GÜNLÜK PRATİKTE HEMATOLOJİK PARAMETRELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

... konulu sunumlar: "GÜNLÜK PRATİKTE HEMATOLOJİK PARAMETRELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ"— Sunum transkripti:

1 GÜNLÜK PRATİKTE HEMATOLOJİK PARAMETRELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Dr.OKAY ÖZER OMÜTF İç Hastalıkları Anabilim Dalı Dr.OKAY ÖZER

2 TARİHÇE 1950 Lökosit ve eritrosit sayımı
Tam kan sayımı (7 parametrelik) WBC, RBC, Hgb, Htc, MCV, MCH, MCHC Trombosit sayımı RDW, MPV Dr.OKAY ÖZER

3 Son olarak geliştirilen parametreler;
Hemoglobin dağılım genişliği (HDG, HDW) ve hücresel hemoglobin yoğunluğu ortalaması (HHYO, CHCM)'dir. Retikülosit sayımı, retikülosit hacmi ve yoğunluğu gibi paramaterlerde artık günlük klinik kullanımda yerlerini bulmaktadırlar. Yeni jenerasyon OTKSC'lerde flöresans yöntemi ile hücre canlılığı (viyabilite) bakılması da gerçekleştirilebilmektedir. Dr.OKAY ÖZER

4 OTKSC’ LARININ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ-1
Empedans, radyo dalgası ve optik saçılma (scatter) yöntemleriyle ölçüm yapılmaktadır. Alınan kanın bir kısmı parçalanarak HB ve WBC sayılmaktadır. Kanın diğer kısmı ise parçalanmadan seyreltilerek eritrosit ve trombosit sayımı yapılmaktadır. Elde edilen diğer sonuçlar direk sayımlardan yapılan hesaplamalarla bulunmaktadır. Dr.OKAY ÖZER

5 OTKSC’ LARININ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ-2
Hemoglobin; lökosit ölçümü için alınan kanda parçalanmış eritrositlerin fotometrik yöntemle potasyum ferrosiyanid tarafından siyanomethemoglobine dönüşmesi ile ölçülmektedir. Hematokrit ise eritrosit sayısının ortalama eritrosit hacmi ile çarpımından elde edilmektedir. Hemoglobin direk ölçüldüğü için hematokrite göre çok daha güvenilirdir. Dr.OKAY ÖZER

6 Eritrosit Sayısı İndeksleri-1
MCV (Ortalama eritrosit hacmi): Direkt olarak empedans veya ışık saçılması yöntemiyle ölçülmektedir. Normal eritrositlerin hacimleri fl’dir. 80 fl’nin altındaki eritrositler mikrositik, 100 fl’nin üzeridekiler makrositik kabul edilir. Anemilerin sınıflamasındaki en faydalı parametredir. Anemi ve MCV düşüklüğünde hipokrom ve mikrositer anemiler akla gelir. Bu tip anemilerin en sık görülen nedenleri; demir eksikliği, talessemi, kronik hastalık anemileridir. Anemi ve MCV yüksekliğinde megaloblastik anemiler ve myelodisplastik sendromlar düşünülmelidir. Dr.OKAY ÖZER

7 Eritrosit Sayısı İndeksleri-2
MCH (Ortalama eritrosit hemoglobini): normal değeri pikogramdır. Anemi sınıflamasında MCV ile paralellik arzeder. Mikrositik anemilerde hacmi küçük olan eritrositlerin ihtiva ettiği hemoglobin az olduğundan MCH de düşüktür. Dr.OKAY ÖZER

8 Eritrosit Sayısı İndeksleri-3
MCHC (Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu): Eritrositlerde bulunan hemoglobinin yüzde olarak ifadesidir. %30-36 arasındaki değerlere sahiptir. %36’yı geçmesi mümkün olmadığından anemi sınıflamasından ziyade cihazların kontrol parametresi olarak olarak kullanılır. Dr.OKAY ÖZER

9 Eritrosit Sayısı İndeksleri-4
RDW (Ortalama eritrosit dağılım genişliği): Eritrositlerin büyüklüklerinin dağılım genişliğini gösterir. Histogramlardan elde edilen istatistiki bir sonuçtur. Anizositozun objektif bir göstergesidir. MCV’den sonra anemilerin ayrımında en faydalı tetkiktir. Özellikle hipokrom–mikrositer anemilerin ayrımında faydalıdır. Demir eksikliğinde RDW artarken talessemide normaldir. Dr.OKAY ÖZER

10 Hatalı Yüksek Ölçüm Nedeni Hatalı Düşük Ölçüm Nedeni
Kırmızı Küre Sayımı Kriyoproteinler Dev trombositler BKS>50x10e9/L Otoagglutinasyon Pıhtılaşma In vitro hemolizler Hemoglobin Karboksinemoglobin>%10 In vivo hemoliz Heparin Hiperbilirubinemi Lipemi Paraproteinemi Sulfhemoglobinemi (?) Hematokrit Hiperglisemi (>600 mg/dl) In vitro hemoliz Mikrositler kırmızı küre Dr.OKAY ÖZER

11 Ölçüm Hatalı Yüksek Ölçüm Nedeni Hatalı Düşük Ölçüm Nedeni
Ortalama Eritrosit Hacmi Otoagglütinasyon BKS>50x10e9/L Hiperglisemi Kırmızı küre deformabilitesinde azalma Kriyoproteinler Dev trombositler In vitro hemoliz Mikrositer kırmızı küre Şişmiş kırmızı küre Ortalama Eritrosit Hemoglobin Yoğunluğu Pıhtılaşma Hatalı yüksek hemoglobin ölçümü Hatalı düşük hematokrit ölçümü Hatalı düşük hemoglobin ölçümü Hatalı yüksek hematokrit ölçümü Dr.OKAY ÖZER

12 Lökosit sayısı ve formülü
Empedans ve optik saçılma yöntemi ile sayılır. Lökosit formülünü cihazlar yaptıkları grafiklerden hesaplamaktadır. Formül bazı cihazlarda lenfosit, monosit ve granüllü hücreler olarak verilir. Bazı cihazlarda ise ayrıca bazofil ve eozinofil sonuçlarıda ilave olarak bakılır. Dr.OKAY ÖZER

13 Hatalı Yüksek Ölçüm Nedeni Hatalı Düşük Ölçüm Nedeni
Beyaz Küre Sayımı Kriyoproteinler Heparin Paraproteinler Çekirdekli eritrositler Trombosit kümeleşmesi "clumping" Tamamlanmamış hemoliz Pıhtılaşma Ezilmiş hücreler (basket hücreleri) Üremi İmmunsüpresifler İlaçlar Dr.OKAY ÖZER

14 Trombosit sayısı ve indeksleri
Empedans veya optik saçılma ile sayılır. Ortalama trombosit hacmi (MPV) 7,8-11 fl’dir. Kan sayımı sonuçlarında en fazla kullandığımız parametreler trombosit sayısı ve MPV’dir. Trombosit sayısının /ml altında olması trombositopeni, /ml’nin üzerinde olması trombositoz olarak değerlendirilir. MPV myeloproliferatif hastalıklarda ve periferde trombosit yıkımı ile seyreden hastalıklarda artar. Dr.OKAY ÖZER

15 Hangi tam kan sayımı sonuçlarının periferik yayma ile beraber değerlendirilmesi gereklidir?
Dr.OKAY ÖZER

16 Değişken Alt Sınır Üst Sınır Eritrositler (x10e12/L) <2,0 >8,0
Hemoglobin (g/L) <50 >200 OEH (MCV) (fL) <60 >100 OEHB(MCHb) (pg) <20 >37 OEHY (MCHbC) (%) KKDG (RDW) (%) <7 >20 Dr.OKAY ÖZER

17 CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?
Dr.OKAY ÖZER

18 ANEMİ MCV ERİTROSİT MORFOLOJİSİ MCV>100 MCV 80-100 MCV<80
MAKROSİTİK NORMOSİTİK MİKROSİTİK Dr.OKAY ÖZER

19 CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?
Hastanın anemi bulguları yoksa düşük hemoglobin, hematokrit ve diğer eritrosit parametrelerinin cihaz hatası veya başka bir hastaya ait olabileceği unutulmamalı (Bu durumun tam tersi de doğrudur). Anemisi olan hastada bakılacak ilk parametre MCV. Eğer MCV düşükse mikrositik anemi söz konusudur ve RDW değerine bakılmalıdır. RDW değeri yüksekse demir eksikliği normalse talessemi olabilir. Talassemide RBC değeri yüksektir. Kronik kan kaybına bağlı demir eksikliği anemisinde ılımlı lökositoz ve trombositoz olabilir. Eritrosit sayısı ile birlikte Hb, Hct yüksekliği dışında anormallik yoksa sekonder eritrositoz yapan nedenler düşünülmeli. Ancak eşlik eden beyaz küre ve trombosit sayısındaki artışlar akla myeloproliferatif hastalıkları özelliklede polisitemia vera’yı getirmelidir. Dr.OKAY ÖZER

20 CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?
Anemisi olan bir hastada lökositoz da varsa akut veya kronik lösemi olabilir. Bu durumda trombosit sayısı önemlidir. Trombosit sayısı da düşükse akut lösemi olma olasılığı daha fazladır. Kronik lösemilerde trombosit sayısı yüksek veya normaldir. Sadece trombosit sayısının düşük olduğu durumlarda trobositopeni yapan hastalıklar, özelliklede immüm trombositopeniler düşünülmelidir. Lökosit ve eritrosit parametrelerinde anormallik olmadan en sık görülen trombositopeni nedeni İTP’dir. Pansitopeni durumunda aplastik anemi, akut lösemi, myelodisplastik sendrom, megaloblastik anemiler akla gelmelidir. Dr.OKAY ÖZER

21 VAKA SUNUMLARI Dr.OKAY ÖZER

22 Vaka-1: 44y, erkek hasta boyunda şişlik, ateş, terleme, kilo kaybı şikayeti ile başvurdu. FM’de boyunda LAP ve splenomegalisi mevcut. HCT MCV MCH MCHC 30.9 RDW PLT MPV WBC 238 NEU LYM MON EO BA RBC HB ? Dr.OKAY ÖZER

23 Dr.OKAY ÖZER

24 Vaka–2: 64y, erkek hasta halsizlik şikayeti ile başvurdu
Vaka–2: 64y, erkek hasta halsizlik şikayeti ile başvurdu. FM’de solukluk ve skleralarda subikteri vardı. WBC 4.0 NEU LYM MON 0.2 EO BA RBC HB HCT MCV MCH MCHC 36.0 RDW PLT MPV ? Dr.OKAY ÖZER

25 Dr.OKAY ÖZER

26 Dr.OKAY ÖZER

27 Vaka–3: 24y, bayan hasta halsizlik şikayeti ile başvurdu
Vaka–3: 24y, bayan hasta halsizlik şikayeti ile başvurdu. FM’de solukluk vardı. WBC 7.7 NEU LYM MON 0.6 EO BA RBC HB HCT MCV MCH MCHC 28.0 RDW PLT MPV ? Dr.OKAY ÖZER

28 Dr.OKAY ÖZER

29 Vaka–4 56 y, kadın hasta yüzünde şişlik ateş, terleme ve ciltte kanama şikayeti ile başvurdu. FM’de ağız içinde, ciltte peteşiler, boyunda LAP’leri ve splenomegalisi vardı. WBC 54 NEU - LYM - MON - EO BA RBC HB HCT MCV MCH MCHC 34.2 RDW PLT MPV ? Dr.OKAY ÖZER

30 Dr.OKAY ÖZER

31 Dr.OKAY ÖZER

32 Vaka–5: 25y, erkek hasta ateş, kırgınlık şikayeti ile başvurdu
Vaka–5: 25y, erkek hasta ateş, kırgınlık şikayeti ile başvurdu. Boğazında tonsilliti mevcuttu. WBC NEU LYM MON 0.4 EO BA RBC HB HCT MCV MCH MCHC RDW PLT MPV ? Dr.OKAY ÖZER

33 Dr.OKAY ÖZER

34 Vaka–6: 23y, kadın hasta alt ekstremitelerde peteşi tarzında kanama şikayeti ile başvurdu.
WBC NEU LYM MON EO BA RBC HB HCT MCV MCH MCHC RDW PLT MPV ? Dr.OKAY ÖZER

35 Dr.OKAY ÖZER

36 Vaka–7: Hasta halsizlik yorgunluk şikayeti ile başvurdu
Vaka–7: Hasta halsizlik yorgunluk şikayeti ile başvurdu. FM’de solukluk dışında bulgu yok. WBC 1.2 NEU LYM MON 0.1 EO BA RBC HB HCT MCV MCH MCHC 35.4 RDW PLT MPV ? Dr.OKAY ÖZER

37 Dr.OKAY ÖZER

38 Dr.OKAY ÖZER

39 Dr.OKAY ÖZER

40 Dr.OKAY ÖZER

41 Dr.OKAY ÖZER

42 Dr.OKAY ÖZER

43 Dr.OKAY ÖZER

44 Dr.OKAY ÖZER

45 SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
Dr.OKAY ÖZER