EĞİTİM KONULARI Yangın Kimyası-Temel Kavramlar

... konulu sunumlar: "EĞİTİM KONULARI Yangın Kimyası-Temel Kavramlar"— Sunum transkripti:

1 EĞİTİM KONULARI Yangın Kimyası-Temel Kavramlar
Yanma ve yanma bileşenleri Yanıcı ve yakıcı maddeler Katı-sıvı-gaz yakıt özellikleri Yakıcı maddeler(Oksijen-Oksitleyiciler) Isı Transferi Çeşitleri-yanma aşamaları

2 EĞİTİM KONULARI Yangın Kimyası-Temel Kavramlar Yanma çeşitleri
Yavaş yanma Kendiliğinden yanma Hızlı yanma-parlama Yanma yerlerine göre değerlendirme Kapalı alan (Kompartıman) yangınları Açık alan yangınları

3 EĞİTİM KONULARI Yangın Kimyası-Temel Kavramlar
Tehlikeli Yanma Ürünleri Yanma sonucu çıkan gazlar CO2, CO, SO2, HN3, HCN Yangın ve Sebepleri Genel sebepler Sabotajlar

4 EĞİTİM KONULARI Yangına Müdahale araçları Yangından Korunma
Araçların çeşitleri avantaj ve dezavantajları Yangından Korunma Yangın çıkmasının önlenmesi Kısa sürede tespit ve müdahale Yayılmasının önlenmesi Yangınların Sınıflandırılması A-B-C-D sınıfı yangın özellikleri Kimyasal yangınlar

5 EĞİTİM KONULARI Yangın Söndürme
Genel söndürme prensipleri Özel yöntemler Kimyasal yangınlar Duman tahliye yöntemleri Yangın alanına giriş ve rehabilitasyon Parlama –patlama-Yangın Risk değerlendirmesi-Patlamadan Korunma Dokümanı Tanımlar-sınıflandırmalar Parlama-patlamayı önleme Yangına müdahale ve tahliye kuralları Altın kurallar İlgili Mevzuat

6 6

7 Hava bir gaz karışımıdır. Bileşiminde şu gazlar bulunmaktadır
Hava bir gaz karışımıdır. Bileşiminde şu gazlar bulunmaktadır. Azot % 78,1 Oksijen % 20,9 Argon % 0,93 Karbondioksit % 0,03 Neon % 0,0015 Helyum % 0,0005 Kripton % 0,00011 Ksenon % 0, Bu gazlardan AZOT ve CO2 söndürücü O2 yakıcıdır.

8 YANMA NEDİR ? Bir kimyasal olaydır
Yanıcı maddelerin belirli bir ısı seviyesinde oksijen (O2) ile birleşmesidir 8

9 YANMA OLAYININ BİLEŞENLERİ
YANGIN KİMYASI YANMA OLAYININ BİLEŞENLERİ YANICI MADDE OKSİJEN TUTUŞABİLECEK ORTAM ISI / KIVILCIM Radyasyon Elektrik Elektrostatik akımlar Sürtünme Sıcak yüzeyler Kimyasal reaksiyon YANGIN 9

10 Yanıcı maddeler Sıvı Maddeler Katı Maddeler Gaz Maddeler
Belirli bir hacim ve şekle sahip Moleküller arasında büyük çekim kuvveti var Tutuşma sıcaklıkları farklı Kaza ile tutuşması, yanması diğer (sıvı-gaz) maddelere göre daha zor Belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur Atmosferde serbestçe yayılırlar Moleküller arası bağlar çok zayıftır Oksijenle karışmaları çok kolay Diğer maddelere göre çok kolay tutuşurlar Teorik olarak basınç altında sıvılaştırılabilirler Belirli bir hacmi vardır ama Bulundukları kabın şeklini alabilirler Tutuşma; Buharlarının tutuşması ile olur Moleküler bağları katılara göre daha zayıftır 10

11 YAKICI MADDE OKSİJEN (O2) Havada %21 oranında bulunur
Oksijen oranı yükseldikçe cisimlerin yanıcılığı artar Oksijen oranının azalması yanıcılığı da azaltır Havadaki oranlar: 21 % Oksijen 78 % Azot 1 % Argon 0.035 % Karbondioksit 11

12 Oksijen nedir? O2 hava değildir
O2 havada doğal olarak bulunur ve yaklaşık oranı %21 dir O2 sanayide donma noktasının altında havanın damıtılması ile elde edilir Saf O2 yanmaz ve patlamaz O2 bir “hızlandırıcı” dır , temas ettiği her şeyin daha sıcak ve hızlı yanmasına neden olur Havanın buhar yoğunluğu 1.000’dir. O2 havadan ağırdır (yoğunluğu 1.105). Demek ki eğer bir O2 silindirinde kaçak varsa, O2 gazı havada dağılmadan önce yere çökecektir Atmosferdeki % 30 O2 maddelerin 8 kat daha hızlı yanmasına ve patlamasına neden olur Oxygen Oxygen is required to support any burning process. It is, therefore, combined with a "fuel" gas to produce the desired operating flame. Oxygen itself is not flammable. However, the presence of pure oxygen will drastically increase the speed and force with which burning takes place. Oxygen can turn a small spark into a roaring flame or explosion. Oil and/or grease in the presence of oxygen become highly flammable or explosive. Never allow oxygen to contact oil, grease or other flammable substances. 12

13 OKSİTLEYİCİ MADDELER (OXIDIZING SUBSTANCES)
OKSİTLEYİCİ MADDELER (OXIDIZING AGENT): Oksijen açığa çıkartmak suretiyle yanmayı kolaylaştırıcı bir ortam meydana getirirler Bu nedenle yanıcı maddelerin yanına istiflenmemelidirler Bu sınıfa dahil maddeler: Nitrat Suni Gübre Amonyum Sülfat Baryum Klorat vb.

14 OKSİTLEYİCİ MADDELER (OXIDIZING SUBSTANCES)
ORGANİK PEROKSİTLER (ORGANIC PEROXIDE): Bu sınıfa giren maddeler yanıcı olabilecekleri gibi, patlayıcı da olabilirler Kuru ve serin yerlere konulmalıdır Bütün peroksitler bu sınıfa dahildir

15 ISI VE ISI TRANSFERİ ISI Cisimlerin sıcaklığının artmasına neden olan
fiziksel bir etki ISI TRANSFERİ ÜÇ YOLLA OLUR Direkt temas (Conduction), Hava yolu ile (Convection) Işıma yolu ile (Radiation) yayılır 15

16 RADYASYON (ışıma) 16

17 KONVEKSİYON (Hava) 17

18 KONDÜKSİYON (Temas) Isı köprüsü 18

19 Yanıcı maddeye göre yanmanın aşamaları Yanıcı madde 1. Aşama 2. Aşama
Katı Sıvılaşma Buharlaşma veya ayrışma Yanma Sıvı Buharlaşma Gaz 19

20 YANGIN OLMAZ !!! BİLEŞENLERDEN BİRİ NOKSAN İSE YANGIN YANICI MADDE
OKSİJEN TUTUŞABİLECEK ORTAM ISI / KIVILCIM YANGIN OLMAZ !!! YANGIN 20

21 Yanıcı maddenin yapısı itibariyle yanıcı buhar veya
YANMA ÇEŞİTLERİ 1 – YAVAŞ YANMA Yanıcı maddenin yapısı itibariyle yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlarda Ortamda bulunan ısının yetersiz kalması hallerinde Ortamda yeterli oksijen olmadığı durumlarda meydana gelir Demir, Bakır gibi metallerin oksijenle nemli ortamda birleşmesi “Yavaş yanma” ya örnek olarak gösterilebilir 21

22 2 – KENDİ KENDİNE YANMA: YANMA ÇEŞİTLERİ
Yavaş yanmanın zaman içinde hızlı yanma olayına dönüşmesidir Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler hava içindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek çürümeye (oksitlenme) başlarlar Bu oksitlenme ilerledikçe zaman içerisinde ortamdaki ısı yükselir. Ortamdaki bu ısı alevlenmeye yetecek dereceye ulaştığı zaman kendi kendine yanma olayı gerçekleşir 22

23 Yanmanın bütün belirtileriyle başladığı olaydır.
YANMA ÇEŞİTLERİ HIZLI YANMA: Yanmanın bütün belirtileriyle başladığı olaydır. Burada yanmanın belirtileri olan; Alev Isı Işık Korlaşma mevcuttur. PARLAMA: Kolay alev alabilen (parlayıcı) belli oranda hava ile homojen karışımları çok kolay alev alarak yanmasına neden olurlar. Bu tür yanma olayına PARLAMA denir. 23

24 KAPALI ALAN YANGINLARI: (KOMPARTMAN)
YANMA YERLERİNE GÖRE YANGINLAR KAPALI ALAN YANGINLARI: (KOMPARTMAN) Etrafı duvarla çevrili üstü kapatılmış, ve içerisinde sınırlı miktarda hava bulunan yerlerdeki yangınlara kapalı alan yangınları diyebiliriz. Buralarda meydana gelen yangınların yayılması içeriye taze hava girmesi ile doğru orantılıdır. İçerideki maddenin yangın kimyası dikkate alınarak yapılmış yerleşimlerde Kapalı Alan bir avantajdır. Ancak; Çalışma alan ve yöntemlerini yoğun duman ve muhtemel zehirli gazlar sınırlı kılar. 24

25 YANMA YERLERİNE GÖRE YANGINLAR
AÇIK ALAN YANGINLARI Yanma olayının gerçekleştiği yerin Hiçbir engelle sınırlanmadığı Doğrudan atmosfere açık olarak gerçekleşen yangınlardır. Oksijen kısıtlaması olmadığından yangının seyrini tamamen yanıcı madde cinsi ve miktarı ile depolamaya ilişkin diğer özellikler belirler. 25

26 YANMA (ÜRÜNLERİ) GAZLARI
Partiküllerden oluşan karışım Duman Gaz Buhar Katı Yanma gazları (CO2-CO) Yanıcı madde cinsine göre çıkan gazlar Solunum havasındaki Karbon monoksit (CO) miktarı % 0,7 iken Dinlenme halinde bulunan bir kişi 5 saatte Yürüyen bir kişi 2,5 saatte Çalışan bir kişi ise 40 dakikada ölmektedir. 26

27 KARBON MONOKSİT Bütün yanmalarda eğer tam yanma olmazsa (Oksijen azsa) karbon monoksit çıkar. Karbon monoksit zehirleyici bir gazdır. Oksijene olan ilgisi hemoglobinden 200 kattan daha fazladır. Kandaki hemoglobini bloke ederek oksijenin hücrelere taşınmasını önler. 

28 ortaya çıkan duman miktarı
YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN ZARARLI GAZLARA ÖRNEKLER x1000 M3 PVC SUNTA 10 kg malzemelerin yanma durumunda ortaya çıkan duman miktarı KONTRAPLAK POLİPROPİLEN KAĞIT PVC DEN OLUŞAN KÖPÜKLÜ MADDELER LASTİK PETROL 28

29 Asetaldehit, Formaldehit, Asetik asit, Formik asit
YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN ZARARLI GAZLARA ÖRNEKLER MADDE TOKSİK ÜRÜN Kağıt Pamuk Ağaç Asetaldehit, Formaldehit, Asetik asit, Formik asit Petrol Ürünleri Asetik asit, Formik asit, Kükürt ve Azot oksitleri Polivinilklorür (PVC) Hidroklorik asit, Fosgen, Klorin Poliüretan, Hidrojen siyanür, İzosyanat Melamin reçineler Hidrojen siyanür, Amonyak 29

30 Yanıcı madde cinsine göre çıkan gazlar
YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN ZARARLI GAZLARA ÖRNEKLER Yanıcı madde cinsine göre çıkan gazlar SO2 (kükürt dioksit) NH3 (amonyak) HCN (hidrojen siyanür)

31 AHŞAP KAĞIT PAMUK YANGINLARINDA ZARARLI GAZLAR
TEHLİKE SINIRI ZEHİRLEYİCİ ETKİSİ ppm mg/m3 CO (karbon monoksit) 50 55 yüksek derecede zehirli CH2O (formaldehit) 2 3 HCOOH (formik asit) 5 20 son derece zehirli CH3OH (metil alkol) 260 CH3COOH (asetik asit) 10 25

32 YANMA TOKSİK GAZLARININ BİNA İÇİ DAĞILIMI
Yangın başlangıç noktası 2 dk. sonra 4 dk. sonra 6 dk. sonra 32

33 YANGINDAN ZARAR GÖRENLER
33

34 YANGIN TANIMI Tehlike doğuran, önü alınamayan veya söndürülemeyen ve sonucunda maddi ve manevi zararlar getiren ateşe yangın denir Katı, sıvı veya gaz halindeki yanıcı maddelerin ısı alarak kontrol dışı yanmasıdır Kontrol dışı kalmış ateş 34

35 YANGIN NEDENLERİ Korunma önlemlerinin alınmaması Bilgisizlik İhmal
Kazalar Sabotaj 35

36 TÜRKİYE ORTALAMA YANGIN İSTATİSTİKLERİ
İSTATİSTİKLERDE YANGIN SEBEPLERİ TÜRKİYE ORTALAMA YANGIN İSTATİSTİKLERİ Sigara / üstüpü 5836 % 42 Elektrik kontağı 3262 % 23 Baca 1121 % 8 LPG 752 % 5,20 Kasıtlı 524 % 3,50 Kıvılcım sıçraması 445 % 3 Elektrik aletleri 398 % 2,60 Yakıtlar 154 % 1 Çocukların neden olduğu 407 Diğerleri 1930 % 14

37 Ortaya çıkmakta olan yangın
YANGIN AŞAMALARI Isı flash-over 1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama Tutuşma sınırı Kıvılcım ve yanıcılar Ortaya çıkmakta olan yangın Tam gelişmiş yangın Zaman 37

38 Tutuşturma Örnek Yabancı maddeler
Yabancı bir metal parçasının hızla dönen metal parçalarına çarparak kıvılcım çıkarması Açık alevler Oksi-Asetilen veya elektrik kaynağı ile çalışma, gaz ve diğer yakıt ocakları Sigara ve kibritler Yanıcı maddelerin kullanıldığı veya depolandığı alanlarda tutuşabilen sıvıların yanında oluşabilecek tehlikeler Kendi kendine tutuşma Kanallarda ve bacalarda birikintiler, tutuşma sıcaklığı düşük olan maddelerin depolanması Sürtünme Sıcak mil yatağı, hatalı yerleştirme, kırılmış makine parçaları, kötü ayarlar 38

39 Aşırı ısıtılmış maddeler
Tutuşturma Örnek Sıcak yüzeyler Yanabilen maddelerin fırınlarda sıcak kanal ve bacalardan, elektrik lambaları ve işlenen sıcak metallerden etkilenmesi. Aşırı ısıtılmış maddeler Olağan dışı proses sıcaklıkları, kurutucuların içindeki maddeler, yanıcı sıvıların aşırı ısınması Statik elektrik Yanıcı buharların bulunduğu yerlerde tehlikelidir. İçinde sıvı akan borularda ve malzeme silindirlerinde oluşur Elektrik donanımı Genellikle iyi yapılmayan bakım ve onarım, elektrik teçhizatı ve elemanlarının kusurları 39

40 Mekanik kaynaklı kıvılcımlar Elektrik kaynaklı kıvılcımlar
ETKİLİ ATEŞLEME KAYNAKLARI Sıcak yüzeyler Açık alev Ateş Kor Mekanik kaynaklı kıvılcımlar Elektrik kaynaklı kıvılcımlar Elektro statik boşalmalar 40

41 ELEKTROSTATİK YÜK OLUŞUMU VE BOŞALMASI
İletken olmayan bir vasıta ile bir sıvının yüksek hızla bir tanka boşaltılması Yüklenmiş sıvı yüzeyinin iletken bir sivri uca yaklaşması Sıvının iletken olmayan boruda hızla nakli 41

42 ELEKTROSTATİK YÜK OLUŞUMU VE BOŞALMASI
Toz malzemenin büyük kap veya silolara doldurulması, bu esnada statik yükle yüklenmiş toz yüzeyine iletken bir kapla (mesela numune almak için) yaklaşılması. Toz malzemenin pnomatik naklinin izole boru içinde yapılması 42

43 ELEKTROSTATİK YÜK OLUŞUMU VE BOŞALMASI
+++ İletken olmayan nakil bant ve kayışlarının hızla dönmesi 43

44 STATİK ELEKTRİĞİN GÜVENLE BOŞALMASI
Statik elektrik biriken yerde yeterli iletkenlikte bir toprak bağlantısı varsa, yük tehlikesizce toprağa boşalır. Topraklama iletkeni yeterli hızla yükü toprağa boşaltmazsa, yük birikimi giderek artar ve yeterli güce ulaştığında kıvılcım atlaması şeklinde boşalma olur. TANK TOPRAKLAMA LEVHASI İLETKEN YETERSİZ TOPRAKLAMA 44

45 Bu sınıftaki yangınlar alevli ve korludur
YANGIN SINIFLAMASI A SINIFI YANGINLAR Normal olarak kor şeklinde yanan genellikle organik yapıdaki katı madde yangınlarıdır Tahta Kağıt Kumaş Kömür Ot Odun Bu sınıftaki yangınlar alevli ve korludur Su ve benzeri maddelerin soğutucu ve ıslatıcı etkisinden yararlanarak söndürülürler. Öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu söndürme cihazları kullanılır. 45

46 Bu tip yangınlar hava(O2) ile temas kesilerek (boğarak) söndürülür
YANGIN SINIFLAMASI B SINIFI YANGINLAR Sıvı veya sıvılaşabilen katı madde yangınlarıdır. Özellikle petrol ürünlerinden kaynaklanan yangınlardır. Sıvı ve katı yağlar Boyalar Benzin Benzol Diğer Bu tip yangınlar hava(O2) ile temas kesilerek (boğarak) söndürülür Hava(O2) ile teması kesen maddeler; Köpük ( özellikle bu tip yangınlarda kullanılır ) Kuru kimyevi tozlu Karbondioksitli CO2 ‘li söndürme cihazı kullanılır. 46

47 Parlayıcı gazların oluşturduğu yangındır LPG Metan Propan Diğerler
YANGIN SINIFLAMASI C SINIFI YANGINLAR Parlayıcı gazların oluşturduğu yangındır LPG Metan Propan Diğerler Bu tip yangınları söndürmek üzere; Kuru Kimyevi Toz (KKT) Karbondioksit CO2 ‘li söndürme cihazları kullanılır. 47

48 Yanabilen metallerin yangınlarıdır. Alüminyum Lityum Magnezyum
YANGIN SINIFLAMASI D SINIFI YANGINLAR Yanabilen metallerin yangınlarıdır. Alüminyum Lityum Magnezyum Titanyum Diğer Temel özellikleri korlu, alevsiz ve yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. D sınıfı yangınlarının çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu söndürme cihazı kullanılır. 48

49 E SINIFI YANGINLAR: Elektrik yangınlarıdır
E SINIFI YANGINLAR: Elektrik yangınlarıdır. Enerji kaynağına bağlı durumdaki elektrik tesisatının ve elektrikli cihazların yangınlarıdır. Kesinlikle su kullanılmaz. F SINIFI YANGINLAR: Bitkisel ve hayvansal pişirme yağlarının yangınlarıdır.

50 Olarak adlandırılan yangınlar da vardır Jet yangını:
YANGIN SINIFLAMASI Ayrıca, sanayide; Jet yangınları Havuz yangınları Bleve Olarak adlandırılan yangınlar da vardır Jet yangını: İnce Uzun Alevle Yanar ve Gaz Borusu Kaçaklarının Tutuşmasında Görülür Havuz yangını: Ham Petrolün Tanktan Sızması ve Tutuşmasında görülür 50

51 YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
SU KÖPÜK CO2 KURU KİM. TOZ ? 51

52 YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
Bir yangını kontrol altına alma veya söndürme amacıyla kullanılan her türlü malzeme, araç ve gereçleridir Su Kuru kimyevi toz (KKT) CO2 Köpük Diğer söndürücü gazlar Arazöz Yangın hidrantları Yangın söndürme tüpleri Özel yapılmış sabit yangın söndürme sistemleri vb … 52

53 YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
SU Diğer yangın söndürücülerden daha ucuz ve daha kolay temin edilebilir . Özellikle A tipi yangınlarda kullanılır. Bir yangının genişlemesini önlemekle birlikte yangına yakın bulunan yanıcı ve patlayıcı maddelerin depo edildikleri yerleri soğutmak amacıyla kullanılır. 53

54 YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
Suyun avantajları Depolanması kolaydır Buhar haline geçmek için 593 CAL. Isı alması nedeniyle yanıcı maddelerin ısısını tutuşma sıcaklığı altına düşürür Buhar haline geçerken hacmi 1,7 kez genişlediğinden yangın için gerekli olan oksijenin (hava) önünü buhar olarak keser ve boğma etkisi yapar Yanabilen cisimleri ıslatır ve tutuşma sıcaklığının altında kalmasını sağlar 54

55 YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
Suyun dezavantajları Elektrik akımını iletmesi Bazı kimyasal maddelerle reaksiyona girmesi ve yanıcı hidrojen (H) gazı çıkarması (Na, Mg) Yüzey gerilimi yüksek olduğundan yanan maddelere etkimesi yavaştır 55

56 YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
KURU KİMYASAL TOZ Temel söndürme maddesi Amonyum fosfattır B ve C yangınlarında olduğu kadar A Sınıfı yangınlarda da etkindir Avantajları Geniş kullanım alanı, etkin söndürme gücü, kolay kullanımı, emniyetli aksesuarlarla donatılmış olması ve rahat taşınması Dezavantajları Püskürtme sırasında görüşü bozması, nefes almayı güçleştirmesi, elektrik yangınlarında etkili olurken elektrik bağlantı ve donanımına zarar vermesi 56

57 KARBONDİOKSİT (CO2) YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI Avantajları
Cihazlarda basınç altında saf Karbondioksit gazı (CO2) bulunur Yanmaması Pek çok madde ile reaksiyona girmemesi Havadan 1,5 defa ağır olması Dezavantajları Yanabilen sıvı yangınları ve elektrikli malzeme yangınlarında etkilidir Boğucu etkiye sahip olduğundan insanların bulunduğu yerlerde kullanılmaması önerilir 57

58 KÖPÜK YANGINA MÜDAHALE ARAÇLARI
Yanabilen sıvıların yüzeyini genişçe kaplaması nedeniyle sıvı yangınları için en iyi söndürücüdür Yangın yüzeyini sararak oksijenle teması keser Yangın sırasında sıçrayan küçük parçalar köpük sayesinde etkisini yitirir Kimyasal ve mekanik olarak 2 türü vardır Kimyasal köpük: Alüminyum sülfat ve sodyum bikarbonatın sudaki reaksiyonu ile meydana getirilir. Kararlı ve ısıya dayanıklıdır, çok yoğun olduğu için yavaş hareket eder Mekanik köpük: Protein esaslı veya sentetik olabilir. Köpük, yüzeyi kapladığından buhar çıkmasına engel olur. İletken olduğundan elektrik yangınlarında kullanılması önerilmez 58

59 Kağıt, Odun, Tekstil, Atıklar Çok maksatlı kuru kimyevi toz Su
Sınıflar Materyaller Söndürücüler Kağıt, Odun, Tekstil, Atıklar Çok maksatlı kuru kimyevi toz Su Yanıcı ve köz oluşturucu yanıcılar Alkol, Benzin, Boya, Yağ Kuru kimyevi toz Köpük Karbondioksit Yanıcı sıvılar Kuru kimyevi toz Karbondioksit Yanıcı gazlar Butan, Propan Metal yangını -Söndürücü Tozları Yanıcı metaller ve alaşımlar Magnezyum, Aluminyum, Titan 59

60 ABC – TOZ – SÖNDÜRÜCÜLERİ
Yangın Sınıfları: Etkisi Yangını boğar Yangının genişleme aksiyonunu daraltır Hacim Püskürme süresi 6 kg 20 sn. Avantajı A, B ve C - sınıfı yangınları söndürür Solunum yollarını tahriş eder Büyük kirlilik bırakır Dezavantajı 60

61 KÖPÜK – SÖNDÜRÜCÜLERİ Yangın Sınıfları: Yangını boğar ve soğutur
C – Sınıfı – Yangın söndürmede kullanılamaz Köpük toz söndürücüsüne kıyasla daha az kirlilik bırakır 9 sn. daha uzun püskürebilir Hacim Püskürme süresi 6 lt. 29 sn. Yangın Sınıfları: Etkisi Avantajı Dezavantajı 61

62 SU – SÖNDÜRÜCÜLERİ Yangın Sınıfları: Hacim Püskürme süresi Etkisi
Avantajı Dezavantajı Yangını soğutur Elektrik akımlarını iletir Diğer söndürücülerle kıyasla daha az kirlilik bırakır 6 lt. 33 sn. 62

63 KARBONDİOKSİT – SÖNDÜRÜCÜLERİ (CO2)
Yangın Sınıfları: Hacim Püskürme süresi Etkisi Avantajı Dezavantajı Yangını boğar Gazımsı söndürücü; havadaki oksijeni azaltır Oksijeni azaltır Tüp boğazında ısı (–) 40 derece ve daha soğuk olabilir Hiç kirlilik bırakmaz; Bilgisayar ve steril odalarda kullanılabilir 5 kg 13,5 sn. 63

64 ACİL DURUM TAHLİYE PLANI
Acil Durum Tahliye Planlarını genelde giriş ve çıkışlarda bulabilirsiniz. 64

65 YANGINLA MÜCADELE TEHLİKELİ MADDE 65

66 1 - YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESİ
YANGINLA MÜCADELE 1 - YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESİ 2 - YANGININ KISA SÜREDE TESPİTİ 3 - YANGININ YAYILMASININ ÖNLENMESİ 4 - YANGININ SÖNDÜRÜLMESİ 5 - YANGIN SIRASINDA TAHLİYE 66

67 FERMAN İSTANBUL KADISINA HÜKÜM Kİ, İstanbul arada sırada yangınsız olmuyor. Yangını çıkar çıkmaz önlemek için ne gerekirse her şeyden mühimdir. İstanbul ahalisinden herkes evinin damına kadar ulaşacak bir merdiven bulunduracaktır.Yine herkes evinde bir büyük fıçı dolusu su bulunduracaktır. Bir yerde yangın çıktığı gibi, oradan kimse kaçmayacaktır. Herkes adamları ve komşuları ile, yeniçeriler ve sair halk yetişinceye kadar yangın söndürmeye çalışacaklardır. Her iki üç ayda bir, bilhassa yangın tehlikesine fazla maruz bulunan yerler teftiş edilecektir. Evlerinde merdivenleri ve su dolu fıçıları bulunmayanlar tutulup subaşıya teslim edilecektir, ve cezaya çarptırılacaktır. 12 Mart III. MURAT PADİŞAH 67

68 1 - YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESİ
YANGINLA MÜCADELE 1 - YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESİ Yangınla mücadelenin en etkin ve güvenilir yolu yangını başlatmamaktır A - Isı Kaynağının Kontrolü: Çıplak alev, yanan sigara, soba, buhar boruları, elektrik ark ve kıvılcımları, güneş ışığı, sürtünmeden doğan kıvılcım, parlama-patlama olayları, egzotermik reaksiyonlar B - Yanıcı Madde Kontrolü: Yanıcı madde kullanılıyorsa, birimde günlük ihtiyaca yetecek kadar bulundurma... C - Oksijen Kontrolü: Parlayıcı, patlayıcı sıvıların asal gazla pompalanması, yanıcı maddelerin nitratlar, peroksitler, kloratlar, perkloratların yanında bulundurulmaması.... 68

69 2 - YANGININ KISA SÜREDE TESPİT EDİLMESİ
YANGINLA MÜCADELE 2 - YANGININ KISA SÜREDE TESPİT EDİLMESİ ALARM SİSTEMLERİ ve GÖZETLEME PERSONELİ: Yangın çıkması durumunda en önemli husus, yangının çok kısa zamanda tespit edilmesidir. Risk unsuru olan işletmelerde yangın çıktığını haber veren alarm sistemleri olmalıdır. ALARM SİSTEMLERİ ORTAM ISISININ HANGİ ORANDA YÜKSELDİĞİNİ SAPTAR BAZI DURUMLARDA HER İKİSİ BİRLEŞTİRİLMİŞTİR BELLİ BİR NOKTAYA VARAN SICAKLIK DERECESİNDE ALARM SESİNİ DEVREYE SOKAR 69

70 3 - YANGININ YAYILMASININ ÖNLENMESİ
YANGINLA MÜCADELE 3 - YANGININ YAYILMASININ ÖNLENMESİ Yangın tespit edildikten sonra ilk amaç, yangını mümkün olduğu kadar dar bir bölgeye hapsetmektir. Isının ne şekilde yayıldığının bilinmesi gerekir. Isı; iletim (kondüksiyon), intikal (konveksiyon) ve ışıma (radyasyon) yolu ile yayılır. Isının katı maddelerle nakline İLETİM, sıvı ya da gazlarla nakline İNTİKAL, ısı dalgalarıyla nakline IŞIMA denir. Yangın yayılmasında en büyük rolü İNTİKAL (konveksiyon) oynar. Yayılmayı önlemek üzere yangın duvarları, yanmaz malzemeden kapılar, uygun pencere camları 70

71 KONDÜKSİYON (İLETİM) YOLU İLE ISININ YAYILMASI
Yangın potansiyeli yüksek olan alanlar ısı iletimi düşük bölmelerle ayrılarak sınırlandırılabilir

72 YANGIN – YAPILARDA Çelik konstrüksiyon 700 °C sıcaklıkta 0,1 m esnemektedir.

73 KONVEKSİYON (İNTİKAL) YOLU İLE ISI YAYILMASI
ISININ HAVA İLE YAYILMASI KORİDORLAR SINIRLANARAK ÖNLENEBİLİR

74 DUMAN KONTROLÜ VE TAHLİYESİ (I)
Şekil 1: Yangın meydana geldi ve yukarı doğru yayılıyor 74

75 Şekil 2: Duman ve alevler çıkış noktası bulamadı ve bina içine dağıldı
DUMAN KONTROLÜ VE TAHLİYESİ (II) Şekil 2: Duman ve alevler çıkış noktası bulamadı ve bina içine dağıldı 75

76 Şekil 3: Duman tahliye sistemi olmadığı için bina enkaza dönüştü
DUMAN KONTROLÜ VE TAHLİYESİ (III) Şekil 3: Duman tahliye sistemi olmadığı için bina enkaza dönüştü 76

77 DUMAN KONTROLÜ VE TAHLİYESİ (IV)
Şekil 4: Binada dikey yangın bölmesi var. Yangını kısa süre için durdurdu. 77

78 DUMAN KONTROLÜ VE TAHLİYESİ (V)
Şekil 5: Binada duman tahliye sistemi yapıldı yangın sadece çıktığı noktada tutuluyor ve yayılma yok, müdahale ve kaçış rahat yapılabilir. 78

79 IŞIMA (Radyasyon) YOLU İLE ISININ YAYILMASI
GÜNEŞ YANICI MADDE

80 A -YANAN CİSMİ SOĞUTMAK:
YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ A -YANAN CİSMİ SOĞUTMAK: Su ile Soğutma: A sınıfı Yangınlarda Su, B Sınıfı Yangınlarda Su Sisi Kullanılır. CO2 ile Soğutma: B sınıfı ve C sınıfı yangınlarda mayi CO2 kullanılır. 80

81 B - YANAN CİSMİN OKSİJENİNİ KESMEK:
YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ B - YANAN CİSMİN OKSİJENİNİ KESMEK: KURU SÖNDÜRME : Yanan cismin üzerine halı, toprak vs. atarak söndürmektir. KÖPÜKLE SÖNDÜRME: Yanan cismin üzerine toz veya sıvı köpük sıkılarak yapılan söndürmedir. SU İLE SÖNDÜRME: Yanan cismin üzerine su sıkılarak oksijen kesilir. ALEVİ BOĞAN GAZ İLE SÖNDÜRME: NH3 - Cl2 -N2 - CO2 gibi yanıcı ve yakıcı olmayan gazlar kullanılarak yanan cismin O2 ile teması kesilir. KİMYEVİ SIVILARLA SÖNDÜRME: Karbontetraklorür, metilbromür kullanılarak çıkan boğucu gazla ateş söndürülür. 81

82 YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ
C-YANICI MADDEYİ YOK ETMEK: Kağıt, tahta, kırpıntı, talaş, kimyevi maddeler gibi yanıcı maddelerin giderilmesi veya kontrol altına alınması gereklidir. Yanıcı maddelerin yangından uzaklaştırılması çoğu kez zor ya da imkansızdır. Ancak bazı hallerde parlayıcı maddeleri yangın sahasından uzaklaştırabilmek, hiç değilse ilişiği kesebilmektedir. ÖRNEK: Bir yangın sahasını besleyen veya tam yangının içinde bulunan akaryakıt iletim boru vanalarının kapatılması, yanmakta devam eden alt kısmından akaryakıtın güvenli bir yere iletilerek yangınla ilişkisinin kesilmesi… 82

83 Kendi sağlığınız ve güvenliğiniz önceliklidir!!
DOĞRU SÖNDÜRME FAALİYETLERİ Düşünerek davranın!! Kendi sağlığınız ve güvenliğiniz önceliklidir!! 83

84 Yangını rüzgarı arkanıza alarak söndürünüz
DOĞRU SÖNDÜRME FAALİYETLERİ Yangını rüzgarı arkanıza alarak söndürünüz Yüzey yangınlarını önden başlayarak söndürünüz 84

85 Dikkat: Damlar ve akar yangınları yukarıdan aşağıya doğru söndürünüz
DOĞRU SÖNDÜRME FAALİYETLERİ Dikkat: Damlar ve akar yangınları yukarıdan aşağıya doğru söndürünüz Fazla söndürücü olduğunda, hepsini birden kullanınız – sırayla değil! 85

86 Tekrar alevlenmesine karşı dikkatli olunuz!!!
DOĞRU SÖNDÜRME FAALİYETLERİ Tekrar alevlenmesine karşı dikkatli olunuz!!! Kullanılmış söndürücüleri yerlerine bırakmayınız!!! Bunları tekrar doldurulmak üzere görevlilere teslim ediniz. 86

87 Yeniden doldurulması gerekmektedir !!!
YANGIN TÜPÜ KULLANIMINDAN SONRA Tüpleri geri asmayınız !!! Yeniden doldurulması gerekmektedir !!!

88 KAPALI ALANLARDA MODERN YANGIN ALGILAMA SİSTEMLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Yangın alarm sistemi; Yangın algılama Alarm verme Kontrol ve haberleşme fonksiyonlarını içeren komple sistemdir. Yangın alarm sisteminin beslemesi, sadece yangın alarm sistemini besleyen bir otomatik sigorta üzerinden ve eğer binada mevcut ise jeneratör ya da kesintisiz güç kaynağı gibi bir ikincil besleme kaynağından yapılacaktır.

89 GAZLI ALGILAMA SÖNDÜRME SİSTEMLERİ VE ÇIKIŞLAR
Bir bina ya da yapıda 98. maddede belirtildiği şekilde bir gazlı söndürme sistemi kurulduğu taktirde söndürme sisteminin alarm ve arıza çıkışları yangın alarm sistemine bağlanarak ayrı bölgesel göstergelerle izleneceklerdir.

90 SPRİNKLER SİSTEMLERİ Aşağıda belirtilen yerler tam veya kısmi otomatik sprinkler sistemi ile korunmak zorundadır. Büro ve konut haricindeki bütün yüksek binalar Yapı yüksekliği m'den fazla olan büro binaları Yapı yüksekliği m'yi geçen apartmanlar, Araç kapasitesi 20 den fazla olan veya birden fazla bodrum katı kullanan kapalı otoparklarda, Yatak sayısı 200'ü geçen otel, pansiyon ve misafirhanelerde Toplam kullanım alanı 2000 m2 nin üzerinde olan katlı mağazalar, alışveriş, ticaret, eğlence ve toplanma yerleri otomatik sprinkler sistemi ile korunacaktır.

91 PARLAMA-PATLAMA-YANGIN RİSKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI
91

92 Bilgileri tazelemek ve tamamlamak
EĞİTİMİN AMAÇLARI Bilgileri tazelemek ve tamamlamak Tehlikeleri görmek Güvenlik tedbirlerini bilmek ve uygulamak Teknik açıdan tedbirler Organizasyonel tedbirler Kişisel açıdan tedbirler Kazasız çalışma ! 92

93 Soru: Bir katı maddenin yanabilmesi için neler gerekli
ANA BİLGİLER Soru: Bir katı maddenin yanabilmesi için neler gerekli Yanıcı madde Oksijen Isı/Kıvılcım Yangının oluşabilmesi için her üç şartın mevcut olması gerekir. Biri yoksa yangın oluşamaz ! 93

94 Soru: Katı maddeler en iyi ne zaman yanar
ANA BİLGİLER Soru: Katı maddeler en iyi ne zaman yanar Bir katı maddenin yüzeyi ne kadar büyükse, o kadar az tutuşturma enerjisi (ısısı) gerekir, o kadar hızlı yanar. Mesela Ağaç Talaş Kağıt balyaları Konfeti

95 HAYIR Soru: Sıvılar yanar mı
ANA BİLGİLER Soru: Sıvılar yanar mı HAYIR 1. Sıvının hemen üzerinde oluşan gaz yanar. 2. Yeterince yanıcı gazların oluşabilmesi için, sıvı alevlenme derecesinin üzerinde ısıtılmış olmalı. 3. Bunlar sadece yanıcı sıvılar için geçerlidir. Mesela Çok soğuk havalarda motorların çalışmaması Mum

96 HAYIR O2 Soru: Her Hava/Gaz bileşimi yanar mı
ANA BİLGİLER Soru: Her Hava/Gaz bileşimi yanar mı HAYIR Soru: Gazların tutuşması için neler gerekli Yanıcı gaz Hava/Oksijen O2 Kıvılcım kaynağı/enerji Bileşim Her dört şartın mevcut olması gerekli Bir tanesi eksikse, gaz yanmaz.

97 Soru: Patlayıcı ortam ne demektir
ANA BİLGİLER Soru: Patlayıcı ortam ne demektir Patlayıcı ortam: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımıdır. Detonasyon Hızı: Patlama basıncının yayılma hızı. Tahrip Gücü: Patlayıcı maddenin konsantrasyonu, parlama sonucu ortaya çıkardığı enerji ve detonasyon hızının oluşturduğu güç.

98 Alt Yanma Sınırı (AYS) Üst yanma Sınırı (ÜYS)
ANA BİLGİLER Aşağıdaki terimleri bir yerlerde duymuşsunuzdur: Alt Yanma Sınırı (AYS) ve Üst yanma Sınırı (ÜYS) Soru: Bu terimler ne anlama geliyor

99 ANA BİLGİLER Alt Yanma Sınırı Buhar tabakasının parlayabilmesi için hava ile oranı bakımından olması gereken en düşük miktar. Alt Yanma Sınırı’nın altındaki durumlara cılız bileşim denilebilir. Burada; havada yanıcı gaz miktarı çok azdır.

100 ANA BİLGİLER Üst Yanma Sınırı Buhar tabakasının parlayabilmesi için hava ile oranı bakımından olması gereken en yüksek miktar. Üst Yanma Sınırı’nın üstündeki durumlara besili bileşim denilebilir. Burada; havada yoğun yanıcı gaz miktarı bulunmaktadır.

101 Soru: Patlayıcı alan nerededir
ANA BİLGİLER Soru: Patlayıcı alan nerededir AYS ve ÜYS’nin arasındaki alana Patlayıcı alan denir. Tutuşma reaksiyonu, yanıcı madde karışımının patlayıcı alanın içinde bulunduğu zaman, meydana gelir. Gazların patlayıcı alanlarına göre örnekler: Hidrojen: havada % % 77 Propan: havada % 1,7 - % 10,6

102 Soru: Tutuşma noktası nedir
ANA BİLGİLER Soru: Tutuşma noktası nedir Yanıcı madde karışımının (sıvının) belirli bir ısıdan sonra buhar halini alarak AYS’ye ulaşmasına tutuşma noktası denir.

103 AYS ÜYS Özet olarak cılız bileşim besili bileşim Patlayıcı Alan
ANA BİLGİLER Özet olarak cılız bileşim besili bileşim Patlayıcı Alan AYS ÜYS Tutuşma Noktası

104 Soru: Patlayıcı ortam neydi
ANA BİLGİLER Soru: Patlayıcı ortam neydi Patlayıcı ortam; yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımıdır. Bu arada yanıcı maddeler: Gaz Buhar Sis Toz Patlayıcı ortam sistemle veya aksaklıkla ilgili oluşabilir.

105 Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması:
ANA BİLGİLER Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması: Bölge (Zone) Yanıcı Madde Hangi süreler içinde patlayıcı ortam oluşmakta ? 0 20 Gaz, Buhar, Sis Toz Sürekli, sık sık uzun süre (> 1000 h/a) 1 21 Gaz, Buhar, Sis Toz Ara sıra normal çalışma koşullarında (10 h/a ile 1000 h/a arası) 2 22 Gaz, Buhar, Sis Toz Normal çalışma koşullarında oluşması beklenmeyen; sapmalarda çok kısa bir süre (< 10 h/a)

106 Soru: Patlayıcı ortam oluşma tehlikesi nasıl anlaşılır
TEHLİKELERİ ALGILAMAK Soru: Patlayıcı ortam oluşma tehlikesi nasıl anlaşılır Tehlike Sembolleri Patlayıcı Yüksek Alevlenici Alevlenici Ateş, Açık Işık ve Sigara içmek yasaktır. Yasaklar İkaz İşaretleri

107 Soru: Elektriksel kıvılcım kaynaklarının hangilerini tanıyorsunuz
TEHLİKELERİ ALGILAMAK Soru: Elektriksel kıvılcım kaynaklarının hangilerini tanıyorsunuz Şimşek Işın, Radyasyon Elektromanyetik Dalgalar Elektrostatik Kıvılcım

108 Mekanik oluşan Kıvılcım
TEHLİKELERİ ALGILAMAK Soru: Elektriksel olmayan kıvılcım kaynaklarının hangilerini tanıyorsunuz Ateş Sıcak Yüzeyler Mekanik oluşan Kıvılcım Optik Işınlar Ultrason Nitrogliserin Kimyasal Kıvılcım kaynakları

109 Soru: Lütfen birkaç tane kıvılcım kaynağı tanımlayınız.
TEHLİKELERİ ALGILAMAK Soru: Lütfen birkaç tane kıvılcım kaynağı tanımlayınız. Hangilerini tanıyorsunuz Çekiç Lazer Güneş Işını Solvente bulanmış bezler Toz bulutlarıyla pillerin oluşturduğu kısa devre Cep telefonları

110 Soru: Lütfen birkaç tane kıvılcım kaynağı tanımlayınız.
TEHLİKELERİ ALGILAMAK Soru: Lütfen birkaç tane kıvılcım kaynağı tanımlayınız. Hangilerini tanıyorsunuz Ateş, Çakmak, Kibrit Sigara Meşale Lehim Kaynak Matkap Giysi değişiminde oluşan elektrostatik yükleme

111 Soru: Lütfen birkaç tane kıvılcım kaynağı tanımlayınız.
TEHLİKELERİ ALGILAMAK Soru: Lütfen birkaç tane kıvılcım kaynağı tanımlayınız. Hangilerini tanıyorsunuz İş ekipmanları Ampul Ateşleme vs..

112 Yanıcı Madde/Hava Bileşimi
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ C Yanıcı Madde/Hava Bileşimi A Olay + Kıvılcım Kaynağı B

113 A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi) Maddelerde doğru seçim Tozsuz ürün tercihi (msl.: Macun) Tinerlerde vs. Tutuşma Noktasına dikkat edin- (Tutuşma Noktası çevre ısısından yüksek olmalı !) Yanıcı olmayan ürünleri kullanın – Yüksek alevlenici veya alevlenici ürünlerden feragat edin (olabildiğince)

114 A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi) Yoğunlaşmayı değiştirme Havadaki yoğunlaşmayı AYS’nin altında tutma (havalandırma yöntemleri: yoğunluğun oluştuğu yerlerde emici aspiratörler) Toz birikintilerinin tozumamaları için düzenli temizliği Toz birikintisi oluşumunun önlenmesi (duvarlar pürüzsüz olmalı; asgari yatay yüzey kullanımı)

115 A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi) Çalışma ortamının üretim şartlarına uygunluğu Tutuşma noktasına dikkat edin (yüksek tutuşma noktasına sahip sıvı kullanımı) Sistemdeki alçak basınç, kontrolsüz madde yayılımını engeller

116 A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ A – Temel Önlemler (Yanıcı Madde/Hava Bileşimi) Yapıcı Önlemler Buhar emiş sistemi kullanımı (Akaryakıt Nakliye Taşıtları, Dolum Tesislerinde, Petrol İstasyonlarında vs.) Bir kaçak esnasında ne kadar çabuk bir seyrelme oluşursa, o kadar iyi olur Öncelikli olarak kapalı sistemler tercih edilmeli

117 Güvenlik için talepler
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları) EX-Proof’lu malzeme kullanımı Bölge (Zone) Malzeme kategorisi* Güvenlik için talepler 0 20 II 1G II 1D Ara sıra oluşan arızalarda bile çalışmalı 94/9/EC (ATEX 95) 1 21 II 2G II 2D Sık sık oluşan arızalarda çalışmalı 94/9/EC (ATEX 95) 2 22 II 3G II 3D Normal çalışma şartlarında kullanılan malzeme kıvılcım kaynağı olmamalı 94/9/EC (ATEX 95) *) Malzeme grubu I = Yeraltı Madencilik; II = diğer

118 B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları) EX-Proof’lu malzeme kullanımı CE - İşareti Parlama, Patlama ortak İşareti Malzeme kategorisi (msl.: II 1G : patlayıcı ortam oluşma tehlikesi olan bölgeler için (Bölge 0 ila 2 arası) Kıvılcım önleme türü (msl.: basınca dayanıklı kapsülleme d ) Isı Sınıfları (msl.: T4, tutuşma derecesi 135 °C, azami yüzey ısısı = 135 °C)

119 B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları) EX-Proof’lu malzeme kullanımı (Kapsüllemenin türleri) o – Yağ kapsülleme p – Yüksek basınç kapsülleme q – Kum kapsülleme d – Basınca dayanıklı kapsülleme e – Artırılmış Güvenlik i – Kendi Güvenliği m – Döküm kapsülleme

120 B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (Kıvılcım Kaynakları) EX-Proof’lu malzeme kullanımı (Isı Sınıfları) T °C Tutuşma Derecesi = Azami Yüzey Isısı T °C Tutuşma Derecesi = Azami Yüzey Isısı T °C Tutuşma Derecesi = Azami Yüzey Isısı T °C Tutuşma Derecesi = Azami Yüzey Isısı T °C Tutuşma Derecesi = Azami Yüzey Isısı T °C Tutuşma Derecesi = Azami Yüzey Isısı

121 B – İkincil Önlemler (EX-Proof’lu Cihazlar)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (EX-Proof’lu Cihazlar) Soru: Hangi EX-Proof’lu cihazları tanıyorsunuz (Cep) Telefon Forklift Ses kayıt cihazı Duvar Saatleri Notebook, Organizer, Pocket-PC Scanner El feneri

122 B – İkincil Önlemler (Organizasyonel Önlemler)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (Organizasyonel Önlemler) Soru: Hangi Organizasyonel Önlemleri tanıyorsunuz Özel çalışma izinleri (oluşabilecek patlama ortamlarındaki çalışmalarda önlemlerin önceden kararlaştırılması, Taşeronların bilgilendirilmesi vs.) İşaretlendirme Giriş Kuralları (Yetkisizler Giremez) Çalışanlara Eğitim, Seminer

123 B – İkincil Önlemler (Elektrostatik)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ B – İkincil Önlemler (Elektrostatik) Sıvıların veya tozların boşaltılması esnasında Önlemler: Topraklama

124 C – Üçüncül Önlemler (Tesirleri Azaltmak)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ C – Üçüncül Önlemler (Tesirleri Azaltmak) Çıkışlara götüren en kısa kaçış uzaklıkları 10 m’ dir (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Madde 32). Yangından korunma

125 C – Üçüncül Önlemler (Tesirleri Azaltmak)
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ C – Üçüncül Önlemler (Tesirleri Azaltmak) Yapılarda patlama esnasında ortaya çıkan basınç gücünü emici veya azaltıcı önlemler almak (Pencereler, Kapılar, Duvarlar, Tavanlar vs.)

126 ÇALIŞANLARDAN BEKLENTİLER
Verilen tüm talimatlara ve içindeki güvenlik önlemlerine riayet edilmesi Kıvılcım kaynaklarını ortadan kaldırmak, oluşmasını önlemek Yasaklara riayet (Sigara içme, elektronik cihaz kullanımı, cep telefonu yasakları vs.)

127 ÇALIŞANLARDAN BEKLENTİLER
Sadece çalışma bölgesi (zone) belirlenmiş ve çalıştırılmasına izin verilmiş ekipmanları kullanınız Bozuk cihazları haber veriniz ve ehliyetli kişi tarafından tamir ettiriniz Basınçlı kapların yakınında ateş oluştuğunda: su ile soğutma yöntemi uygulanmalı

128 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI HAZIRLAMA
………………

129 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI HAZIRLAMA

130 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI HAZIRLAMA

131 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI HAZIRLAMA

132 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI HAZIRLAMA

133 PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI HAZIRLAMA

134 YANGINLARIN ÇEVRESEL ETKİLERİ
134

135 Reaksiyonu gereği su buharı ve Karbondioksit oluşur.
YANMA; Yanıcı madde ile yakıcı madde (oksijen)nin belirli bir ısı seviyesinde meydana getirdiği bir kimyasal reaksiyondur. Tüm kimyasal reaksiyonlarda olduğu gibi yanma olayında da reaksiyona giren maddelere bağlı olarak reaksiyon sonucu bazı maddeler ortaya çıkar Yanma genel olarak oksijen (yakıcı) ve Hidrokarbonlar (Yanıcı) arasında meydana geldiğinde; O2+HC = H2O+CO2 Reaksiyonu gereği su buharı ve Karbondioksit oluşur. Aşırı Karbondioksit oluşumu sera etkisinin ana sebebidir. Diğer yandan yanıcı maddenin cinsine göre bir çok zararlı kimyasalın oluşması söz konusudur. Bunların en yaygın olanları asidik özelliğe sahip olan NOx ve SOx buharlarıdır. Bu buharlar havanın nemi ile asidik bileşik oluştururlar ve yer altı sularına karışırlar.

136 YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN ZARARLI GAZLARA ÖRNEKLER
MADDE ÇIKAN TOKSİK ÜRÜN Kağıt, Pamuk, Ağaç Asetaldehit, formaldehit, asetik asit, formik asit Petrol Ürünleri Asetikasit, formik asit, kükürt ve azot oksitleri Plivinilklorür (PVC) Hidroklorik asit, fosgen, klorin Poliüretan Hidrojen siyanür, izosyanat Melamin reçineler Hidrojen siyanür, Amonyak 136

137 SO2 (kükürt dioksit) NH3 (amonyak) HCN (hidrojen siyanür)
YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN ZARARLI GAZLARA ÖRNEKLER Yanıcı madde cinsine göre çıkan gazlar SO2 (kükürt dioksit) NH3 (amonyak) HCN (hidrojen siyanür)

138 AHŞAP KAĞIT PAMUK YANGINLARINDA ZARARLI GAZLAR
TEHLİKE SINIRI ZEHİRLEYİCİ ETKİSİ ppm mg/m3 CO (karbonmonoksit) 50 55 yüksek derecede zehirli CH2O (formaldehit) 2 3 HCOOH (formik asit) 5 20 son derece zehirli CH3OH (metil alkol) 260 CH3COOH (asetik asit) 10 25

139 NOx KAYNAKLARI; Kömür, petrol gibi fosil yakıtların yakılması ve orman yangınları, araçların egzos boruları, fabrika bacaları, azot oksitleri oluşturur. NO yer seviyesinde Ozonla birleşir NO2 oluşturur. NO + O NO2 + O2 (s) (g) NO tekrar soluduğumuz hava oksijeni ile O3 yapar NO2 +Güneş ışığı NO O O O O3 (g) (g) Yer seviyesindeki ve stratosferdeki koruyucu ozon tabakasından farklı olan bu ozon zararlıdır. NO bu ozonla tekrar NO + O NO2 + O2 yi oluşturur. NO2 + H2O H + NO nitratı oluşturur. (s) (s) Daha sonra ; NO3 +H2O HNO H oluşturur ve asit yağmuruna dönüşür.

140 Asit yağmurları canlılara ve bitki örtüsüne zararlıdır.
Toprakta normalde çözünür olmayan mineralleri ve bileşikleri çözerek, çözünmüş tuzlar ve aliminyum tuzlarının bitki köklerini çürütmesini sağlar. Nox ler solunduğunda akciğerlerde aside dönüşür ve insanlara doğrudan zarar verebilir. Bu şekilde asitli olan sular bebeklerde mavi bebek hastalığı denen hastalığa sebep olur. NO sürekli alındığında, kanser, şeker hastalığı ve sinir hücresi tahribatına yol açabilir. Tıpta NO, enfekte edilmiş ve kanser olabilecek hücreleri parçalamakta makrofaj hücreler tarafından kullanılır. Kan damarlarının iç cidarlarındaki hücreler tarafından NO salgılanarak damarların gevşemesi ve tansiyonun düzenlenmesine yardımcı olunur.

141 ACİL DURUM ZİNCİRİ (YANGIN)
İlk Müdahale Toplanma alanına gidiniz İtfaiye (Tel ) Çalışan tarafından fark etme Muhbire basınız Yangın Son Notrufnummer Feuerwehr anpassen! Didaktische Hinweise und Hintergrundinformationen Hinweis auf vorbeugende Maßnahmen: “Schweißerlaubnis“ Deaktivierung von Rauchmeldern bei bestimmten Arbeiten. Beim Auslösen der Brandmeldeanlage (automatisch oder durch Handfeuermelder) wird auch die Sirene aktiviert. Weisen Sie die Mitarbeiter darauf hin, dass sie das Gebäude verlassen und sich zum Sammelplatz begeben sollen. Die Mitarbeiter sollen auch weitere Personen informieren. Die Anweisungen von Evakuierungs- und Führungskräften müssen befolgt werden. Wenn möglich, Anlagen sichern (NOT-AUS drücken, Hauptschalter aus, Wasser abstellen, …). Löschversuche nur bei Entstehungsbränden unternehmen. Keine Personen oder sich selbst durch Löschversuche gefährden. Detektörler tarafından fark etme Otomatik İtfaiyeye bildirim İtfaiyeye kılavuzluk Emir-Komuta „İtfaiye“ İnsan Hayatı Her Zaman Yangın’a Müdahale’den Önceliklidir!

142 Söndürme Ekibi, Kurtarma Ekibi, Koruma Ekibi, İlkyardım Ekibi
EKİPLERİN OLUŞTURULMASI Söndürme Ekibi, → Yangına karşı pratik müdahale eğitimi almış personelden oluşan ekip Kurtarma Ekibi, → Yangın esnasında tehlikede bulunanları tahliye eden ekip Koruma Ekibi, → Yangın esnasında önemli dokümanları ve eşyaları korumakla görevli ekip İlkyardım Ekibi → İlkyardım eğitimi almış iş kazalarında ve acil durumlarda ilk müdahaleyi gerçekleştiren ekip

143 EKİPLERİN GÖREVLERİ Madde Ekiplerin görevleri aşağıda belirtilmiştir. a) Söndürme Ekibi: Binada çıkacak yangına derhal müdahale ederek söndürmek ve/veya genişlemesine mani olmak, b) Kurtarma Ekibi: Yangın vukuunda can ve mal kurtarma işlerini yürütmek, c) Koruma Ekibi: Kurtarma ekibince kurtarılan eşya ve evrakı korumak, yangın nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaşayı önlemek, d) İlk Yardım Ekibi: Yangın nedeniyle yaralanan veya hastalanan kişilere ilk yardım yapmak.

144 YANGIN !!! NE YAPMALI ? 1. Yangını haber veriniz
Mevcutsa, Yangın Muhbirini kullanınız Değilse, İtfaiyeyi arayınız (110) 2. Yangına müdahaleyi deneyiniz Oluşmakta olan (daha küçük) yangını söndürmeye çalışınız 3. Yangının yayılmasını önleyiniz Binayı terk ederken kapıları ve pencereleri kapatınız

145 OLUŞMAKTA OLAN YANGINA MÜDAHELE EDİNİZ !
1. Kendinizi riske atmayınız ! 2. Her zaman kaçış yolunuzu açık tutunuz ! 3. Dikkat: Zehirli buharlar Zehirli gazlar Patlayıcı maddeler Aşırı ısı

146 YANGIN – HER ZAMAN ACİL DURUMDUR
Unutmayınız: Binayı hızlı ve olabildiğince güvenli tahliye ediniz Bulunduğunuz mevkii de yardım ediniz Akıntıya karşı yüzmeyiniz çıkış yönüne doğru ilerleyiniz Mümkünse, kapıları ve pencereleri kapatınız

147 YANGIN !!! - NE YAPILMALI ? Tüm çalışanları hemen tahliye ederek toplanma alanlarına yönlendiriniz Yan odaları, tuvaletleri, lavaboları, ardiyeleri vs. kontrol ediniz Misafirlere ve engellilere yardım ediniz Tahliyeyi engelleyenleri sert ikaz ediniz

148 TOPLANMA ALANI Toplanma alanına gidiniz: Tüm çalışanların toplanma alanına gelmesini sağlayınız, tekrar binaya yönelmelerini engelleyiniz Arkadaşlarınıza kısa bilgi veriniz: Kim olduğunuzu, Ne olduğunu vs. ve Acil durum sonlanmadığı müddetçe binaya girmemelerini rica ediniz İtfaiyeye, üst düzey yöneticilere olay hakkında bilgi veriniz (msl.: içeride birinin olup olmadığı hakkında) İtfaiyeden veya üst düzey yöneticiden gelebilecek olan talimatlara dikkat ediniz! Acil Durumu sadece onlar yönetebilir!

149 İNANILMAZ !

150 Asansörü kullandırmayınız, yürüme engelli olsa bile !
ASANSÖR - ÖLÜM KAPANI ! Dikkat ediniz : Asansörü kullandırmayınız, yürüme engelli olsa bile ! Yangın Durumunda kullanmayınız ! Yangın anında asansör sensörü, asansörü ölüm kapanına çevirir !

151 İlgili Mevzuat: Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik İşyeri Bina ve Eklentilerinde alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine ilişkin yönetmelik