Avrupa Birliği ve Hekimlik Pratiğine Etkileri

... konulu sunumlar: "Avrupa Birliği ve Hekimlik Pratiğine Etkileri"— Sunum transkripti:

1 Avrupa Birliği ve Hekimlik Pratiğine Etkileri
Dr. Orhan Odabaşı Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Genel Sekreteri

2 Sunum Planı Avrupa Birliği değişti mi?
Avrupa Birliği’nin sağlık alanına önermeleri Avrupa Birliği Mezuniyet Sonrası-Öncesi Eğitim Sürekli Tıp Eğitimi AB-Türkiye karşılaştırması Türkiye’de AB bahaneleri ! AB’den “BAĞIMSIZ!” hekimlik pratiği

3 Avrupa Birliği Siyasal Bütünleşme
Demokratikleşme ve insan hakları AB’nin ayırdedici özellikleri mi? Siyasal bütünleşmede bir kaygımız yoksa Irak sürecine bakmalıyız. Irak’ta Avrupa Birliği büyükleri aynı tarafta değil Demirçelik patronlarının birleşmeleriyle başlayan bir süreç

4

5 Avrupa Birliği Siyasal Bütünleşme
Anayasa oylamasına Fransa ve Hollanda hakları doğrudan dur dediler. Demirçelik patronlarının birleşmeleriyle başlayan bir süreç

6 Avrupa Birliği Ekonomik Bütünleşme
Fransa stratejik sektörlerin olduğunu bunların Fransız kalması zorunluluğunu kamuoyuna açıklandı. İngiltere tarım sektörü teşvikine karşı… Almanya da Wolswagen satışı engellenmekte Avrupa’da ABD ile işbirliği yapmak isteyenler için nefes alma fırsatı yarattı. Hem siyasal hem ekonomik bütünleşme 2006’da sekteye uğradı.

7 Avrupa Birliği değişti mi?

8 Taahhütten saygı göstermeye…
1961/ Avrupa Sosyal Şartı … akit altına alanlar sağlığın korunması için uygun önlemler almayı taahhüt ediyor. Sosyal Güvenliği’de … Şartlarda Eşitlik (nüfusun tamamının yararlanması) 2000/Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi Birlik sermayenin serbest dolaşımını sağlar. Sosyal Güvenlik ve sosyal yardım için saygı gösterme. Fırsat Eşitliği “40 yıl içinde Şartlarda eşitlikten Fırsat Eşitliği’ne geri çekilmiştir. Bunu ekonomiyle eşleştirmek gerekir. 1961’de Batı Avrupa Sosyal Devlet 1970’lerde Kapitalist ülkelerdeki ekonomik daralma 2000’li yıllardaki Fırsat Eşitliğinin açıklamasıdır.

9 Avrupa Birliği’nin sağlık alanına ilişkin önermeleri var mı?

10 Kapı tutuculuğu I. Basamak sağlık organizasyonundan sevk mekanizması ?

11 Finansman Genel Bütçe (Beveridge Modeli)
Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç, İrlanda, İngiltere (Yunanistan, Portekiz, İspanya, İtalya) Kamu Sigortası (Bismarck Modeli) Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Lüksenburg, Hollanda, İsviçre (İsrail, Türkiye)

12

13 AB ülkelerinde kamu ve özel sağlık harcamalarındaki değişim, 1975-1990(%)

14 Almanya’da çalışanların ücretlerinden
sağlık sigortası için kesilen prim (%) Yıllar Prim Busse&Reisberg, 2004

15 AB’de Sağlıktaki Artışlar
Harcamalarda Primlerin emekçi paylarında Cepten ödemelerde İleri teknoloji kullanımında Toplumsal eşitsizliklerde İşsiz sağlık emekçisi sayısında Ücret düşüklüğünde Güvencesiz ve kısmi çalışan sağlık emekçisi sayısında….

16 Avrupa Birliği’nde Hekimlerin
Eğitimi

17 Roma sözleşmesi 6 yıllık temel tıp eğitimi
Tıp sektörü içinde kişilerin ve hizmetlerin serbest değişimi 1975 ve 5 Nisan 1993’te pekiştirdiği direktifler Tıpta uzmanlık eğitimi için 6 yıllık temel tıp eğitimi Eğitim kurumunda (üniversite ya da eğitim hastanesi) tam gün (ya da süre olarak muadili yarım gün) eğitim Eğitim alan kişinin bu sürece kişisel olarak katılımı 26 ve 27.madde belirlenen eğitim sürelerine uyulması A) ÖNSÖZ: Roma sözleşmesi AB içinde kişilerin, hizmetlerin, malların ve paranın serbest dolaşımını sağlamaktadır. Tıp sektörü içinde kişilerin ve hizmetlerin serbest değişimi 1975’te AB komisyonunun yürürlüğe koyduğu ve 5 Nisan 1993’te pekiştirdiği direktiflerle yönetilmektedir. Tıpta uzmanlık eğitimi için; 6 yıllık temel tıp eğitimi Bir eğitim kurumunda (üniversite ya da eğitim hastanesi) tam gün (ya da süre olarak muadili yarım gün) uzmanlık eğitimi, Eğitim alan kişinin bu sürece kişisel olarak katılımı, Her alanda 26.ve 27.maddelerle belirlenen eğitim sürelerine uyulması gerekmektedir.

18 Avrupa Tıp Uzmanları Birliği (ATUB-UEMS)
AB'deki tüm tıp uzmanlarının temsilci kuruluşudur. Türkiye’de TTB aracılığı ile 1993'ten bu yana, aidatını yatırarak UEMS'de yardımcı üye olarak (associated member) temsil edilmekte

19 Ulusal Üst Kurul (National Board)
Tıp uzmanlarının eğitimini denetleyen ulusal mesleki bir kuruluştur. Görevi ulusal standartları oluşturmak. Avrupa Üst Kurulu (European Board) Uzmanlık dalında yüksek bakım standardını garanti etmek amacı ile uzmanlık eğitiminin yeterli düzeye çıkarılmasını sağlayan, UEMS’in uzmanlık bölümünce oluşturulan bir kurul Ulusal Sağlık Üst Kurulu (National Authority) Ülkede tıp uzmanlarını nitelendirilmesinden (qualification) sorumlu kurum

20 Tıp Uzmanlığı Eğitimi Genel Çerçevesi
Tıp Uzmanlığı Eğitimi için Seçim ve Uzmanlığa Giriş Eğitimin Süresi Ana Dal Eğitim Programı Nitelik Güvencesi Sayı Hükmü Yabancı Ülkede Eğitim C) TIP UZMANLIĞI EĞİTİMİNİN GENEL HATLARI 1-Tıp Uzmanlığı Eğitimi için Seçim ve Uzmanlığa Giriş: Seçim şeffaf ve yerleşik bir sistemle, temel eğitimi tamamlamış her hekime açık olmalıdır. 2-Eğitimin Süresi: UEMS tıpta uzmanlık eğitimi sürelerini madde 24 ve 26, 27 ile şu şekilde düzenlemiştir. ( toplantısı). 3-Ana Dal: (Common Trunc) ilgili dallarda dahiliye, cerrahi ve pediatri gibi ana dal eğitimi gerektirir. Bu kararı asıl olarak o uzmanlık dalının üst kurulu (board) alır. 4-Eğitim Programı: Her uzmanlık alanında, ulusal sağlık üst kurulu tarafından ilgili kurallar, ulusal kurallar ve AB mevzuatı arasında uyum sağlayacak şekilde hazırlanmış yerleşik bir programı izlenmelidir. Eğitimin evreleri ve eğitilen kişinin mesleki eylemleri eğitim tutanağına kaydedilmelidir. 5-Nitelik Güvencesi: (Quality Assurance) 6-Sayı Hükmü (Numerus Clausus): Herhangi bir dalda, ülkenin ne kadar uzman hekimine gerek duyduğu ulusal sağlık üst kurulu ile ilgili uzmanlık kurulları (board'lar) tarafından DPT, YÖK, Sağlık Bakanlığı gibi kurumlar ile uyum halinde belirlenir. 7-Yabancı Ülkede Eğitim: Kişiler, istekleri dahilinde diğer AT ülkelerinde tanınmış eğitim kurumlarında uzmanlık eğitimi alma hakkına sahip olmalıdırlar.

21 Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi

22 Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi
Avrupa Birliği Tıp eğitimine girişte ulusal bir sınav yok. 1.5-2 milyon nüfusa bir tıp fakültesi açılması hedeflenmektedir. Her tıp fakültesine öğrenci alınmaktadır. (Ulusal insan gücü planlaması) Türkiye ÖSS, liseyi bitirdikten sonra başarılı olması koşul 50 tıp fakültesi bulunmakta, 4 tıp fakültesi daha açıldı Tıp eğitimine girişte tıp fakültesi kontenjanları

23

24 Türkiye’de Yıllara Göre Tıp Fakülteleri Sayıları
TTB MÖTE-2004

25 Türkiye’de tıp fakültelerine alınan öğrenci sayılarında yıllara göre değişim

26 Onurla hizmet etmenin gururunu yaşatacak geçmişimiz var.
Zaman 12 Şubat 2006

27 Hekim sayısı ne kadar artacak?

28 İşsiz hekim sayısı

29 Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi
Avrupa Birliği Eğitim süresi 6 yıl, 5.500 saat temel tıp eğitimi 93/16 direktifine göre Avrupa’da tüm pratisyen hekimlere ulusal kamu sağlık sistemi içerisinde 2 yıl süreyle mesleki eğitim yapma zorunluluğu Türkiye Ülkemizde de aynı temel koşullar geçerli Tıp fakültelerinde mezun olan pratisyen hekimliğe başlayabilir. TTB Genel Pratisyenlik Enstitüsü

30 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Mevzuat
Avrupa Birliği UEMS’in tarih ve 24, 26, 27 maddeleri Türkiye TC Anayasası, Madde 130, 131 1219 sayılı Yasanın 9. Maddesi 2547 sayılı Yasanın 3. Maddesi t. Fıkrası Tıpta Uzmanlık Tüzüğü(1973) Tıpta Uzmanlık Tüzüğü(2002) Tıpta Uzmanlık Yönetmeliği (1974)

31 Sabah 27 Şubat 2006

32 Hürriyet 21 Şubat 2006

33 Zaman 27 Şubat 2006

34 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Eğitim Kurumu
Avrupa Birliği Yeterli fiziki altyapı, makine teçhizat ve eğitim olanaklarına sahip olması Poliklinikte ve yatarak tedavi edilen hasta sayısı, yatak sayıları, kütüphane toplantı salonları, patoloji, radyoloji ve arşiv ünitelerinin olması Türkiye Yeni kurulan tıp fakültelerinde büyük sorunlar bulunmakta SB eğitim araştırma hastanelerinde yeni şef ve şef yardımcılarına servis açabilmek için bu sayı 8’e kadar düşürüldü... Üniversite hastanelerinde özellikle yeni kurulan tıp fakültelerinde büyük sorunlar bulunmaktadır.

35 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Eğitim Kurumu
Avrupa Birliği Eğitim Hastanelerinin niteliğinden ziyaret programları ile UEMS sorumludur. Türkiye Bir denetim programı bulunmamakta. Tıp fakülteleri ve Sağlık Bakanlığı’nca yetkili kılınan eğitim hastanelerinde koşulsuz olarak yapılabilmektedir.

36 Türkiye 29 Ocak 2006

37 Türkiye 18 Şubat 2006

38 İSTANBUL

39 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Uzmanlık Alanları
Avrupa Birliği 74 uzmanlık alanı 23’ü tüm üye ülkeler tarafından kabul edilmiş 51’i ise 2 ya da daha fazla sayıda üye ülke tarafından kabul edilmiş Türkiye 42 uzmanlık alanı

40 Uzmanlık Eğitimi Süreleri
Avrupa Birliği Türkiye Kardiyoloji 6 yıl 5 yıl Dahiliye 6 yıl 5 yıl Göz 4 yıl 5 yıl Çocuk Cerrahisi 6 yıl 5 yıl Genel Cerrahi 6 yıl 5 yıl Farmakoloji 6 yıl 5 yıl Özellikle uzmanlık dallarında sürede ciddi çalışma var. UEMS minumum Avrupa ülkelerinde standartları belirlemiştir. AB ve Türkiye’de Tıp Eğitimi ve Uzmanlık Eğitimi Almanya’dan 2 kat daha fazla Tıp Fakültesi var. Uzmanlık veren 46 tıp, 46 SB Eğitim Hastanesi Hekim Sayısı Türkiye’de açık hekim işsizliği var. 1.Basamak Sağlık Örgütlenmelerini en uç noktaya götürme ……… talep az.

41 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Eğitici
Avrupa Birliği 5 yıldır o uzmanlığı yapıyor olması Türkiye Hekim uzman olduğunun ertesi günü yardımcı doçent olarak atanabilmekte Uzmanlığını aldıktan sonra hemen doçentliğe başvuru yapılabilmekte SB 1999 yılından bu yana şef ve şef yardımcısı sınavı yapmamakta

42 Cumhuriyet 30 Kasım 2005

43

44 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Asistan
Avrupa Birliği Ulusal ya da uluslararası bir sınav yok Eğitici ile eğitilenin bire bir görüşmesine dayalı tercih sistemi esas Eğitici/eğitilen oranı çok önemli Türkiye 1987’den bu yana TUS Eğitici/eğitilen oranlarında büyük sorunlar var

45 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Asistan
Avrupa Birliği Nitelik denetim programları önemli Sağlık insan gücü politikaları eğitimin temel esaslarından biri: uzman eğitim sürecini tamamladıktan sonra mesleki becerisi uygulama şansına sahip olmalı Türkiye Nitelik denetiminde yeterli bilgi beceri ve deneyim ile donatılmış uzman yetişmemekte Sağlık insan gücü planlaması yok Doldur – boşalt yöntemi geçerli Uzman olduktan sonra da sorunlar bitmemekte: mecburi hizmet uygulaması

46 Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Ulusal Otorite
Avrupa Birliği Ülke meslek örgütleri, tıp fakültelerinin temsilcilerinden oluşan yetkili bir kurul ya da ulusal board’a sahip olmalı Ulusal otorite eğitimin içeriği, eşgüdümü, denetlenmesi ve düzenlenmesinden sorumlu Türkiye Ülkemizde bu anlamda özerk ve yetkili bir kurul bulunmamakta 2002 Tıpta Uzmanlık Tüzüğü: “Tıpta Uzmanlık Kurulu” adı verilen bir kurul oluşturulmuşsa da bu kurulun özerkliği ve yetkisi bulunmamakta. Oysa 1997 yılında Sağlık Bakanlığı, YÖK, TTB ve UDKK’nın birlikte hazırladıkları tüzük taslağında ulusal otorite tanıma uygun özerk ve yetkili bir kurul oluşturulmuştu ancak bu tüzüğün uygulanmaya konmaması sorunları her geçen gün daha da artan bir şekilde günümüze taşımıştır.

47 TTB Sürekli Tıp Eğitimi (Mesleki Gelişim) Kredilendirme
TTB STE-MG Kredilendirme 1994 yılında Kişisel gelişim dosyaları (portföy) aktif bilime katkıları da izlenebilecek. TTB STE-MG Kredilendirme Yönergesi yenilendi. Hekimlerin sürekli tıp eğitimi etkinlikleri yanı sıra kişisel gelişim dosyaları (portföy) da oluşturularak aktif bilime katkıları da izlenebilecek.

48 Yıl Etkinlik Sayısı Kredi Puanı Toplam 6943 80.921
Yıllara göre kredilendirilen etkinlik sayıları Yıl Etkinlik Sayısı Kredi Puanı 1994 17 254 1995 120 1.355 2000 641 6.041 2001 678 7.510 2002 695 7.434 2003 511 7.834 2004 756 7.359 2005 1728 25.647 Toplam 6943 80.921

49 2005 Etkinlik Düzenleyenler
Dernek 492 Üniversite 433 Ortak 380 Tabip odası 261 İlaç firma 110 Hastane 52 Toplam 1728

50 Potansiyel suçlu: Hekimler

51

52 İlaç-Tıbbi Ürün ara toplam 48,1
 Harcama kalemi % İlaç 42,7 Diğer Eczane Ü. 1,0 Terapi Alet 4,5 İlaç-Tıbbi Ürün ara toplam 48,1 Doktor muayene 18,4 Röntgen vb. 2,9 Diğer Doktor 0,1 Diş Hekimliği 8,5 Tıbbi Tahlil 6,5 Tıbbi Yardım 1,2 Hastane dışı ara toplam 37,8 Temel hastane 1,8 Ameliyat 6,7 Doğum 3,4 Hastane ara toplam 13,0 Sağlık sigorta Sağlık Toplam  100

53 Eğitim Araştırma Hastanesi “GöREV”ler sonrası dağıtılan döner sermaye miktarları
Hekimin konumu Göz, Plastik G. Cerrahi, Kalp damar, KBB Dahiliye, Enfeksiyon Radyoloji/ Nükleer tıp Şef 1.7 Şef Yrd. + uzman 1.0 1.5 Asistan 0.8 0.6 Hemşire-teknisyen

54

55 Genel Sağlık Sigortası
Başınıza gelmeden

56

57

58 *özel hastane sahipleri
*özel muayenehane-poliklinik sahipleri, “part-time”uzmanlar *öğretim üyeleri, tam gün uzmanlar *pratisyen hekimler, asistanlar *hemşireler, teknisyenler *hizmetliler, *taşeron çalışanları

59 Yarım-zamanlı ve esnek çalışma;uzun ve düzensiz saatler Kamuda
Daralma/ çökme Ekip hizmetinin bozulması; parçalanma Siyasi baskı, kadrolaşmahiyerarşide artış Kamu istihdamında daralma Örgütsüzleşme / sendikasızlaştırma Yeni/ek iş yükleme . . . Sağlık sistemi “piyasacı yönde” değiştirilmek isteniyor Bu “piyasacı” müdahale bugüne özgü değil; 1980’ den beri yapılmakta Yalnızca “sağlık” hedef değil; devlet, sosyal güvenlik, vb. hepsi Geleneksel “sosyal devletçi” anlayışın ürünleri kaldırılmak isteniyor Yalnızca “Türkiye’de” değil, bütün dünyada Kamu-dışı istihdam; taşeronlaştırma, özelleştirme “ne iş olsa yaparız” koşulları Sağlık personeli fazlalığı;işsizlik

60 Etik uygulama ve sağlık hakkı tanımlaması için
Uygun bir değerlendirme (risk hesabı) Tartışma Kanıt İletişim Sağlıklı muhakeme Mekanizmalarında şeffaflık Dürüstlük Bütünlük Birinci basamakta sağlık organizasyonları, sigortalama, istihdam, özel hastaneler Öncelikli test edilmesi gereken nesnellik ve gerçeklik / yeniden değişim Yeni kanıtlar – tartışma – sonuçlarına ulaşma

61 Sözün sonu AB’de siyasal, ekonomik bütünleşme yok
AB’nin Türkiye vb. ülkelerden beklentisi sermayenin önünün hem mal hem de hizmet alanında açılmasıdır Türkiye GATS vb. anlaşmalarla tek taraflı kendini bağlamıştır Sağlık alanında AB’nin bütünlüklü örnek alınacak bir yanı olmayıp kendi içerisinde sorunludur Türkiye sağlık alanında kendi deneyimlerimizden, kazanımlarımızdan haraketle bilimsel olanla, insanı önceleyenle bir ulusal sağlık örgütlenmesine gitmeli

62 teşekkürler…

63 AB standartlarla bir arada durmayı…
Görecelilik/farklı topluluklarda-toplumlarda (Ahlakçılık Din ve benzeri normlar için geçerli) Değişim ve iyi gerekçelendirme Muhakeme etmeden Aydınlatılmış Onam formlarında bir patlama kanıtsız ve bilinç dışı uyum çabası yalnızca TCK’nin bir yaptırımı Eğitimde etik, klinik etik hiç tartışılmıyor İşlevleri tanımlanmadan etik komiteler kuruluyor Değişim ve iyi gerekçelendirme Avrupa Biyoetik sözleşmesi hiç muhakeme kullanılmamıştır. TCK, Organ naklinde Aydınlatılmış Onam formlarının bir patlama kanıtsız ve bilinç dışı uyum çabası sadece TCK’nin bir yaptırımı Eğitimde etik Klinik etik hiç tartışılmıyor uygulama hiç yer almıyor. Etik komiteler kuruluyor, işlevleri tam tanımlanmamakta

64 UEMS

65 12 Mart 12 Eylül 1963: Ankara Antlaşması Ortaklık Demokrasiye ara
31 Temmuz 1959 3 Ekim 2005 Müzakereler 1963: Ankara Antlaşması Ortaklık Demokrasiye ara

66 AB’ye giremiyoruz ama Gümrük Birliği’ne …
AB’ye almayacaklar olsalar bile … 6-7 yıl içerisinde AB’ye gireriz 40 yıllık yürüyüş Girdik giriyoruz.-Boşuna uğraşıyoruz

67 AB TEMEL HAKLAR BİLDİRGESİ (2000)
Giriş Birlik, …….sermayenin serbest dolaşımını ve yerleşme özgürlüğünü sağlar. Md.34 Sosyal güvenlik ve sosyal yardım ………..sosyal güvenlik yardımları ve sosyal hizmetlerden yararlanma hakkını tanımakta ve saygı göstermektedir. … sosyal ve konut yardımından yararlanma hakkını tanımakta ve saygı göstermektedir.

68 Md.11 Sağlığın Korunması Hakkı
AVRUPA SOSYAL ŞARTI (1961) Md.11 Sağlığın Korunması Hakkı Akit taraflar … uygun önlemler almayı taahhüt eder. Md.12 Sosyal Güvenlik Hakkı … bir sosyal güvenlik sistemi kurmayı ya da korumayı, … en az UÇÖ’nün 102 numaralı sözleşme kapsamından daha düşük düzeyde olmamak üzere yeterli bir düzeyde tutmayı, …. taahhüt eder.

69 (Şartlarda Eşitlik) Md.13 Sağlık ve Sosyal Yardım Hakkı
… hakkının etkin biçimde kullanılmasını sağlamak için; … herkese yeterli yardımı sağlamayı ve hastalık halinde bunun gerektirdiği bakımı sunmayı … taahhüt eder. (Şartlarda Eşitlik)

70 Md.35 Sağlık hizmetleri Herkes, ulusal yasalar ve uygulamalarda belirtilen şartlar çerçevesinde koruyucu sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına ve tıbbi tedaviden yararlanma hakkına sahiptir. (Fırsat Eşitliği)