İLK YARDIM Aniden hastalanan veya kazaya uğrayan kişilere, doktara ulaşıncaya kadar, o andaki durumunu daha kötüye gitmesine önlemek için mevcut malzemelerle.

... konulu sunumlar: "İLK YARDIM Aniden hastalanan veya kazaya uğrayan kişilere, doktara ulaşıncaya kadar, o andaki durumunu daha kötüye gitmesine önlemek için mevcut malzemelerle."— Sunum transkripti:

1 İLK YARDIM Aniden hastalanan veya kazaya uğrayan kişilere, doktara ulaşıncaya kadar, o andaki durumunu daha kötüye gitmesine önlemek için mevcut malzemelerle yapılan yardıma ilkyardım denir. İlkyardımı yapan kişi ne kadar bilgili olursa olsun doktorun yerini tutamaz. Bu unutulmamalıdır. Yaşamı boyunca insan, ilkyardımı gerektiren durumlarla her zaman karşılaşabilir. Zamanında yapılacak basit ve etkili bir yardımla hasta veya yaralının hayatı kurtulabilir. Kaza ve ani hastalıklarlada , hasta ya da yaralaının doktora veya hastaneye sağ olarak götürülebilmesi, bilgili ilk yardımın anında yapılmış olmasına bağlıdır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

2 İLKYARDIM NEDİR Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda Hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önlemek için yapılan uygulamadır.

3 İLKYARDIMDA TEMEL İLKELER
Teşhis için önce hastanın vaya yaralının hikayesi öğrenilir Sonra belirtiler bulgular saptanır Temel ilkyardım kuralaları hatırlanarak yaralı ya da hasta için en uygun ilkyardım zamanında ve zara vermeden ıuygulanır. Teşhis ve tedavi yapıldıktan sonra gerekli bakım ve muayenesinin yapılacağı sağlık kurumuna uygun koşullar içinde taşınır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

4 NEREDE? NELERİ KULLANARAK? NEKADAR SÜRE İLE ?

5 Acil Tedavi Nedir? Acil tedavi ünitelerinde yada olay yerinde, hasta –yaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan tıbbi müdaheledir.

6 İLKYARDIM- ACİL TEDAVİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Acil tedavi işin uzmanları tarafından her türlü ilaç ve ileri teknik uygulanarak yapılır. İlkyardım ise bu konuda eğitim almış herkesin olayın olduğu yerde bulabildiği malzemeleri kullanarak yaptığı hayat kurtarıcı müdahaledir.

7 İLKYARDIMCI KİMDİR? İlkyardım tanımında belirtilen amaçlar doğrultusunda hasta veya yaralıya müdahaleleri ve uygulamaları yapan eğitim almış kişilerdir.

8 İYİ BİR İLKYARDIMCI... Önce kendi güvenliğini korumalı
Olay yerine hakim olmalı Etrafındaki insanları doğru bir şekilde yönlendirip organize etmeli Sakin , kendinden emin ve pratik olmalı Eldeki olanakları iyi değerlendirebilmeli İnsan vücudu ve işlevleri ile ilgili temel becerilere sahip olmalı Bilgisini kullanarak yaralıya gerekli müdahaleyi yapmalı Yaralılara zarar verecek uygulamalardan kaçınmalı

9 İLKYARDIMCININ ÖNCELİKLİ AMAÇLARI NELERDİR?
Ortam güvenliğini sağlamak Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini desteklemek Yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek İyileşmeyi kolaylaştırmak

10 İLKYARDIMCININ TEMEL GÖREVLERİ
KORUMAK, BİLDİRMEK, KURTARMAK (K , B, K)

11 KORUMAK İlkyardımcıkaza yerinde var olan ve oluşabilecek tehlikeleri görüp Hem kendi hem de yaralının yaşamını koruyucu güvenlik önlemleri almalıdır

12 BİLDİRME Olay/kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde 112 ye bildirilmelidri.

13 KURTARMA-MÜDAHALE Olay yerinde hasta/yaralılara müdahale
Hızlı ancak sakin ve kendinden emin bir şekilde yapılmalıdır.

14 112 ARANIRKEN Sakin olunmalı
Sorulan sorulara net ve anlamlı cevaplar verilmeli Kesin yer adres bilgileri verilmesi Kendinizi tanıtmalı ve telefon numarası verilmeli Yaralının sayı durumları bildirilmelidir.

15 İLKYARDIMCININ YAPMASI GEREKENLER
Yaralının durumu seri bir şekilde değerlendirilmeli(ABC) Öncelikli müdehale edilecekler belirlenmeli Yaralının korku ve endişeleri giderilmeli, sakinleştirilmeli Yaralı sıcak tutulmalı Yaralının yarasını görmesineizin verilmemeli Yaralı hareket ettirilmemeli Yaralı hayati tehlikesi olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatılmamalı En uygun yöntemlerle sağlık kuruluşuna sevk edilmeli(112)

16 HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilkyardımcınıngörevi değildir 1. Halka-112 ye haber verme 2.Halka-Temel Yaşam Desteği 3. Halka-112 Ambulans ekiplerinde yapılan müdahaledir 4. Halka- Hastane acil servisleridir

17 İLKYARDIMIN TEMEL KURALLARI
Hasta veya kazazedenin emniyetini sağlayın Yatırıp dinlendirin Kaza yerini işaretleyi Paniği önleyin, kalabalığı dağıtın. Temiz hava sağlayın, hastayı sıcak tutun, sık giysileri gevşetin Hasta veya kazazedeyi iyice muayene edin Müdehaleyi süratli, sakin ve gerektiği kadar yapın Kanamayı durdurun Düzenli solunumu sağlayın Şoku önleyin Şuursuz olanlara yiyece ve içecek vermeyin Gerekiyorsa tıbbi tedevi için doktor sağlayın Bilmediğiniz durum varsa israr etmeyin. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

18 İNSAN VÜCUDU Vücudu oluşturan sistemler ve işlevleri

19 Dolaşım Sistemi Oksijen besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları hücrelere taşır ve atıkları kalbe toplar Kalp Kan Damarı Kan

20 Nabız Kalp atımlarının damar duvarına yaptığı basıncın vücudun belli bölgelerinden el ile hissedilmesidir

21 Nabız Normal nabız değeri normal dinlenme halinde yetişkin bir kişide dakikada arasındadır. Küçük çocuklarda Dolaşımın değerlendirilmesi: Çocuk ve yetişkinde şah damarından, Bebeklerde kol atardamarlarından 2-3 parmakla 5 saniye süre ile değerlendirilir

22 Nabız Alınan Bölgeler Boyundan: Şah Damarı
(Adem elmasının hemen her iki yanında boynu her iki yana yatıran kas huzmelerinin hemen mnünden) Koldan:Kol atardanmarı(Kolun iç yüzü dirsek çukurunun hemen üstünden Bacaktan:Bacak ataradamarı(Kasık bölgesinden)

23 Solunum Sistemi Gerekli olan oksijen- karbondioksit gaz alış verişini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini dokularda ortaya çıkan karbondioksitin vücuttan atılmasını sağlar. Havayolu Solunam Yolları Akciğer

24 Sinir Sistemi Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketleri ve uyumu, dengeyi ve solunum ve dolaşımı sağlar. Beyin Beyincik Omurilik Omurilik soğanı Sinirler

25 Hareket Sistemi Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar
Kemikler Eklemler Kaslar

26 Boşaltım Sistemi Kanı süzerek vücuda yararlı maddelerin vücutta tutulması, zararlı olan maddelerin vücutta atılması ile vücutta iç dengeyi korur. Böbrekler İdrar kanalları İdrar kesesi İdrar borusu

27 Sindirim Sistemi Ağızdan alınan besinlerin Öğütülerek sindirilmesini ve kan dolaşımıaracılığıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Dil ve dişler Yemek borusu Mide Safra Kesesi Pankreas Bağırsaklar

28 OLAY YERİNİN VE YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİ
OLAY YERİ DEĞERLENDİRMENİN AMACI NEDİR? Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak, ortamın güvenliğini sağlamak Olay yerindeki yaralıları değerlendirmek, sayısını ve durumlarını bildirmek, 112 ye doğru bilgi aktarmak

29 OLAY YERİ DEĞERLENDİRMESİ
Kazaya uğrayan aracın kontağı kapatılmalı Kontağa ulaşılamıyorsa akü kutup başları ayrılabilir Araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalı El freni çekilmelidir.

30 Olay yeri yeterince görülebilir biçimde işaretlenmelidir ve olası kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır. Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemeli/ içenlere maniolunmalıdır.

31 Gaz varlığı söz konusu ise zehirlenmenin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
Ortam havalandırılmalıdır Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma, halojen lambalar vb veya çağrı araçları cep telefonu, telsiz kullanılmasına izin verilmemelidir.

32 TIBBİ YARDIM İSTENMELİDİR 112
Yaralı yerinden (güvenliği tehlikeye düşmedikçe) oynatılmamalıdır. Yaralı hızla yaşam bulguları yönünden(ABC) değerlendirilmelidir. Yaralı kanama ve kırık yönünden değerlendirilmelidir. Yaralı sıcak tutulmalıdır.

33 Yaralıya ağızdan hiçbirşey verilmemelidir
Yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü ancak kendinden emin davranılmalıdır. Yaralının paniğe kapılmasını engellemek için yarasını görmesine izin verilmemelidir. Yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir.

34 Yardım ekibi gelene kadar(112) olay yerinde kalınmalıdır
Gelen 112 ekibine olayın gelişimi,yeterli ve açıklayıcı bilgiler verilerek yaralılar devredilmelidir.

35 YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİYLE
Hastalik yada yaralanmanın derecesi anlaşılır İlkyardım öncelikleri belirlenir Yapılacak ilkyardım yöntemlerine karar verilir Güvenli bir müdehale sağlanır.

36 ABC İlkyardımın ABC si A-Havayolunun değerlendirilmesi
B- Solunumun değerlendirilmesi C- Dolaşımın değerlendirilmesi

37 YARALININ İLK DEĞERLENDİRİLMESİ
Yaralının ilk olarak hafifçe omuzuna dokunarak “iyi misiniz?” sorusu ile bilinç durumu değerlendirilmelidir.

38 A- Havayolu Açıklığının Değerlendirilmesi
Havayoluaçıklığı havanın akciğerlere ulaşabilmesi için şarttır özellikle bilinç kaybıolan kişide dil geri kaöar dil kökü ile solunum yolu tıkanabilir. Kusmuk yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir.

39 Havayolu açıklığını sağlamak için yaralı sırtüstü yatırılır.
Bilinç kaybı olan yaralıda ağız içi önce gözle daha sonra elle kontrol edilir, Ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığıyla çıkarılır

40 Bir el yaralının alnında diğer elin 2-3 parmağı ile çene altından tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene Pozisyonu verilir

41 Bebeklerde sadece gözle görünen cisimler iki parmak kullanarak çıkartılır asla tek parmakla çıkartılmaz Bebeklerin yutakları erişkinlere nazaran daha düz olmasından dolayı yabacı cisim daha derine itilebilir.

42 Bebeklerde Baş-Çene Pozisyonu için çeneyi hafifçe iki parmak kaldırmak yeterlidir.
Çoğu zaman iki yada üçe katlanmış bir havluyuı omuzlarının altına koymak solunum yolunu açmamıza yeter

43 B- Solunumun Değerlendirilmesi
İlkyardımcı, başını yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yanağını yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset Yöntemi ile solunum yapıp yapmadığı 5 saniye süre ile değerlendirilir

44 Solunum hareketini gözler (Göğüs kafesinin solunum ile inip kalkmasını)
Solunum sesini dinler Yanğında yaralının nefesini sıcaklığını hissetmeye çalışır Solunum sayısı dk dır.

45 C-Dolaşımın Değerlendirilmesi
Dolaşımın değerlendirilmesi için çocuk ve yetişkinlerde şah damarından Bebeklerde kol atardamarından 3 parmakla 5 saniye süre ile nabız almaya çalışılır Nabız sayısı /dk dır

46 İlk değerlendirme sonucu yaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma pozisyonuna getirilerek diğer yaralılarla ilgilenililir

47 Yaralını İkinci Değerlendirilmesi
İlk muayene ile yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyarımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar.

48 GÖRÜŞEREK BİLGİ EDİNME
Kendini tanıtır İsmini öğrenir Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar Endişelerini gidererek rahatlatır Olayın gelişimi ve oluşumu, koşulları kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.

49 BAŞTAN AŞAĞI KONTROL Bilinç düzeyi anlama, algılama(basit ve hastanın anlayabileceği türden sorular) Solunum sayısış ritmiş derinliği(dak solunum sayısı, solunum aarlıklarının düzeni- derinleşmiş solunum) Nabız sayısış ritmi,şiddeti(dak nabız sayısı, nabız atımındaki düzen) Vücut veya cilt ısısış nemi, rengi

50 BAŞ Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı,
Kulak ya da burundan sıvı açık sarı şeffaf yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, Ağız içi kontrol edilir, Diş protezi varsa solunum yolu tıkamaması için çıkarılır

51 BOYUN Ağrı, hassasiyet, şişlik, şeklil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemeli, Boyun omurlarında kırık olabileceğiakıldan hiç çıkarılmamalı Baş boyun kontrolü yapılırken oldukça dikkatli olunmalıdır

52 GÖĞÜS KAFESİ Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu-morarma olup olmadığı Baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı Kanama olup olmadığı Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak yaralının sırtı da kontrol edilmelidir.

53 Kırılmış bir kaburganın dalağa, karaciğere batma olasılığı akıldan çıkarılmamalıdır.
Saplanmış cisim, açık yara şekil bozukluğu, şişlik, morluk ağrıya duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel etrafında kaydırılarak muayene edilmeli,ardından kalça kemikleride aynı araştırma yapılark kırık yada açık yara olup olmadığı araştırılmalıdır.(karın bölgesindeki yabancı cisim olabildiğince oynatılmamalıdır. Yabancı cisminolası ikinci bir yaralanmay sebep olmasına iizin verilmemelidir.)

54 KARIN BOŞLUĞU Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel etrafında kaydırılarak muayene dilmeli, ardından kalça kemikleri de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştılrılmalıdır. Karın bölgesindeki yabancı cisim olabildiğince oynatılmamalıdır. Yabancı cisminolası ikinci bir yaralanmaya sebep olmasına izin verilmemelidir.)

55 KOL VE BACAKLAR Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir.

56 VÜCUT ISISI Koltuk altı normal ısı değeri 36,5 C
Vücut ısısının normal değerinin üzerinde çıkması ateş olarak ifade edilir. 41-42 C üstündeki ve 34.5 C altındaki ısı değerleri tehlikeye işaret eder. 31.0 C altı derece ölümcüldür.

57 KANAMALARDA İLKYARDIM
Çeşitli nedenlerle kanın damar dışına çıkmasına kanama denir. Yetişkin bir kimsede 5-6 kg kan vardır, 1-1,5 kg kan kaybeden insanın hayatı tehlikeye girer. O HALDE KANAMAYI HEMEN DURDURMAK GEREKİR. Genelde iç ve dış olmak üzere kanamaları ikiye ayırabiliriz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

58 İÇ KANAMALAR İç organlardaki dokuları besleyen kan damarlarının yırtılması veya zedelenmesi sonucu kanın damarlardan vücut boşluklarına akmasına denir. İç kanmalar iki şekilde olur. Gözle görülebilen; Akciğer, mide barsaklar, böbrekler vb kanamalar. Gözle görülmeyen ; Karaciğer, dalak, pankreas vb kanamalar. İç kanamalar kişiyi ölüme götürebilir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

59 İç Kanama Bulguları: Yapılacak İlkyardım
Baygınlık hali, baş dönmesi vardır. Huzursuzluk Yüzde, dudaklarda ve parmak uçlarında solukluk vardır Deri nemli ve soğuktur. susama hissi vardır Nabız hızlı ve zayıftır. Güçlükle hissedilir Solunum hızlıdır Sanki hava alamıyormuş gibi bir his olur. Şuur azalır ve en sonunda kaybolur. Yapılacak İlkyardım Yaralı sırt üstü yatırılır. Başı yana çevrilir. Şoka karşı tedbir alınır Ağızdan içecek madde verilmez. Sarsmadan ambulans veya sedye ile hastaneye götürülür. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

60 DIŞ KANAMALAR Kanın damardan vücut dışına çıkmasına dış kanama denir. Genelde yaralanmalar sonucu olur. Atardamar, toplardamar, kılcal damar kanamaları şeklinde olur. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

61 Dış Kanamaları Durdurucu Yöntemler
Yara ufak ve kanama az ise; Yara üzerine temiz bir bez ya da pansumanla bastırın. Şüpheli Kazalar: Yara içindeki yabancı cisimleri çıkarmadan. Kravat, eşarp veya varsa sargı bezini yara üzerine temiz bir pansuman koyduktan sonra sıkıca sarınız. Yaralı veya kanayan kısmın kalp sevyesinin üzerine yükseltilmesiyle kanama oldukça azalır hatta durabilir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

62 ŞAKAK BÖLGESİ: Kulak önüne parmağınızla bastırın
YÜZ BÖLGESİ: Kanamanın olduğu taraf alt çene kemiğinin orta kısmına parmağınızla BASTIRIN 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

63 BACAK VE KASIK BÖLGESİ:
Yaralı sırt üstü ve düz yatırılır. İlkyardımcı kanayan tarafta yer alır. Kasık kıvrımının üçtebir kısmından geçen atardamarı sıkıştıracak bir kuvvetle bastırtılır Bacak kalp sevyesinin üzerine kaldırılır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

64 TURNİKE Kol ve bacaklardaki büyük kanamalarda atardamarı deri ile kemik arasına sıkıştırarak kanamayı durdurma yöntemidir. Tek kemikler üzerine uygulanır. (Kol, pazı, bacakta uyluk kemiğine uygulanır.) Uygulamalarda dar sargı, kravat, kemer, eşarp, mendil, ince lastik vb malzemeler kullanılabilir. Kesinlikle tel, zincir vb kullanılmamalı. Turnike uygulanacak yer tespit edilir. Turnike malzemesi sıkıca 2-3 kez sarılır ve bağlanır. Sıkıştırma çubuğu(turnpike aracı) yerleştirilir tekrar bağlanır. Kan duruncaya kadar sıkıştırma çubuğu döndürülür, kan durunca çubuk sabitleşir. Turnike bağlandıktan sonar uygulama zamanı bir kağıda kaydedilir ve görülecek şekilde vücuda asılır. Her 20 dakikada 5-10 saniye turnpike gevşetilir Uygulanan turnpike bir saatten fazla uygulanmamalı, şayet uzun kalacaksa gevşetme aralıkları sıklaştırılmalı. Kol ve bacakta kopmalar varsa, kopan uzuvla birlikte hastaneye götürülmelidir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

65 YARALANMALAR Çeşitli nedenlerle vücut dokularının bütünlüğünün bozulması ya da bir kısmının kaybına yara denir. Yaralanmalar iki şekilde görülebilir 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

66 Açık Yaralar: Kapalı Yaralar: 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27
Deri yüzeyindeki görülebilen yaralara açık yaralar denir Sıyrık şeklinde yaralar Kesik şeklinde yaralar Delici yaralar Ezici yaralar Yırtılma şeklinde yaralar Ateşli silah yaraları Isırma yarası Yanık yarası Kapalı Yaralar: Deri yüzeyinden görülmeyen, deri altı deri doku yaralanmalarına Kapalı Yara denir. Hematom Ekimoz Bül 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

67 Yaralanmalarda ilkyardım
Yaralıyı emniyetli bir yere alarak oturtunuz veya yatırınız Varsa once kanamayı durdurunuz Ellerinizi sabunlu su ile yıkayınız Yara üzerinde varsa giysileri dikiş yerinden sökünüzveya kesiniz Yaraçevresine varsa kılları temizleyiniz ve yaraya değmeyecek şekilde tentürdiyot sürünüz. Yara kirli ise pansumanı kaldırıp, merkezden dış çevreye doğru ılık su ile yıkayınız Yara üzerine pansuman koyup, sargı bezi ile asrınız Yaralı kısmın altına karton vb koyup sararak tepit ediniz,dinlendiriniz Ağrıyı, şişliği, morluğu engellemek için havluya sarılı buz koyunuz Yara içinde batık cisimler varsa, simitcik yapıp koyunuz ve sargı bezi ile arınız 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

68 Yapılmaması gerekenler:
Yara üzerine tentürdiyot ve banzeri antiseptic sürmeyiniz Yara üzerine yara tozu, pudra, merhem, kül vb şeyler sürmeyiniz Yara üzerine pamuk koymayınız Batmış olan cisimleri çıkarmayınız Yaraya veya pansuman malemesine el sürmeyiniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

69 YANIKLAR VE HAŞLANMALAR
Ateş, sıcakbir cisim, elektrik, radyasyon, asit ve bazla oluşan doku harabiyetine YANIK sıcak su, buhar vs sebeble oluşan doku harabiyetine ise HAŞLANMA denir. Vücut dokularının yanma dercesine göre 3’e ayrılır Derece yanık: Bunun en güzel örneği güneş yanığı olup deri yüzeyi kızarmış hafif şiş duyarlı ve basmakla ağrılıdır. 2. Derece yanık: yukarıda belirtilenlereek olarak deri üzerinde içi su dolu kabarcıklar olur. 5 cm2 den daha büyük bölge yanığı olan kişiyi kesinlikle hastahaneye götürünüz. Derece yanık: Derinin bütün kalınlığının içine aldığı bazen daha derinlere, kemiğe kadar yanık olabilir. Böyle yanığı olanlar derhal hastahaneye götürülmelidir. Yanıklarla haşlanmalar şoka enfeksiyona, solunum zorluğuna ve yanık hastalıklarına sebep olur. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

70 YANIK TEDAVİSİNDE YAPILMASI GEREKENLER
Küçük bir yeriniz yanmışsa içinde küçük buz parçaları bulunan su dolu bir bardağa sokunuz ya da musluk suyu altında 10 dakika tutunuz. Yanık veya haşlanmış kısımlara el sürmeyiniz, mıncıklamayınız Yanık veya haşlanmış yüzeye temiz bir bez veya pansuman koyunuz. Şoku önleyici tedbirler alınız. Şuuru yerinde ise bol tuzlu su içiriniz Yanık kol ya da bacakta ise kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız. Yanıklı hastayı sakin, ılık bir yerde dinlendiriniz Yanık giysileri çıkarmayınız. Yanık üzerine yoğurt,salça, diş macunu sürmeyiniz. Yanık bölgesinde küpe, yüzük varsa keserek çıkarınız Asit yanıklarında giysilerini çıkarınız, bol su ile yıkayınız, alkali solüsyon sürünüz. (Karbonatlı, hamur, sodalı su) Baz yanıklarında, asit yanıklarında olduğu gibi davranınız. Ancak asit solüsyon (sirkeli veya limonlu su sürünüz) Elektrik sonucu oluşan yanıklarda, büyük yanıklarda zaman kaybetmeden hastahaneye ulaştırınız. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

71 GÜNEŞ YANIKLARINDA İLKYARDIM
Güneş yanıkları çoğu kez birinci derece yanık grubundadır. Uzun süre ultraviyole ışınlarına açık tutulan vücut yerlerinde görülür. İleri durumlarda içi su dolu kabarcıklarda olur. Büyük yanıklarda çok rahatsızlık verir. Ağrı yapar. En çok bir hafta içinde herhangi bir tedavi yapılmadan da iyi olabilir. Soğuk su ile ıslatılmış temiz bir bezi yanık yerin üzerine seriniz Yanıklı kişinin ağrısını ve ateşini azaltmak için aspirin veriniz. Bir litre suya dörtte bir çay kaşığı tuz karıştırıp bol miktarda içiriniz. Yada tuzlu ayran veriniz Kullanacağımız yanık pomadı yanık yerin hava ile temasını keserek yanıktan ileri gelen ağrıyı azaltır. Ağrı durumlarında hastahaneye gönderiniz 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

72 ŞOK Kelime anlamı SARSILMA demektir. Dolaşım sistemindeki kanın çeşitli nedenlerle azalması, hücrelere yeterli oksijenin gelmemesi sonucu ortaya çıkar. Bulgular: Kaza yerinde sessiz, sakin, hiç hareket etmeyen bir yaralının şuuru genelde yerinde olmayabilir. Rengi soluk Vücudu soğuk terli, Gözleri göz çukuruna batmış şekilde sanki burnu sivrilmiş gibidir, Nabız zayıftır ve hızlıdır, Solunumhızlanmıştır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

73 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

74 İlkyardım: Uygun bir yere sırt üstü yatırınız
Etrafındaki kalabalığı dağıtınız Az hareket ettirmeye çalışınız Beynin kan dolaşımasını ve çalışmasını kolaylaştırmak için başta kanama yoksa başı derece aşağı getirip, ayak ucunu cm kaldırınız Yakasını,gömleğini, kemerini gevşetiniz Solunum yolu tıkanıklığı varsa gideriniz Gerekirse yapay solunum ve kalp masajı yapınız Kanaması varsa kanamayı durduracak önlemler alınız Kırık varsa tahta parçasıyla tespit ediniz. Soluk almakta güçlük çekiyorsa baş ve göğüs kısmını hafifçe yükseltiniz. Batttaniye ile örtünüz, yaralı şuursuz ise katı yiyecekler vermeyiniz. İhtiyaç durumunda dudakları ve dili birkaç damla su ile ıslatınız. İç kanma yoksa ve tıbbi bakım gecikecekse yarım bardak su içine bir çay kaşığı tuz veya karbonat karıştırıp 15 dakika ara ile içiriniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

75 SOLUNUM SİSTEMİYLE İLGİLİ İLKYARDIM
Yaşam için gerekli temiz havanın alınıp kirli hava olarak geri atılmasına SOLUNUM denir, çeşitli nedenlerle solunumun durması haline de BOĞULMA denir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

76 Bunlar asfeksinin derece ve şiddetine göre ikiye ayrılırlar.
BOĞULMA NEDENLERİ Solunum yolu; şuursuz olarak dilin arkaya gitmesi, başın öne doğru bükülmesiyle, yabancı cisim, takma diş, ağızda biriken kan veya solunum yollarının yaralanması, ses tellerinin şişmesi ya da kasılması gibi nedenlerle tıkanabilir. Çeşitli zehirli gazlar, kafa yaralanmaları gibi nedenlerle santral sinir sisteminin çalışmasının yavaşlaması suda veya iple boğulmalar nedeniyle solunum yavaşlar veya durur. Kalp durması, şok durumu elektrik çarpması, karbonmonoksit zehirlenmesi nedenleriyle de solunum durabilir. Göğüs duvarının delici yaralanmaları da boğulma nedenlerindendir. Boğulmanın bulguları: Bunlar asfeksinin derece ve şiddetine göre ikiye ayrılırlar. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

77 İlk Safhada Görünenler:
Baş dönmesi halsizlik Nefes darlığı Nabızda sürat Kısmi şuur kaybı Boyun damarlarında şişme Yanak ve dudaklarda morarma ile birlikte yüzde kızarma, kan toplanması Sonraki Safhada Görünenler: Dudaklar, burun, kulak ve ayak parmakları mavimtrak gridir Solunum kesik kesiktir veya hiç yoktur. Nabız yavaş ve intizamsızdır. Tam şuur kaybı vardır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

78 Bunlar asfeksinin derece ve şiddetine göre ikiye ayrılırlar.
BOĞULMA NEDENLERİ Solunum yolu; şuursuz olarak dilin arkaya gitmesi, başın öne doğru bükülmesiyle, yabancı cisim, takma diş, ağızda biriken kan veya solunum yollarının yaralanması, ses tellerinin şişmesi ya da kasılması gibi nedenlerle tıkanabilir. Çeşitli zehirli gazlar, kafa yaralanmaları gibi nedenlerle santral sinir sisteminin çalışmasının yavaşlaması suda veya iple boğulmalar nedeniyle solunum yavaşlar veya durur. Kalp durması, şok durumu elektrik çarpması, karbonmonoksit zehirlenmesi nedenleriyle de solunum durabilir. Göğüs duvarının delici yaralanmaları da boğulma nedenlerindendir. Boğulmanın bulguları: Bunlar asfeksinin derece ve şiddetine göre ikiye ayrılırlar. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

79 NE YAPMALIYIZ Boğulmaya neden olan etken ortadan kaldırılır.
Boyun arkaya bükülür, çene açılır dil öne çekilir Ağızdan ağıza yapay solunum yapılır. Solunum yollarının açılması ilk üç dakika içinde yapılmalıdır, beyin daha fazla oksijensizliğe dayanamaz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

80 SUDA BOĞULMADA İLKYARDIM
Suda boğulma tehlikesi geçiren kişiyi karaya çıkarıp sırtüstü yatırın. Yakası, gömleği, kemerini gevşetin, açın Takma dişini çıkarın Ağzının içindeki yabancı cisimleri temizleyin Ağızdan ağıza yapay solunum yapın, soluk verdiği zaman kiinin başını çabuk yana çevirin, bu hareketi 5-6 kez takrarlayın. Böylece; fazla su köpürerek dışarı çıktığı gibi kişiye yerli solunum da yaptırılmış olur. Daha sonra ıslak giysileri çıkarıp batttaniyeye sarın,Yutulan suyu çıkarmak için iki elinizle karnın altından tutarak hastayı yukarı kaldırınız. Bu suretle hava yolundaki suların boşalmasına yardım etmiş olursunuz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

81 AĞIZDAN AĞIZA SUNNİ TENEFÜS METODU
Kişiyi düz bir yere sırtüstü yatırınız Çenesini yukarı gelecek şekilde başını geriye çekerek solunum yollarını açınız Ağız çevresini temizleyiniz Çeneye bastırarak ağızın açılmasını sağlayıp, diğer elinizle burun deliklerini tıkayınız. Derin nefes alıp ağızdan ağıza dakikada defa üfleyiniz Göğüs kafesinin yükselip, yükselmediğini kontrol ediniz. Solunum normale dönünceye kadar veya hastaneye ulaşıncaya kadar işleme devam ediniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

82 KALP DURMASI VE KALP MASAJI
Hasta bilincini yitirir Deri kül rengi olur Bilekte ve boyunda nabız atışı hissedilemez Gözbebekleri çok büyür KAPALI KALP MASAJI (Dışarıdan Kalp Masajı) Hasta sırtüstü sert bir zemine yatırılır. Sıkı yerleri gevşetilir(Kravat, kemer, vb) Hastanın yanına diz çökülür Hastanın göğüs kemiği(iman tahtası)nın 1/3 alt kısmı tespit edilir. Tespit edilen yere el ayası konur, diğer elçaprazlama bunun üzerine yerleştirilir Dirsekleri kırmadan vücut ağırlığını vererek göğüs kafesini 5-7 cm bastıracak kadar kuvvet uygulanır ve kaldırılır Bu hareket dakikada defa tekraralanır. Çocuklarda bu hareket tek elle ve daha hızlı yapılır. kalp masjına nabız normale dönünceye kadar ya da hastaneye götürünceye kadar devam edilir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

83 Kalp masajı suni tenefüs metodu ile birlikte uygulanırken
Uygulayıcı tek kişi ise 2 defa suni solunum yaptırıldıktan sonra 15 defa kalp masajı uygulanarak devam edilir. Uygulayıcı iki kişi ise; bir suni solunuma karşı diğer kişi 5 defa kalp masajı 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

84 CPR IN THREE SIMPLE STEPS (Please try to attend a CPR training course)
4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

85 1. CALL Check the victim for unresponsiveness
1. CALL Check the victim for unresponsiveness. If there is no response, Call For Help and return to the victim. In most location the emergency dispatcher can assist you with CPR instructions. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

86 2. BLOW Tilt the head back and listen for breathing
2. BLOW Tilt the head back and listen for breathing.  If not breathing normally, pinch nose and cover the mouth with yours and blow until you see the chest rise. Give 2 breaths.  Each breath should take 2 seconds. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

87 3. PUMP If the victim is still not breathing normally, coughing or moving, begin chest compressions.  Push down on the chest 11/2 to 2 inches 15 times right between the nipples.  Pump at the rate of 100/minute, faster than once per second. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

88 PANSUMAN VE SARGILAR Pansuman; bir yara veya harabiyete uğramış vücut kısmı üzerine konan mikropsuz(steril) örtüye denir. Pansumanın amacı; Kanamayı durdurmaktır, Yaraya dışarıdan mikrop girmesini engellemektir, Yaranın kısa sürede iyleşmesine yardımcı olmaktır, Pansuman çeşitleri; Koruyucu pansuman Emici pansuman Basınçlı pansuman Yaş pansuman 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

89 Pansuman Yapılırken Dikkat Edilecek Noktalar
Pansuman yapmadan önce mümkünse eller akarsu altında sabunla güzelce yıkanır Pansuman yapılırken yaranın üzerine öksürme aksırma gibi şeyler yapılmamalı Yara temizlenirken, yara merkezden dışarı doğru temizlenmeli Pansuman takımının dışarıdan hava ile teması mümkün olduğu kadar az olmalıdır Pansumanı yaraya gelecek tarafın ellenmemesine ve hatta parmakla bile dokunulmamasına dikkaat edilecektir Temiz olmayan başka bir şeye de el sürülmeyecektir Göze yakın yerde alkol kullanılmaz Açık yaralara yaş pansuman kullanılmaz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

90 SARGI Pansumanları yerinde tutmak, organları uygun birşekilde sarmak, tespit etmek, gerektiğinde o bölge üzerinde basınç uygulamak vücudun o kısmının hareketini azaltmak ya da bütünüyle engellemek ve vücudun bir kısmının kan akımını azaltmak amacı ile kullanılan malzemeye denir. Sargı Çeşitleri; Silindir (Rulo) sargılar Üçgen sargılar Özel Sargılar 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

91 1.SİLİNDİR SARGILAR Vücudun kalınlıkları aynı olan yerlerine uygulanır İlkyardımcı yaralıya dönük Rulo sağ elde Sargının ucu sol elde Bilek kısmında iki kez tespit yapınız Sargıyı aşağıdan yukarıya, içten dışa ve birbiri üzerine 2/3 oranında örtecek şekilde sarınız Sargı çok bol yada damarları, sinirleri sıkıştıracak kadar sıkı sarılmamlıdır Sarılma bittikten sonra; serbest kalan uç ikiye ayrılarak bir düğüm atıldıktan sonra o bölge etrafında dolanarak bağlanır ya da sargı ucu kendi üzerine çengelli iğne ile veya flasterle tutturulur. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

92 Kol ve bacaklarda uygulanır:
İki kez bilekte tespit ediniz Bir kaç kez spiral şekilinde sarınız Kalınlık farkı olduğu kısımdan itibaren ters spiral sarıma geçiniz Sarılış, aynı yere geldiğinde aşağıya kendi üzerine doğru kıvrılır Kalan uç flaster ya da çengelli iğne ile tutturulur Özellikle diz dirsek gibi eklem bölgelerinde ya da bu bölgelerin yakınlarının sarılmasında uygulanır. Sarım 8 sayısı yapacak şekilde, bir aşağı ve bir yukarı kısımdan dolanarak yapılır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

93 SİLİNDİR (RULO) SARGILARIN UYGULAMA YERLERİ
2,5-5 cm ennindeki rulo şeklindeki sargı ile önce elin ön kısmından başlanarak, bir kez çepeçevre dolanır. Sonra elin baş parmak tarafından el sırtına oradan bileğin arkasına geçirilir. Buradan tekrar el sırtına geçilerek karşı tarafa gelinir. Böylece el sırtını örtene kadar sarılır Sonra el bileği etrafında 1,2 kez dolanıp sargılama bitirilir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

94 2.ÜÇGEN SARGILAR Bir metrekarelik bez ya da baş örtü karşılıklı köşeleri üst üste gelecek şekilde katlandıktan sonra çapraz olarak kesilerek iki üçgen sargı meydna getirilir. Üçgen sargının en uzun kenarına taban sivri olan ucunatepe denir. Kullanıldığı Yerler: Açık olarak(Göğüste askıya alınmada Geniş sargı halinde(kaburga, köprücük, kol kırıklarında Dar sargı halinde(Rulo sargıların yerine çene kırıklarında) 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

95 ÜÇGEN SARGILARIN UYGULAMA YERLERİ
BAŞ SARGISI Üçgen sargının tabanını 5 cm katlayın. Başın üst kısmına yerleştirin Tabanın iki ucunu arkadan birbirine çapraz geçirin. Altında bağlayın Sargının tepesini biraz çekiniz ve yukarı katlayıp iğneleyiniz Başa bir cisim batmışsa Cismi çıkarmadan simitcik yapıp, cismin hareketini önleyiniz OMUZ SARGISI Merkezi omuza gelmek üzere açık bir sargı kullanınız Sargının tabanını 5 cm bükünüz Tabanın uçlarını içten karşılıklı olarak dolayınız, dıştan bağlayınız Bir üçgen sargı ile kolu askıya alınız Tepeyi aşağıya döndürüp çengelli iğne ile bağlayınız 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

96 GÖĞÜS SARGISI Sargının tabanını 6 cm katlayın, tepesini omuzun üzerinden geçiriniz Tabanın iki ucunu arkada bağlayın İkinci bir sargıyı, tepe yukarıda olmak üzere yine öne koyunuz.Taban kalça hizasında olmalı ve kıvrılmamalıdır. Tepe birincisinin altına kıvrılmalı ve iğnelenmelidir. İkinci sargıda arkaya bağlanmalıdır. Birinci sargının tepesi üste ve yukarı kıvrılmalı ve iğnelenmelidir KOL ASKISI Askıyı göğsün ön kısmına yerleştiriniz El dirsekten biraz yukarıda olmak üzere bükünüz Askının uçlarını askıya alınan kol tarafından camadan düğümü ile düğümleyiniz Dirsekteki ucu ön tarafa bükünüz ve çengelli iğne ile iğneleyiniz Askı büyükse kenarı bükünüz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

97 CAMADAN DÜĞÜMÜ Sargı daima camadan düğümü ile düğümlenmelidir. Bu düğüm, kaymaz,yassı ve düzgündür, çözülmesi kolaydır Bağlarken, sol uç, sağın üstünden, sağ uç, solun üstünden geçmelidir. Düğümden sonra sargı düzgün durmalı ve uçları altlara sıkıştırılmalıdır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

98 KIRIKLAR ÇIKIKLAR BURKULMALAR
Herhangi bir kuvvet zoru ile kemik bütünlüğünün bozulmasına KIRIK denir. Çeşitleri: Açık kırık Kapalı Kırık Müşterek kırık( Önemli organların midei bağırsak, ciğer, beyin gibi önemli organların tahribatıyla birlikte görülen kırıklardır.) Kırık Belirtileri: Kırık yerinde ve yakınında ağrı Dokunmaya karşı hassasiyet Şekil bozukluğu Şişlik,morluk Hareketsizlik ve kuvvetsizlik Kırık kemiklerin birbirine sürtünme sesi 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

99 İlkyardım: 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40
Eğer deride varsa yara üzerine steril bir pansuman ya da mendil koyup sarınız Yara içinde görülen kemik parçalarını çıkarmaya çalışmayınız. kanma yapabilir. damar ve sinirleri yaralayabilirsiniz. O kısmın üzerine steril pansuman koyunuz. Sonra bir bezi simit şeklinde katlayıp delik olan kısmı ortaya gelecek şekilde yerleştiriniz. En üst kısmına pamuk ya da sünger tabakası koyunuz. Sarınız. Kırık olup olmadığını önce elbise üzerinden hafifçe elle muayene ederek saptamaya çalışınız. Önce sağlam tarafın elbise kolunu çıkarınız. Gerkirse elbise yerini dikiş yerinden sökünüz ya da kesiniz. Elle hoyratça muayene etmeyiniz. Kırık yerini oynatmayınız. Ağrı şoka yol açabilir. Kırık kemik uçları damar ve sinirleri yaralayabilir. Kırık uçlarını hareketsiz yapmak için kırık yerini tespit ediniz. Kol ya da bacağın her iki yanına kalın karton ya da tahta koyup sargı bezi, eşarp, kravat ya da gömlek parçaları sarınız. Tespit için kullanılan karton, tahta gibi gereçler kırık yerinin bir üst bir de alt tarafındaki eklemlerin ötesine kadar gelecek uzunlukta olmalıdır. Bu araçlara atel adı verilir. Atellerin tele gelen kısımları pamuk ve bezlerle beslenmelidir. Şok varsa önleyiniz. Kanama varsa bilinen yöntemlerle kanamasını durdurunuz. Kırık yerin üzeirine havluya sarılı buz torbası koyunuz. Yaralıya battaniye örtünüz. Dinlendiriniz. Yaralı kısmı kalp sevyesinin üzerine kaldırınız. Kırılan uzuv tespit edilmelidir. Hangi durumda bulduysanız o durumda tespit ediniz. Kırığı yerine koymaya çalışmayınız. Gereksiz dokunmalardan kaçınınız. Ambulansla ortopedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

100 PARMAK KIRIKLARINDA İLKYARDIM
Kırık olan parmak altına parmak genişliğinde bir tahta ya da eğer elinizde varsa hazır dar bir alüminyum şerit (atel) koyarak sarınız. Gerekirse kırık pamağı yandaki sağlam parmağa flasterle yada sargı bezi ile sararak tespit ediniz. Kırık tarafı kalp seviyesinin üzerinde tutunuz. Kırık yer üzerine buz koyunuz. Ağrısı varsa ağrı dindirici ilaç veriniz. Parmaktaki yüzük kesilerek çıkarılmalıdır. Hastaneye gönderiniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

101 ÖN KOL KIRIKLARINDA İLKYARDIM
Kazanın olduğu yerde yaralının ceketi çıkarılmadan kırık olan tarafın eli karşı omuza gelecek şekilde kol göğüs üzerine konur ve göğüse sarılır. Önkolda üçgen sargı ya da tülbentle boyuna asılır. Eğer elinizde tespit için hazır gereçler ya da tahta, kalın karton varsa kol ya da önkolun her iki yüzüne bunları uygulayınız. Gömleğinizden yırttığınız bezlerle kravat, eşarp ya da sargı bezi ile kırık yerinin yukarısından ve aşağısından bağlayınız. Kolu göğüs üzerine koyup başka bir eşarp ya da sargı ile sarınız. Önkoluda üçgen sargı , tülbent ya da eşarp ile boyuna asınız. Önkol ve kolunuzun kalp sevyesinin üzerinde durmasını sağlayınız. Böylelikle daha az şişlik olur. Kırık yer üzerine buz koyunuz. Bilezik varsa çıkarılmalıdır. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

102 KÜREK VE KÖPRÜCÜK KEMİĞİ KIRIKLARINDA İLKYARDIM
Kırık tarafın koltuk altına ufak bir pamuk topağı ya d katı bir bez koyup kolu aşarp ya da tülbentle boyuna asınız. Kırık yer üzerine buz koyunuz. Yaralıyı oturur durumda ve ambulansla hastaneye gönderiniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

103 OMURGA KIRIKLARINDA İLKYARDIM
Çoğu kez yüksek bir yerden düşme ay da trafik kazaları sonucu omurgada kırık ve bazen içinden geçen omurilkte değişik dercelerde yaralanmalar olabilir. Yaralıyı muayene etmeden, belinden ya da boynunda ağrısı, başkabir şikayeti olup, olmadığını sormadan döndürmeyiniz. Ayağa kaldırmayınız. Kesin tanı bilinmedikçe belinden ağrısı olan böyle bir yaralıda kırığın da olabileceğini unutmayınız. Kırık olmadığı kesin olarak saptanıncaya kadar kırık var gibi hareker ediniz. Eğer omurgasında bir kırıktan şüpheleniyiyorsa, yaralıyı yerinden kaldırmadan altına genişçe bir tahata ya da kapı yerleştiriniz. Baş ve boynun her iki yanına ayakkabılarını ve elbiselerini koyarak boynunun oynamasını önleyiniz. Eğer elinizde kum torbası varsa onuda koyabilirsiniz. Naylon torbanın içine kum veya toprak koyarak kum torbası yapabilirsiniz. Yarlıyı omuzlar, havsala, uyluk dizaltı ve ayak bileğinin üzerinden geçecek şekilde bezlerle tahtaya bağlayınız. Böyle taşıyınız. Rontgen çekilip kesinlikle kırık olmadığı saptanmadıkça ayağa kaldırmayınız. Aksi durumda kendiliğinden iyi olabilecek bir omurga kırığı, yaralı kişinin kaba muayenesi ayağa kaldırılması ya da uygun olmayan taşıma koşulları nedeniyle omurilik zedelenmesi olabilir. Bunun sonucu bacaklarda felç, halsizlik, idrar ve büyükabdestini tutamama gibi önemli sonuçlarla bitebilir. Yara varsa steril pansuman koyunuz. Şok durumuna göre önlem alınız Ağrısını dindirilir. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

104 BEL AĞRISINDA İLKYARDIM
Ağır yük kaldırma, çekme veya itme ile bele özellikle omurlar arasında bulunan disk denilen kıkırdaklara binen yük artar. Bel iskeleti , kaslar ve bağları zorlanır. Belde ağrı olur. Uyuşukluk, karıncalanma hissi, kuvvet azlığı olabilir. Hastayı sırt üstü yatırınız. Yatağın altına geniş tahta koydurunuz. Dizlerini ve kalçalarını 900 bükünüz. Bacakların altına 2-3 yastık koyunuz. Bu şekilde dinlenme belin rahatlamasını sağlar. Bele sıcak uygulayabilirsiniz. Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaç verebilirsiniz, ıkınmayınız. Ağır cisimleri çekmeyiniz, itmeyiniz ya da kaldırmayınız. Bele döndürücü hareketler yaptırmayınız. Yataktan kalkarken yavaşça yanınıza döndükten sonra oturunuz. Bel ağrısının nedeninin saptanması için ortopedi ve travmatoloji veya fizik tedavi uzmanına muayene olunuz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

105 AYAK, AYAK BİLEĞİ KIRIKLARINDA İLKYARDIM
Kişinin yaralanmış ayağındaki yaralının üzerine temiz bir mendil ya da pansuman koyup sarınız. Yumuşak bir kare şeklindeki bir yastığın ortasına ayağı yerleştiriniz. Yastığın kenarları önde birbirine yaklaştırınız, çengelli iğne ile tutturunuz. gerekiyorsa üzerinden sargı bezi ile sarınız. Yastık içine koymadan önce buz uygulayınız. Kalp sevyesinin üzerinde tutunuz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53

106 ÇIKIKLARDA İLKYARDIM Bir eklemi oluşruran kemiklerden bir veya hepsinin birbiri üzerinde yer değiştirerek normal eklem ilişkisinin değişmesine çıkık denir. Çıkık ile eklem kapsülü denen eklemi çevreleyen zar bağları da yırtılabilir. Bu ise sık sık çıkıklara, burkulmalara yol açabilir. Çıkık olan eklemde ağrı, şişlik, hareket sınırlılığı vardır. Çıkık eklemi bükme ile eklemin tekrar eski çıkık durumuna geldiği görülür. Çıkık olan eklemi yerine koymaya çalışmayınız. Kırıkta olduğu gibi çıkık eklemiş tespit ediniz. Çıkıktan şüphelendiğiniz zaman eklemde ve onun yanındaki kemiklerde kırığın eklem bağında yırtığın da olabileceğini unutmayınız. Çıkık eklem üzerine yarım saat havluya sarılı buz koyunuz. Kalp sevyesinin üzerinde tutunuz. Ortopedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz. 4-6 7-11 12-15 16-18 19-22 1-3 23-27 28-34 35-36 37-40 41-44 45-46 47-49 50-53