Prof.Dr. Mehmet BARCA Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İşletme Fakültesi

... konulu sunumlar: "Prof.Dr. Mehmet BARCA Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İşletme Fakültesi"— Sunum transkripti:

1 Prof.Dr. Mehmet BARCA Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İşletme Fakültesi
Yönetim ve Liderlik Prof.Dr. Mehmet BARCA Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İşletme Fakültesi

2 Yönetici/Lider Kimdir?

3 Yönetici/Lider Kimdir?
Yönetici/Lider bir kurum ya da kuruluşun sadece en başında olan kişi değil, o kurumda farklılaşan, yaptığı işlerle ön plana çıkan, arkasından diğer insanları çekebilen insanlardır. ''Liderliğin %99'u bir organizasyonun en tepelerinden değil, orta seviyelerinden gelir'‘ John C. Maxwell  

4 İdareci mi, Yönetici/Lider mi?
Yönetici/Lider, doğru olan işleri yapmayı hedeflerken; idareci, işleri doğru yapmaya odaklanır. İdareci, bir kurumun amaçlarını gerçekleştirmek için var olan örgüt yapısını ve prosedürü kullanan kişidir. Yönetici/Lider ise örgütsel yol göstericilere (emir, direktif, kararname) mekanik olarak uymanın üstünde ve ötesinde bir etkileme gücüne sahip olan kişidir. Bu anlamda yöneticilik/liderlik, bir kurumun amaçlarını gerçekleştirme ya da bu amaçları değiştirmek için yeni bir yapı ve prosedür başlatma olarak tanımlanabilir.

5 Yönetim ve Liderlik ‘ortak bir amacı/görevi gerçekleştirmek için bir grup insanı organize etmek, yönlendirmek, motive etmektir.’ Başarıya zemin hazırlayan

6 GELENEKSEL YÖNETİM FAALİYETLERİ
Planlama Örgütleme Yöneltme Kontrol

7 LİDER Geleneksel faaliyetlerin yanı sıra Vizyon Geliştirmek Vizyon duygusu vermek Vizyon doğrultusunda yönlendirmek

8 BAŞARI VE LİDERLİK 1 Varsayım 1: İnsanların performansı karşılaştıkları durumu nasıl gördükleriyle bağdaşıktır. Liderler durumun nasıl göründüğü konusunda görüş belirtir ve başkalarını da görüş belirtme olnağı verir.

9 BAŞARI VE LİDERLİK Varsayım 2: Bir durumun insana görünme biçimi dille ortaya çıkar Liderler konuşma ortamına hükmeder

10 BAŞARI VE LİDERLİK 3 Varsayım 3: Geleceğe dayalı dil insanların durumu görme biçimini değiştirir Liderler örgütlerinin geleceğine kulak verir.

11 Yaşama Stratejisi ve İlerleme Stratejisi 11

12 Mevcut işleri daha iyi yapmadan öte farklı işler yapma

13 Acil ve Önemli Olan Ayrımı

14 Etkileyici Faktörler Belirleyici Faktörler 80-20 Kuralı
Kritik Faktörler Etkileyici Faktörler Belirleyici Faktörler Kuralı 14

15 Günümüz Yönetici/Liderin Düşünme ve Davranma Biçimi nasıl Olmalı?

16 Eylemden yana olmalı (Riskten kaçan değil, risk almalı)
Yönetici/Lider hata yapmaktan değil, eylemsizlikten korkmalıdır. Eylem Yapmayan, hata da yapmaz. Yap, düzelt, dene… Denemekten korkma Risk alma konusunda çalışanları cesaretlendir.

17 Müşteriye Yakın Olmalı
En iyi müşteri kusurları söyleyen vatandaştır. Bir kurumun verdiği hizmetin olumlu ya da olumsuz yanlarını en iyi bilen hizmeti alanlardır. Başarılı yöneticiler/liderler hizmet ettiği vatandaşlardan çok şey öğrenirler. Yenilikçi düşünceleri hizmet sunduklarından öğrenirler. Yönetici/liderlerin başarılarının en büyük nedeni hizmet alanları dikkatle ve düzenli olarak dinlemeleridir

18 Özerklik ve girişimciliği teşvik etmeli
Üstün ve süreklilik arz eden kurumsal başarı için girişimciliği özendiren, özerk ortamın oluşturulması büyük önem taşır. Başarılı işletmeler kurum çapında birçok lider ve yenilikçi kişi yetiştirirler. İnsanları, yenilikçi kapasitelerini yok edecek dar kalıpların içine sokmaktan kaçınırlar Yenilikçi fikir ve girişimcileri desteklerler Özgürlüğün olmadığı kurumlarda özgünlük olmaz

19 Kurum çalışanlarını kalite ve verimliliğin temel kaynağı olarak görmeli
Kalite ve verimlilik makinelerden önce insanlarla yakalanır Bilgi toplumlarındaki kurumların başarısının kaynağında sanayi toplumlarındakilerde olduğu gibi, ‘makineler’ değil, ‘insanlar’ vardır.

20 İşin içinde/başında olmalı
En başarılı yöneticilere/liderlere bakıldığında çoğunun kurumlarında çalışanların arasında dolaşmalarıyla ün salmış oldukları görülür. Orduların başında savaşa girerler. Yöneticiler her zaman çalışılan ve hizmet verilen mekanları kalite, hizmet, değer ve temizlik gibi kriterler açısından denetlerler. Diğer çoğu idarecilerin yaptığı gibi odalarına çekilip olayları uzaktan izlemezler.

21 Kendi işlerinde mükemmel ve faaliyet alanlarında bir numara olmaya çalışmalı
Çıraklıklarını yapmadıkları işlerin, ustalıklarına soyunmazlar. Bilgi ve uzmanlıklarının sınırlarını bilir ve başkalarından yaralanma yoluna giderler Kendi işlerinin amatörü, başkalarının işlerinin profesyonelleri gibi davranmazlar

22 Gevşek ve sıkı özelliklerin birlikte olunması
Hem merkezi hem yerinde yönetim

23 Yalınlıktan yana olmalı
Yalın yönetim, yalın ve esnek örgüt yapısı, basit biçim ve sistemlerin kurumlarının temel yapısını oluşturmaya özen gösterirler Üst düzey kurmay/yöneticilerin azlığı Yalın hizmet sunumu (süreç mühendisliği)

24 Ne Yapmalı Yönetim Stili Kurum Kültürü (Ortak Değerler) Yetkinlikler
İnsan Kaynağı Süreç ve Sistemler Örgütsel yapı Strateji

25 Etkili Yönetim ve Liderlik İçin;
Stratejik Yönetim Bilgi Yönetimi Güven Yönetimi Değişim Yönetimi

26 Yönetim/ Liderlik Stratejik Yönetim Bilgi Yönetimi Güven Yönetimi
Değişim Yönetimi Bilgi Yönetimi

27 STRATEJİK YÖNETİM

28 Strateji Nedir?

29 Başarılı Olunabileceğine Geniş Bir Perspektiftir
Strateji; Nasıl Başarılı Olunabileceğine İlişkin Geniş Bir Perspektiftir Veya Kurumun Başarı Teorisidir

30 Siyasetçiler bir sonraki seçimi, devlet adamları ise bir sonraki kuşağı düşünür
Bir sonraki kuşak altyapı Bir sonraki kuşak yönetici Bir sonraki kuşak hizmetler Bir sonraki kuşak müşteriler/vatandaşlar Bir sonraki kuşak beklentiler Bir sonraki kuşak sorunlar/çözümler

31 VİZYONER LİDER Kurumsal performansı yükseltecek büyük çaplı girişimleri tasarlama ve uygulama

32 Stratejinin İki Unsuru
Başarının tanımı ve Başarıyı gerçekleştirmek için gerekli şartların oluşturulması

33 Strateji Geliştirmede 3 Temel Soru
Neredeyiz? Nereye Gitmek İstiyoruz? Gitmek İstediğimiz Yere Nasıl Ulaşabiliriz?

34 STRATEJİNİN UNSURLARI
1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM VİZYON SAHİBİ BİLGİ SAHİBİ YÖNTEM SAHİBİ

35 STRATEJİNİN UNSURLARI
1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM OLAYLAR TRENDLER YAPILAR

36 STRATEJİNİN UNSURLARI
1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM OLAYLAR TRENDLER YAPILAR MAKSİMİZASYON HEDEFLER VİZYON

37 STRATEJİNİN UNSURLARI
1.MEVCUT DURUM 3.YÖNTEM 2.ARZULANAN DURUM OLAYLAR TRENDLER YAPILAR REAKTİF PROAKTİF ÜRETKEN MAKSİMİZASYON HEDEFLER VİZYON

38 YÖNETİCİ ÇALIŞANLARDAN NE İSTER
Gelecek Odaklı ve Başarı odaklı düşünme, davranma ve çalışma

39 ÇALIŞANLARIN DEĞİŞEN DAVRANIŞI
EYLEM (ACTION) MEŞGUL (ACTIVITY) BAŞARI (ACHIEVEMENT)

40 ÇALIŞANLARIN BEKLENTİLERİ
VİZYON DUYGUSU TAKDİR EDİLME HAKKANİYET GELİŞTİRME GÜÇLENDİRME

41 ÜST YÖNETİMİN İŞİ YAPI SİSTEMİ İŞLETME KURALLAR STRATEJİ İŞBİRLİKLER
Orta Kademe Yönetim Üst Kademe Yönetim F O N K S İ Y L A R YAPI SİSTEMİ İŞLETME KURALLAR STRATEJİ İŞBİRLİKLER SİSTEM KURMA GELİŞMELERİ TAKİP YENİLİKLER BÜYÜME KÜÇÜLME

42 BİLGİ YÖNETİMİ

43 Akıllı adam, aklını kullanandır
Akıllı adam, aklını kullanandır. Daha da akıllı adam, başkalarının aklını kullanandır.

44 “İşletmemizde, her işçi yalnızca bir çift el olarak değerlendirilmez, düşünce kaynağı olarak görülür” Mark Shepherd Texas Instruments’ın Yönetim Kurulu Başkanı

45 BİLGİ YÖNETİMİ İÇİN TESPİTLER I
En zayıf yönetilen alanlardan biri “bilgi”dir. Bilgi gerçekte “yönetilemez”,ancak “desteklenebilir.” Kurum performansı üzerinde en fazla etkisi olan “bilgi yönetimi”dir. Dolayısıyla, bilginin yönetimi “stratejik” öneme sahiptir.

46 BİLGİ YÖNETİMİ İÇİN TESPİTLER II
5. O halde, temel soru bilgi nasıl yönetilebilir?, sorusuna cevap vermektir. 6. Stratejik açıdan soru yeniden formüle edilirse, “Bilgi odaklı bir işletme/kurum olmak için nasıl değişmeliyiz?” sorusuna cevap vermektir. 7. Cevap ile eğer yeni bir kavramsal yaklaşım ortaya çıkıyorsa “bilgi vizyonu” doğuyor demektir. 8. Bilgi vizyonunu gerçekleştirmek için “bilgi stratejisi” geliştirilmelidir.

47 Bilgi Stratejisinin Temel Alanları
“Teknolojik” Düzenlemelere Dayalı Alan “Örgütsel ve Davranışsal veya Sosyal” Düzenlemelere Dayalı Alan

48 Veri Enformasyon Bilgi

49 TEKNOLOJİ VE SOSYAL ODAKLI KARŞILAŞTIRMA
TEKNONOLJİ ODAKLI SOSYAL İLİŞKİ ODAKLI Teknolojik alt yapı 1. Örgütsel atmosfer Intranet, Internet, bilgi katalogu 2. Tartışma grupları, arama toplantıları, beyin fırtınaları Formalleştirme/kodlama 3. İlişki geliştirme Patent, ticari markalar, çözümler 4. Proje fikirleri, iş modelleri Sonuca odaklı kodlama/yönetme5. Sürece odaklı geliştirme Sanal (intra ve inter net) ilişkiler 6. Gerçek sosyal ilişkiler Teknoloji ile uzaktan ilişkiler 7. Yakın sosyal ilişkiler Operasyonel verimlilik 8. Stratejik Yaklaşım Yönetim aracı 9. Temel Yetkinlik Teknoloji olmadan olmaz 10. Teknoloji kolaylaştırıcı Maliyet liderliği Farklılaşma

50 1. SİSTEM STRATEJİSİ Odak Teknoloji (Veri tabanları, CD-Roms, uzman sistemler) Amaç Bilgi Tabanları (Bireysel ve grup bilgilerini toplamak ve geniş örgütsel sahipliğe ve kullanıma dönüştürmek) Örnek Sigorta şirketlerinin risk değerlendirme veri tabanları veya teknik bilginin (know-how kodifikasyonu) Kritik Sübjektif verilerin doğrulanması ve Başarı bilgi sunumunun teşviki Faktörleri Katkısı Bilgi-temelli Sistemler Felsefe Kodlama

51 2. KATALOGLAMA STRATEJİSİ
Odak Haritalar Amaç Bilgi Kılavuzları Kritik Başarı Bilgi Paylaşımı Teşviki/Kültürü ve Faktörleri İnsanları İlişkilendirme Ağı Katkısı İnternet Üzerinde Profil ve Kılavuzlar Felsefe İlişkilendirme

52 3. MÜHENDİSLİK STRATEJİSİ
Odak Süreçler Amaç Bilgi Akışları Kritik Başarı Bilgi ve Enformasyon Öğrenimi ve Faktörleri Sınırlandırılmamış Yayılım Katkısı Ortak Veritabanları Felsefe Kabiliyetler

53 4. EKONOMİ/TİCARİ STRATEJİ
Odak Gelir Amaç Bilgi Varlıkları Kritik Başarı Uzman Takımlar ve Faktörleri Kurumsallaşmış Süreçler Katkısı Entelektüel Varlıkların Kaydı ve İşleme Sistemleri Felsefe Ticarileştirme

54 5. ÖRGÜTSEL STRATEJİ Odak Networkler Amaç Bilgi Havuzu Kritik
Başarı Sosyalleşme Kültürü ve Faktörleri Bilgi Aracıları Katkısı Grupbağları ve İntranet Felsefe İşbirliği

55 6. SOSYALLEŞME STRATEJİSİ
Odak Sosyalleşme Amaç Bilgi Alış-verişi Kritik Başarı Amaç Teşviki İçin Tasarım Faktörleri Katkısı Erişim ve Temsil Araçları Felsefe İlişkilendirme

56 7. FARKINDALIK STRATEJİSİ
Odak Zihinsel Setler (Mindset) Amaç Bilgi Kabiliyetleri Kritik Başarı Retorik ve Faktörleri İlişkilendirme Ağı Katkısı Eklektik Felsefe Bilinçlendirme

57 GÜVEN YÖNETİMİ

58 Yönetim ve liderlik, insanların hareket ve davranışlarını etkileme sanatıdır. Burada “etkileme” fiiline dikkat edilmelidir. Bir insanın bir diğerini etkileyebilmesi için o insanın güvenilir biri olması şartı ilk planda gelmektedir. Dolayısıyla yöneticiler alt kademe personelini etkileyebilmeleri için ilk olarak güven duygusunu karşı tarafa yansıtmalıdırlar.

59 Örgütlerde Güvenin Faydaları;
Güven. örgütsel ve bireysel performansın arttırılmasında yardımcı olur. Yapılan çalışmalar örgütsel güven ile performans arasında yakın bir ilişkinin varlığını ortaya koymuştur. Güven, örgütlerde sinerjiyi harekete geçirir ve yapılan işlerin işlem sürelerini kısaltır. Güven örgütlerde kendiliğinden oluşan bir sosyalleşme sağlar. Kimi zaman örgüt kültürü güven yarattığı halde, güvende örgüt kültürünü oluşturabilmektedir. Güven, üst yönetim ile alt kademe personel arasındaki iletişim kopukluğunu giderir. Güven personel arasındaki dayanışmayı arttırır. Güven, örgüt içerisinde, karşılıklı saygı ve sevgi gibi kendi paralelinde bulunan tüm duyguların gelişmesine de yardımcı olur. Örgüt otoritelerine, farklılıkları kabullenmeyi kolaylaştırır Bir kere bir güven ortamı oluşunca, bireylerin kendi aralarında işbirliği yapmasını, daha kolay anlaşmasını, birbirlerinin fikir ve önerilerini kabul etmesini,, paylaşmayı arttır.,

60 Yüksek Güven Duygusuna Sahip Örgütlerde;
Aşağı düzeylerdeki iş görenlere daha fazla sorumluluk verilmektedir. Bu tip örgütlerde ekip çalışmasına dayalı ve esnek bir anlayış temelinde örgüt düzenlemesi yapılabilmektedir. Örgütlerdeki güven ortamının grup verimini artırdığı, Grup üyelerinin duygularını ve gözlemledikleri farklılıkları serbestçe dile getirmelerine olanak tanıdığı ve Savunmaya ya da sabote etmeye yönelik düşünceleri ortadan kaldırdığı görülmektedir. Bundan dolayı örgütlerde güven ortamının oluşturulması, örgüt amaçlarının gerçekleştirilmesi açısından çok önemlidir. Buradan sonra top sizde

61 Güvensiz Ortamlarda Görülen Olumsuz Durumlar
Farklı fikirlerin ortaya çıkmaması, Sorunların gizlenmesi, Uzlaşma sağlanamama, Karar vermenin zorlaşması ve uzun zaman alması, Azarlanma veya alay edilme korkusuyla hareket ederek yenilikçiliği bastırma ve üretkenliği düşürme Özden çok biçime önem veren, kuralcı, önerilere açık olmayan, eleştiriye kapalı bürokrasinin doğması İkili-üçlü kontrol mekanizmaları, gözetim sistemleri, takip, izleme ortaya çıkar Yüksek stres, Bir şey ters gittiğinde günah keçileri arama, Bilgi eksikliği ile davranma ve şüphe ile yaklaşma,

62 Örgütsel Güvenin Oluşturulması İçin
Açık ve Dürüst Olmak Empati Yapmak Örgütün Kurallarına Bağlı Kalmak Çalışanların Özel Hayatlarının Olduğunu da Kabul Etmek Örgütsel Adalete Özen Göstermek gerekir

63 Güven Mi ? Güç Mü ? İlişkileri kontrol etmenin temelde iki yolu var: Güç ve Güven. Güç ve güven ters işleyen iki mekanizmadır. Elbette, bir organizasyonda ne tamamen güç ne de tamamen güven üzerine kurulu bir durum olmaz. Örgütler güç ve güvenin bir kompozisyonundan oluşur. Ancak bu kompozisyonda hangisi ağır basıyorsa organizasyonun kültürü o yöndedir. Arzulanan ise, güvenin ağır bastığı bir organizasyon kültürü yaratmaktır. Sahip Olduğunuz Tek Şey Çekiçse Herkesi Çivi Olarak Görürsünüz Abraham Maslow

64 Sadakat mi ? Ehliyet mi ? 64

65 Örgütlerde Güven Ortamının Yolları;
Ancak, güven örgütlere bir anlaşma ile değil sosyalleşme ile yerleşmekte ve kurumsallaşmaktadır. İnsanlarda güven oluşturabilmek için ilk önce bireyin kendisine güvenmesi ve güvenilir olması gerekmektedir.

66 Güven Ortamını Oluşturmak ve Devamı İçin;
Güvenle ilgili olayları anlatmak, İşbirliğini özendirerek ve Sosyal ortamlar hazırlayarak örgüt üyelerinin birbirlerini tanımalarına fırsat oluşturmak, Söylem ve eylemlerinde tutarlı davranmak, Bireysel çıkarları örgüt çıkarlarında eritmek. Yukarıda da belirtildiği gibi güven oluşturmada açıklık, işbirliği, tutarlılık ve bencil olmamak çok önemlidir. Güvenilir insanların güvenli ve diğer insanları düşünen, tam karşısında yer alan kişilerin ise genellikle bencil ve güvensiz kişiler oldukları söylenebilir.

67 Güven Hangi Durumda Zedelenir?
Paylaşmayı reddetmek Tutarsız olmak Elemanları Bilgilendirmemek Saldırgan veya kötü huylu olmak Sürekli stres Net bir yön duygusuna sahip olmamak İşleri ertelemek

68 DEĞİŞİM YÖNETİMİ

69 Değişime Direnç nasıl Kırılabilir
Eğitim ve İletişim Katılım ve Dahil Etme Kolaylaştırma ve Destek Müzakere ve Anlaşma Rol, Görev ve Sorumluluk Verme Açık ve Gizli Baskı

70 Değişim Nasıl Yönetilebilir?

71 Aciliyet Duygusu Oluşturma
Ulusal ve uluslar arası gelişmeleri inceleme Kriz, potansiyel kriz veya fırsatları belirleme ve tartışma Yönetici değiştirme Yapay krizler tasarlama

72 Güçlü bir Yönlendirici Koalisyon Oluşturma
Değişim çabalarını yönlendirecek yeterince güçlü bir grubun oluşturulması Grubu bir takım olarak çalışması için teşvik edilmesi

73 Yönlendirici bir Vizyon Yaratma
Değişim çabalarını yönlendirecek bir vizyon yaratılmalı Bu vizyonu başaracak stratejilerin geliştirilmeli

74 Vizyonun İletişime Konu Edilmesi ve Paylaşılması
Yeni vizyon ve stratejileri tanıtmak ve benimsetmek için her tür yola baş vurulmalı Yönlendirici koalisyonun örnek çalışmaları ve rol modelliği ile yeni davranışlar öğretilmeli

75 Vizyonun Gerçekleşmesine Katkıları İçin Diğerlerinin Güçlendirilmesi
Değişimin önündeki engellerin kaldırılması Vizyonun gerçekleşmesini önleyen yapı ve sistemler değiştirilmeli Yetki ve sorumluluklar verilmeli Risk alma ve geleneksel fikir, faaliyet ve aksiyonları terk edilmesi için teşvik edilmeli

76 Kısa Vadeli Kazanımlar İçin Planlar Yapın
Gözlemlenebilen performans ilerlemeleri planlanmalı Bu tür ilerlemeler gerçekleştirilmeli Bu ilerlemelerde katkısı olan çalışanlar belirlenmeli ve ödüllendirilmeli

77 İlerlemeleri/Başarıları Konsolide Edil ve Daha Fazla Değişimi Devreye Sokun
Vizyona uymayan sistem ve yapıları artan kredibilite kullanılarak değiştirilmeli Vizyonu gerçekleştirecek kişiler işe alınmalı, yükseltilmeli ve geliştirilmeli Süreç yeni proje, konular ve değişim öncüleri ile güçlendirilmeli

78 Yeni Yaklaşımları Kurumsallaştırın
Yeni davranışlar ile örgütsel başarı arasındaki ilişki belirlenip ifade edilmeli Başarı ve liderliği temin için araçlar geliştirilmeli