1. Ünite: BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI

... konulu sunumlar: "1. Ünite: BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI"— Sunum transkripti:

1 1. Ünite: BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI
Hazırlayan: Mehmet MAVİLİ Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

2 Bilgisayar Bilgisayar, kendisine verilen bilgiler üzerinde aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma işlemleri yaparak sonuçları çıktı birimlerine gönderen bir elektronik alettir (Resim 1.1). Bilgisayarı oluşturan birimler temelde iki gruba ayrılır. Bunlar donanım ve yazılım birimleridir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

3 Donanım/Yazılım Donanım: Bilgisayarı oluşturan parçaların her birine donanım denir. Yazılım: Bilgisayar donanımının uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlayan ve programcılar tarafından yazılan kod parçalarıdır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

4 Bilişim Teknolojisi Bilişim teknolojisi; bilginin toplanmasında, işlenmesinde, depolanmasında, ağlar aracılığıyla bir yerden bir yere iletilip kullanıcıların hizmetine sunulmasında kullanılan iletişim ve bilgisayarlar dâhil bütün teknolojileri kapsayan teknolojilerdir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

5 Bilgisayar Çeşitleri Bilgisayarların kullanıldıkları alanlara ve iş ortamlarına göre boyut ve kapasiteleri farklılık göstermektedir. Bu farklılıklara göre bilgisayarları şöyle sıralayabiliriz: Ana bilgisayar Mini bilgisayar Ağ (Network) bilgisayarı Kişisel bilgisayar Dizüstü bilgisayar Tablet bilgisayar Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

6 a. Ana Bilgisayar Genellikle diğer bilgisayarlara hizmet vermek amacıyla kullanılan çok güçlü bilgisayarlardır. Bu bilgisayarlar diğer bilgisayarlara hizmet vermelerinden dolayı kapasiteleri ve hızları çok büyük olan, diğer bir deyişle sunucu bilgisayarlardır (Resim 1.2). Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

7 b. Mini Bilgisayar PDA (Personel Dijital Assistant) olarak da adlandırılan mini bilgisayarlar, kullanıcının kendine ait işlemlerini yapabilecek kapasite ve hıza sahip olan bilgisayarlardır. Boyutları çok küçük olan bu mini bilgisayarlar normal bir bilgisayarın yaptığı işlemleri minimum seviyede yapabilmekte ve yapılan işlemleri kaydedebilmektedir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

8 c. Ağ (Network) Bilgisayarı
Bir ağa bağlı olarak çalışan bilgisayarlara ağ bilgisayarı veya terminal bilgisayar denir (Resim 1.4). Ağa bağlı bütün bilgisayarlar kendi kaynaklarını ortak olarak kullanabildikleri gibi dosya paylaşımı da yapabilirler. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

9 d. Kişisel Bilgisayar Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bilgisayar türüdür. PC (Personel Computer) olarak da ifade edilir (Resim 1.5). Genellikle evlerde kullanılmasının yanı sıra ofislerde ve iş ortamlarında da rahatlıkla kullanılmaktadır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

10 e. Dizüstü Bilgisayar Bu tür bilgisayarlar boyutlarının küçüklüğü, taşınabilir olmaları ve belli bir süre itibarıyla enerjiye ihtiyaç duymamalarından dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır. Kişisel bilgisayarların yapabildiği birçok işlemi yapabilmekte ve her geçen gün bu özellikleri artmaktadır (Resim 1.6). Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

11 f. Tablet Bilgisayar Dokunmatik bir ekrana sahip, çoğunlukla arka kamerası da bulunan (ön ve arka kameralılar da var),uygulama indirilebilen ve kişiye özel hale getirilebilen,modele göre telefon özelliği de bulunabilen, Wi-Fi'si olan taşınabilir bilgisayarlardır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

12 Bilgisayarlar Arasındaki Farklılıklar
Günümüzde kullanılan bilgisayarları birbirinden ayıran belli başlı özellikler vardır. Bu özelliklerin başlıcaları kapasite, hız ve maliyet olarak ifade edilebilir. Şimdi bu özellikleri inceleyelim: Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

13 a. Kapasite Bu özellik bilgisayarın byte (bayt) olarak saklayabileceği veri miktarını gösterir. Bilgisayarlar kullanıldıkları alanlara göre kapasiteleri bakımından birbirinden farklılık göstermektedirler. Örneğin, bir şirketin ana bilgisayarının kapasitesi Tb (Terabyte)larla ifade edilirken evimizde kullandığımız kişisel bilgisayarımızın kapasitesi Gb (Gigabyte)lar seviyesindedir. Bilgisayarda bilgiyi oluşturan en küçük birime bit denir. Sekiz adet bitin bir araya gelmesiyle oluşan veri yapısına ise byte denir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

14 a. Kapasite Bilgisayarda bilgiyi oluşturan en küçük birime bit denir. Sıfır (0) ve bir (1) lerden meydana gelen bu bitlerin sekiz tanesinin bir araya gelmesiyle byte oluşur ve her karakter bir (1) byte’tır Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

15 b. Hız Bilgisayarın hızı denilince ilk akla gelen donanım elemanı işlemcinin hızıdır. Bir bilgisayarda hızı belirleyen faktör yalnızca işlemci değildir. Bununla beraber RAM’in hızı, anakart veri yolunun hızı ve sabit diskin hızı da bilgisayarın hızını etkileyen faktörlerdendir. Hız birimi MHz (Megaherzt) olarak ifade edilir ve 1 saniyede yapılan işlem sayısını gösterir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

16 c. Maliyet Bilgisayarın maliyeti; kapasitesi, hızı ve boyutlarına göre farklılık göstermektedir. Bir bilgisayar alırken öncelikle bilgisayarı nerede, hangi amaç doğrultusunda ve ne tür programlarla kullanacağımıza karar vermeliyiz. Yapacağımız işe ve kullanacağımız programlara göre bilgisayarların maliyetleri değişiklik gösterir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

17 ç. Genel Kullanıcıları Bilgisayar tasarımları ve kapasiteleri yapılırken insanların ihtiyaçları göz önüne alınmış ve bununla birlikte farklı alanlarda, farklı boyut ve kapasiteye sahip bilgisayarlar ortaya çıkmıştır. Piyasada her iş ve amaca uygun bilgisayar bulmak mümkündür. Örneğin, evde veya okulda kullanmak için masaüstü bilgisayar ideal iken sürekli seyahat hâlinde olan kişiler için dizüstü bilgisayar çözüm olmaktadır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

18 Bilgisayarın Temel Donanım Birimleri
a. Merkezî İşlem Birimi (CPU):Bir bilgisayarın en önemli donanım elemanı işlemcisidir. İşlemci bilgisayar üzerinde aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma işlemleri yaparak sonuçları çıktı birimlerine gönderen elektronik bir alettir (Resim 1.7). Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

19 Bilgisayarın hızı denilince aslında anlatılmak istenen şey işlemcinin hızıdır. İşlemciler son yıllarda hız olarak büyük boyutlara ulaşmışlardır. Saniyede milyarlarca işlem yapabilmektedirler. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

20 b. Sabit Disk (Hard disk): Bilgisayarda yapılan işlemlerin depolanıp kaydedildiği, manyetik disklerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş hafıza birimidir (Resim 1.8). Çeşitli boyut ve kapasiteye sahip sabit disk bulmak mümkündür. Günümüzde sabit disklerin kapasiteleri büyük oranlarda artmış, buna rağmen gelişen teknolojiyle birlikte maliyetleri çok düşmüştür. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

21 c. Giriş Çıkış Birimleri: Bilgisayara dış ortamdan bilgi girilmesini sağlayan ve girilen bu bilgilerin bilgisayar tarafından işlendikten sonra, tekrar dış ortama çıkarılması için kullanılan donanım elemanlarına giriş/çıkış birimleri denir. En çok kullanılan giriş birimleri klavye ve faredir . Çıkış birimi ise genellikle ekrandır. Aşağıdaki tabloda çok kullanılan giriş ve çıkış birimleri listelenmiştir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

22 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

23 Hafıza Tipleri RAM (Random Access Memory-Rastgele Erişilebilir Bellek): Bilgisayarın ana belleği olarak da ifade edilen RAM bir tür geçici bellektir (Resim 1.9). Bilgisayarın açılması esnasında işletim sistemi ve gerekli olan bazı uygulama programları dosyaları RAM belleğe yüklenir. Buradaki amaç işletim sisteminin RAM üzerinden hızlı bir şekilde çalışabilmesini sağlamak ve sabit diske erişimi minimuma indirmektir. Bu sayede sabit diske erişim azalacağından zamandan büyük tasarruf sağlanır. Bilgisayar kapatıldığı anda RAM’deki bilgiler silinir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

24 Hafıza Tipleri ROM (Read Only Memory–Sadece Okunabilir Bellek): Üretici firma tarafından üzerine yüklenmiş olan yazılım bulunur. Bu yazılımın kullanıcı tarafından değiştirilmesi mümkün değildir. O yüzden sadece okunabilir bellek adını almıştır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

25 Taşınabilir Depolama Araçları
Bilgisayarlara harici olarak dışarıdan, genellikle USB bağlantı noktasından bağlanan araçlara taşınabilir depolama araçları denilmektedir. Kapasitelerine ve boyutlarına göre piyasada birçok veri taşıma aracı bulunur. Bunlar USB sabit diskler, hafıza kartları ve flash bellekler olarak ifade edilebilir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

26 Çevresel Cihazlar Bilgisayara dış ortamdan bağlanarak bilgisayar içerisine bilgi girilmesini ve bu bilginin tekrar işlendikten sonra dış ortama aktarılmasını sağlayan donanım elemanlarına çevresel cihazlar denir. Genellikle en çok kullanılan çevresel cihazlar klavye, fare, ekran, yazıcı, kamera ve hoparlör gibi çevresel donanım araçlarıdır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

27 Günlük Yaşantıda Bilgisayarlar
Bilgisayarlar günlük hayatımızın vazgeçilmezleri arasındadır. Okulda, evde, iş yerinde, haberleşmede, ulaşımda, sağlıkta ve aklınıza gelebilecek her alanda bilgisayarları görmek mümkündür. Gelecek, bilgi ve bilgisayar üzerine inşa edilen bir çağ olacaktır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

28 1. Evdeki bilgisayarlar: Bilgisayarın ilk defa piyasaya çıktığı yıllarda, ev kullanıcıları için bu cihaza sahip olmak çok büyük bir maliyet gerektiriyordu. Gelişen teknolojiyle birlikte birçok firmanın bilgisayar üretmeye başlaması buna paralel olarak da fiyatlarının büyük oranda düşmesi bu cihazların evlerimize girmesini sağlamıştır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

29 2. İş yerinde ve eğitimde bilgisayarlar: Günümüzde her işletme bünyesinde bilgisayar kullanımını görmek mümkündür. Büyük veya küçük bütün işletmeler bilgisayarın avantajlarından faydalanmaya başlamışlardır. Eğitimde bilgisayar kullanımı son yıllarda daha da artmış, kurulan bilişim teknolojisi sınıfları vasıtasıyla toplumun her kesiminde bilgisayar kullanımı yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

30 Değerlendirme soruları
Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

31 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

32 BİLGİ TEKNOLOJİSİ VE TOPLUM
Bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler her alanda kendini hissettirmekte ve hayatın vazgeçilmezleri arasındaki yerini pekiştirmektedir. İlk üretildiği yıllarda kimse bilgisayarın bu kadar yaygın olarak kullanılacağını tahmin edemezdi. Günümüzde aklınıza gelebilecek her alanda bilgisayar kullanılmaktadır ve insanların hayatlarını büyük oranda kolaylaştırmaktadır. Bilgisayar iletişim alanında da bir çığır açmıştır. İnternet üzerinden yapılan görüntülü ve sesli sohbetler, dosya transferleri ve elektronik ticaret sayesinde bulunduğumuz yerden tüm ortamlara ulaşabilmekteyiz. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

33 Bilgi Toplumu Kavramı Gelişen teknolojiye paralel olarak iletişimde yaşanan gelişmeler dünyayı küçük bir köy hâline getirmiştir. Günümüzde dünyanın değişik bir yerinde meydana gelen olaylar anında bizlere ulaştırılmakta, görüntülü ve sesli olarak izleyebilmekteyiz. Yine çok uzaklardaki sevdiklerimizle görüntülü ve sesli olarak anlık haberleşme imkânlarına sahibiz. Bu tür gelişmeler ve bunların toplumun tamamına yayılmaya başlaması bilgi toplumunu meydana getirmiştir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

34 Bilgi Otoyolu Kavramı Bu kavram ülke içerisindeki iletişim hatları üzerinden geçen bilginin yoğunluğunu ve hızını ifade eder. Bu bilgiler görüntülü, sesli ve dosya transferleri şeklinde olabilir. Bir ülkenin bu iletim hatları ne kadar yoğun kullanılırsa ülke içerisindeki bilgi paylaşımı da o denli artmış olur. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

35 Elektronik Ticaret Kavramı
Günümüzde bilgiye ulaşmak ve bilgiyi paylaşmak o kadar kolay hâle gelmiştir ki bu kolaylıklar elektronik ticaret (e-ticaret) kavramını meydana getirmiştir. Elektronik ticaret sayesinde birçok ürüne kolaylıkla ulaşabilir, bunlar arasında karşılaştırma yapabilir ve istediğiniz herhangi bir ürünü satın alabilirsiniz. Bu durum alıcılar için çok büyük kolaylıklar sağladığı gibi ürün satışı yapan şirketlerin de zaman, mekân ve insan gücünden tasarruf etmelerini sağlar. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

36 Aynı anda binlerce kişiye ulaşıp satış yaparlar
Aynı anda binlerce kişiye ulaşıp satış yaparlar. Bu da kazançlarının artmasını sağlar. Elektronik ticaretin yaygınlaşması birtakım sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu sorunların en önemlisi bilgi hırsızlığı yani kredi kartı bilgilerinin başka kişilerin eline geçmesidir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

37 İyi Bir Çalışma Ortamı İyi bir çalışma ortamı, yapılan işin verimini artırır, çalışanı yormaz ve zaman açısından da tasarruf sağlar. Bu nedenle çalışma ortamı kişinin istekleri doğrultusunda hazırlanmalı, onu rahatsız edecek ve çalışmasını aksatacak yerleşim düzeninden kaçınılmalıdır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

38 Sürekli çalışmak insanın dikkatini olumsuz etkiler
Sürekli çalışmak insanın dikkatini olumsuz etkiler. Bunu önlemek için belli zaman aralıklarında çalışmaya ara vererek insanın bedenini dinlendirmesi gerekir. Bu süre bilgisayar başında yapılan çalışmalar için saatlik bir sürede 5-15 dakikalık dinlenmeler şeklinde olabilir. Bu sayede beden ve ruh dinlenerek yeni bir çalışmaya hazırlanmış olur. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

39 Bilgisayar kullanımı ve sağlık videosu izleyelim.
Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

40 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

41 DONANIM (Bilgisayar Bileşenleri)
Kasa; İşlemci, Anakart, Ram, Sabit Disk, Ekran Kartı, Ses Kartı, Ethernet Kartı, Güç Kaynağı Giriş aygıtları; Klavye, Fare, Mikrofon… Çıkış Aygıtları; Monitör, Yazıcı, Hoparlör… Depolama aygıtları; CD, DVD, Usb diskler, Hafıza kartları… Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

42 Ana Kart (Motherboard); Ana kart, bilgisayarın en önemli parçalarından biridir. Bilgisayarda bulunan bellek, genişleme yuvaları ve kartları, ram ve diğer elektronik parçaların tümü, bu kart üzerine yerleştirilir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

43 Merkezi işlem birimi (CPU - Central Processing Unit); bilgisayarın en önemli parçasıdır. Bilgisayar üzerinde yapılan tüm işlemler, bu birim tarafından gerçekleştirilir ve denetlenir. Ram Bellek (Random Access Memory);Bilgisayardaki tüm verilerin, işletim sisteminin ve programların çalıştırıldığı yerdir. Bilgisayar kullananlar, tüm işlemlerini bu bellek üzerinde gerçekleştirirler. Bu belleğe ana bellek adı verilir. Bilgisayarda çalıştırılacak program, bellek kapasitesinden büyükse, program çalıştırılamaz. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

44 Sabit disk ya da Hard disk kısaca HDD ya da Türkçesi ile sabit disk sürücüsü veri depolanması amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

45 Bilgisayar güç kaynağı (Power Supply)
Bilgisayar güç kaynağı , genellikle metal bir kasa yerleştirilmiş, içinde transformatör ve/veya elektronik devreler bulunan, bilgisayar birimlerinin çalışmaları için gereksinim duyulan farklı gerilim değerlerinde doğru akım sağlayan donanımdır. Sıradan bir bilgisayarın kullandığı güç kaynağı yaklaşık Watt güçtedir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

46 Hafıza Ölçümü Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

47 YAZILIM Bilgisayarlar üretildikleri anda içlerinde herhangi bir bilgi barındırmadıkları için bir işlevleri yoktur. Bilgisayarlara belirli yazılımlar yüklenerek işlem yapabilecek hâle getirilirler. Kısaca yazılım bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen kod parçalarıdır Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

48 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

49 İşletim Sistemi Yazılımları
İşletim sistemi, bilgisayar sistemimizde bulunan çevre elemanları ile yazılımlarınızın haberleşmesini sağlayan yapılardır. İşletim sistemi de bir çeşit yazılımdır. Bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra diğer yazılımların çalışması için temel olan yazılımdır. İşletim sistemi bilgisayarın her türlü altyapı çalışmalarını düzenler, çeşitli aygıtların birbirleriyle anlaşmasını sağlar. Bu sayede çeşitli uygulama yazılımları, güven içinde çalışıp kullanıcıya hizmet edebilirler. Bu yüzden bir bilgisayarın donanım özellikleri kadar işletim sistemi de önemlidir. Windows, Mac Os, Pardus, Android, Linux… Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

50 Uygulama Yazılımları Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarına imkan veren yazılımlardır. Uygulama yazılımlarının geliştirilmesi için programlama dilleri ve diğer bazı uygulama, geliştirme yazılımları kullanılır. Uygulama yazılımları belli bir amaca yönelik olarak hazırlandığı için farklı bir iş için kullanılamaz. Örneğin, Microsoft firmasının hazırlamış olduğu Word yazılımını sadece kelime işlem işleri için kullanabiliriz. Bu programı kullanarak müzik dinleyemeyiz veya film izleyemeyiz. Her alana ait farklı uygulama yazılımları mevcuttur. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

51 Programlama Dilleri Genel amaçlı veya özel amaçlı olsun tüm uygulama ve sistem yazılımları programlama dilleriyle yazılır. Bir programlama dili, insanların bilgisayara çeşitli işlemler yaptırmasına imkân veren her türlü sembol, karakter ve kurallar topluluğudur. Programlama dilleri insanlarla bilgisayarlar arasında tercümanlık görevi yapar. Basic, Cobol, Fortran, Pascal, C++ programlama dillerine örnektir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

52 Bilgisayar Ağları Bir ortamda bulunan bilgisayarların birbirleriyle iletişimini sağlamak, dosya paylaşımlarını aktif hâle getirmek ve kaynaklarını ortak kullanıma açmak için oluşturulan sisteme ağ denir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

53 Ağ türleri (Yerel Alan Ağı, Geniş Alan Ağı)
Ağlar büyüklüklerine göre temelde LAN ve WAN olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bir bina içindeki bilgisayarların bağlanmasıyla veya mesela bir üniversite kampüsündeki yan yana yer alan binalardaki bilgisayarların bağlanmasıyla oluşturulan ağlar yerel bölge ağları (LAN= Local Area Networks) olarak isimlendirilir. Coğrafi olarak birbirinden uzak bilgisayarların bağlanması ile oluşturulan ağlar ise geniş alan ağları (WAN= Wide Area Networks) olarak adlandırılır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

54 Bilgisayarda Ağ Bağlantıları
Bir ağ sistemini oluşturan yapı içerisinde çeşitli ağ donanım aygıtları bulunur. Bu donanım aygıtları ethernet kartı, kablolar, jacklar, hub, swicth, bridge, router ve modem gibi aygıtlardır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

55 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

56 İnternet İnternet, teknik olarak birçok bilgisayarın veya bilgisayar sistemlerinin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. Bu iletişim ağında bilgisayarlar birbirlerine fiziksel olarak (kablolar, uydu bağlantıları, telsiz bağlantı vb) bağlıdır. Geliştirilen bazı özel protokollerle (TCP/IP) birbirine bağlı bilgisayarlar arasında bilgi paylaşımına dayalı birçok iş yapılabilir (dosya alma, gönderme, sohbet vb.). Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

57 World Wide Web (WWW) İngilizcede World Wide Web sözcüklerinin baş harflerinden oluşturulan bir kısaltmadır. Kısaca web sözcüğü ile de ifade edilir. İnternet üzerinde yazı, grafik, resim, ses ve hareketli görüntülerden oluşan dokümanları uzaktaki bilgisayarlara iletir. Bu hizmetin görülebilmesi için geri planda çalışan birçok yazılım vardır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

58 Tim Berners-Lee Sör Tim Berners-Lee 1989'da CERN laboratuvarlarında HTML işaretleme dilini geliştirerek Dünya Çapında Ağ (WWW) olarak da tanımlanan bilgi paylaşım sistemini kurmuş olan bilgisayar profesörüdür. Web‘ in babası kabul edilir. Aynı zamanda ilk Ağ tarayıcısı yazılımını, 1990 yılında, geliştirmiştir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

59 Arama motorları Arama motoru (search engine), dünyadaki hemen hemen tüm web sitelerinin listelendiği, kategorilere ayrılmış, aradığımız bilgilere en kısa yoldan ve hızlı bir şekilde ulaşmamızı sağlayan web siteleridir. İnternet üzerinde yüzlerce hatta binlerce arama motoru bulunmaktadır. Google, Msn, Yahoo, Yandex, Mynet… Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

60 E-posta Elektronik posta ya da kısa adıyla e-posta, bilgisayar ağlarında kullanıcıların birbirleriyle yazılı olarak haberleşmesini sağlayan bir yoldur. Bilgisayar ağlarının oluşturulma nedenlerinden biri, kişilerin, bir yerden diğerine (hızlı ve güvenli bir şekilde) elektronik ortamda mektup gönderme ve haberleşme isteğidir. E-posta, bu amaçla kullanılan servislere verilen genel addır. İstenmeyen e-postalara SPAM denir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

61 GÜVENLİK, TELİF HAKLARI VE HUKUK
Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

62 1. Güvenlik Teknolojinin gelişmesine paralel olarak günümüzde yeni bir tehlike ortaya çıkmıştır. Bu tehlike, elektronik ortamdaki bilgilerimizin güvenliğidir. Güvenlik programları belli bir noktaya kadar güvenliği sağlasalar da tam bir güvenlikten söz etmek mümkün değildir. Kullandığımız güvenlik programının güncel olmasına ve güvenlik duvarının aktif olmasına dikkat etmeliyiz. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

63 Alınacak önlemler Dosyaları kaybetmemek için harici belleklere yedekleyelim. Elektrik kesintilerinde oluşabilecek veri kaybını önlemek için güç kaynağı kullanalım. Güvenlik duvarını aktifleştirelim. Bilgilerimizi internet ortamında gizli tutalım. Bilgisayarımıza, internet sitelerdeki hesaplarımıza güçlü şifreler koyalım. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

64 BİLGİSAYAR VİRÜSLERİ VİRÜSLER Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

65 VİRÜS Veri girişi yoluyla bilgisayarlara yüklenen, sistemin veya programların bozulmasına, veri kaybına veya olağandışı çalışmasına neden olan yazılımdır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

66 VİRÜS Bilgisayar virüsleri, çalıştığında bilgisayarınıza değişik şekillerde zarar verebilen bilgisayar programlarıdır. Eğer bu programlar ya da virüs kodları, herhangi bir şekilde çalıştırılırsa, programlanma şekline göre bilgisayarınıza zarar vermeye başlar. Ayrıca, tüm virüs kodları (bilinen adıyla virüsler), bir sistemde aktif hale geçirildikten sonra, çoğalma özelliğine sahiptir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

67 VİRÜSLER NASIL BULAŞIR?
CD-ROM, DVD-ROM, flash bellek(flashdisk) ve İnternet, e-posta( ) aracılığıyla bulaşabilir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

68 VİRÜSLER NASIL BULAŞIR?
Bilgisayar ağlarının oldukça yoğun kullanılması, herkese açık (anonim) dosya arşivleri ve internet üzerindeki popüler etkileşimli ortamlar (IRC, ICQ, MSN gibi) virüslü programların yayılması için oldukça uygun ortamlardır. Ayrıca, yoluyla gelen programların kontrolsüz çalıştırılması da bir başka potansiyel tehlike olarak karşımızdadır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

69 VİRÜSLERİN ZARARLARI Virüsler,programlanma şekline göre; Ekranınıza can sıkıcı mesajlar çıkararak çalışmanızı bölebilir/engelleyebilir. Bilgisayarınızın hafızasını ve/veya disk alanını kullanarak bu kaynaklara verimli olarak erişiminizi engelleyebilir. Kullandığınız dosyaların içeriklerini bozabilir/silebilir. Kullandığınız bilgisayar programlarını bozabilir, çalışmalarını yavaşlatabilir. Sabit diskinizin tamamını ya da önemli dosyaların olduğu kısımlarını silebilir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

70 “Bilgisayarım Virüs Kapmış mı?”
Eğer bilgisayarınıza virüs bulaşmışsa, bu durumda bilgisayarınızda "olağan dışı" bazı durumlar gözlemleyebilirsiniz. Bazı virüsler, isimleri ile ilgili bir mesajı ekranınıza getirebilir. Bazıları makinenizin çalışmasını yavaşlatabilir, ya da kullanılabilir hafızanızı azaltır. Bu son iki sebep sırf virüs yüzünden olmasa da şüphelenmekte fayda var. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

71 “Bilgisayarım Virüs Kapmış mı?”
Bilgisayarınızın virüs kapıp kapmadığını saptayan "anti-virüs" programları da var. Bu programlar, bilgisayarınızın virüs kapabilecek her tarafını tararlar. Kendi veritabanlarındaki virüslerin imzalarını (virüsün çalışmasını sağlayan bilgisayar programı parçası) bilgisayarınızda ararlar. Programlarınızı, virüs olabilecek zararlı kodlara karşı analiz edebilirler. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

72 “Bilgisayarım Virüs Kapmış mı?”
Günümüzdeki popüler anti-virüs programlarının veri tabanlarında binlerce virüs imzası ve bunların varyantları vardır. Bu veri tabanları, yeni çıkan virüsleri de ekleyerek sık aralıklarla güncellenir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

73 “Bilgisayarım Virüs Kapmış mı?”
Bütün anti-virüs programları 3 temel işleve sahiptir : Virüs Arama, bulma (virus scanner) Bulunan virüsü temizleme (virus cleaner) Bilgisayarınızı virüslerden korumak için bir koruyucu kalkan oluşturma (virus shielder) Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

74 “Bilgisayarım Virüs Kapmış mı?”
Virüs kalkanları, bilgisayarınız her açıldığında kendiliğinden devreye giren, her yeni program çalıştırdığınızda, bilgisayarınıza kopyaladığınızda (başka bir bilgisayardan, internet üzerinden, disketten vb) bunları kontrol eden ve tanımlayabildiği virüs bulursa sizi uyaran ve virüs temizleme modülünü harekete geçirebilen araçlardır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

75 “Bilgisayarım virüslendi. Nasıl temizleyeceğim?”
Bir programın virüslü olduğundan şüpheleniyorsanız, yapacağınız ilk iş, o an kullandığınız tüm uygulamaları kapatmak, yaptığınız işleri saklamak. Ardından, bir anti-virüs programı ile bilgisayarınızı tarayın. Her zaman için, kullandığınız anti-virüs programının yeni bir sürümünü elde etmeye çalışın. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

76 VİRÜSLERDEN KORUNMAK İÇİN;
Bilgisayara anti virüs programı kurulmalıdır. Bilgisayara dosya-program-oyun yüklerken mutlaka virüs taramadan geçirilmelidir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

77 VİRÜSLERDEN KORUNMAK İÇİN;
Tanımadığınız kişilerden gelen e-postalardaki iletiler(ekleri) kesinlikle açılmamalıdır. Anti virüs programları sürekli güncellenmelidir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

78 3. Telif Hakkı Buluş sahibinin buluş konusu ürününü belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı gösteren belgeye de patent denir. Makineler, araçlar, aygıtlar, kimyasal bileşikler ve işlemleri ile her türlü üretim yöntemleri, telif korumasının kapsamındadır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

79 Yazılım, Telif Hakkı ve Kopyalama
Bilgisayar yazılımları da telif hakları kapsamına girer ve bunların uygun olmayan yollarla çoğaltılması ve üçüncü şahıslara dağıtılması suç sayılmaktadır. Lisans almadan herhangi bir yazılımı bilgisayarda kullanmak telif hakkı ihlalidir. Lisans, yazılımı satan temsilciden alınır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

80 4. Verilerin Kanunla Korunması
Türk Ceza Kanunu’nun 525. maddesinin (d) bendinde kişisel bilgilerin korunması hakkında gerekli bilgiler verilmiş olup bilgisayarımızda bulunan özel bilgilerimizin başkaları tarafından kopyalanması, silinmesi veya bozulması durumunda bu işlemi yapan kişi veya kişilere cezai işlemlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi