TÜRKİYE’DE VEREM MÜCADELESİ VE SORUNLAR

... konulu sunumlar: "TÜRKİYE’DE VEREM MÜCADELESİ VE SORUNLAR"— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYE’DE VEREM MÜCADELESİ VE SORUNLAR
Kuruluş: 1948 Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam ( ) TÜRKİYE ULUSAL VEREM SAVAŞI DERNEKLERİ FEDERASYONU TUVSDF

2 Verem dünyada erişkinlerde bulaşıcı hastalıklardan ölümün
VEREM HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ? -1 VEREM DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE ÇOK CİDDİ BİR HALK SAĞLIĞI SORUNU OLMAYA DEVAM ETMEKTEDİR. Verem dünyada erişkinlerde bulaşıcı hastalıklardan ölümün ikinci nedenidir. (HIV/AIDS’ den sonra)

3 VEREM HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ? -2 Dünya nüfusunun üçte biri verem basili ile enfektedir . Verem basili ile enfekte olanların % 10’u yaşamlarının bir döneminde verem hastalığına yakalanırlar.

4 Dünyada her yıl 8-10 milyon yeni hasta ortaya çıkmakta,
VEREM HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ? -3 Dünyada her yıl 8-10 milyon yeni hasta ortaya çıkmakta, 2-2,5 milyon insan veremden ölmektedir.

5 Veremli hasta sayılarındaki değişim
DOĞU AVRUPA WHO TB Report-2004

6 TÜRKİYE'DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU NEDİR?
Türkiye'de 15 ile 20 milyon arası bir nüfusun enfekte olduğu hesaplanmaktadır. Bu insanların % 5-10’ nu yaşamlarının bir döneminde verem hastası olacaklardır

7 Ulusal Hastalık Yükü – Maliyet Etkililik Çalışması 2000

8 Ulusal Hastalık Yükü – Maliyet Etkililik Çalışması 2000

9 Veremli hasta oranı (yüz binde) Gelişmiş ülkeler : 20’den az
Türkiye : Az gelişmiş ülkeler : TÜRKİYE’DE KAYITLI VEREM HASTA SAYILARI Ülkemizde kayıtlı hasta sayısı giderek azalmaktadır, fakat kayıt dışı hastalar nedeni ile gerçek veremli hasta sayısının yılda 25-30 bin olduğu tahmin edilmektedir.

10 VEREM HASTALIĞININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR ?
Dört veya beş ilaçla 6-8 ay süre ile tedavi verilmelidir. İlaçların düzenli kullanılması esastır. İlaçların bir gün bile aksatılmaması gereklidir.

11 Hedef :0 Yeni TB Olgularında Tedavi Sonuçları (n:17.222)
(% ) (% ) Verem Savaşı D.Başkanlığı T.U.V.S.D.Federasyonu Hedef :0

12 Hedef :0 “Eski” TB Olgularında Tedavi Sonuçları (% 58,7- 74.7)
(%10.6 – 39) Verem Savaşı D.Başkanlığı T.U.V.S.D.Federasyonu Hedef :0

13 Yayma (+) TB Olgularında Tedavi Sonuçları
(Yeni : ‘Eski’ : 690 ) Yeni Eski Kür Tedaviyi Tamam. Terk Ted.Başarısızlığı Dünya Sağlık Örgütüne Göre : En az % 85 olmalı

14 DÜZENSİZ VE EKSİK TEDAVİ NELERE YOL AÇAR.
HASTA BİRAZ DA OLSA İLAÇ KULLANDIĞI İÇİN ÖLMEZ ! FAKAT ; İLAÇLARA DİRENÇ GELİŞİR. DİRENÇLİ BASİLİ YAYMAYA DEVAM EDER. “Tam tedavi etmeyeceksen hiç etme !”

15 Çok İlaca Dirençli Tüberküloz
Duyarlı TB Dirençli-TB Tedavi başarısı % % 56-80 Tedavi süresi ay ay İlaç maliyeti $ $ İlaç toksisitesi az çok

16 TÜRKİYE DE TB İLAÇ DİRENCİ
Dirençli TB Sorunu Ciddi Boyutlarda Yeni hastalarımızda % 3-5 Daha önce tedavi almış hastalarımızda % oranlarında ÇOK İLACA DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ VAR.

17 DOTS (DGTS) ÇÖZÜM NEDİR ? DÜNYANIN BİRLEŞTİĞİ ÇÖZÜM;
DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ STRATEJİSİ DOTS (DGTS)

18 DSÖ’nün önerdiği TB kontrol stratejisi - DOTS
Politik ve finans konusunda kararlılık. Balgam mikroskopik muayenesi ve TB şüphelilerde kültür. Doğrudan gözetimli ve standart kısa süreli anti-TB ilaç rejimleri. Bütün esas anti-TB ilaçların düzenli ve kesintisiz olarak sağlanması. Standardize kayıt ve raporlama sistemi. TB Register World Health Organization Regional Office for Europe

19 GÖZETİMLİ TEDAVİ NEDİR ?
Dünya Sağlık Örgütü, tedavi başarısını garantilemek İçin, tüberkülozlu hastaların her doz ilacının her gün bir sağlık çalışanı veya eğitilmiş bir gönüllü tarafından yutturulmasını esas almaktadır. Nazilli’de gözetimli tedavi

20 DGTS UYGULAYAN ÜLKELERİN SAYISI
Ülke sayısı Yıl Toplam ülke sayısı: 210

21 Nazilli’de gözetimli tedavi

22 TÜRKİYE’ DE DGT UYGULAMALARI
Nazilli-AYDIN Samsun Eşrefpaşa-İZMİR AYDIN DENİZLİ MANİSA ... .... Yeterli merkezi politik kararlılık yok Yerel gayretlerle sınırlı.

23 NE YAPILMALI ? DGTS Programı için Bakan düzeyinde tam bir
kararlılık sağlanmalı ! Bütün birinci basamak sağlık hizmetleri DGTS için Verem Savaşına entegre edilmeli !

24 Kırmızıdan iki, Bu beyazdan bir, Bu beyazdan altı, Bundan ..... ?????

25 Hergün Bunları İçeceksin Tamam, çok iyi..

26 !!!! Ooooo.. Ama..

27 Bak bunları da Vereceğiz. Şehremini Dispanseri

28 Ama hergün İlaçlarını İçersen !

29 İSTANBUL’DA TB HASTA SAYISI
1.Kılıçaslan Z, Sarımurat N..Toraks Derneği. 7.Kong.

30 TB sorunları Çözüm önerileri

31 TB kontrolünün zayıflatılması
Dünyadan 2 örnek: New York Rusya

32 New York

33 New York Kentinde tüberküloz
TB’un önemini yitirdiği düşünüldü. TB harcamalarını yıllık 40 milyon dolardan 18 milyon dolara indirmek planı yapıldı. 1968’de TB klinikleri (21) ve yatakları (1000) kapatılmaya başlandı. Ayaktan tedavi programı başlatıldı. esnek klinik saatler uygulaması, toplumdan eğitimli çalışanlar, ev bakımı, özel hastalar için evde kolaylıklar ve TB programı ile alkol ve madde bağımlılığı klinikleri ile integrasyonu

34 New York Kentinde tüberküloz 2
1978’de durum Hastaların çoğunu özel hekimler izliyor. Tedavi uyumsuzluğu ile uğraşanlar yok Temaslı muayenesi yok Koruyucu tedavi yok Yılda 2 milyon dolar harcanıyor (TB için) New York Kentinde TB artışı HIV’den önce 1979 yılında başladı.

35 New York Kentinde tüberküloz 3
1979’da eyalet, TB için yapılan %50 harcamayı kesti. HIV, göçler, ilaç direnci durumu daha da ağırlaştırdı. 1980’li yıllarda Harlem’de TB insidansı, yoksul ülkeler düzeyinde idi, çok yüksekti. NY kentinde, 1980’li yıllarda, her yıl beklenenden yaklaşık fazla hasta ortaya çıktı. Sonuçta, yeni bir program uygulandı. arasında yaklaşık 1 milyar dolar harcandı

36 New York Kentinde Kayıtlı Tüberküloz Hastaları, 1920-1999

37 Rusya

38 Rusya’da TB neden arttı?
Sosyo-ekonomik durumun kötüleşmesi Göç, işsizlik Sosyal olarak iş yapamayan ve cezaevindeki nüfusta artış Tüberküloz ilaçlarının eksikliği Hükümetin, problemin boyutunu yeterince görememesi ve TB bütçesini kısması. TB kurumlarında tıbbi ve koruyucu hizmetlerin bedelinin ödenmemesi. Toplumda TB hizmeti sunan yapıların kötü dağılımı TB hastalarının tedaviye uyumlarını sağlayan bir takibin yetersizliği, ilaca dirençli tüberkülozun ortaya çıkması HIV infeksiyonunun yayılması SHILOVA MV. Annals NY Acad Sci, 2001; 953: YEROKHIN VV, et al. Annals NY Acad Sci 2001; 953:

39 Rusya’da TB insidansı ve mortalitesi, 100.000 nüfusta
MARGARITA V. SHILOVA Annals NY Acad Sci 2001; 953: YILLAR İNSİDANS MORTALİTE

40 Kayıtlı TB insidansları, 100.000 nüfus için.
DSÖ Avrupa Bölgesi, 2000 (ilk veriler) Kayıtlı TB insidansı / 0-19 20-49 50 + Bilgi yok Andora Malta Monako San Marino

41 Yıllık kayıtlı hasta oranı (100.000'de)
DSÖ Avrupa Bölgesi, , Yıllık kayıtlı hasta oranı ( 'de) Doğu Orta Batı

42 TÜRKİYE

43 Sorun 1. Veriler eksik

44 İlaç direnci sürveyansı
Tedavi sonuçlarını izlemek Tüberküloz hasta kaydı Tüberküloz hasta kaydı, yaş gruplarına göre

45 TB olguları, coğrafi köken, yaş grupları ve cinsiyet
Coğrafi kökene göre TB olguları Tedavi durumuna göre direnç profili Tedavi durumu ve coğrafi kökene göre direnç

46 Çözüm: Yeni kayıt sistemi
1. Veriler eksik Çözüm: Yeni kayıt sistemi

47 Sorun 2. Tedaviyi terk edenler çok

48 Yeni TB Olgularında Tedavi Sonuçları
Türkiye, (hasta sayısı:17.222) (% ) (% ) Verem Savaşı D.Başkanlığı T.U.V.S.D.Federasyonu

49 “Eski” TB Olgularında Tedavi Sonuçları Türkiye, 1999 (n:1658)
(% 58, ) (%10.6 – 39) Verem Savaşı D.Başkanlığı T.U.V.S.D.Federasyonu

50 Bir İç Anadolu Kentinden, 25 yaş erkek hasta.
2 kez, herbiri 9 ay tedavi almış. Toplam yuttuğu ilaç: 20 gün. Evdeki ilaçları görülüyor.

51 2. Tedaviyi terk edenler çok
Çözüm: Doğrudan gözetimli tedavi (DGT) Birinci basamak sağlık kuruluşlarının tedavide rol alması

52 Sorun 3. Tanı almış hastalar dispanserde kayıtlı değil

53 Hastaların ne kadarı dispanserde kayıtlı? (Sivas ili hastaları)
YILLAR TB (hasta sayısı) Dispanser kaydı var Kayıtlıların yüzdesi 1999 340 146 43 2000 299 95 68 2001 242 109 55 Toplam 881 350 40 Özşahin SL, ve ark. 23. Ulusal TB ve GH Kongresi, Malatya, 2003: s.115

54 3. Tanı almış hastalar dispanserde kayıtlı değil
Sonuçları: Kayıtlarda eksiklik Hatalı tedavi → ilaç direnci Hatalı / eksik tedavi → toplumda bulaşmanın sürmesi Hastaların düzenli ve sürekli tedavi almaları sağlanamaz Hasta yakınlarının muayenesinde eksiklik Temaslıların koruyucu tedavisinde eksiklik

55 3. Tanı almış hastalar dispanserde kayıtlı değil
Çözüm: Bildirim sistemini işletmek (tanıda ve taburculukta) TB ilaçlarını sadece Bakanlık dağıtmalı

56 Sorun 4. Personelin eğitim ve denetimi eksik

57 4. Personelin eğitim ve denetimi eksik
Çözüm: Verem savaşı il koordinatörleri (il düzeyinde sorumluluk) Verem savaşı dernekleri

58 Sorun 5. İlaç, tanı materyali eksikliği

59 5. İlaç, tanı materyali eksikliği
Çözüm: Verem Savaşı Daire Başkanlığının bütçe ve ikmal hizmetleri

60 Sorun 6. Gözetimli tedaviye rağmen tedaviye uyumsuz hasta

61 6. Gözetimli tedaviye rağmen tedaviye uyumsuz hasta
Çözüm: Karantina merkezleri kurulması

62 Sorun 7. Normal bütçe kalemleri ile eğitim, tedavi gözetimi, hastalara destek ve teşvikler mümkün değil.

63 7. Normal bütçe kalemleri ile eğitim, tedavi gözetimi, hastalara destek ve teşvikler mümkün değil.
Çözüm: Verem savaşı dernekleri ve Türkiye Ulusal Verem Savaşı Dernekleri Federasyonu

64 Sorun 7. TB ile uğraşan personelin döner sermayesi az

65 7. TB ile uğraşan personelin döner sermayesi az
Çözüm: TB ile uğraşan personele, eş konumdaki sağlık ocağı ya da hastane çalışanlarına benzer döner sermaye verilmesi

66 Sorun 8. Sosyal güvencesi olmayan TB hastalarının hastane yatışları güçtür.

67 8. Sosyal güvencesi olmayan TB hastalarının hastane yatışları güçtür.
Çözüm: Sosyal güvencesi olmayan TB hastası, tüberkülozu tedavi olana kadar yeşil kartlı kabul edilmelidir.

68 SONUÇ: Tüberküloz hala önemli bir sorundur.

69 SONUÇ: Tüberküloz hala önemli bir sorundur.
VEREM SAVAŞI SÜRMELİDİR. Verem savaşının merkezi birimi Merkezi ilaç alımı varlığını Verem savaşı dispanserleri sürdürmelidir. Verem savaşı dernekleri

70

71 Teşekkürler.

72 Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonuna sunulan
Bu slaytlar, tarihinde, TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonuna sunulan Verem Brifinginin slaytlarıdır. Türkiye Ulusal Verem Savaşı Dernekleri adına sunumu yapanlar: Başkan: Prof. Dr. Ferit Koçoğlu İkinci Başkan: Prof. Dr. Zeki Kılıçaslan Bilim Kurulu Üyesi: Doç. Dr. Şeref Özkara