Bilime Karşı Yalancıbilim

... konulu sunumlar: "Bilime Karşı Yalancıbilim"— Sunum transkripti:

1 Bilime Karşı Yalancıbilim
Prof. Dr. M. Oğuz Güç, MD PhD Farmakoloji Anabilim Dalı Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

2

3 Pseudobilim versus Bilim
Kızamık şekeri yedirmek Jiletle “kan bırakmak” Okunmuş su içirmek Kırmızı çaput bağlamak Alabalık / et bağlamak Kırmızı ışıkta barındırmak Lohusa şurubu içirmek Gelincik, kırmızıbiber, vb. …

4 Effectiveness of Vaccines for Some Common Infectious Diseases
Abbas et al. Cellular and Molecular Immunology (2007, 6th ed.) Page:4

5 Civa Buharı (zehirlenmesi)
ile Frengi Tedavisi

6 Selçuk Erdem, Penguen 27 Eylül 2007

7 Pseudobilimsel tıbbi uygulamalar Kabahat (affedilebilir) Suç
Mecburiyetten Bilerek ve İsteyerek Şarlatanlık Sahtekarlık Cinayet .. Bilgisizlik Yoksulluk Kaza .. Kabahat (affedilebilir) Suç (affedilemez)

8 "Pseudo" bilimadamı

9 Memleketimden insan manzaraları..

10 !

11

12

13 Pseudobilimin karakteristik özellikleri
Rory Coker, Distinguishing Science and Pseudoscience, İspat etmeye çalışmaz, ikna etmeye çalışır İnançlara ve imana hitab ederek saf değiştirmeye zorlar Güvencesi kişisel beyanatlar ve hikayelerdir Literatürü (eğer denebilirse) sade vatandaşa yöneliktir Araştırması (eğer varsa) istisnasız sallapati yapılmıştır Standartları, ölçüm hassasiyeti, validasyonu yoktur Başarısızlıklar göz ardı edilir, mazeret ileri sürülür Bilinçli olarak detaylar gizlenir ve mistik bir hava verilir İleri sürülen iddia hiçbir suretle terk edilmez, değiştirilmez Hiçbir ilerleme olmaz, somut bir ürüne varılmaz

14

15

16 Şarlatanlık ürünü tıbbi cihaz nasıl anlaşılır ?
Adı karmaşık ama kulağa bilimsel gelen bir terimdir Üzerinde çok sayıda düğme, ışık, gösterge vardır

17 Şarlatanlık ürünü tıbbi cihaz nasıl anlaşılır ?
“Her hastalığı iyileştirir”

18 Şarlatanlık kolay anlaşılır Sadece akılsızlar kurban olur
Şarlatanlık Konusunda Yanıltıcı Önyargılar Şarlatanlık kolay anlaşılır Sadece akılsızlar kurban olur Devlet bizi şarlatandan korur Alternatif tıp bilimselleşiyor (?) Minör şarlatanlık zararsızdır Stephen Barrett, Common Misconceptions About Quackery

19

20 Biyoenerji hakkında cevaplanmayan sorular
Birimi nedir ? (Watt, Joule, Erg, Beygirgücü, ..) Nasıl ölçülür ? (AVOmetre, Spektrometre, ..) Depolanabilir mi ? (Pil, Akümülatör, ..)

21 The Creation of Adam, Michaelangelo

22 Lancet 361: 2017-2023, 2003 81 788 patients Vitamin E etkisiz
patients Vitamin A mortalite arttı !

23 “Pseudo”bilimin Yedi Belirtisi
1. Buluş önce medyaya açıklanır 2. Mucit tek başına keşfetmiştir 3. Buluş bir tesadüf sayesinde olmuştur 4. Güç odakları mucidi baskılıyordur 5. Bilimsel etki saptanma sınırındadır 6. Etki yeni bir doğa kanunuyla açıklanır 7. Buluş asırlardır bilindiği için saygındır Robert L. Park, Seven Warning Signs of Bogus Science

24 İnsanlık Tarihi Kadar Eski “Geleneksel Hint Tıbbı” !

25

26 Reçetesiz satılan ilaç..!
Tezgahüstü (OTC) İlaç Reçetesiz satılan ilaç..!

27 Sarı Kantaron

28 These statements have not been evaluated by FDA This product is not intended to diagnose, treat, cure or prevent any disease

29 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın izni ile USA’den ithal edilmiş olup
Bu ürün Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın izni ile USA’den ithal edilmiş olup ilaç değildir

30 Asetaminofen, Prednizolon, Kafein Hidroklorotiyazid, İndometasin
Tayvan’da 8 hastane 2609 “Çin İlacı” % 23.7’sinde Asetaminofen, Prednizolon, Kafein Hidroklorotiyazid, İndometasin

31 Sibutramin eklenmiş Çin İlacı:
Zayıflatıcı Yosun

32 “Gerçek” (Kanıta Dayalı) İlaç
molekülden 1 adet milyon Dolar 7-12 yıl İyi Klinik (Araştırma) Uygulamaları 4.000 – insan denek Etkin, güvenli, uygun (maliyet)

33 Kanıta-dayalı Tıp

34 Kanıt piramidi Meta analiz Randomize kontrollü çalışma
Kohort çalışması Olgu-kontrol çalışması Olgu raporu “Editorial”, klinik görüş, vd Hayvan verileri, in vitro çalışma, vd

35

36

37

38

39

40 Pseudobilim

41 Pseudobilim ürünü tedaviler neden işe yarıyormuş gibi algılanır?
Hastalık doğal seyrini izleyerek hafiflemiş olabilir Bir çok hastalık dönemseldir Plasebo etkisi öne çıkmıştır En başta tanı-prognoz konusunda hata yapılmıştır Geçici duygulanım iyileşmeleri “tedavi” olarak algılanır Hastanın psikolojisi hüküm verme hatası yaptırabilir İyileşen kişiler bunu “asıl tedavi”ye bağlamazlar Barry L. Beyerstein,

42

43 Bilim versus Pseudobilim

44 unproven

45 Pseudobilim insanlığa karşı suç işlemektir !
Çünkü.. Bilimin toplumdaki saygınlığını azaltır İnsanlığa zaman kaybettirir Hastalıklarla savaşı zorlaştırır İnsanlığın kaynaklarını boşa harcar Yoksulluğa sebep olur "Suistimal" için mükemmel bir örnektir

46 Pseudobilimin çirkin bir yüzü vardır !