SANTRAL KATETER VE PORT KATETER ÖZELLİKLERİ

... konulu sunumlar: "SANTRAL KATETER VE PORT KATETER ÖZELLİKLERİ"— Sunum transkripti:

1 SANTRAL KATETER VE PORT KATETER ÖZELLİKLERİ
Prof. Dr. Ramazan KUTLU İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD Malatya

2 Stephen Hales ( ) 1711 Atlarda pirinç tüplerle ilk kardiyak kateterizasyon

3 Werner Forssmann

4 Venöz erişim Periferik venler Santral venler Üst ekstremite
Alt ekstremite Santral venler İnternal jugüler Subklavian Femoral

5 Periferik Santral Kısa süreli irritan olmayan terapiler (5 günden az) pH’sı 9’dan büyük ya da 5’den az, osmolalitesi 500 mOsm’dan büyük medikasyonlar İrritan ilaç ya da sıvılar iv inotroplar deriyi kabartan ilaçlar Dekstroz konsantrasyonu %10’dan fazla sıvılar

6 Venöz akses gereçleri (VAD, venous access devices)
Periferik Santral Terminal ucu santral ven içerisinde bulunan uzun kateterler

7 Ne zaman? Aferez (plazmaferez vb) CVP monitörizasyonu Diyaliz
Sık kan örneklenmesi Sık kan/kan ürünleri transfüzyonu Uzun dönemli iv antibiyotik kullanımı Multipl sıvı ya da kemoterapi infüzyonu Kullanılabilecek periferik ven olmaması TPN

8 CVAD Avantajlar Hemen kullanılabilme Yüksek akım
Hipertonik solüsyonların dilusyonu Kolay erişim Outpatient bakım

9 CVAD Dezavantajlar Daha invazif
Potansiyel olarak daha fazla komplikasyon Ağrı

10 Nasıl seçilmeli? Hastalık ve hastanın durumu
Solüsyonların sayı ve tipi, osmolalite Gerekli akım Erişim sıklığı Kullanım süresi Tercih

11 CVAD tipleri Tünelsiz Tünelli İmplante edilen
Geçici üç lümenli… Tünelli Hickman, Broviac, Groshong… İmplante edilen Port Periferden yerleştirilen santral kateter (PICC)

12

13 Tünelsiz Perkütan olarak İJV, subklavian, femoral ya da üst kol venlerine Uzunluk >8 cm

14 Tünelsiz Poliüretan Tek ya da multipl lümen
Akım ebat ve iç çapa bağlı olarak değişken Geçici Sık değişim gereksinimi Kolay yerleştirme, çıkarılma ve değişim

15 Tünelli Cilt altı tünel Cuff Uzunluk > 8 cm
Fibrosis Mikroorganizmaların kateter traktına ilerlemesine mani olur Daha az enfeksiyon Uzunluk > 8 cm 4-6 haftadan uzun süreli

16 Tünelli Geniş çap, çift lümen Silikon

17 Tünelli Tek ya da multipl lümen Akım Uzun süreli Kolay erişim Cuff
Değişken Uzun süreli Kolay erişim Iğne batırılması yok Cuff

18 Groshong Tünelli Kateter
Uçta özel valf Klemp yok SF, gerekirse heparin

19 Hickman Tünelli Kateter
1,2 ya da 3 lümenli Silikon Geçici sütürler Kan alınması için geniş lümen Klemp Broviac pediatrik hastalar için Zorlu yıkama yapılırsa kolaylıkla yırtılabilir

20 Port Cilt altı Göğüs, kol, uyluk, abdomen
Cep, tünel Göğüs, kol, uyluk, abdomen Uzun süreli, aralıklı tedaviler Kateterle ilişkili sistemik infeksiyon riski en düşük Daha konforlu

21 Port Plastik, paslanmaz çelik, titanyum Tek ya da çift lümen Akım
Genellikle yavaş Uzun süreli Erişim için iğne batırılması Kozmetik Aktivitte kısıtlaması yok Daha az bakım

22 Power injectable port Otomatik pompa ile kontrast verilmeye uygun “CT”

23 Power injectable port

24 Port iğneleri Huber “non-coring”

25 Port tespiti?

26 PICC Silastik / poliüretan Tek ya da çift lümen Düşük akım Süre
Kısa / Uzun Kolay erişim

27 PICC (poliüretan) (poliüretan, antibiyotik emdirilmiş) (silastik)

28 İdeal Kateter Non-trombojenik Yumuşak Solid Endotele hasar vermeyen
Pirojensiz İç çapı geniş Enfeksiyona dirençli Radyoopak Dış konnektörleri transparan Lüerli konnektörler Kimyasal inertia (eylemsizlik) Direnç Traksiyon Yırtılma Abrazyon Etilen oksit Iyonizan radyasyon Işık Isı Yaşlanma

29 İdeal Kateter Akut/kronik toksisitesi yok Biodegradabl değil
Allerjik değil Organik sıvılarda çözünmeyen İlaçlarla etkileşime girmeyen Kan, dokuve hücrelerle biokompatibl Karsinojen değil

30 Materyaller / Elastomerik hidrojel
Takılmasından sonra yumuşar ve 30 dakika içerisinde 2G büyür Takılma için sert, biyokompatibilite için yumuşak Periferik kateter komplikasyonları düşük

31 Materyaller / Floropolimer (Teflon)
Kayganlığı ve biyokompatibilitesi iyi Kimyasallara dirençli Yüzeyi düşük yüzey enerjisi nedeniyle kaygan Bükülme hafızası Tromboz insidansı yüksek Sert olabilir Endotelyal hasar

32 Materyaller / polivinil klorid (PVC)
Sürtünmeye dayanıklı Gücü yüksek ve dayanıklı Takılırken sert vücutta yumuşak Biyokompatibilitesi kötü Ekonomik Bazı ilaçları yüksek oranda absorbe eder Tromboz riski yüksek

33 Materyaller / Silikon En biyokompatibl
Yüzeyi düşük yüzey enerjisi nedeniyle kaygan Neme ve pekçok kimyasala dirençli Yumuşak ve esnek Tromborezistan Basınca toleransı düşük Düğümlenebilir Bazı formları perkütan olarak yerleştirilemez

34 Materyaller / Poliüretan
Daha dayanıklı ve silikondan daha güçlü (3-10X) Biyokompatibilitesi yüksek Gerilme gücü iyi Aşınmaz Tromborezistan Pek çok kimyasala dirençli Bükülmeye dirençli Vücutta yumuşar İnce duvarlı üretimi mümkün silikon poliüretan

35 Port materyalleri Titanyum Biyokompatibl Kimsal eylemsizlik Solidite
Nispeten ağır MR uyumlu Bir miktar interferans Maliyeti yüksek

36 Port materyalleri Epoksi rezin+Titanyum / Plastik polimerler+Titanyum
Hafif MR uyumlu Maliyeti düşük Düşük biokompatibilite, kimyasal eylemsizlik

37 Kateterin ucu? SVK Brakiosefalik ven Sağ atrium İdeal Kabul edilebilir
Marjinal

38 Kateterin ucu?

39 Kateterin ucu? Geleneksel olarak
SVC-sağ atrium bileşkesinin 3 cm üzeri Sağ posterior 5-6. kosta arası

40 Kateterin ucu? SVC-sağ atrium bileşkesi Sağ trakeobronşiyal açı

41 Kateterin ucu? Neden sağ atrium? Daha iyi performans
Hasta ayağa kalktığında uç retrakte olur Yumuşak kateetrler sağ atriumda güvenli Uzun süreli kullanımı daha iyi

42 Kateterin ucu? Hareket etme Kadınlarda daha fazla
Geniş kateterlerde daha fazla Sağ taraflı kateterlerde daha fazla

43 Kateterin ucu? SVC’nin alt kesimi
Yüksek performanslı kateterler sağ atrium

44 Kateterin ucu? Venöz lümen medial Arteryel lümen lateral
“mavi kenarda”

45 Venöz sınır işaretleri (landmarks)?
Subklavian ven: Klavikula başı İJV ile birleşip brakiosefalik venin oluşturur

46 Venöz sınır işaretleri (landmarks)?
İlk kostanın alt kenarı-sağ paramidline İki brakiosefalik venin birleşim yeri, SVK orijini

47 Venöz sınır işaretleri (landmarks)?
Kalbin konveks lateral kenarı SVK’nın sağ atriumda sonlandığı nokta

48 Akım Dış çap İç çap Her zaman akımla doğru orantılı değil
Dış çap büyük, kalın duvar Yavaş akım İç çap

49 Kaç lümenli? Tedavi amacına göre gerekli en az sayıda

50 Hangi uç neye yarar? Proksimal Medial Distal Kan örneklemesi İlaçlar
Kan verilmesi Medial TPN İlaçlar (TPN verilmeyecekse) Distal CVP Yüksek volümlü ya da visköz sıvılar Kolloidler

51 Kateteri sabitleme Küçük çıkış yeri Sütür Çıkış yerinden 2-3 cm uzağa
Enfeksiyonu azaltmak için Kateterin etrafını çok sıkmamalı

52 Tespit sütürü Çok sıkı olmamalı Dilatatör kullanımı

53 Port cebi Uygun, konforlu yerde Lokal anestezi Künt diseksiyon
hemostat ve parmak Kanama kontrolü Emilmeyen sütürlerle portu sabitleme İnsizyonun subkütiküler ya da tekli sütürlerle kapatılması

54 Tünelli kateter dizaynı?
Birbirine üstünlüğü yok

55 Tünelli kateter dizaynı?
Kateter performansı Kan akımı Poiseuille kanunu “geniş iç çap”

56 Distal uç dizaynı

57 Distal uç dizaynı Step-tip Split-tip

58 Distal uç dizaynı Step tip Kolay yerleştirilme
Potansiyel olarak vene daha az travma Arteriyel lümenden aspirasyon pozisyon bağımlı Resirkülasyon oranları yüksek olabilir

59 Distal uç dizaynı Spit tip Pozisyona daha az bağımlı
İki ucun bağımsız hareketi trombüse yapışmayı azaltabilir Artmış kateter ucu hareketi sonucunda vene daha fazla intimal hasar

60 Distal uç dizaynı Yan delik Pozisyonel bağımlılık daha az
Fibrin kılıfın uca yapışmasını önler Yüksek negatif basınçlara maruz kaldığında arteryel lümenin kollabe olması önler

61 Distal uç dizaynı Yan delik
Heparin, tPA proksimal yan deliklerden çıkar

62 Distal uç dizaynı Resirkülasyon venous port arterial port flow
diverter venous port arterial port

63 Distal uç dizaynı Kateter performansı açısından anlamlı fark yok
Kateter performansı esas olarak kateterin çapına bağımlı

64 Priming Volume Kateteri başlangıcından sonuna kadar temizlemek için gerekli sıvı miktarı Ne için önemli? Kateteri kansız olarak muhafaza etmek Verilen ilaçların kateter içerisinde kalmayıp hastaya ulaşabilmesi

65 CVA Aksesuarları Dacron cuff Antimikrobiyal cuff gümüş tuzu
Kateterin subkütan stabilizasyonu Antimikrobiyal cuff gümüş tuzu Antibiyotik emdirilmesi (soaking) Heparin emdirilmesi Pıhtı oluşumunu önlemede üstünlüğü yok Groshong distal valf Kan reflüsünü önlemek için Yumuşak uç En az endotelyal hasar için X ışını kullanmayan implant sistemleri Cath-Track Cath-Finder

66 Klempler? Periyodik olarak yerleri değiştirilmeli

67 Valfli introducer hareketli sabit

68 Antibiyotik kaplama / Antitrombotik
Critical care unitesinde değerli Antitrombotik kateterler Trombozu ve enfeksiyonu azaltma potansiyeli

69 Pansuman Transparan Gazlı bez (spanç) Haftada bir
Islak, gevşek, kirli ya da kan veya sıvı görülürse daha erken Kateter yerleştirildikten sonraki 24 saat içinde Gazlı bez (spanç) Her iki günde bir Kirli, nemli ya da gevşemişse daha erken

70 Yıkama? 10 ml SF Günlük, ilaç verilmeden ve kan alınmasından önce ve sonra Push-stop-push Türbülans oluşturur Delikler daha iyi temizlenir

71 Heparin? Diyaliz kateterleri 1000 U/ml Port 100 U/ml

72