EBOLA EKİM 2014.

... konulu sunumlar: "EBOLA EKİM 2014."— Sunum transkripti:

1 EBOLA EKİM 2014

2 Ebola Virüs Hastalığı’ nın (EVH) tüm dünyaya yayılma riski vardır

3 EBOLA nasıl bir hastalıktır ?
Virusun sebep olduğu Öldürücü gücü yüksek Akut başlangıçlı Yüksek ateş Gastrointestinal semptomlar Kanama ile seyreden bir hastalıktır

4 Virus ilk olarak 1976 da Sudan ve Kongo’ daki salgıniarda
tespit edilmiş. Kongo’ daki Ebola nehrine hitaben bu adı almıştır

5 Etken: Ebola virüsü Zarflı bir Virüs
Sodyum hipoklorit, lipit çözücüler, %2 gluteraldehite ve ultravioleye duyarlı 5 dk kaynatma veya 60°C’de dk ısıtmayla inaktive olur Eşyalar üzerinde birkaç gün yaşayabilir ! Oda sıcaklığında ve 4°C’ de birkaç gün (6 gün) infektivitesini devam ettirebilir

6 Bu güne kadar Ebola’ nın görüldüğü ülkeler:
Liberya Gine Sierra Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Zaire) Sudan Fildişi sahilleri Uganda Nijerya 2014 yılında salgın yaşanan ülkeler: Sierra Leone

7 09 Ekim 2014; ABD de EBOLA tanısı konan ilk hasta Liberyalı Thomas Eric Duncan(42 y) öldü

8 ABD deki 2.ebola vakası; Bu hastaya sağlık hizmeti veren bir hemşire de test sonucu (+) saptandı Sonuç ?

9 Güncel Durum 9216 olgu (kuşkulu/kesin vaka)
4555 ölüm (mortalite%70-90) Liberya; 4262 olgu, 2484 ölüm Sierra Leone; 3410 olgu, 1200 ölüm Gine; 1519 olgu, 862 ölüm Nijerya; 20 olgu; 8 ölüm Senegal;1 olgu ABD; 3 olgu, 1 ölüm İspanya; 1 olgu Kongo; 68 olgu, 49 ölüm(farklı virüs)

10 Ekim 2014 427 sağlık personeli hastalandı 236 ölüm

11 Bulaş Yolu Hayvandan→ insana bulaş;
İnsanlara; Ebola virüsü ile enfekte hayvanlardan ve insanlardan bulaşır Afrika’ da enfekte meyve yarasası, şempanze, goril, maymun, antilop Hayvandan→ insana bulaş; Bu hayvanların organ, kan ve vücut sıvıları ile temasla, etlerinin tüketilmesi ile insana bulaşır

12 Bulaş Yolu İnsandan→ insana bulaş; Bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozanın, enfekte insanların kan veya vücut sıvıları ile direk teması ile Vücut sıvıları; Örn; hapşırma sonucu damlacıklar ile yayılan solunum sekresyonları ! Ter Genital salgılar İdrar vb. Kontamine eşyalar yolu ile !

13 Bulaştırıcılık İnkubasyon süresi: 2- 21 gün arasında ( Çoğu 7 gün)
Ateş gibi semptomların başlaması ile birlikte bulaştırıcılık başlar Virüs bulaşmış hastalar semptomlar başlamadan önce bulaştırıcı değildir Sadece hastalar değil, hayatta kalabilen iyileşme sürecindeki insanlar da bulaştırıcıdır (Bu süre net değil)

14 Semptomlar: Ateş Boğaz ağrısı Şiddetli baş ağrısı Kas ağrısı
Şiddetli halsizlik Kusma, ishal İştahsızlık Döküntü (5 günden sonra gövde ve omuzda) Gözlerde kızarıklık Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozulma Vücut içi ve dışına kanama

15 Ebola’ dan Ölüm Ölüm sıklıkla klinik bulguların ortaya çıkışını takiben günler arasında olur Hasta semptomlar ortaya çıktıktan sonra 14.günde hala hayatta ise yaşama şansı daha yüksektir Ölümler; septik şok, Doku hasarı, Çoklu organ yetmezliği, DIC gelişimi ile olur

16 Laboratuvar bulguları;
Lökopeni (Genelde Lenfopeni) Trombositopeni KCFT artışı BFT bozukluğu PT, a PTT, Fibrin Yıkım Ürünlerinde artış

17 Kesin TANI Özgül virus antijenlerinin tespiti
Virüse özgün antikorların tespiti (ELİSA) RT-PCR Virus izolasyonu

18 TEDAVİ TEDAVİSİ YOKTUR ! ! ! Etkin aşısı yoktur Semptomatik yaklaşım

19 Olası (şüpheli) vaka kimdir ?
En az 1 Epidemiyolojik kriter + Ateş + En az 1 Klinik kriter

20 Epidemiyolojik kriterler;
Semptomlar ortaya çıkmadan önceki 21 gün içinde; Şüpheli / kesin ebola vakasının kan veya vücut sıvıları ile temas Ebola salgını olan bölgede yaşıyor olmak Salgının aktif olduğu bölgeye seyahat öyküsü Endemik bölgede riskli hayvanlarla temas (Dokunma, etini yeme, hayvan tarafından ısırılma vb.) Klinik kriterler; Sebebi açıklanamayan ölüm veya ≥ 38.5 C ateş ile birlikte aşağıdakilerden en az biri; Ciddi baş ağrısı Kas ağrısı Aşırı halsizlik Bulantı Kusma İshal Karın ağrısı Açıklanamayan kanamalar

21 Laboratuvar testi ile Ebola tanısı doğrulanmış vaka
Kesin Vaka Laboratuvar testi ile Ebola tanısı doğrulanmış vaka

22 Vaka Yönetim Algoritması
Şüpheli vaka tanımına uyan vaka başvurdu Hasta önceden bu hastalar için hastane tarafından belirlenmiş izolasyon odasına hemen alınmalı Hasta ile teması olacak sağlık personeli hasta yanına gitmeden önce KKD giymeli Halk Sağlığı Müdürlüğüne ivedilikle bildirilir ve sevk kurallarına uygun olarak önceden belirlenmiş sağlık kuruluşuna (Ebola için referans hastane) sevk edilir Hastayı nakledecek ambulansta önceden kişisel koruyucu donanım malzemeleri bulunmalı Hasta nakledecek ekip önceden bilgilendirilmeli

23 Olabildiğince az sayıda personel ile nakli sağlanmalı
Hasta nakil ekibi hasta gelmeden giyinmeden hazırlanmış olmalı Hastanın götürüleceği hastane önceden önlem alınması için haberdar edilmeli Hastane içinde kargaşaya neden olmamak için vaka ambulanstan indirilmeden önce hangi servis veya odaya alınacağı gösterilmeli Nakil titizlikle ve dikkatli bir şekilde yapılmalı Nakil işlemi tamamlandıktan sonra ambulans içi ve kullanılan (tek kullanımlık olmayan) malzemeler uygun şekilde dezenfekte edilmeli, tek kullanımlık malzemeler uygun şekilde atılmalı ve imha edilmeli

24 Hastanın Nakli Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ebola şüphesi olan hastaların naklinde, ambulanslarda aşağıdaki malzemeler mutlaka önceden hazır tutulmalıdır: Eldiven Sıvı geçirmeyen önlük Sıvı geçirmeyen tulum Koruyucu gözlük Yüz siperi Cerrahi maske N95 maske Su geçirmez ayak koruyucu Alkol bazlı el dezenfektanı

25 EBOLA VİRÜS HASTALIĞI REFERANS HASTANELER
KURUM ADI İL ADANA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ADANA HATAY İSKENDERUN DEVLET HASTANESİ HATAY ANKARA ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANKARA ZONGULDAK ATATÜRK DEVLET HASTANESİ ZONGULDAK ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇORUM T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI HİTİT ÜNİVERSİTESİ ÇORUM EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇORUM YOZGAT DEVLET HASTANESİ YOZGAT ANTALYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANTALYA AYDIN DEVLET HASTANESİ AYDIN AYDIN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ DENİZLİ DEVLET HASTANESİ DENİZLİ MUĞLA T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ MUĞLA BURSA ŞEVKET YILMAZ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BURSA ÇANAKKALE DEVLET HASTANESİ ÇANAKKALE DİYARBAKIR EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ DİYARBAKIR ELAZIĞ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ELAZIĞ MALATYA DEVLET HASTANESİ MALATYA ERZURUM BÖLGE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ERZURUM ESKİŞEHİR DEVLET HASTANESİ ESKİŞEHİR

26 KURUM ADI İL ADIYAMAN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ADIYAMAN GAZİANTEP ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ GAZİANTEP GAZİANTEP DR.ERSİN ARSLAN DEVLET HASTANESİ KAHRAMANMARAŞ NECİP FAZIL ŞEHİR HASTANESİ KAHRAMANMARAŞ İSTANBUL HAYDARPAŞA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İSTANBUL İSTANBUL HASEKİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İZMİR TEPECİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İZMİR MANİSA MERKEZEFENDİ DEVLET HASTANESİ MANİSA KAYSERİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KAYSERİ KOCAELİ DERİNCE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KOCAELİ SAKARYA SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA KONYA DR.FARUK SÜKAN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ KONYA KONYA NUMUNE HASTANESİ MERSİN DEVLET HASTANESİ MERSİN MERSİN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ ORDU T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ORDU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ORDU SAMSUN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAMSUN SAMSUN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ SİVAS DEVLET HASTANESİ SİVAS TOKAT DEVLET HASTANESİ TOKAT ŞANLIURFA ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ ŞANLIURFA ŞANLIURFA MEHMET AKİF İNAN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TRABZON KANUNİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TRABZON TEKİRDAĞ DEVLET HASTANESİ TEKİRDAĞ VAN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ VAN VAN İPEKYOLU KADIN DOĞUM ve ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ

27 Ebola Virüsü Taşıyan Hasta Yatırıldığında
Hasta izole edilmeli, Ziyaretçi kabul edilmemeli Temas izolasyonu ve damlacık izolasyon kurallarına uyulmalı Hastaya bakan ve klinik numuneleri alan ve analizini yapacak olan personel ‘’kişisel koruyucu donanım kullanmalı’’ Destek tedavisi: Monitörize edilmeli, Hidrasyon sağlanmalı, Oksijen desteği, Kanama durumunda replasman Eşlik eden bakteriyel enfeksiyon varsa tedavisi Ebola tanısı için hastadan kan alınır, Halk Sağlığı Kurumu aracılığı ile referans laboratuvara gönderilir Eş zamanlı olarak diğer olası hastalıklar araştırılır (Başta Sıtma)

28 Kişisel Koruyucu Malzemeler
Eldiven (çift kat) Sıvı geçirmeyen önlük Sıvı geçirmeyen tulum Koruyucu başlık – Şapka (Tulumda başlık yoksa) Koruyucu gözlük Yüz siperi ! N95 maske Cerrahi maske Su geçirmez ayak koruyucu Alkol bazlı el dezenfektanı

29 Açıkta Deri Kalmayacak !

30 Koruyucu Ekipman Giyme
Koruyucu ekipman giyme ve çıkarma işlemi ekibin eğitimli bir üyesinin gözetimi altında yapılmalı Giyinme alanının duvarlarında bu talimatlar asılı olmalı

31 Giyme sırası Tulum Sıvı geçirimsiz ayak koruyucu Sıvı geçirimsiz önlük
Maske (N95/FFP3) Gözlük-yüz koruyucu Eldiven (Lastik veya çift eldiven) (en son)

32 Çıkarma sırası Dış eldiven Sıvı geçirimsiz dış önlük Ayak koruyucu
Şuana kadar çoğu sağlık personeline ebola bulaşma nedeni; Bu işlemlerin doğru sırada ve uygun şekilde yapılmaması Çıkarma sırası Dış eldiven Sıvı geçirimsiz dış önlük Ayak koruyucu Eldiven Önlük ya da tulum El hijyeni Yeni eldiven giyilir Gözlük-yüz koruyucu Maske

33

34 Maske Yüze tam oturmalı Ağzı ve burnu içine almalı
Tükrük veya sekresyonlarla ıslandığı zaman değiştirilmeli Tekrar kullanılmamalı Ortak kullanılmamalı Maske çıkarılırken; Maskenin ön yüzü kontamine olduğu için elle temas etmemelidir Bağlardan tutularak atılır

35 Eldiven Çift kat olmalı
Önlüğün kol maşetlerinin üzerine eldiven çekilmeli Yırtılırsa hemen değiştirilmeli Eldiven çıkartıldıktan sonra el hijyeni sağlanmalı

36 Gözlük-Yüz koruyucusu çıkarılırken
Önlük çıkarılırken Omuz kısımlarından tutulur Kontamine dış yüz içe doğru çevrilir Yuvarlayarak katlanır Çıkarıldığında sadece temiz taraf görünmelidir Gözlük-Yüz koruyucusu çıkarılırken Eldivensiz ellerle çıkarılır !!

37 Ebola Hastasının Yatırılacağı Odanın Özellikleri
Hastanede standart önlemler, temas ve damlacık izolasyon önlemleri alınmalı Tek kişilik, özel banyosu ve tuvaleti olan, kapatılabilir kapısı olan bir oda olmalı Hasta odasına girişler sınırlandırılmalı, giriş-çıkışlar kayıt altına alınmalı Sadece hasta bakımından sorumlu personel girebilmeli Kullanılacak tıbbi malzeme sadece o hastaya özel olmalı, bu malzemeler oda dışına çıkarılmamalı, hastalar arasında ortak malzeme kullanılmamalı

38 Hasta Odasına Giriş ve Hastaya Yaklaşım
Hasta odasına girişlerden önce kişisel koruyucu ekipman tam giyilmeli Hasta bakım ekipmanları hastaya özel ve tek kullanımlık olmalı Hasta bakımında kullanılan ve tek kullanımlık olamayan malzemeler üretici firma talimatları ve hastane kurallarına uygun şekilde dezenfekte edilmeli Sağlık personeli hasta odasından çıkarken koruyucu ekipmalarını çok dikkatli çıkarmalı, bunlar malzemeye göre imha ve dezenfekte edilmeli

39 5) Hastadan mümkün olduğu kadar az sayıda kan alma işlemi yapılmalı, kan alındıktan sonra delici-kesici aletler delinmez kapaklı kutuya atılmalı ve imha edilmeli 6) Hastaya bakım veren sağlık personeli mümkün olduğunca az sayıda olmalı 7) Çevresel yüzeyler, tıbbi ekipmanlar, çarşaflar, yemek kapları uygun şekilde dezenfekte edilmeli (Eğer çarşaflar ciddi şekilde kirlenmiş ise yakılarak bertaraf edilebilir)

40 Cenaze Taşıma ve Defin İşlemleri
Kişisel koruyucu donanım giyilmeli Lastik bot, sıvı geçirmeyen ayakkabı Cenaze ile sadece eğitimli personel ilgilenmeli Cenaze yıkanmamalı Ceset orifisleri tıkanmalı Çift kat ceset torbasına konmalı Torbanın üzeri dezenfektan ile temizlenmeli (%0.5 klorat) Yüksek derecede bulaşıcı madde olarak kapanmalı ve işaretlenmelidir Ceset torbaları hiç bir şekilde tekrar açılmamalıdır Tabut içine sızıntı engelleyen malzeme konduktan sonra, ceset bu tabuta konmalı ve tabutla gömülmeli

41 EBOLA virüsü taşıyan hastayla
(korunma önlemi olmaksızın) teması olan kişilere ne yapılır ?

42

43 HASTALIĞIN MORTALİTESİ ÇOK YÜKSEK OLDUĞUNDAN, YÜKSEK RİSK GRUBU İLE
AYNI YAKLAŞIM UYGULANIR

44 Klinik Örneklerin Alınması
Alınan kan örneği en az 4 ml olmalı EDTA veya sitratlı plastik tüplere alınmalı Ayrıca kırmızı kapaklı biyokimya tüpüne de alınan örnekten en az 1 ml serum örneği ayrılarak gönderilmeli Kan örneği için heparinli tüp KULLANILMAMALI Örnek plastik tüpe alınmış olmalı Post mortem doku örnekleri içinde steril serum fizyolojik olan steril kaba alınmalı

45 Ebola Virusu içeren örnek:
‘’Enfeksiyöz madde Kategori A’’ listesindedir ve Laboratuvara gönderilirken ‘’üçlü taşıma kabı’’ ile gönderilmeli Örnek sızdırmaz vidalı kapaklı nakil kabına yerleştirildikten sonra ikinci bir nakil kabına yerleştirilmeli ve 3. en dıştakinin yüzü dezenfektanla silinmeli Örnekler dondurularak kuru buzda veya 4 C de soğuk zincirle Halk Sağlığı müdürlüğüne formları doldurulmuş olarak ve zarf üstünde ebola yazılarak gönderilmeli

46 Alınan örnekler Halk Sağlığı kurumu tarafından referans laboratuvara gönderilir ↓ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları, Sağlık Mahallesi, Adnan Saygun Caddesi, no:55 F blok 1.kat Sıhhıye/Ankara

47 Laboratuvarda; Sınıf II biyogüvenlik kabininde örnekler çalışılmalı
Çalışan personel uygun koruyucu ekipmanı giymeli Hasta örneği ile temas eden yüzeyler % 10 Sodyum Hipoklorit ile aerosol oluşturmadan dikkatlice dekontamine edilmeli

48 SEYAHATLERDE ÖNLEMLER
Ebola için endemik olan bölgeden ülkemize girecek yolcuların değerlendirilmesi ve denetimi Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından, uluslararası giriş noktalarında yapılmaktadır

49 EBOLA HASTALIĞI GÖRÜLEN BÖLGELERDEN ve ENDEMİK ÜLKELERDEN GELEN SEYAHAT ARAÇLARINDA ATEŞLİ VAKA YÖNETİMİ Eğer ‘’Ebola şüpheli vaka’’ tanımına uyan hasta varsa; Hasta yolcular mümkün olduğu kadar diğer yolculardan ayrılmalı (uzakta tek oturtma veya ayrı bölmede tutma) Yolcunun öksürük-hapşırık gibi şikayetleri varsa mutlaka cerrahi maske taktırılmalı Yolcunun öksürük-hapşırık gibi şikayetleri varsa bol miktarda kagıt havlu-mendil verilip, ağzını burnunu kapatması sağlanmalı ve bunlar kullanıldıktan sonra atabilmesi için plastik su geçirmeyen torba hastaya verilmeli

50 4) Olası bir kusma ihtimaline karşı bol sayıda kusma poşeti önceden yanına verilmeli, bunlar kullanım sonrasında ağzı kilitli plastik torba içine atılmalı 5) Varış noktasına hızla bilgi verilmeli 6)Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğüne bağlı ‘Giriş noktası Sağlık Denetleme Merkezi’ ne haber verilmeli

51