Gereksinim Analizi ve Varlık Bağıntı Diyagramı

... konulu sunumlar: "Gereksinim Analizi ve Varlık Bağıntı Diyagramı"— Sunum transkripti:

1 Gereksinim Analizi ve Varlık Bağıntı Diyagramı
Sibel SOMYÜREK

2 İstenen Bir bilgi sisteminin geliştirilmesi
Hastane Bilgi Sistemi Kütüphane Bilgi Sistemi Alışveriş Merkezi Bilgi sistemi Veri tabanı içerik ve yapısı+Veritabanı üzerinde çalışacak uygulama

3 Gereksinim Belirlenmesi
Aşamalar Gereksinim Belirlenmesi Kavramsal Model Mantıksal Model Fiziksel Model

4 İlk Aşama Geliştirilmek istenen sistemin tam ve doğru tanımının yapılması. Nasıl? Sistemin kullanıcı kitlesinin tanımlanması Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi

5 Gereksinimler Bir sistemin beklenen işlevleri yerine getirmesi için sahip olması gereken özelliklerdir. Beklenen işlevler? Kullanıcıların mevcut sistemde kullandıkları yöntemler Sistem yapısı İş kuralları Yaşanan sıkıntı ve problemler

6 1. Gereksinimlerin belirlenmesi
Gereksinimlerin Toplanması Gereksinim Analizi

7 Gereksinimlerin Toplanması
Geleneksel Yöntemler Anketler Açık uçlu görüşmeler Doküman analizi Grupsal Yöntemler Beyin fırtınası Prototipleme Gereksinim analisti

8 Gereksinimlerin Toplanması
Gereksinim analisti Görüştüğü kişileri iyi yönlendirmeli Doğru soruları sorması Sorularla saklı ve unutulmuş gereksinimleri ortaya çıkarması Amaç, içerik ve fonksiyonları ele almalı

9 Gereksinimlerin Toplanması
Yanlış veya eksik toplanan gereksinimler İstenmeyen işleri yapan veya İstenen işleri yanlış yapan sistemlerin geliştirilmesine neden olur.

10 Gereksinim Analizi Toplanan gereksinimlerin özelliklerine göre gruplanarak sistem tasarımına hazırlanması çalışmalarıdır. Varlık bağıntı Diyagramları

11 Örnek Bir e-sınav sistemi Kullanıcı Grupları Öğretmenler Öğrenciler
Sistem yöneticileri

12 Örnek Yöntem: Beyin fırtınası Birebir görüşmeler
Mevcut kullanılan sınav sisteminin incelenmesi

13 Örnek Sorular oluşturulur Sistemi kimler kullanacak?
Kaç tip yönetici olacak? Yöneticilerin yetkileri neler olacak? Öğretmenlerle ilgili hangi bilgiler tutulacak Öğrencilerle ilgili hangi bilgiler tutulacak Soruların içeriği neler olacak? Sınavların uygulanmasında belirli bir zaman sınırlaması olacak mı?

14 Örnek Soruların cevapları toplanır
Eğer hedef kitlenin görüşlerinde çelişkili ve tutarsız noktalar varsa, bu görüşler üzerinde uzlaşma sağlanır.

15 Örnek Elde edilen veriler doğrultusunda veri gereksinimleri belirlenir. VG1: Sistemi yönetici, öğretmen ve öğrenci kullanacak VG2: İki tür yönetici olacak. Birisi ana yönetici sistemdeki her tür bilgiye erişebilecek. Diğer yönetici sadece sınavların oluşturulması ile ilgili bilgileri görebilecek VG3: Öğretmenlerin adı, yaşı, alanı, e-posta bilgileri tutulacak

16 Örnek Veri tabanı geliştirme ekibi
veri gereksinimleri doğrultusunda elde ettiği bilgileri gözden geçirmeli İlgili veri gereksinimlerini gruplamalı Gereksiz olanları çıkarmalıdır.

17 Örnek Veri gereksinimlerine ilişkin elde edilen son rapor
kullanıcıların ve proje sahibinin onayına sunulmalı formlar, raporlar ve menüler için örnekler hazırlanarak kullanıcıların görüşleri alınmalıdır.

18 Ödev Bilgi sistemi geliştirilecek bir konu alanı belirleme
Bu sistemi kullanacak hedef kitleyi tanımlama Veri toplama yöntemlerini tanımlama Veri toplama aracını geliştirme Veriyi toplama Veri gereksinimlerini sıralama ve gruplama

19 Gereksinim Belirlenmesi
Aşamalar Gereksinim Belirlenmesi Kavramsal Model Mantıksal Model Fiziksel Model

20 Kavramsal Model Kullanıcıların ve proje sahibinin anlayabileceği şekilde hazırlanan gereksinim modeli, veri tabanı uzmanları tarafından veri tabanı tasarımında kullanılabilecek bir modele dönüştürülmelidir, Bu modele Kavramsal model adı verilir.

21 Örnek Kavramsal modellemede gereksinim analizini temsil eden Varlık Bağıntı (E-R) Diyagramları hazırlanır. Varlık Bağıntı Diyagramları Bilgi sisteminde bulunması gereken varlıkları Varlıkların niteliklerini Varlıklar arası ilişkileri

22 Varlık Veri tabanı sistemi içinde tek başına anlam ifade eden ve diğer varlıklardan ayrıştırılabilir herşeydir. Örneğin Kullanıcı Sınavlar

23 Varlık-Nitelikleri Varlıklar kendisinin özelliklerini belirleyen bir veya birden fazla nitelik ile birlikte tanımlanır. Her varlığın bir birincil anahtar niteliği olmalıdır.

24 Varlık-Nitelikleri

25 Örnek Nitelikler Çekirdek Birleşik Türetilmiş
Birden çok değer alabilen

26 Örnek Çekirdek Daha alt parçalara bölünemeyen nitelikler

27 Örnek Birleşik Birden fazla çekirdek niteliğin birleşmesiyle oluşmuş niteliklerdir.

28 Örnek Türetilmiş Veritabanında gerçekte bir değer olarak tutulmayan, var olan diğer niteliklerin kullanılması ile hesaplanan niteliklerdir.

29 Örnek Birden çok değer alabilen
Veritabanında birden fazla değer alabilecek olan niteliklerdir.

30 Nitelik türleri

31 Zayıf Varlıklar Sistemde tek başına ayakta duramayan bir başka varlığa bağlı varlıklardır.

32 Varlıklar arası Bağıntılar
Veritabanındaki varlıklar birbirleri ile bağıntı içerisinde olabilirler. Bağıntılar Varlık Bağıntı Diyagramlarında baklava dilimi ile gösterilirler. Her bağıntıya kısa ve anlamlı bir isim verilir.

33 Varlıklar arası Bağıntılar

34 Varlıklar arası Bağıntılar

35 Veri Bütünlüğü İlişkisel veri tabanı modellerinde
yanlış ya da ilişkisiz verilerin çeşitli yollarla veri tabanına kaydedilmesi önlenip, farklı tablolara dağıtılan verilerin kendi içerisinde tutarlılık göstermesine veri bütünlüğü denir.

36 Bütünlük Kısıtları Varlıklar arasında bağıntılar tanımlanırken, bağıntının bütünlük kısıtları da tanımlanmalıdır. Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları Katılım bütünlük kısıtı

37 Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları
Birebir Bağıntı (1-1) Bir varlıktaki bir eleman diğer varlıkta bir elemana karşılık gelmek zorunda Öğretim elemanı ve ofis varlıkları Bir öğretim elemanının sadece bir ofisi bulunabileceği bir kısıt için

38 Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

39 Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları
Bire çok Bağıntı (1-N) Bir varlıktaki bir eleman diğer varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir Sorular ve soru tipleri varlıkları Bir soru tipi birden fazla soru ile eşleşebilir

40 Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

41 Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları
Çoğa çok Bağıntı (M-N) Bir varlıktaki birden çok eleman diğer varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir Sorular ve sınav tipleri varlıkları Bir soru birden fazla sınavda çıkabilir, bir sınav birden fazla soru içerir.

42 Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

43 Katılım Bütünlük Kısıtları
Bütün (Zorunlu) Katılım Bir bağıntıda varlıkların katılımının zorunlu olması ile ilgili kısıttır. Bu zorunluluk, varlık kısmına konulan düz çizgi ile ifade edilir. Örneğin sınav sisteminde her sınavda en az bir soru bulunmalı şeklinde bir kısıt oluşturulabilir.

44 Katılım Bütünlük Kısıtları

45 Katılım Bütünlük Kısıtları
Kısmen Katılım Bir bağıntı tanımında varlık katılımı opsiyonel ise oluşturulur. Bu zorunluluk, yuvarlak işareti ile ifade edilir. Örneğin sınav sisteminde her soru bir sınavda kullanılmamış olabilir.

46 Katılım Bütünlük Kısıtları

47 Varolma bağıntısı Zayıf varlık ile zayıf varlığın sistemde bulunmasını sağlayan varlık ya da varlıklar arasında varolma bağıntısı olması gerekir. Zayıf varlık ile diğer varlık arasındaki bağıntı çift çizgili baklava dilimi ile gösterilir.

48 Varolma bağıntısı

49 Özyineli bağıntı Özyineli bağıntı varlığın kendi içinde oluşturulur.
Örneğin öğretmenler varlığındaki her öğretmenin bir zümre başkanı olması gerekliyse ve zümre başkanı da yine bir öğretmense özyineli bağıntı kurulur.

50 Özyineli bağıntı

51 Bağıntı Derecesi Bağıntılar ikiden fazla varlık arasında da kurulabilir. Bağıntı Tipi Derecesi Öz yineli 1-li İki varlık arasındaki 2-li Üç varlık arasındaki 3-lü Üçten fazla varlık arasındaki N-li

52 Üçüncü Dereceden bağıntı
Projeler Malzemeler Üretici firma Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sağladı.

53 Üçüncü Dereceden bağıntı
Projeler Malzemeler Üretici firma Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sağladı.

54 Üçüncü Dereceden bağıntı

55 Kümelenme Soru bankası Öğrenciler Sınavlar
Hangi seçeneği işaretledi, sınavı aldığı süre, tarih, toplam puan, vb.

56 Kümelenme

57 Kaynakça Tokdemir, G. ve Çağıltay, N. E. (2010). Veritabanı Sistemleri Dersi. Seçkin yayıncılık, Ankara.