolojisine bakmaksızın çocuklarda, ergenlerde, yetişkinlerde ve yaşlılarda tüm konuşma, ses, konuşma ve yazıyla ifade edilen dil (lisan) (dilin algılanması ve üretilmesinin yanı sıra sözel olmayan dilin uygun biçimlerini) ve yutma bozukluklarını tedavi eder. DKT, iletişim-dil-konuşma-yutma ile ilgili bozuklukların önlenmesi, değerlendirmesi, ayırıcı tanının konulması, tedavisi ya da uygun çözümlerin geliştirilmesi ve bilimsel incelemesinden sorumludur. Bunların uygulamaya sokulması süreçlerinin temelinde yer alan, çoğu kez de ekibin lideri ya da ekipte yer alan elemanların ekip içi iletişim ve eşgüdümünü sağlayan meslek elemanıdır.” (CPLOL,1999,1997,1994,1990). Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

9 DKT MESLEĞİNİN ÖZERKLİĞİ-AUTONOMOUS-LIBERAL PROFESSION
In its exact definition, autonomy means self-government. It contrasts with the term hegemony, which means the domination of one state or group by another. As it applies to professions, and particularly to the profession of speech-language pathology and audiology, autonomy acquires some special connotations, hence this definition: An autonomous profession is one in which the practitioner has the qualifications, responsibility, and authority for the provision of services which fall within its scope of practice. Federal laws generally do not require the supervision and direction of speech-language pathologists and audiologists by physicians or members of any other profession. Autonomy does not mean complete freedom from all monitoring and regulation…open to external review and regulations of federal, state , and accrediting agencies, professional associations… ASHA DOI: /policy.RP , CPLOL EC General Directive 89/ Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

10 Scope of practice Speech-language pathologists provide clinical services that include the following: prevention and pre-referral screening assessment/evaluation consultation diagnosis treatment, intervention, management counseling collaboration documentation referral ASHA DOI: /policy.SP IALP/CPLOLSLP (profess. & kin) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

11 SCP-uygulamalarda DKT rolü-yetkisi ve diğer personel sorumlulukları…
9. using instrumentation (e.g., videofluoroscopy, FEES/ST, electromyography, nasendoscopy, stroboscopy, endoscopy, nasometry, computer technology) to observe, collect data, and measure parameters of communication and swallowing or other upper aerodigestive functions; (bakınız policy statements) 14. developing, selecting, and prescribing multimodal augmentative and alternative communication systems, including unaided strategies (e.g., manual signs, gestures) and aided strategies (e.g., speech-generating devices, manual communication boards, picture schedules); 17. selecting, fitting, and establishing effective use of prosthetic/adaptive devices for communication and swallowing (e.g., tracheoesophageal prostheses, speaking valves, electrolarynges; this service does not include the selection or fitting of sensory devices used by individuals with hearing loss or other auditory perceptual deficits, which falls within the scope of practice of audiologists; ASHA, 2004); Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

12 EĞİTİM ABD de Dil ve Konuşma Terapisti/Pataloğu yetiştiren bölümler ASHA tarafından akredite 4 yıllık lisans + 2 YL SLP Lisans tercihan iletişim boz., ya da ilgili disiplinler ama herhangi bir lisans da yeterli. Bu durumda + Bilimsel Hazırlık Pratik uygulamaların az bir kısmı lisans önemli kısmı YL düzeyinde yapılmaktadır. Çalışabilmek için 9 ay çalışma +sınav Dernek Mesleki yeterlik belgesi (CCC) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

13 TÜRKİYE AB YOLUNDA…. …the Helsinki Meeting, besides Turkey's candidacy, the Fifteen state members have unanimously resolved to carry out unification negotiations with twelve countries, i.e., the ten candidate countries of Central and Eastern Europe, Cyprus and Malta (CPLOL, 2001). Bu nedenle CPLOL kararlarına uymak gerekiyor. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

14 Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

15 Speech and Language Therapy in European countries For a brief description of the profession in a specific country - encompassing the organization of services, education, authorization / recognition of diplomas, status of the profession, and professional organization - point at the name of the country and click. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

16 Inhabitants (millions) Speech and Language therapists
COUNTRY Inhabitants (millions) Speech and Language therapists Inhabitants per SLT Austria ¤ about 1000 8.090 Belgium • 3.962* 2.567 Cyprus • 127    5.512    Czech Republic Denmark • 1150 4.695 Estonia • 200    7.050    France • 15.357 4.037 Finland ๏ 1.047 5.020 Germany • 9.013 9.126 Greece • 800 12.500 Italy • 8.000 7.125 Ireland • 550 7.273 Latvia ◊     360    6.590    Luxembourg 37 11.451 Netherlands • 4.800 3.333 Norway ◊ 1.150 4.000 Portugal • 650 15.845 United-Kingdom • 10.083 5.832 Spain 4.500 8.667 Sweden • 1180 7.636 Total ( ) (59.459) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

17 AB ülkeleri CPLOL Tüzüğü 'nün 4. maddesinde: "Konuşma ve dil terapistleri, her ülkenin kendisi tarafından verilen Dil ve Konuşma Terapistliği alanına özgü diploma sahipleri olarak tanımlanacaktır" denilmektedir (1995). Çoğu AB ülkesinde lisans düzeyinde eğitim doğrudan mesleğe yöneliktir. Pratik uygulamalar içindedir. Çoğu AB ülkesinde lisans diplomaları Sağlık veya Eğitim Dairelerinde onaylanmaktadır. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

18 Revision of the Minimum Standards for Education Completed by the Education Commission Adopted at the General Assembly, Riga 12 May 2007 In order to achieve the requisite knowledge, skills and competencies as outlined below it is CPLOL’s view that such studies must be undertaken at University or equivalent academic level, in accordance with the principles of the Bologna charter in realizing the European Higher Education Area, taking account of CPLOL Resolution 9* (GA, Malmo, Oct. 2003). Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

19 DKT açısından CPLOL Resolution 9*
BOLOGNA deklarasyonu üniversite eğt. düzeyine 4 yıllık lisans şartı +2 yıl ilkesi getiriyor. Çünkü AB ülkeleri arasında düzenlik var. Bu ABD ye ve dünya ülkelerine uyum demek. Türkiye bu yönden sınıfı geçti. DKT açısından CPLOL Resolution 9* Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

20 RESOLUTION NO. 9 CPLOL meeting at Malmö on 18 and 19 October accepted the Bologna Declaration of 1999, for higher education; requests that all the EU member countries seek progressively to incorporate the principles laid down in the declaration; draws attention to the need for initial education for speech and language therapists to be at Masters level; proposes that CPLOL national member organisations should always be consulted on the process of reforming and bringing their initial education in line with the principles and contents of the Bologna declaration. Finally CPLOL draws attention to the fact that it represents the profession at European level and it should therefore be consulted by the various European authorities, committees and expert groups on all matters concerning speech and language therapy. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

21 NE GETİRİYOR? 4 yıllık lisans + 2 yıl YL
Lisans eğitimi açısından ABD gibi 4 yıllık DKT lisansı + 2 yıl DKT YL ya da 4 yıllık ilişkili meslek lisansı yıl YL Doktora bu eğitimin üstüne + 4 yıl ile branşlaşarak uzmanlaşma Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

22 Programların yapısı – Biyo-medikal Bilimler Dilbilim
Fizik, ses fiziği ve akustik, matematik, insan biyolojisi-anatomisi-fizyolojisi, insan genetiği, nöroloji, odyoloji, KBB, geriatri, çocuk sağlığı-gelişimi, psikiyatri, ortodonti, foniyatri Dilbilim Sesbilim, sesbilgisi, deneysel sesbilim, genel dilbilim, psikodilbilim, nörodilbilim, sosyodilbilim, çokdillilik v.b Dil ve Konuşma Bilimleri Mesleki Dersleri Sesletim-sesbilgisi, ses, akıcılık, edinsel dil (afazi, v.b), gelişimsel dil bozuklukları, yutma-beslenme, motor konuşma, ADİS, okuma-yazma, otizm, işitme v.b Davranış Bilimleri Psikoloji, nöropsikoloji, eğitim/özel eğitim, sosyoloji Araştırma Yöntemleri İstatistik, BAY Halk Sağlığı Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

23 TÜRKİYE’DE DURUM…. Yasal boşluklar ve meslek eğitimi olmaması nedeniyle uzun yıllar BOŞLUK… Bu boşluk diğer ilişkili disiplinlerden meslekler tarafından doldurulmaya çalışılmıştır: Psikolog, özel eğitimci, doktor, odyolog, fizyoterapist v.b Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

24 Türkiye’de DKT dağılımı nedir ?
Türkiye’de yılı itibariyle DKS hizmetler içinde en amaca uygun Konuşma terapisti ve en ilişkili meslek odyolog sayıları en düşük düzeydedir. (Topbaş, Konrot,Başal, 1996; Topbaş ve Özdemir, 2001). DİLKOM, 2003 Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

25 Türkiye’de uluslararası görev tanımlarına uygun unvana sahip çok az terapist bulunmaktadır.
Ülke genelinde DKS bireylere bir şekilde götürülen hizmetler amaca uygun personel tarafından verilmemektedir. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

26 AMACA UYGUN MESLEK ELEMANI YETİŞTİRME
DİLKOM –1999 ve Sağlık Bil. Ens. DKT ABD kuruldu; 2000 YL, 2004 DR Yurt dışında eğitim almış ve dönmüş DKT ler tarafından Ayrı ve bağımsız bir meslek olması gerekliliği Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

27 TÜRKİYE’DE PROGRAMLAR
ÜNİVERSİTE ANA DİLİM DALI PROGRAM ADI Hacettepe KBB Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları YL ve DR Eğitim Odyolojisi Marmara Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları Dokuz Eylül Odyoloji YL Gazi İşitme ve Konuşma Bozuklukları 19 Mayıs Başkent Anadolu Dil ve Konuşma Terapistliği Gaziantep YL – 1 mezun Öğrenci yok Ses, Konuşma ve Lisan Terapisi (Logopedi) YL-Öğrenci yok Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

28 Odyoloji & DKT iki ayrı, bağımsız meslek ama kardeş disiplin…
Odyoloji ve Dil-Konuşma Bozukluklarında giriş düzeyindeki programlar kapsam ve sunum açısından farklılaştığından Standart 3.0 -Müfredat- iki alt unsura ayrılmıştır: Odyoloji için 3.0A ve Dil-Konuşma Bozuklukları için 3.0B. Bu ayrımın amacı söz konusu iki meslek dalındaki müfredat farklılıklarının altını çizmektir. Her iki alanda akreditasyon için başvuran programların her iki müfredat koşulunu da karşılaması gerekir. (ASHA standartları, SCP) Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

29 Yük.Lis. eğitimi almakta olan öğrenci
Kurum adı DKT Uzman sayısı Eğitim gördüğü yer Anadolu Üniv. DİLKOM 1 (Profesör Dr.) 1 (Doç. Dr.) İngiltere Türkiye Doğu Akdeniz Üniv. Ankara Üniversitesi Amerika Birleşik Devletleri Türk Silahlı Kuvvetleri Reh. Mrk. 1 (Dr.) İst. Cerrahi hastanesi 1 (Dr. Md.) Foniatrist Almanya Öğretim Üyesi Toplam 6 Özel 1 (Yüksek Lisans) Amerikan Hastanesi İst.Üniv. Cerrahpaşa Bilim Üniv. Tıp Fak Hast 2 (Yüksek Lisans) DİLKOM ( mezunu) Acıbadem Hastanesi İzmit Devlet Hast DİLKOM ( mezunu) İst. Bakırköy Ruh ve Sinir Hast. Hast. Yeditepe Üniv. Tıp Fak Hast 1 (Yüksek Lis. Dr. Öğ) DİLKOM ( mezunu) 19 Mayıs Üniv.Tıp Fak.Hast İnönü Üniv.Tıp Fak.Hast Anadolu Üniv.DİLKOM 7 (Yüksek Lis. Dr. Öğ) Çeşitli kurumlar 24 (Yüksek Lisans) DİLKOM ( mezunu) Toplam Uzman 44 Yük.Lis. eğitimi almakta olan öğrenci 15 (1. yılında) 12 (2. yılında) 5 (3. ve 4. yılında) DİLKOM Toplam öğrenci 32 Halen yurt dışında okuyan ve çalışan?? Toplam ÖÜ, Terapist ve aday 82 BİLİNMEYEN ??? Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

30 Halen Toplam DKT 82 Odyoloji… 200 (tahmini) 282 09.04.2017
Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

31 TÜRKİYE’DE DKT MESLEĞİ
DKT ABD programı ASHA ve CPLOL kararlarına uygun olarak yürütülüyor; Ders uygulamaları hariç , Zorunlu en az 400 saat vaka yönetimine yönelik klinik uygulama program içinde yürütülüyor. Diğer disiplinlerin Öğretim üyelerinden katkı 15 ÖÜ sürekli ders + yurt dışından ÖÜ getirtme Arş.Grv. Yurt dışına gönderme Erasmus AB ve projelerle ABD YÖK Uzman Dil ve Konuşma Terapisti unvanı verilmesini onayladı. Diplomaların Sağlık Bak. istihdam onayı çalışmaları sürüyor. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

32 Meslek hakları DKBUD (Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanları Derneği,Türkiye), 2004 kuruldu. Meslek haklarının korunması Standartlar, etik ilkeler , sınırlar v.s üzerinde çalışıyor. 2 yılda bir kongre düzenliyor Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

33 Piyasanın talebi Yüksek Lisans programımızdan 2004 yılından beri mezun olanları (41 bilim uzmanı terapist) hesaba katarak bir terapist başına düşen nüfus hesaplaması yapıldığında, toplam nüfusa oran 1 terapiste / 1,489,361 kişi olarak ortaya çıkmaktadır. Dil ve konuşma bozukluğu olan bireylerin dünyadaki genel %3.5 tahmini oranları göz önüne alındığında bu oran (1 terapist /148,936), durumun ciddiyetini ortaya koymaktadır. Bir uzmana düşen genel nüfus sayısının ortalama 7000 olmasını kabul edecek olursak, nüfus değişimlerini sabit tutarak şu anda acilen 1000 dil ve konuşma terapistine gereksinim duyulmaktadır. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

34 Türkiye’de Dil ve Konuşma Terapisti/Pataloğu yetiştiren bölümlerin
Amacı, insan iletişimi, gelişimi ve bozuklukları konusunda ayırıcı tanı koyabilen sorunları bağımsız olarak değerlendirebilen, gerekli öğretim ve terapiyi bağımsız olarak planlayan, terapiyi gerçekleştirme yetkisine sahip olan, başvuran kişiyi gerektiğinde başka kurum ve/veya uzman hekim/diğer mesleklere havale etme hizmetlerini sağlayan Bilimsel dayanaklı uygulama /etkililik araştırmaları planlayıp uygulayabilen, Etik kurallara saygılı CPLOL-AB kriterlerine uygun programlardan mezun meslek grubu elemanları yetiştirmeleri gerekmektedir. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

35 GELECEĞİN MESLEĞİ Dünyada her 6 kişiden 1 i dil ve konuşma sorunlu
Artan nüfüs Yaşlılık yaşı Avrupa Birliği mesleki standartlar Diplomaların uluslar arası geçerliği Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

36 NEREDE ÇALIŞABİLİRLER?
Üniversitelerin Tıp Fakülteleri,uygulama hastaneleri, araştırma merkezleri, enstitüleri ya da klinikleri v.b Resmi ya da özel hastaneler Okullar, özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri Özel klinik açma hakları Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

37 Kaynaklar http:// www.cplol.org http:// www.ialp.org
Topbaş, S. (2006) A Turkish perspective on communication disorders. Logopedics, Phoniatrics, Vocology, 31:76-88. Topbaş, S. Ege, P.& Konrot, A. (2003) Türkiyede Dil ve Konuşma Terapistliği. Eskişehir: Anadolu Üniv. Yay. Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ

38 Teşekkür ederim Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ