MUĞLA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI HASTALIKLAR ŞUBESİ

... konulu sunumlar: "MUĞLA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI HASTALIKLAR ŞUBESİ"— Sunum transkripti:

1 MUĞLA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI HASTALIKLAR ŞUBESİ
e- TYS EĞİTİMİ MUĞLA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI HASTALIKLAR ŞUBESİ EĞİTİCİLER VE HAZIRLAYANLAR: DR. ÖNER ÖNKAŞ DR. GÜLTEN ŞİMŞEK HEM. EBRU ULUDAĞ

2 NEDEN ELEKTRONİK TÜBERKÜLOZ YÖNETİM SİSTEMİ (e-TYS) KURULUYOR?
Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı, Türkiye'de Ulusal Tüberküloz Kontrol Programını uygulamaktan sorumlu birimdir. Ülke genelinde 200 civarında verem savaşı dispanseri ve 17 göğüs hastalıkları hastanesi ile 2. ve 3. basamak diğer hastanelerde verem hastalarının tanısı ve tedavisi yapılmaktadır. Ayrıca, dispanser ve hastanelerde bulunan laboratuvarlar ile Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığında bulunan Ulusal Tüberküloz Referans Laboratuarında tüberküloz tanısı için gerekli yayma, kültür ve ilaç duyarlılık testleri yapılmaktadır.

3 Türkiye 1996 yılından itibaren, Avrupa Birliği'nin bir projesi olarak başlayan ve Dünya Sağlık Örgütü ile ortaklaşa yürütülen Euro-TB ağına tüberkülozla ilgili ulusal verilerini göndermekte idi. Projenin sona ermesini müteakip 2008 yılından itibaren veriler Dünya Sağlık Örgütü'ne gönderilmeye başlandı.Bununla beraber Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü Merkezi (ECDC) ile beraber ortak çalışmakta ve verileri ortak olarak analiz edip ortak bir rapor yayımlamaktadır. Türkiye'de 2005 yılına kadar tüberküloz ile ilgili veriler yığma (agregat) toplanmakta olup sadece yeni vakaları içermekteydi.Fakat 2005 yılından itibaren vaka bazlı (bireysel) kayıt ve raporlamaya geçilmiş olup bu tarihten itibaren ayrıntılı analizler mümkün hale gelmiştir. Fakat kâğıt ortamında toplanan verilerin girişi, kontrolü ve analizi belirli bir zaman aldığından uzun bir süreç ve yoğun insan emeği gerekmektedir.

4 Programın izlenmesi ve değerlendirilmesi, karar destek sisteminin etkin bir şekilde çalıştırılması ve ulusal verilerin vaktinde ve tam olarak gerek ülke içinde gerekse uluslararası ortamda paylaşılabilmesi için, veri tamlığı ve veri kalitesini sağlayabilecek gerçek zamanlı sürveyans sistemi kaçınılmaz olarak gereklidir. Erken uyarı bileşeni de olacak bu sistemin, tanı, tedavi, takip başarısını arttıracağı, tedavisini terk eden ve nakil giden hastaları anında belirleyerek, enfeksiyonun yayılmasına engel olmaya yardımcı olacağı ve sonuç olarak tüberküloz kontrol programının hem başarısını arttıracağı hem de programın vaktinde ve tam olarak değerlendirilip, gerekli önlemlerin gecikmeden alınmasının sağlanacağı aşikârdır. Ülkemizde tüberküloz kontrolünün temelini oluşturan Doğrudan Gözetimli Tedavi Stratejisinin bileşenlerinden bir tanesi de etkili bir kayıt raporlama sisteminin olmasıdır.

5 Sonuç olarak Başkanlığımızca kurulması planlanan ve Elektronik Tüberküloz Yönetim Sistemi (e-TYS) adı verilen sürveyans sistemi, veri kalitesi ve tamlığını arttırarak, programın izlenme ve değerlendirmesini anlık olarak sağlayarak, gerek Ulusal Tüberküloz Kontrol Programını güçlendirecek gerekse programın izlenmesini ve kısa sürede düzeltici önlemlerin alınmasını sağlayacaktır.

6 İSTATİSTİK VE VSD ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ (Sürveyans)

7 Sürveyans Sözlük anlamı: Yakın gözlem.
FRANSIZCA KÖKENLİ BİR SÖZCÜK OLUP ŞÜPHENİLEN BİR SUÇLU VEYA CASUSA YAKIN GÖZLEM 7

8 DSÖ SÜRVEYANS-Tanım Sağlık hizmetlerinde -Planlama yapabilmek,
-Müdahalede bulunabilmek, -Bu hizmetleri değerlendirmek amacıyla Sağlıkla ilgili verilerin süreğen ve sistematik olarak toplanması,analizi,yorumlanması ve ilgili birimlere dağıtılması. 8

9 Sürveyans – tarihi bakış
yy’da gemilerde veba kontrolü. 16.yy’da Avrupa’da ölüm kayıtları. 17.yy’da Londra’da vebalı kayıtları. 18.yy’da sürveyans toplum sağlığı çalışmalarının parçası kabul edildi. 19.yy’da çağdaş sürveyans çalışmaları. 9

10 Sürveyans – tarihi bakış
1968’de 21. Dünya Sağlık Asamblesi: İlgili verinin sistematik olarak toplanması Bu verilerin düzenli olarak birleştirilmesi ve değerlendirilmesi Bu sonuçların bilmesi gereken kişilere acilen ulaştırılması 1968’te, 21. Dünya Sağlık Asamblesi, bulaşıcı hastalıkların ulusal ve küresel sürveyansı konusuna odaklandı. Bu Asamble’nin beklentisiyle, Langmuir DSÖ Bulaşıcı Hastalılar Bölümü’nün epidemiyolojik sürveyans biriminin o zamanki müdürü olan Karel Raska’yla yaptığı istişarenin sonucunda bir çalışma bildirisi hazırladı ve dünyanın dört bir yanından yorumlar aldı. Sözü geçen Dünya saplık Asamblesi’ndeki Teknik Görüşmeler raporu sürveyansı şu şekilde özetledi .... Ve sürveyansı kısaca eylem için bilgi olarak tanımladı. 10

11 Sürveyansın temel amacı
Sürveyansta nihai hedef; hastalıkların korunma ve kontrolünün sağlanarak morbidite ve mortalitenin azaltılmasıdır. 11

12 Sürveyansın amaçları (I)
Sağlıkla ilgili sorunları ortaya koyma, öncelikleri belirleme, Hastalık oluşumundaki ve dağılımındaki ani değişiklikleri saptama, Hastalık etkenindeki ve konakçıdaki değişiklerin farkedilmesi, Hastalığın trendini izleme, SÜRVETANS SADECE VERİ TOPLAMA DEĞİL HANGİ VERİLERİN NE AMAÇLA TOPLANDIĞINI BİLMEK GEREKİR.Sıklığı belirlemek için analiz edilebilir bilgileri hızlı ve güvenli biçimde sağlamak , kim nerede nezaman sorularına yanıtlayabilmek.Sürveyans ile hastalıkların paterni ,trendleri,alınabilecek korunma ve kontrol önlemleri ortaya konabilir.Hastalığın toplumdaki insidans ve prevalansını takip etme,yüksek riskli bölge ve kişi özelliklerini tanımlayabilme ,hastalığın topluma yükünü belirleme Trendleri izleme (yer,kişi,zaman) Hastalığın yaygın olduğu bölgelerin tespiti ile halk sağlığı müdaheleri için yer tespit etme Hastalığın doğal seyrini takip ile olabilecek salgınları önceden tespit etme Hastalıgın etyolojisi tam bilinmesi bile elde edilen bilgiler le sağlıklı bireyleri koryyucu önlemler alabilme Sıklık vedağılımın sürekli izlenmesi ile muhtemel salgın zamanı tespiti 12

13 Sürveyansın amaçları(II)
Hastalığın gelecekteki etkisini tahmin etme. Sağlık hizmet sunumundaki değişimi saptama Kontrol ve korunma önlemlerinin alınması. Müdahaleler Politika oluşturanların bilgilendirilmesi Hastalık etkenindeki ve konak fakt.deki değişikliklere örnek etkenlerin antijenik yapısındaki veya antibiyotiklere olan direnç örn. influenza virusundeki antijenik değişim Koruma ve kontrol önlemlerine örnek..aşı programının değişimi örn.kızamık Özel bir kontrol programı uygulanmasından önce ve sonra,sorunun boyutlarıı karşılaştırarak bu kontrol programının uygulanması ve etkinliğini izleme kızamık kontrol programı,(SİGARA KONTROL PROGRAMI ETKİN BİR PROGRAM İLE SİGARAYA BAĞLI HAST.IN AZALMASINI BEKLEME ,MAMOGRAFİ ) 13

14 Halk sağlığı sürveyansı, hükümetler için, yönetim sorumluluklarını yerine getirmek bakımından önemlidir. Ülkelerin sağlık öncelikleri; hastalıkların kontrol edilmesini, azaltılmasını ve önlenmesini içermekte olup sürveyans, onlar için bu öncelikleri yerine getirebilmek açısından kilit bir stratejidir.

15 Sürveyansta öncelik oluşturma:
Sıklık (insidans-prevalans) Şiddet (vaka/ölüm oranı, hastaneye yatış hızı) Salgın potansiyeli Sosyoekonomik etki Maliyet Önlenebilirlik Kamuyu ilgilendiren sorun ve haber değeri SÜRVEYANS SİSTEMİNE HERHANGİ BİR HASTALIĞIN DAHİL EDİLMESİ İÇİN BİR NEDENİMİZ OLMALISalgın yapma potansiyeli yüksek olan hastalıklar Mortalite ye neden olan hastalıklar(malnütrisyon prevalansı yüksek mortalitesi yüksek) Kuduz vaka ölüm oranı yüksek kolera salgın yapma potansiyeli yüksek.. B AZEN çok sık görülmesede sosyoekonomik etkiside önmeli(hıv-aids) Maliyet Hastalığın önlenebilir olması Kamu sorunu e.g. Olimpiyat oyunlarinda biyoterorizm surveyansi 15 15

16 Neden Tüberküloz? TB indikatör bir hastalıktır.
DSÖ tarafından özel olarak izlenmekte, ülkemizde ise özel bir tbc kontrol programı yürütülmektedir. Bazı ülkeler için, Re-emerging (Yeniden ortaya çıkan) bir enfeksiyondur, bazı ülkeler için hiç çözülememiş bir halk sağlığı sorunudur. Tedavisi var ve sosyoekonomik yükü fazladır.

17 Uluslararası hedefler
Binyıl Kalkınma Deklarasyonu (MDG) Sağlık 21 Dünya Sağlık Asamblesi Kararları DOTS Stratejisi DOTS + Stratejisi Stop TB Stratejisi Berlin Deklarasyonu

18 Binyıl Kalkınma Hedefleri (Millennium Development Goals)
Eylül 2000’de 189 ülke tarafından imzalandı 2015 için 8 hedef Genel Hedef 6: HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele Hedef 8: Sıtma ve diğer hastalıkların insidans artışını durdurmak ve azaltmaya başlamak Gösterge 23: TB’nin prevalansını ve TB’den ölüm hızını azaltmak  Gösterge 24: DGTS kapsamında teşhis ve tedavi edilen TB vaka oranı

19 Sağlık 21 DSÖ-Avrupa Bölgesi dokümanı 1999 21 hedef var,
Özel hedef gruplar seçilmiş Hedef-7: Bulaşıcı hastalıkları azaltmak: 2020 yılına eradikasyon, eliminasyon ya da halk sağlığı açısından önemli olan enfeksiyon hastalıklarının kontrolü programlarının sistemli olarak uygulanmasıyla bulaşıcı hastalıkların sağlığa olumsuz etkileri azaltılmalıdır. 7.5: Her ülke ... ve tüberkülozun olumsuz sonuçları ve ölüm insidansında sürekli devam eden bir azalma göstermelidir. KAYNAK: Sağlık 21, TSHGM yayını

20 Dünya Sağlık Asamblesi WHA 44.8 Kararı, 1991
Yeni yayma (+) vakaların %70’nin DGTS kapsamında bulunması (bakteriyolojik olarak)  Bu hastaların %85’inin tedavilerinin başarılması

21 Dünya sorunu çözmekte önemli bir yol kat etmiştir
Dünya sorunu çözmekte önemli bir yol kat etmiştir. Çözümün yolu 1993 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel bir girişim olarak tüm dünya ülkelerine önerilen ve halen 155 ülkede başarıyla uygulanan DOTS (Doğrudan Gözetimli Tedavi Stratejisi)'dur.

22 DOTS PLUS (DGTS artı) Bileşenleri:
Politik kararlılık Koordinasyon Laboratuar Tedavi stratejisi ÇİD-TB sürveyansı

23 Stop TB Ortaklığı 2015 ve 2050 için hedefler
Bin yıl kalkınma hedeflerini ve DSÖ hedefini onaylar. (insidansı durdurup geriye çevirmek, %70/%85)  TB prevalansını ve TB’den ölümleri 2015 yılında 1990 seviyesinin yarısına düşürmek. 2050 yılında TB’nin global halk sağlığı sorunu olmaktan çıkarılması,”Tüberkülozsuz bir dünya” TB küresel insidansı < 1 milyonda 1 

24 TB küresel insidansı < 1 milyonda 1 

25 STOP TB Bileşenleri Kaliteli DGTS uygulaması ve yaygınlaştırma
ÇİD-TB, TB/HIV ve diğer sorunlarla başa çıkma Sağlık sistemlerinin güçlendirilmesine katkı sağlama Tüm sağlık/ bakım hizmeti veren tarafları müdahil etme TB’lu hastaları ve toplumları güçlendirmek Araştırmayı sağlamak ve desteklemek

26 Sürveyansın Aşamaları
1. Veri toplama 2. Toplanan verilerin analizi-yorumlanması 3. Elde edilen bilgilerin ilgili birimlere dağıtılması 26

27 Sürveyans – klasik model
Sağlık hizmeti vericileri Halk Sağlığı Yetkilisi Bildirim Veri Vaka Beklenen değişimler Analiz ve Yorum SAĞLIK HİZMETİ SUNAN BİRİMLER OLARAK DÜŞÜNDÜĞÜMÜZDE OLAY KARŞIMIZA VAKA OLARAK ÇIKAR..BU VAKAYI tespit eden birim nereye nezaman nasıl hangi sıklıkta veri göndereceğini biliyor olmalı gönderilen veriler bir araya getirilir analiz edilir bir önceki dönemle karşılaştırılır müdaheleyi yapacak kuruma geri bildirim yapar..ve bu müdahele sonucu olayla ilgili değişimler beklenir..örnek,aşı oraları düşük bir s.o bölgesinde veri analizinde sonra kuruma yapılan geri bildirim sonucu aşı oranlarını yükselmesin bekleriz,bazen tek bir vaka oluşması bile eğer hastalık bölgede sık görülmüyorsa ölüm riski fazlaysa m.menenjit,kuduz gb başka kişilerind ehastalığa yakalanmaması için gerekli kontrol önlemelrinin önlemlerin alınması için kuruma müdahale için geri bilirim yapılır ve yapılacak müdahele sonucun da başka valaların görülmemesi beklenir Karar Bilgi Müdahale (Geri bildirim) 27 27

28 Sürveyans bileşenleri-Veri
Hangi veriye ihtiyaç var? Mevcut mu? Paylar Vaka tanımları Paydalar Veri kaynakları? Veri aktarımı? Sürveyans işlemleri veri toplanması ile başlar,veriler nereden toplanacak,vaka tanımlarının yapılmış olması vaka tanımı kriterleri acık ve net olmalı, hangi verinin ne sıklıkta kimin tarafından bildirileceği,veri aktarımının nasıl olacağı belirlenmiş olmalıdır 28

29 Veri: Bildirim Laboratuar doğr. Klinik örnek Hastaneye başvuru
Semptomlar Toplumda hasta olan kişilerin tümü bir buzdağına benzetilirse,bildirimi yapılan sadece buzdağının üstünde kalan kısım İnfeksiyon Maruziyet 29

30 Veri Kaynakları Klinik hizmetler (Hastane, muayenehane vb.kayıtları)
Çevre sağlığı hizmetleri Laboratuvar kayıtları Toplum ve acil durum hizmetleri Kamu kayıtları 30

31 Veri Aktarımı Aktarımın nasıl olacağı, Ne sıklıkta yapılacağı,
Hangi yöntemle yapılacağı tanımlanmalıdır. Veri aktarımını nasıl olacağı,nereye ne sıklıkta neyi bildirmesi gerekti tanımlanamalıdır..toplanan verilerin analizi edilmesi basit anlaşılır bir şekilde sunulması gerekir. Eğer bilgi kullanılmadan kalırsa bir sürveyans sisteminin örgütlenmesi zaman motivasyon personel maddi kayıpdan öteye gitmez 31

32 Göstergeler Neyi hesaplamalı? Ne sıklıkta? Kim yapacak?
Sayı (Vaka sayısı, ölenlerin sayısı?) Hızlar (İnsidans, prevalans vb.) Ne sıklıkta? Kim yapacak? Sürveyans sistemimizde hangi göstergeleri kullanacğız,neyi sayacağız?nasıl sayacağız ?hastalık sayılarınımı hastalığın hızınımı?hangi sıklıkta bilgi alacağız?aylık-hafatlaıkk?Bunu kim yapacak..Göstergeler zaman içinde tekrar tekrar ölçülebilen(doğrudan-dolaylı)ve sistem için değişiklik önlemleri getirebilen değişkenlerdir.sistemin durumu hakkında faydalı bilgiler sağlariyileştirilmesi gereken alanlara işaret eder,iyi bir göstergenin payı paydası net birşekilde tanınmalıdır. 32

33 Değerlendirme-Müdahale
Analiz ve yorum Tanımlayıcı Hedef kitle Karar vericiler Hizmet sağlayıcılar Veri sunucular Halk Toplanan verieler yer –kişi özelliklerine göre analiz edilirBöylece elde edilen veriler değerlendirilip yorumlanacak aşamaya gelirVeri analizi ile mevcut ve beklenen değerler karşılaştırılabilir,verilerin yorumlanması ile hastalığın daha ileri bir inceleme gerektirip gerektirmediğine karar verilebilir.Hastalığn artışı herzaman olumsuz olarak düşünülmemelidir,arışın nedeni araştırılmalıdır.(hatalı bildirim,tanı olanakları artışı,özel bir izleme-bildirim sistemi,kişilerin konuya ilgisi)hastalığın yer kişi zaman özellikleri ortaya konmalı 33

34 Sürveyans Yöntemleri 1. Pasif Sürveyans : Formlarla.
2. Aktif Sürveyans: Telefon-kurum ziyaretleri ile. Eliminasyon-eradikasyon programlarında, salgınlarda kullanılır. 3. Sentinel Sürveyans: Seçilen belirli sağlık kuruluşlarından veri toplanır. 34

35 Tüberkülozda Sürveyans
TB için pek çok ülkede olduğu gibi “Enhanced surveillance”, zenginleştirilmiş sürveyans yapılmaktadır Sadece kayıt ve hastalığı raporlama değil, tedavi sonucu takibini de içeren bir sistemdir.

36 Neleri raporlayabiliyoruz?
2005 yılından itibaren vaka bazlı kayıt sistemi sayesinde ayrıntılı incelemeler mümkün, Kişi, yer, zaman açısından inceleme KİŞİ: yaş, cinsiyet, önceki tedavi öyküsü YER: VSD, il, bölge,ülke, UA karşılaştırmalar ZAMAN: Yıllık kohortlar olarak, yıllar arası karşılaştırmalar Hastalık ve tedavi özellikleri: olgu tanımı, hastalık yeri, tutulan organ, bakteriyolojik inceleme, tedavi yöntemi ve sonucu …

37 TUTSA (Türkiye Ulusal Tüberküloz Surveyans Araştırması)
Kimlik bilgileri (İsim, TC kimlik, Baba adı) Yaş, cinsiyet Doğduğu ülke Olgu tanımı (Yeni, Nüks, Tedavi Terkten Dönen, Tedavi Başarısızlığından Gelen, Kronik, Nakil Gelen) Hastalığın yeri ( Akciğer, Akciğer Dışı-organ) Mikroskobik incelenen materyal (balgam, AMS, BAL, idrar, plevra sıvısı, v.b) Tanıda bakteriyoloji Mikroskopi (pozitif, negatif, bakılmadı, sonuç yok) Kültür (pozitif, negatif, bakılmadı, sonuç yok) İlaç Duyarlılık Testi (sonuç var, sonuç yok) Basil Tipi

38 TUTSA Tedavi sonuçları DGT durumu (evet, hayır, kısmen, bilinmiyor)
Hastanın 12. ayındaki durumu Kür Tedavi tamamlama Tedaviyi terk Tedavi başarısızlığı Ölüm Halen Tedavide TB değil

39 GÖSTERGELER İnsidans Hızı (Estimated incidence: Hesaplanmış, kestirilmiş insidans): (DSÖ) Tüberküloz Prevalans Hızı (DSÖ) Tüberküloz Olgu hızı: (Yeni olgu hızı, Toplam olgu hızı, Yaşa ve Cinsiyete Özel Olgu Hızları) Case detection rate (vaka bulma hızı): Bulunan vakaların hesaplanmış insidans içindeki durumu Tüberküloz Mortalite Hızı (DSÖ) Mikroskopi, kültür, İDT yapılma oranları Tedavi sonuçları: Yeni, önceden tedavi görmüş ve toplam TB hastalarında Yayma pozitif akciğer TB olgularında tedavi başarısı

40 Tedavi Sonuçları Bölümünün Doldurulması
2009 yılında verem savaşı dispanserine kaydedilerek tedaviye alınan tüberküloz hastalarının, dispansere kayıt olduğu tarihten bir yıl sonraki durumları, 8 başlıklı bölümden uygun olan seçenek işaretlenerek gösterilecektir. Örneğin 2009 yılı Mayıs ayında dispansere kaydedilen hastanın tedavi sonucu olarak, 2010 yılı Mayıs ayındaki durumu işaretlenecektir. Bu hastanın tedavisi eğer 2010 yılı Temmuz ayında tamamlandıysa, Mayıs ayındaki durumu için “Halen tedavide” seçeneği işaretlenmelidir.

41 Tedavi Sonuçları Tedavi sonucu kür veya tedavi tamamlama olan hastalarda açıklama bölümüne hastanın toplam tedavi süresi yazılacaktır. Tedavi süresi: Tedavi başlama tarihi-Tedavi tamamlama tarihi arasındaki süre Ölüm: Açıklama bölümüne hastanın asıl ölüm nedeni (TB, trafik kazası, intihar vb) yazılacaktır).

42 Tedavi Sonuçları Nakil giden olarak işaretlenen her hastada hangi ildeki hangi dispansere hangi tarihte nakil gittiği mutlaka yazılacaktır. Bunun için veri toplama formunun arka yüzüne hasta ismi belirtilerek açıklama yazılır.

43 Tedavi Sonuçları Halen Tedavide: Dispansere kaydından bir yıl (12 ay) sonra halen tedaviye devam eden hastalar bu grupta gösterilir. Halen tedavide seçeneği işaretli olan hastalarda nedeni mutlaka açıklama olarak yazılmalıdır.

44 Tedavi Sonuçları Tüberküloz değil: Tüberküloz tanısıyla dispansere kaydedilerek tedaviye alınan hastalardan, tüberküloz olmadığı anlaşılarak tedavisi kesilenlerdir. Nedeni (hangi hastalık olduğu) açıklama olarak yazılmalıdır.

45 Elektronik Tüberküloz Yönetim Sistemi (e-TYS)
Veri kalitesi ve tamlığını artırmak, programın izleme ve değerlendirmesinin anlık olmasını sağlamak amacıyla Başkanlığımızca Elektronik Tüberküloz Yönetim Sistemi” (e-TYS) kurulması için çalışmalar devam etmekte. Erken uyarı bileşeni de olacak bu sistem; tanı, tedavi, takip başarısını arttıracak, tedavisini terk eden ve nakil giden hastaları anında belirleyerek, enfeksiyonun yayılmasına engel olmaya yardımcı olacak ve sonuç olarak tüberküloz kontrol programının başarısını arttıracaktır.

46 Genelge: Tüberkülozlu Hastalarda HIV Tanı Testi Yapılması
DSÖ tarafından özel önem verilen konulardan birisi, TB/HIV birlikteliğidir. tarihli 2011/14 sayılı Genelge tarihinden itibaren tüberküloz tanısı alan tüm hastalara, ilgili hekim tarafından yapılan bilgilendirme sonrasında, onam alınarak HIV-ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) tanı testi yapılacaktır.

47 TÜRKİYE’DE VEREM SAVAŞI
2011 RAPORU

48 Uluslararası Raporlama

49 http://www.ecdc.europa.eu http://www.eurotb.org

50 Ulusal raporlama

51 Tüberküloz hastalarının tanı ve tedavileri uzun süreli programlar dahilinde yürütüldüğü için 2011 raporunda; 2010 yılı çalışmaları 2009 yılı tüberküloz hasta verileri 2008 yılı tüberküloz hastalarının tedavi sonuçları sunulmaktadır.

52 Verem Savaşı Dispanserlerinde 2009’da Kayıt Edilen TB Olguları
Toplam Hasta Sayısı 17.402 Erkek Hastalar 10.519 %60 Kadın Hastalar 6.883 %40 Olgu Hızı 24,0 Yüz bin nüfusta Yeni Olgular 15.943 %92 Önceden Tedavi Görmüşler 1.459 %8

53 WHO, Global Tuberculosis Control - 2010

54 DSÖ Avrupa Bölgesi ve Türkiye insidansları

55 Yeni Olguların ve Tüm Olguların Olgu Hızları, Türkiye, 1999-2009

56 Olgu Hızı 2007 2008 2009 40 ve + 7 2 1 30-39 11 15 9 20-29 24 17 21 10--19 35 43 44 0-9 4 6

57 Yaş Gruplarına Göre Olgu Hızları (100.000’de), 2009

58 Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Olgu Hızları (100.000’de), 2009

59 Yeni Olguların Yaş Gruplarına Göre Olgu Hızları, 2005-2009

60 Erkek ve Kadınlarda Hastalığın Tutulum Yerinin Dağılımı, 2009 Hastaları

61 Tedavi Başarısı Avrupa Hastalıkları Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) ile Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınladığı “Avrupa’da Tüberküloz Sürveyansı 2009 Raporu”nda Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 9 ülkenin %85 tedavi başarısı hedefini yakaladığı belirtilmiştir.

62 2008 Yılı Yeni Yayma Pozitif Akciğer TB Hastalarında Ülkelerin Tedavi Başarısı

63 Yeni Olgular, Önceden Tedavi Görmüş Olgular ve Tüm Olgularda Tedavi Sonuçları, 2008 Hastaları

64 TB Hastalarının Cinsiyete Göre Tedavi Sonuçları, 2008 Hastaları

65 Yeni ve Önceden Tedavi Görmüş Vaka Dağılımı
İL Toplam Vaka Sayısı Olgu Hızı Yeni Önceden Tedavi Görmüş Yeni Vaka % Önceden Tedavi Eskişehir 94 12,4 80 14 85,1 14,9 Kütahya 78 13,6 69 9 88,5 11,5 Aydın 208 21,2 187 21 89,9 10,1 Sivas 126 19,9 114 12 90,5 9,5 Manisa 273 20,5 248 25 90,8 9,2 Bilecik 37 18,3 34 3 91,9 8,1 İzmir 859 22,2 799 60 93,0 7,0 Mersin 274 16,7 257 17 93,8 6,2 Gaziantep 294 17,8 276 18 93,9 6,1 Mardin 117 15,9 110 7 94,0 6,0 Denizli 122 13,2 116 6 95,1 4,9 Kahramanmaraş 11,0 109 5 95,6 4,4 Muğla 102 12,7 98 4 96,1 3,9 Afyonkarahisar 108 15,4 105 97,2 2,8 Şırnak 62 14,4 61 1 98,4 1,6 Türkiye 17.402 24,0 15.943 1.459 91,6 8,4 Önceden Tedavi Görmüş: Nüks, Tedaviyi terkten dönen, Tedavi başarısızlığından gelen, Kronik

66 2009 Yılı Olgu Hızları (100,000’de)
İL Vaka Sayısı Olgu Hızı İstanbul 5.702 44,1 İzmir 859 22,2 Aydın 208 21,2 Manisa 273 20,5 Sivas 126 19,9 Bilecik 37 18,3 Gaziantep 294 17,8 Mersin 274 16,7 Mardin 117 15,9 Afyonkarahisar 108 15,4 Şırnak 62 14,4 Kütahya 78 13,6 Denizli 122 13,2 Muğla 102 12,7 Eskişehir 94 12,4 Kahramanmaraş 114 11,0 Türkiye Geneli 17.402 24,0

67 Yıllara Göre Yılı Olgu Hızları, 2009 (100,000’de)
İLLER Toplam Olgu Sayısı Toplam Olgu Hızı 2005 2006 2007 2008 2009 Afyonkarahisar 88 82 96 90 108 10,7 9,9 13,7 12,9 15,4 Aydın 289 261 248 208 29,2 26,1 26,2 25,7 21,2 Bilecik 40 35 38 39 37 20,2 17,6 18,6 18,3 Denizli 163 153 169 125 122 17,3 13,6 13,2 Eskişehir 121 101 135 126 94 16,8 14,0 17,0 12,4 Gaziantep 354 342 319 255 294 25,3 24,0 20,4 15,8 17,8 İzmir 1.058 1.052 1.036 891 859 29,0 28,4 27,7 23,5 22,2 K.Maraş 140 127 114 12,3 12,5 11,8 11,0 Kütahya 110 98 89 78 18,4 16,1 15,7 Manisa 355 351 337 322 273 27,8 27,5 25,5 24,5 20,5 Mardin 133 100 104 117 17,4 13,0 13,4 13,9 15,9 Mersin 430 397 308 274 23,6 21,4 20,0 19,2 16,7 Muğla 137 115 119 102 14,5 15,0 12,7 Sivas 160 142 148 23,2 19,8 19,9 Şırnak 112 67 56 62 27,4 14,4 Türkiye Geneli 20.535 20.526 19.694 18.452 17.402 28,5 28,1 27,9 25,8

68 Tüberküloz Olgularının İllere ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı, 2009
YAŞ GRUBU TOPLAM 0-4 5-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 ve + Sayı % Afyonk.hisar 1 0,9 7 6,5 20 18,5 12 11,1 18 16,7 14 13,0 24 22,2 108 Aydın 2 1,0 3 1,4 23 48 23,1 25 12,0 39 18,8 28 13,5 40 19,2 208 Bilecik - 5,4 4 10,8 9 24,3 6 16,2 18,9 8,1 37 Denizli 0,8 11 9,0 11,5 16,4 21 17,2 19,7 31 25,4 122 Eskişehir 1,1 11,7 14,9 12,8 16 17,0 26,6 94 Gaziantep 13 4,4 75 25,5 60 20,4 34 11,6 45 15,3 30 10,2 33 11,2 294 İzmir 10 1,2 29 3,4 114 13,3 164 19,1 138 16,1 154 17,9 119 13,9 131 859 K.Maraş 1,8 5,3 19 26 22,8 15,8 12,3 14,0 11,4 Kütahya 1,3 2,6 14,1 15,4 78 Manisa 3,7 14,3 42 47 44 49 273 Mardin 5,1 8,5 33,3 5 4,3 7,7 10,3 117 Mersin 0,7 2,2 53 19,3 68 24,8 38 46 16,8 11,3 10,9 274 Muğla 3,9 12,7 20,6 18,6 9,8 13,7 102 Sivas 4,0 17 18,3 15,1 19,8 126 Şırnak 4,8 22,6 25,8 3,2 62 223 735 4,2 3.562 20,5 3.757 21,6 2.527 14,5 2.628 1.905 2.065 11,9 17.402

69 Çocuk Hastalarda (0-14 Yaş) Tüberküloz Menenjit Olgularının Dağılımı, 2002-2009  
Yıllar 0-4 yaş 5-9 yaş 10-14 yaş Toplam Sayı % 2002 10 34,5 15 51,7 4 13,8 29 2003 19 50 39,5 10,5 38 2004 13 46,4 12 42,9 3 10,7 28 2005 37,1 9 25,8 35 2006 22 53,7 8 19,5 11 26,8 41 2007 40,8 7 25,9 33,3 27 2008 68,8 6 18,8 12,4 32 2009 17 47,2 25,0 27,8 36

70 0-14 Yaş Menenjit Olgularının İllere Göre Dağılımı
YAŞ GRUBU TOPLAM 0-4 yaş 5-9 yaş 10-14 yaş Adana 2 Adıyaman 1 Ağrı Bitlis Diyarbakır Hakkari Mersin İstanbul 5 3 9 Kırşehir Malatya Mardin Muğla Samsun Tekirdağ Şanlıurfa 4 Van Toplam 17 10 36

71 TB Olgularında İllere Göre Tedavi Sonuçları, 2008
TEDAVİ SONUCU TOPLAM HASTA Tedavi Başarısı Tedaviyi Terk Başarısızlığı Ölüm Tedavisi Devam Eden Sayı % Afyon 78 88,6 6 6,8 4 4,5 88 Aydın 221 89,5 3 1,2 2 0,8 18 7,3 247 Bilecik 36 94,7 1 2,6 38 Denizli 118 95,2 1,6 124 Elazığ 89 77,4 15 13,0 0,9 10 8,7 115 Eskişehir 113 89,7 2,4 7 5,6 126 Gaziantep 225 88,9 9 3,6 0,4 12 4,7 253 İzmir 819 93,0 2,0 0,7 24 2,7 14 881 K.Maraş 109 92,4 1,7 5 4,2 Kütahya 82 93,2 Manisa 291 90,9 11 3,4 1,3 3,8 0,6 320 Mardin 97 94,2 1,0 1,9 2,9 103 Mersin 272 89,8 2,3 4,0 3,0 303 Muğla 110 97,3 1,8 Sivas 94,4 3,2 125 Şırnak 52 92,9 5,4 56 16.588 91,0 578 94 0,5 540 431 18.231

72 TEŞEKKÜRLER