GÜVENLİK VE STRATEJİ KAVRAMLARININ BİRLİKTE KULLANILMASI

... konulu sunumlar: "GÜVENLİK VE STRATEJİ KAVRAMLARININ BİRLİKTE KULLANILMASI"— Sunum transkripti:

1 GÜVENLİK VE STRATEJİ KAVRAMLARININ BİRLİKTE KULLANILMASI

2 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Var olama ve varlığı sürdürme ile doğrudan ilintili olan güvenlik, bunun sağlanması yönünden de strateji kavramına dayanmaktadır. Uygulanan her strateji bir güvenlik anlayışını temsil etmekte ve her güvenlik arayışı da bir «büyük strateji» içermektedir. Kolektif bir yapıyı gerektirir.

3 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
SORUNLAR GÜVENLİK HALKALARI TEHDİT Tarihsel Olgu ve Olaylar Olgu/Aktör

4 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Güvenlik bir aktörün kendi başına baş edebileceği sorunlarla ifade bulabileceği gibi, kendisini aşan durumları da gösterebilir İŞ BİRLİĞİ STRATEJİSİ

5 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Aslında, genel olarak aktörler güvenlikleri adına öncelikle barışçı stratejileri dener, bunlardan amaçları doğrultusunda sonuç alamadıklarında ya da alamayacakları algısı geliştirdiklerinde çatışma stratejisine yönelirler. GÜVENLLİK STRATEJİLERİ YÖNTEM ŞİDDET ŞİDDET KULLANMA TEHDİDİ OPERASYON Askeri/Ekonomik

6 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Araçlar, şiddetin caydırıcılığı ile doğru orantılı olarak devreye sokulurlar ve güvenlik stratejileri birer siyasal eylem olduğundan, araçlar ile kimlik bulmaz. ?

7 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Güvenlik ile ilgili tasarımlar, uluslararası sistemin büyük bir bölümünü içeriyorsa ve bu yolda stratejiler geliştiriliyorsa bir büyük oyun “big game” söz konusu demektir. UZUN BİR SÜREÇ BÜYÜK AMAÇLAR VE ÇIKARLAR Öncesi Bugünü Yarını Sorunlar Şiddet senaryoları

8 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Uluslararası güvenlik bunu sağlamaya aday olanların dünya projelerini ifade etmektedir. Geniş alanlarda stratejik başarılar sağlayan, güvenlik ve barışın da mimarı olur.

9 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
İzlenen iki temel yöntem vardır: Karşı tarafı, tehdidi ya da sorunu tümüyle yok etme, Dönüştürme ta da kendinden hale getirme.

10 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Güvenliğin maliyeti vardır. EKONOMİ BIG GAME İç Yakın Küresel Üç halkaya da aynı oranda ağırlık vermek son derece maliyetlidir. IMF/WTO

11 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
“Big Game”e hizmet adına atılan her adım bir “ideal” ile boyanmak durumundadır. Egemenlik Bağımsızlık İnsani yardım Din Irk Bayrak İnsanlık Köleleik Petrol Su yolları Altın Yer altı zenginlikleri

12 Güvenlik ve Stratejinin örtüşen özellikleri
Tehdit olarak algılanan aktörlerin artışı, güvenlik halkaları arasındaki ayrımın giderek azalması, çevrede tehdit olan her unsurun doğrudan bireyi etkiler hale gelmesi güvenlik stratejilerinin “iç”ten çok “dış”a göre düzenlenmesine yol açmaktadır. Tarihte ne zaman bu noktaya gelindi ise güvenlik stratejileri küreselleşmiş ve uluslararası sistemde temel dönüşümler ortaya çıkmıştır. SAVAŞ STRATEJİLERİ

13 Günümüzde Güvenlikle İlgili Temel Stratejiler
İttifaklar ile bölgesel ve küresel işbirlikleri içinde yer alma/karşı çıkan ya da mazlumun sözcüsü, Çok uluslu harekatlarda yer alma ve lider ülke olabilme yeteneğini geliştirme/bu güçlrere karşı çıkan aktörlerin liderliğine soyunma, Krizlere müdahale ve çatışmaları önleyebilmek için diplomatik, siyasal ve askeri önlemler alabilme/”big game”i bozma, Kitle imha silahlarıyla caydırıcılık sağlama ya da bu tür tehlikelerden korunma yeteneği geliştirme/nükleer silahlanma karşısında yer alma, Uzayı kullanabilme/karşı olma, Haber alma-gözetleme sistemleri geliştirme, Yüksek yoğunlukta çatışma yeteneği geliştirme/ilkel yöntemlerle karşı çıkma, Psikolojik ve sosyolojik unsurları kullanabilme.

14 Barışçıl güvenlik stratejileri
İçinde, şiddet kullanma ve caydırıcı olma hatırlatmalarını barındırsa da bunlar üzerine bir eylem biçimi geliştirilmeyeceği algılamasına dayanmaktadır. Bir aktörün kendi güvenliği için, doğrudan karşısındaki aktörü zarara uğratmayacağına ilişkin bir uzlaşıya dayanır,

15 Barışçıl güvenlik stratejileri
1- Diplomatik yöntemler, a- Müzakere b- Yeni bir öneri geliştirme, c- Uzlaştırıcılık ve arabuluculuk, d- İyi niyet, e- Haber alma ve karar alıcıları yönlendirme 2- Ekonomik yöntemler, (Dış yardım) 3- İşbirliği ve ortaklık kurma, a- Evrensel, b- Bölgesel.

16 Çatışmacı güvenlik stratejileri
1- Diplomatik yöntemler, a- Tek yanlı kara alma, b- Oldu bittiye getirme, * Müzakereden çekilme, * Sınır dışı etme, * Anlaşmaları iptal, * gündem dışı müzakere konuları, * Öngörülmemiş arabulucu, * Öngörülmemiş tarafların katılması.

17 Çatışmacı güvenlik stratejileri
2- Ekonomik yöntemler, a- Boykot, b- Ambargo, c- Abluka. 3- Savaşa varmayan sıcak yöntemler, a- Tahrik, b- Tedhiş, c- Sabotaj, d- Darbe. 4- Askeri yöntemler, a- Soğuk savaş, b- Askeri hazırlık, c- Askeri harekat.

18 Savaş Stratejileri Savaş stratejileri tarihsel süre içerisinde farklılıklar göstermiştir, 1- ordu yapılanması ve kullanılan araçlara göre, 2- savaşın türü ve tarafların sosyo-ekonomik yapılarına göre, 3- savaşın çıkış nedenleri ve nihai amaçlara göre, 4-savaşın yapıldığı çevrenin(arazi) niteliğine göre,

19 Savaş Stratejileri Göçebe kabile düzenlerinde gözlenen düzensiz süvari birliklerine dayalı savaş stratejisi, yerleşik yaşama geçişle farklı teknikler barındırmaya başlamıştır. Özünü saldırıdan alan stratejilerin yerini saldırı ve savunmanın birlikteliği almıştır

20

21

22 Terörle veya terörizmle mücadeleye geçmeden önce bu kavramları askeri açıdan nasıl değerlendirmemiz gerektiği üzerinde durmanın faydalı olacağını değerlendiriyorum. Amerikan ordusundan emekli yarbay Thomas X Hammes tarafından yazılan 21. yüzyılda savaş üzerine adli kitapta savaş yansıda görüldüğü gibi evrelere ayrılarak özellikle günümüzde savaşın aldığı şekil ayrıntısıyla anlatılmıştır. Bu anlayışa göre; birinci nesil savaş Napoleon döneminde kitle halinde insan gücünün kullanıldığı,düzenli orduların hat düzeninde çatışmaya katıldığı savaş şeklidir. İkinci nesil savaş 1. dünya savaşında uygulanan ve ateş gücün. Üçüncü nesil savaş manevranın egemen olduğu 2.Dünya savaşı. Dördüncü nesil savaşta terör gerilla harbi vs… Orduların bu yeni nesil savaş çerçevesinde yeniden teşkilatlanması Konvansiyonel savaşa hazır olma arasındaki dengeye ilişkin tartışmalar

23 Savaş Stratejileri M.Ö. 18. yy İnsan ve hayvan gücüne dayalı
İki tekerli savaş arabaları Ok-yay Düz alan savaş Falanj sistemi Lejyon Gayrı nizami savaş M.S. 14. yy M.S. 17. yy M.S. 20. yy

24 Savaş Stratejileri M.Ö. 18. yy Barut ile birlikte Ateşli silahlar
Uzun menzilli silah yarışı Çok miktarda can kaybı Gizlilik ve erken ihbar sistemi M.S. 14. yy M.S. 17. yy M.S. 20. yy

25 Savaş Stratejileri M.Ö. 18. yy M.S. 14. yy
Aynı anda birkaç yöne saldırı Savunma sistemlerinin güçlendirilmesi silahlar şatolar Siper teknikleri Sistemli organizma Meydan yerine cephe savaşları (Napolyon) Dolaylı savaş (geri çekilme ve saldırı-savunmacı saldırı) Gayrı nizami savaş M.S. 17. yy M.S. 20. yy

26 Savaş Stratejileri M.Ö. 18. yy Kitlesel savaş motorun kullanılması
deniz kuvvetleri hava kuvvetleri füzeler Hava üstünlüğüne dayanan savaş Yıldırım savaşı Nükleer silah Topyekün savaş Gerilla/içsavaş Esnek karşılı/barış içinde bir arada yaşama M.S. 14. yy M.S. 17. yy M.S. 19. yy M.S. 20. yy

27 Savaş Stratejileri Soğuk savaş sonrası belirli bir düşmana yönelik stratejiler bulunmamaktadır. İç çatışmalar, Sınır çatışmaları, Bölgesel çatışmalar, Sınır aşkın faaliyetler.

28 Savaş Stratejileri Savaşların bölgesel düzlemlerde sınırlı kalmaları yolunda genel bir uzlaşı olduğu ileri sürülebilir. Bölgesel çatışmalarda taraflar, hava ve kara operasyonlarına dayalı, klasik savaş ve terör yöntemlerini kullanmaktadır. Bölge dışı aktörler taraf olduğunda ise, karadan havaya, havadan karaya saldırı şeklinde gelişmektedir.

29 Savaş Stratejileri Askeri üstünlük ile teknolojik üstünlük iyice örtüşük hale gelmiştir. 21. yy’da güvenlik ile ilgili sistemler üç ayrı, ancak entegre kategoride değerlendirilmektedir. 1- istihbarat, gözetleme ve keşif sistemleri, 2- harekat konseptleri sistemleri, 3- doğru kuvvet seçimi analiz sistemleri.

30 Savaş Stratejileri Şu bir gerçektir ki, savaş teknikleri ile birlikte barış teknikleri ve özellikle de silahsızlanma görüşmeleri güvenlik stratejilerinin içerisinde birlikte yer almaktadırlar. savaş stratejileri, birden fazla savaş türü ve yöntemini içeren geniş bir içeriğe sahip görülmektedir. Üstelik bu durum, yeni de değildir ve bazı genellemeler yapılmasımı olanaklı kılacak kadar tarihsel benzerlikler sergiler.

31 Savaş Nedir? Diğer yöntemler ile çözülemeyen bir sorun karşısında başvurulan bir yöntemdir. Anlaşmazlıkların fiziki şiddet yoluyla çözülmesi yolunda kararları içerir. Şiddetin uygulanış biçimi, askerî operasyonlarla birlik­te diğer ekonomik, teknik ve siyasal araçların koordineli kullanımıdır. Siyasal bir eylemdir. Harekâta, çatışmalara ya da zafere indirgenemez, önce­si, bugünü ve yarını ile bir süreçtir.

32 Savaş Nedir? Operasyon aşamasından sonraki durumda, kazananın kaybedene ne yapacağını önceden bilmesidir. Karşı tarafın sistemden yok edilmesi ya da sisteme yeniden kazandırılması, savaşın uzantısı bir süreçtir ve bu yola başvuranların hesaplamalarına dahil bir konudur. Yüksek maliyetli bir yöntemdir. Egemen siyasal grup ya da iktidarlar adına belirli ide­allerle ve temalarla şekillendirilmiş, katılım oram bu biçimde artırılmış kollektif bir eylemdir.

33 Savaş Nedir? Hasım tarafın iradesini engelleme ve/veya kendi irade­sini kabul ettirme sürecidir. Bu nedenle hasım tarafın insanlarının bir kısmının da olsa zarar görmesi amacı taşır. Taraflarının doğrudan devletlere bağlı ordular olmadı­ğı, farklı şiddet uygulamaya muktedir organize gruplar arasında da gerçekleşebileceği bir eylemdir.

34 Savaş Nedir? Aktörlerin, varlıklarını sürdürme ve geliştirme amaç¬larıyla dünya kaynaklarından yararlanmak için geniş¬lerken ya da ilerlerken benzer amaç taşıyan aktörlerle karşılaşması sonucunda çıkmaktadır. Savaşanın kendisine müttefik aradığı ve karşı tarafın itifaklarını kırmaya çalıştığı bir süreçtir. Ulusal ve uluslararası değişim süreçlerini hızlandıran kırılmaları ifade eder.

35 Savaş nedenleri üç düzeyde ele alınabilir
1- Kişi düzeyi 2- Devlet düzeyi 3- Uluslararası sistem düzeyi

36 Birleşmiş Milletler Örgütü Çerçevesinde "Savaş"
BM Antlaşması madde 2/3-4'e göre, "Örgüte üye ülkeler, uluslararası ilişkilerinde bir tehdit oluşturmak ya da güç kul­lanmaktan, ister ülke bütünlüğü ve siyasal bağımsızlığı, ister BM amaçları ile bağdaşmayan diğer gerekçelerle olsun, sakınırlar." denmektedir. Antlaşmanın 51.maddesi bir tür anlamda savaşı haklı sayarak, ona yasal bir zemin hazırlamaktadır.

37 Savaş Türleri 1- Taraflarına göre savaş
Tarafların tümünün devlet olduğu savaşlar Tarafların tümünün devlet olmadığı savaşlar 2- Boyutlarına göre Savaş Yaygınlığına göre savaşlar coğrafyasına göre yerel ya da bölgesel savaşlar, coğrafyasına göre çok bölgeli ya da küresel savaşlar. Süresine göre Savaş Yoğunluğuna göre Savaş sınırlı savaşlar, topyekûn savaşlar

38 Savaş Türleri 3- Kullanılan şiddet türüne göre savaş Sıcak Savaş
Şiddetin doğrudan kullanıldığı savaşlar şiddetin dolaylı olarak kullanıldığı savaşlar Soğuk Savaş 4- Kullanılan araçların niteliğine göre savaş Ordu biçimine göre savaş Silah türüne göre savaş Kullanılan teknolojiye göre savaş 5- Konularına göre Savaş 6- Sonuçlandırma yollarına göre savaş