COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ GIS

... konulu sunumlar: "COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ GIS"— Sunum transkripti:

1 COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ GIS
Ali SANLI Ramis BAYAR

2 Çografi Bilgi Sistemi Tanımları
1-CBS konumsal bilgi sistemlerin tümünü içeren ve coğrafi bilgiyi irdeleyen bir bilimsel kavram. 2- Bazılarına göre; konumsal bilgileri dijital yapıya kavuşturan bilgisayar tabanlı bir araç. 3- Bazılarına göre de; organizasyona yardımcı olan bir veri tabanı yönetim sistemi olarak nitelendirilmektedir.

3 Coğrafi Bilgi Sistemleri
Buna göre en genel haliyle CBS‘ tanımı “Coğrafi Bilgi Sistemleri; konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik- olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir.

4 CBS Tarihçesi Haritalar ilk çağlardan itibaren dünya yüzeyi hakkında bilgi edinebilmek için kullanılıyordu. 1940’lardan sonra kişisel çabaların ve fikirlerin birlikteliğinin sonucunda gelişen bilgisayar teknolojisi ve daha sonraki gelişmeler Coğrafi Bilgi Sisteminin doğmasına sebep olmuştur.Son 30 yıldır CBS hızla gelişmektedir

5 Coğrafi Bilgi Sisteminin Temel Bileşenleri nelerdir?
Donanım Yazılım Veri İnsan Yöntem İNSAN DONANIM YÖNTEM VERİ CBS YAZILIM

6 Donanım Donanım (hardware) CBS’nin işlemesini mümkün kılan bilgisayar ve buna bağlı yan ürünlerin bütünü donanım olarak adlandırılır. yazıcı (printer) çizici (plotter) tarayıcı (scanner) sayısallaştırıcı (digitizer), veri kayıt üniteleri (data collector) gibi cihazlar bilgi teknolojisi araçları olarak CBS için önemli sayılabilecek donanımlardır. Bugün bir çok CBS yazılımı farklı donanımlar üzerinde çalışmaktadır.

7 Yazılım Coğrafik bilgileri depolamak, analiz etmek ve görüntülemek gibi ihtiyaç ve fonksiyonları kullanıcıya sağlamak üzere, yüksek düzeyli programlama dilleriyle gerçekleştirilen algoritmalardır. Ticari amaçlı firmalarca geliştirilip Üniversite ve benzeri araştırma kurumlarınca da eğitim ve araştırmaya yönelik geliştirilmiş yazılımlar da mevcuttur. CBS pazarı ve yazılımla özdeşleşmesi.

8 CBS Yazılımında Olması Gereken Özellikler
Coğrafik veri/bilgi girişi ve işlemi için gerekli araçları bulundurması. Bir veri tabanı yönetim sistemine sahip olmak. Konumsal sorgulama, analiz ve görüntülemeyi desteklemeli. Ek donanımlar ile olan bağlantılar için ara- yüz desteği olmalıdır.

9 Veri CBS’nin en önemli bileşenlerinde biri de “veri”dir. Grafik yapıdaki coğrafik veriler ile tanımlayıcı nitelikteki öznitelik veya tablo verileri gerekli kaynaklardan toplanabileceği gibi, piyasada bulunan hazır haldeki veriler de satın alınabilir. CBS konumsal veriyi diğer veri kaynaklarıyla birleştirebilir. Konumsal veri bütünleştirmesi En önemli bileşen

10 İnsan Kaynakları CBS teknolojisi insanlar olmadan sınırlı bir yapıda olurdu. Çünkü insanlar gerçek dünyadaki problemleri uygulamak üzere gerekli sistemleri yönetir ve gelişme planları hazırlar. CBS kullanıcıları, sistemleri tasarlayan ve koruyan uzman teknisyenlerden günlük işlerindeki performanslarını artırmak için bu sistemleri kullanan kişilerden oluşur. Dolayısıyla CBS de insanların istekleri ve yine insanların bu istekleri karşılamaları gibi bir süreç yaşanır.

11 Yöntemler Başarılı bir CBS, çok iyi tasarlanmış plan ve iş kurallarına göre işler. Bu tür işlevler her kuruma özgü model ve uygulamalar şeklindedir. CBS’nin kurumlar içerisindeki birimler veya kurumlar arasındaki konumsal bilgi akışının verimli bir şekilde sağlanabilmesi için gerekli kuralların yani metotların geliştirilerek uygulanıyor olması gerekir. Standart ve yasal düzenlemeler gerekir

12 CBS nasıl çalışır ? CBS yeryüzüne ait bilgileri, coğrafik anlamda birbiriyle ilişkilendirilmiş tematik harita katmanları gibi kabul ederek saklar. Bu basit ancak konumsal bilgilerin değerlendirilmesi açısından son derece güçlü bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, örneğin, dağıtım görevi üstlenmiş taşıma araçlarının optimum yük dağıtımından, planlamaya dayalı uygulamalara ait detay kayıtlarına, atmosferdeki değişimlerin modellenmesine kadar birçok gerçek dünya probleminin çözümüne imkan sağlar.

13 Coğrafik Referanslar Coğrafik bilgiler, enlem-boylam şeklindeki coğrafi koordinat ya da ulusal koordinatlar gibi kesin değerleri veya adres, bölge ismi, yol ismi gibi tanımlanan referans bilgileri içerirler. Bu coğrafik referanslar objelerin konumlandırılmasına yani koordinatı bilinen bir pozisyona yerleştirilmelerine imkan sağlar. Böylece ticari bölgeler, araziler, orman alanları, yeryüzü kabuk hareketleri ve yüzey şekillerinin analizleri konuma bağlı olarak belirlenir. Coğrafik referans konumu belirlerken, konum verisi yani koordinat bilgisi seçilecek veri modeline bağlı olarak ifade edilir. Bu ifade şekli CBS’de iki farklı konumsal veri modeli “vektörel (vector)” ve “hücresel (raster)” veri modelleridir.

14 Vektörel Veri Modeli Vektörel veri modelinde, nokta, çizgi ve poligonlar (x,y) koordinat değerleriyle kodlanarak depolanırlar. Vektörel model coğrafik varlıkların kesin konumlarını tanımlamada son derece yararlı bir modeldir. Ancak, süreklilik özelliği gösteren coğrafik varlıkların, örneğin toprak yapısı, bitki örtüsü, jeolojik yapı ve yüzey özelliklerindeki değişimlerin ifadesinde daha az kullanışlı bir model olarak bilinir. NOKTA (Elektrik direkleri, vb) ÇİZGİ (akarsu,yol vb) POLİGON (göl,parsel, vb)

15 Raster (hücresel) Veri Modelleri
Hücresel ya da diğer bir deyişle raster veri modeli daha çok süreklilik özelliğine sahip coğrafik varlıkların ifadesinde kullanılmaktadır. Raster görüntü, birbirine komşu grid yapıdaki aynı boyutlu hücrelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Hücrelerin her biri piksel (pixel) olarak ta bilinir. Fotoğraf görüntüsü özelliğine sahip raster modeller, genellikle fotoğraf ya da haritaların taranması (scanning) ile elde edilirler. Karma kullanım şekli CBS’de hybrid (melez) veri modeli olarak bilinmektedir.

16 Vektör ve Raster Veri Arasındaki Farklar
Raster veri,vektörel veriye oranla daha hassas değildir. Raster veri veritabanında daha çok yer tutar.(boş hücrelerinde veri olarak saklanması) Raster veride veri büyüklüğü harita yoğunluğuna değil haritanın boyutuna bağlıdır Vektör verilerde sadece koordinatlar saklandığı için veri büyüklüğü harita yoğunluğu ile ilgilidir.

17 CBS'de Temel İşlevler 1.Veri Toplama 2.Veri Yönetimi 3. Veri Analizi
Coğrafi bilgi sistemlerinin sağlıklı bir şekilde çalışması 4 temel işlevi vardır. Bunlar; 1.Veri Toplama 2.Veri Yönetimi   3. Veri Analizi 4. Veri Sunumu

18 Veri Toplama Coğrafik veriler toplanarak, CBS’de kullanılmadan önce mutlaka sayısal yani dijital formata dönüştürülmelidir. Verilerin kağıt ya da harita ortamından bilgisayar ortamına dönüştürülmesi işlemi sayısallaştırma (digitizing) olarak bilinir. Büyük boyutlu projelerde tarama tekniği otomatik araçlarla Küçük boyutlu projelerde daha çok masa tipi sayısallaştırıcılar kullanılarak elle sayısallaştırma yapılabilir..

19 Veri Yönetimi Küçük boyutlu CBS projelerinde coğrafik bilgilerin sınırlı boyuttaki basit dosyalarda saklanması mümkündür. Ancak, veri hacimlerinin geniş ve kapsamlı olması, bunun yanında birden çok veri gruplarının kullanılması durumunda Veri Tabanı Yönetim Sistemleri verilerin saklanması, organize edilmesi ve yönetilmesine yardımcı olur. CBS için en kullanışlısı ilişkisel veri tabanı sistemidir. Farklı bilgiler içeren tabloların birbiriyle ilişkilendirilmesinde bu tablolardaki ortak sütunlar kullanılır. Basit,esnek, geniş kullanım

20 Veri Analizi Bazı durumlarda özel CBS projeleri için veri çeşitlerinin birbirine dönüşümü veya irdelenmesi istenebilir. Verilerin sisteme uyumlu olması bunu gerektirebilir. Örneğin, konumsal bilgiler farklı ölçeklerde mevcut olabilir (yol verileri 1/ , nüfus dağılım verileri 1/10.000, bina verileri 1/1.000 gibi).

21 Veri Sunumu Görsel işlemler yine CBS için önemli bir işlevdir. Birçok coğrafik işlemin sonunda yapılanlar harita veya grafik gösterimlerle görsel hale getirilir. Haritalar,kartoğrafya Haritalar, yazılı raporlarla, üç boyutlu gösterimlerle, fotoğraf görüntüleri ve çok- ortamlı (multimedia) ve diğer çıktı çeşitleriyle birleştirebilmektedir.

22 Bir CBS Neleri Yapabilir?
− Hızlı biçimde ve grafik desteğinin de gücüyle durumların açığa kavuşturulmasını − Disiplinlerarası çalışmaların sağlanmasını − Kanıtlamaların desteklenmesini ve uygulanabilir kılınmasını

23 Bir CBS Neleri Yapamaz? − Kullanıcının yerine geçip sorunları tanımlayamaz − Kullanıcının yerine geçip, sonuçların değerlendirmesini ve yorumunu yapamaz ve doğru sonuçlar çıkaramaz − Sonuçların anlamlılığını güvenceleyemez

24 CBS Uygulama Alanları Çevre yönetimi:Çevre düzeni planları, Çevre Koruma alanları, ÇED raporu hazırlama, Göller, göletler, sulak alanların tespiti, Çevresel izleme, Hava ve gürültü kirliliği, Kıyı Yönetimi, Meteoroloji, Hidroloji Doğal Kaynak yönetimiArazi yapısı, su kaynakları, akarsular, havza analizleri, yabani hayat, yer altı ve yerüstü doğal kaynak yönetimi, madenler, petrol kaynakları

25 CBS Uygulama Alanları Mülkiyet-İdari YönetimTapu-Kadastro, Vergilendirme, Seçmen tespiti, Nüfus, Kentler, Beldeler, Kıyı Sınırları, İdari sınırlar, Tapu bilgileri, Mücavir alan dışında kalan alanlar,Uygulama imar planları Bayındırlık hizmetleriİmar faaliyetleri, Otoyollar, Devlet yolları, Demir yolları ön etütleri, Deprem zonları, Afet yönetimi, Bina hasar tespitleri, binaların cinslerine göre dağılımları, bölgesel kalkınma dağılımı

26 CBS Uygulama Alanları Network Analizi Herhangi bir adres için en kısa yolun bulunması,trafik yoğunluğu dikkate alınıp en kısa sürede varılmak istenmesi.bir su şebekesindeki arızadan dolayı kapanan vana sonrası nerelerin su alamayacağı

27 Senoryo Üretimi CBS , su taşkını,erozyon gibi doğal olayları ile su havzaların korunması vb. önem arz eden yerlerde muhtemel sonuçların tahmini ve önlem alınması açısından önem taşır.

28 CBS Maliyet Analizi Bir coğrafi bilgi sistemi uygulamasına başlamadan önce fizibilite çalışmalarında mutlaka maliyet analizi yapıp bu doğrultuda strateji geliştirilmelidir. Maliyette veri. Verinin güncellenmesi,doğru olması

29 Coğrafi Bilgi Sistemlerinde Maliyet Faktörleri ve Oranları

30 CBS’den Beklentiler - Kent insanın gereksinimlerini ele almak,sorunları çözücü,etkin,akılcı mekansal planlama için gerekli tüm kent verilerine hızlı ve etkin ulaşabilmek. - Kentte yaşayan insanlara ilişkin demografik-sosyal ve ekonomik bilgileri depolayıp mekansal planlamanın yanında sosyal ve ekonomik planlamayı da hedeflemek. - Altyapı, ulaşım, sağlık, güvenlik, denetim, iletişim gibi hizmetlerin daha verimli, güvenilir,zamanında ve doğru işletilmesini sağlamak. - Kullanımı basit, kullanıcının Türkçe mesajlarla (ülkeye göre değişebilen) sözleşmesi ve en karmaşık sistemleri dahi birkaç tuşa basmakla veya bir kez tıklamakla ulaşabilmek.

31 CBS’in potansiyel yararları
• Hızlı ve kolay kullanım • Bağlantılı ve bağlantısız verilere ulaşma • Yapılan uygulamalarda yakında ve uzakta veri sorgulama imkanı • Kritik bilgi analizleri •Mühendislik, planlama, arazi kullanımı ve vergileme haritaları gibi sektörleri destekleme imkanı • Acil durumda müdahale analizleri • Adres bulma • Verileri güncelleştirme ve yeniden tanımlama imkanı • Kapalı bölge veya tampon bölge sorgulama imkanı • Özel analiz ve sorgulama yapılabiliyor. • Adres coğrafyasını bulma

32 CBS’lerde Gelecekteki Eğilimler
Veri ambarları (Data Warehouse) ile CBS entegrasyonu, Uzman sistemler (Expert Systems) ve Yapay zeka (Artificial Intelligence) ile CBS entegrasyonu, • Yeni veri toplama teknikleri, • Gerçek zamanlı veri toplama, ve sürekli veri toplama, • Küresel CBS yani internet üzerinden etkileşimli/3 boyutlu CBS ve Multi-media ile CBS entegrasyonu

33 CBS UYGUL AMALARI GELİŞTİRMEK
Google Maps CBS UYGUL AMALARI GELİŞTİRMEK

34 CBS & Web Gelişimi Gün geçtikçe internet hızındaki artış...
Ajax (web 2.0) teknolojisi (Gereksiz yenilenmelere son) Masaüstü CBS Web CBS dönüşümü Şubat/ Google Maps (Paylaşım)

35 Sonuç Erişilmez olan haritalar ve uydu görüntüleri...
Google Maps API ile kurumsal ve kişisel birçok CBS uygulaması... Farklı Uygulama Alanları... Hayatımız daha çok kolaylaşıyor...

36 Google Maps Çalışması

37 Google Maps API(Uygulama Geliştirme Arabirimi) bir JavaScript Kütüphanesidir
Nasıl Kullanılıyor? Kişisel Kullanıcılar... Kurum/kuruluşlar... Google Hesabı google.com/apis/maps Key alınmalı Bir harita geliştir (JavaScript ,...)... Sitende yayınla...