GİRİŞİMCİLİK VE İNOVASYON SEMİNERİ

... konulu sunumlar: "GİRİŞİMCİLİK VE İNOVASYON SEMİNERİ"— Sunum transkripti:

1 GİRİŞİMCİLİK VE İNOVASYON SEMİNERİ
ÇANKAYA ÜNİVERSİTESİ GİRİŞİMCİLİK VE İNOVASYON SEMİNERİ Meral Sayın Girişimcilik ve İnovasyon Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürü Çankaya Üniversitesi , Çankaya Üniversitesi 1

2 BÖLÜM 1 GİRİŞİMCİLİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR (*)
A) Girişimcilik Nedir? Girişimcilik genel anlamda “kar maksadıyla bir işletmenin başlatılması ve yönetimi ile ilgili tüm eylemlerin bir sahiplenici tarafından üstlenilmesi”ni ifade etmektedir. (*) 1. Nandan, H., “Fundamentals of Entrepreneurship, Printice Hall of India, 2007.

3 B) Girişimcilik bir Süreçtir;
İşin çapı, ürünün cinsi ve sahipliliğin türünden bağımsız olarak herhangi yeni bir işin yaratılması ve işletilmesine liderlik yapılmasıdır. Yeni bağımsız bir birim kurarak veya mevcut bir birim yoluyla risk doğuran bir ürün hizmet veya yöntem pazarlaması üzerine oturtulmuş yeni bir fikrin gelişti- rilmesi ile ilgilidir.

4 C) Girişimciliğin Temel Bileşenleri;
Piyasadaki fırsatları belirleme, Risk üstlenme Kaynak yönetme becerisine sahip olma. Ancak uygun makro OPPORTUNITIES INNOVATION LEADERSHIP NETWORKING DEVELOPMENT koşulların da bulunması gerekmektedir. Günümüz rekabetçilik ortamında yaratıcı yenilikçilik (innovation) içermesinde de yarar vardır.

5 D) İç Girişimci (Intrapreneur)
Büyük organizasyonlarda “girişimcilik fonksiyonları”, ortak çaba ve çalışma gerektirir. Bu ortak çaba ve çalışma yeni bir iş kurulması ile ilgiliyse “iç girişimcilik” olarak anılmaktadır. Mevcut bir organizasyonda yaratıcı yenilikçilik hareketini yeni bir iş kurulması ile ilgili icra eden kişiler iç girişimcidir. Örneğin şirketin yöneticisi “iç girişimci” olabilir, eğer yukarıda değinilen yeni bir işin kurulmasına liderlik yapıyor ise. Girişimci ve iç girişimci arasındaki ortak husus, “değişim ajanı olarak iş kurma geliştirme ve sosyo ekonomik kalkınmaya hizmet etme” bağlamındadır.

6 E) İş kurma için temel beceriler...
Pazarlama ve satış, Yönetim (insan, makine ve mali kaynakları), İletişim ve ağ yapılanma (networking)

7 a) Pazarlama ve satış yönetimi
Pazarlamanın 5P Karışımı people

8 b) Yönetim; insan makine ve mali kaynaklar yönetimi.
Para yönetmenin üç bileşeni; Işık, kamera ve eylem.

9 c) İletişim ve ağ yapılanma

10 F) Başarılı bir İş Fikri için...
Girişimci, tanımı gereği fırsatları sürekli araştıran takip eden ve değerlendiren birisidir. Girişimci yeni iş fırsatlarını içerisinde bulunduğu çevre, ortam ya da eğitimi ile ilgili olarak belirler,

11 G) Girişimcilikte İş Fikrinin Oluşması (I);
İş fikrinin oluşması bir kaç yoldan olabilir; İlk defa ortaya atılan bir fikrin değerlendirilmesi şeklinde olabilir. Bir ürünün değiştirilerek piyasaya sunulması -esinlenerek ya da kopya çekerek - piyasadaki bir ihtiyacı karşılaması ile ilgili olabilir.

12 G) Girişimcilikte İş Fikrinin Oluşması (II); .
Belli bir toplum, ülke ya da bölgede nufus artışını takiben tüketici talebinde gözle görülebilir bir değişim ile ilgili olabilir (Örn; Ankara Batı Koridorunda kafe pastane, restoran talebi, son 5 yılda çok arttı). Mevsimsel bir etkinlik veya özel bir gelişme ile ilgili olarak ortaya çıkan sosyal, kültürel, dini, ya da politik gelişmeden kaynaklanarak ihtiyaç duyulan bazı ürünlerin satışı için şans oluşabilir (Örn; TV dizileri bazı ürünlere olan talebi artırmaktadır).

13 G) Girişimcilikte İş Fikrinin Oluşması (III); .
Devlet desteklerinin öncelik verdiği konular bazan iş fırsatlarını tetikleyebilir (örn; çevre dostu üretim, kadın girişimcilik). Girişimci Ar-Ge yeteneği olan ve buna göre fırsatları değerlendiren birisidir, bu yetenek iş fikrinin oluşması ve gelişmesi sürecinde rol oyanayabilir. Beklenmedik bir şekilde aniden ortaya çıkan doğal felaket gibi bir olayın ardından bir ürüne ani, kısa dönemli bir talep olabilir (Örn; deprem sonrası yeni ihtiyaçlar).

14 BÖLÜM 2 İŞ FİKRİ OLUŞMASINDA YARATICILIK VE YENİLİKÇİ YARATICILIK (İNOVASYON)

15 2.1. Yaratıcılık (Creativity) Nedir?
Yeni bir şey yaratmak üzere “entellektüel gücün kullanılması” kast edilmektedir. “Entellektüel güç”, orijinal bir şey yaratmak için hayal gücününü kullanma yeteneğini sembolize etmektedir. “Entellektüel güç”, daha önce görülmemiş veya bilinmeyen bir şeyi yapmak için entellektüel yetenektir; bu bir fiziksel nesne, üretim süreci, alet, sanatsal nesne veya bir probleme çözüm de olabilir.

16 2.2. İnovasyon ve Yaratıcılık;
Bir ürün, hizmet, malzeme, pazar fırsatı veya yeniden organize edilmiş bir işletme şeklinde ortaya konulan bir değişikliktir. Bir fikrin, ekonomik önem kazandıran ticari bir kullanıma dönüştürülmek için uyarlama yapılmasıdır. Esas mesele, ekonomik kazanç için yaratıcı yeteneğin kullanılmasıdır.

17 İnovasyon Nedir ? mal ürün yaratıcı yenilikçi hizmet fikir
süreç üretim süreci (teknoloji) organizasyon

18 2.3. İnovasyon ve İcat (invention)
Karmaşık bir deney süreci veya maharetli, ustaca yapılmış bir çalışma neticesi ilk defa elde edilen veya üretilen kullanışlı bir şeydir. Daha basit bir ifade ile, yaratıcı düşünceye bilimin katılma ve karıştırılma vakasıdır. İnovasyon ise, bir icadın kar amaçlı bir iş ile ilgili olarak pazara tanıtılma eylemidir. Endüstriyel bir icat, teknoloji, ürün, süreç, veya bir alet yaratabilir. Yeni icadın ekonomik olarak avantajının alınmasını mümkün kılan, inovasyondur. Bu nedenle özellikle sanayi buluşlarının gerçek testi onun ekonomik olarak başarısında yatmaktadır.

19 Fikirler, Buluşlar ve Inovasyonlar (*)
Patent Araştırma sonucu Ürün Inovasyon ihtiyaç  fikir  araştırma  buluş  ileri araştırma  patent  iş geliştirme  ürün geliştirme pazarlama  satış  dağıtım  Servis ve destek  inovasyon (*) Kaynak: Mervi Kaki (Inno Praxis Başkanı), “Finlandiya Bilim ve Sanayi İşbirliği Modeli, Üniversite Sanayi işbirliği Toplantısı, Ekim 2010, Şanlıurfa

20 18. yy itibariyle tanıtılan bazı etkileyici inovasyonlar (I);
Buhar tribün makinesi Demiryolu sistemi Elektrikli motor Benzin motoru

21 18. yy itibariyle tanıtılan bazı etkileyici inovasyonlar (II);
Çelik üretimi Atomobil üretimi Hava taşıtları üretimi Gemi yapımı Elektrik üretimi İletişim cihazları üretimi

22 18. yy itibariyle tanıtılan bazı etkileyici inovasyonlar (III);
Televizyon Mobil telefon Elektronik mesaj Dijital iletişim Bilgi teknolojisi cihazları Fotokopi makinesi Sağlık sistemi ile ilgili cihazlar ATM’ler Kredi kartları

23 Çağımızda teknoloji tabanlı olmayan inovasyon için örnekler
Aşağıda belirtilen firmalar teknoloji kullanmadan yaptıkları yenilikler ile “değer” yaratmışlardır; Barnes & Noble; kitap parakendeciliği CNN; haber yayını FedEx; Paket dağıtımı IKEA; Ev ürünleri parakende satışı Kinepolis; Sinamacılık Wal-mart; İndirimli satış

24 İNOVASYON VE REKABET AVANTAJI
BÖLÜM 3 İNOVASYON VE REKABET AVANTAJI 3.1. Geleneksel ekonomide rekabet avantajı... Temel unsurlar; Arazi ve lokasyon, Doğal kaynaklar, İşgücü, Yerel nufus

25 Gelişmiş Rekabet Avantajı Modeli 4 unsura dayandırılmaktadır
3.2. Porter’ın Gelişmiş Rekabet Avantajı Modeli Gelişmiş Rekabet Avantajı Modeli 4 unsura dayandırılmaktadır Maliyet Liderliği (özellikle ölçek ekonomisi ile maliyet avantajı yaratma), Farklılaşma (üründe, dağıtımda, satışta, pazarlamada, hizmette, imajda farklılaşma) Üretimde Odaklanma (belli bir ürün grubuna odaklanma stratejisi) Yeni ve atıl pazarlar (niche) keşfetme

26 3.2. Porter’ın Gelişmiş Rekabet Avantajı
(Jenerik Stratejiler) Modeli (devam) Maliyet liderliği Farklılaşma, Üretimde odaklanma Atıl pazarlar keşfetme

27 3.2. Farklılaşma, Fakat Nasıl (devam)?
üründe, dağıtımda, satışta, pazarlamada, hizmette, imajda farklılaşma

28 3.3. Porter’ın Beş - Kuvvet Modeli (İşletmenin Analizi için)
Tedarikçinin Gücü (maliyet ve kalite açısından) Pazara giriş engelleri (maliyet, sektörü tanıma, hükümet politikası, marka edinme) REKABET İkame ürün tehditleri Rekabet derecesi Sanayi yoğunlaşması Sabit maliyetler & katma değer, Sinai gelişme, Ürün farklılaşması, Maliyet değiştirme, Markalaşma, Kapasiteyi ara ara aşma. Alıcının Gücü (fiat ve ürün kalitesine etkisi)

29 GİRİŞİMCİLİKTE İŞ FİKRİNİN ANALİZİ
BÖLÜM 4 GİRİŞİMCİLİKTE İŞ FİKRİNİN ANALİZİ 4.1. Grup Tartışması; Fikrin geliştirilebilmesi için grup tartışması yöntemi tavsiye edilmektedir; yönetilebilir bir ölçek olarak 7 (+veya- 1 kişi) ile fikrin geliştirilmesine ihtiyaç vardır.

30 4. 2. GZFT (Güçlü ve Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler) Analiz Tekniği
İngilizce Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threads kelimelerinin başlığı olan «SWOT» Tekniği şeklinde de Türkçe yayınlarda rastlanmaktadır. GZFT, grup tartışması veya beyin fırtınasında tavsiye edilen tekniklerdendir. Bu süreç iş fikrinin oluşturulmasını sağlar geliştirilmesi için zemin oluşturur. Daha sonra fikrin hayata geçirilmesi, iş kurma ve sürekliliğinin sağlanması aşamaları gelir, Fikrin doyuma ulaşıp gerileme dönemine girmesi son safhadır.

31 4.3. İş Fikri Analizinde GZFT Analizi Uygulanması
Porter’ın 5 Kuvvet Modelinde değindiği unsurları analiz etmek için “Yönlendrilmiş GZFT Analizi” yapılması önerilmektedir.

32 4.3. İş Fikri Analizinde GZFT Analizi Uygulanması (devam)
İç ve mikro çevre analizi (Güçlü ve zayıf yönler) Dış ve makro çevre analizi (Fırsat ve Tehditler) Makro Çevre Analizi Mikro Çevre Analizi

33 GZFT Tablosu (I) İç Çevre Analizi; Güçlü yönler Zayıf yönler
- Üretim kaynakları: Üretim teknolojisi …..… Yetenekli işgücü ……… Hammadde ……… Ekipman ……… - Mali kaynaklar: Finansman mevcudiyeti ……… Kredi mevcudiyeti ……… Karlılık ……… (Yatırımın geri dönüşü) - Yönetim kaynakları: Organizasyonel yapı ……… Yönetim uzmanlığı ………

34 GZFT Tablosu (II) İç çevre Analizi; üçlü yönler zayıf yönler
- Ürünler/müşteri hizmetleri: Ürün çeşitliliği ……… Marka adı veya adları ……... Sunum ……... Özel ürün nitelikleri ……... Satış sonrası hizmetler ……... Müşterilere teşvikler …….. - Pazarlama yetenekleri: Satış yönetimi ……... Pazar bilgisi ……… Pazar araştırması …….. Müşteri tercihleri ……… Reklam ve halkla ilişkiler …….. - Dağıtım kanalları: Satış noktalarının sayısı ……... Dağıtıcılara teşvikler ……… Kredi kolaylıkları ……...

35 GZFT Tablosu (III) Dış Çevre Analizi; Fırsatlar Tehditler
Ekonomik Etkiler:  Enflasyon Kişi başına milli gelir  Tüketici fiyatları endeksi  Sermaye Piyasası   Teknolojik Etkiler: Yeni üretim tekniklerinin kullanımı  Geleneksel olmayan girdi kullanımı  İşgücü tasarruf araçlarının kullanımı  Doğal etkiler: Çevre koruma gereklilikleri Yakıt ve elektrik gücünün maliyetleri

36 GZFT Tablosu (IV) Dış Çevre Analizi Fırsatlar Tehditler
Demografik Etkiler  Demografik Büyüme; (farklı sosyal grupların) Sosyo kültürel etkiler: Yaşam Tarzı   İş fırsatları  İşgücü piyasası   Toplumsal davranışlar   Kültürel faaliyetler Siyaset ve mevzuat kaynaklı etkiler: Sanayi politikası  Düzenleyici tedbirler  Dolaylı vergiler Teşvik Tedbirleri  Yabancı yatırımcıların pazara girmeleri

37 Rakiplerin Güçlü ve Zayıf Yönlerinin Belirlenmesi
Rakipler ile ilgili olarak aşağıdaki anahtar hususlar analiz edilmelidir; Teknoloji, makine ve ekipman, Hakim oldukları pazar, Ürünlerin markaları Ürünlerin özellikleri Ürünleri paketleme özellikleri, Ürünlerin fiyatları, Kullandıkları medya ilanları, Distribütörleri, agentaları ve onlarla olan sözleşme koşulları, Satış güçleri

38 Hedef Formulasyonu (I);
4.4. Vizyon, Misyon ve Hedef Formulasyonu (I); Vizyon; Uzun bir gelecekte ulaşmak isteğimiz durum. Kendiliğinden gerçekleşmeyecek ancak gerekli çabaları harcarsak başarabileceğimiz bir ideal. Vizyon, içinde bulunduğumuz şartlarla uzun vadeli amaçlarımızın bileşiminden oluşur. Ulaşılmak istenen, farklılaştırılmış bir gelecek düşüncesi ve geleceği öngörmek. Misyon; işletmenin hangi mal veya hizmet sektörünü seçtiği hangi iş kolunda olduğu temel hizmet ve ürün tercihinin neler olduğu, tüketici ve pazar ihtiyaçları, teknoloji gereksiniminin veya tüm bu konuların birlikte ifade edilmesidir. Kısaca misyon organizasyonun varlık nedeni, başarmak istediği amaçtır.

39 Hedef Formulasyonu (II);
Vizyon, Misyon ve Hedef Formulasyonu (II); Hedef, belirlenen fırsatları en iyi değerlendirmek için izlenecek olan rotanın çizilmesi ile ilgilidir. İş hedeflerinin özellikleri; Realistik, Sayısal ifade edilebilen En önemliden en önemsize doğru vurgulanan Planlanan eylem akışına göre not edilmiş, Belli bir zaman süreci için belirlenmiş. (Hedefler, « S M A R T » olmalı; simple, measurable, achievable, realistic, time bounded). 39

40 Hedef Formulasyonu (III);
Vizyon, Misyon ve Hedef Formulasyonu (III); ----- Örnekler ----- Vizyon: Gelişen teknolojik eğilimlerin ışığında sektörün Türkiye’de lideri olmak ve Avrupa’ya ihracat yapmak. Hedefler; Kısa vade: İzmir ve civarında bilinirliğimizi artırarak yılda 5000 ürün satarak ve yılda TL ciro gerçekleştirmek. Orta vade; Ülke çapında müşteriye ulaşarak 2 Milyon TL ciro yapmak ve üretimin 1/3’ünü ihraç etmek. 40

41 Girişimcilikte İş Fikri
Neden Başarısız Olur? Düzensiz sermaye akışı, Yetersiz sermaye ile işe başlama, Plansız işe başlama, Rekabet avantajını yitirme, Pazarlamada yetersizlikler, Stratejik kararlarda esnek olamama, Süpermen, müthiş patron ve yetersiz ekip yapılanması, Kontrolsuz büyüme, Ürün ile ilgili yeterli müşteri memnuniyeti araştırması yapılmaması

42 İŞ PLANI NEDİR? TEMEL KAVRAMLAR (I)
BÖLÜM 5 İŞ PLANI NEDİR? TEMEL KAVRAMLAR (I) Girişimcinin gerçekleştirmeyi planladığı iş ile ilgili tüm araştırma ve faaliyetlerin sistematik bir şekilde planlanmasını sağlayan bir araçtır. Dolayısıyla, gerçekleştirilmesi düşünülen işin tüm faaliyetlerinin detaylı açıklaması ve mali tablolardan oluşmaktadır. KOBİ’lerdeki başarısızlığın, % 80 ihtimalle iş planı yapılmamasından kaynaklandığı bilinmektedir.

43 İŞ PLANI NEDİR? TEMEL KAVRAMLAR (II)
İşletmeler büyüdükçe, iş planı yapmanın önemi daha artmaktadır. İş planı girişimcinin kendisi için veya bir kuruluşa hibe veya krediye başvuru için hazırlaması gereken bir planlama aracıdır. İş planı kredi veya hibeye başvuru için de hazırlanabilir. Bu durumda “iş planı şekil şartlarına” daha hassas bir şekilde uymak gerekmektedir.

44 İş Planı dosyası Nasıl Hazırlanır?

45 İş Planı Dosyasının Ana Bölümleri (*)
Genel Bilgiler Girişimcinin / Ortakların ve İşletmenin özellikleri, İş fikrinin Tanıtımı Pazar Bilgileri ve Pazarlama Planı Üretim planı Yönetim planı Finansal plan KOSGEB’den Talep Edilen Destekler (*) Kredi veya hibe sağlayan kuruluşların her birisi kendi iş planı formatını uygulamaktadır. Burada değinilen iş planı formatı, KOSGEB’in uygulamalı girişimcilik desteği kapsamında kullanılan formattır.

46 İş Planı Dosyasının Ana Bölümler İtibariyle İçeriği (I)
Genel Bilgiler 1.1. Girişimcinin tanıtımı (Bu kısımda kendinizi/ortaklarınızı kısaca tanıtınız.) 1.2. İşletmenin faaliyet konusu (Bu kısımda kurduğunuz işi kısaca anlatınız.) 1.3. İş kurma süreci faaliyet planı (Bu kısımda işinizi kurarken attığınız adımları kısaca anlatınız.) Girişimcinin/Ortakların ve İşletmenin özellikleri 2.1. Girişimci ve işletme ortaklarının kişisel bilgileri (Bu bölümde web’de verilen format içerisindeki tablo her girişimci ve herbir ortak için ayrı ayrı doldurulacaktır.) 2.2. Girişimci ve işletme ortaklarına ilişkin bilgi tablosu (tablo formatta bulunmaktadır.) 2.3. İş fikri ve seçme nedeni (iş fikrinin özellikleri, GZFT çerçevesinde güçlü yönler ve fırsatların zayıf yönler ve tehditlerden daha fazla olduğu, eğer çyleyse, vurgulanacaktır, değilse, iş fikri değiştirilmelidir). 2.4. İşletmenin hukuki statüsü ve seçim nedeni (işletmenin hangi hukuki statüyü niçin seçtiği anlatılacaktır). 2.5. İşletmenin misyonu (işletmenin varlık nedeni ile ilgili vizyonunu tamamlayan bir ifade yer alacaktır) 2.6. İşletmenin vizyonu (uzun vadede ulaşılması düşünülen hedef belirtilmelidir)

47 İş Planının İçeriği (II)
2.7. Kısa vadeli hedefler 2.8. Orta ve uzun vadeli hedefler Pazar bilgileri ve pazarlama planı 3.1. Pazarın büyüklüğü hedeflenen pazar payı 3.2. Pazar profili 3.3. Rakip analizi 3.4. Pazarlama ve satış hedefleri 3.5. Sektörel gelişmeler, fırsat ve tehditlere ilişkin değerlendirmeler 3.6. Beklenmedik durumlara ilişkin öngörüler 3.7. Ürün/hizmet tanımı 3.8. Ürün/hizmet fiyatının nasıl oluşturulduğu 3.9. Yer seçimi 3.10. Müşteriye ulaşım kanalları 3.11. Ürün/hizmet tanıtım planı

48 İş Planının İçeriği (III)
Üretim planı 4.1. NACE Kodu (*) 4.2. Üretim/hizmet sunum sürecinin aşamaları 4.3. İş akış şeması 4.4. Üretim/hizmet sunum teknikleri standaartlar, spesifikasyonlar 4.5. Hukuki gereksinimler (ruhsat, izin, v.s.) Yönetim planı 5.1. Organizasyon şeması 5.2. Görev ve sorumluluklar 5.3. Görev tanımlarına göre alınacak personelin nitelikleri Finansal plan 6.1. Başlangıç maliyetleri ve diğer başlangıç giderleri 6.2. İşletme giderleri 6.3. Nakit projeksiyonları 6.4. Üretim / satış hedefleri 6.5. Kara geçiş noktası 6.6. Finansal kaynaklar (özkaynak ve diğerleri) 6.7. Özkaynak ve/veya diğer kaynaklardan sağlanacak finansman (*) Statistical Classification of Economic Activities in the European Community (in French: Nomenclature statistique des activités économiques dans la Communauté européenne).

49 İş Planının İçeriği (IV)
KOSGEB’den talep edilen destekler (Bu bölümde formatta da belirtildiği gibi desteği gerektiren giderin türü, miktarı, vb. bilgiler yazılacaktır; a) İşletme kuruluş desteği b) Kuruluş dönemi makine, teçhizat ve ofis donanım desteği c) İşletme gider desteği d) Sabit yatırım desteği (geri ödemeli destek)

50 İŞ KURMA SÜRECİ TEMEL ADIMLARI (*)
MOTİVASYON İŞ FİKRİ ÇALIŞMA PROGRAMI ÖN DEĞERLENDİRME/ İŞ FİKRİNİN ANALİZİ YAPILABİLİRLİK ARAŞTIRMASI İŞ PLANI İŞİ KURMAK (*): Kaynak; KOSGEB İş Planı Rehberi İŞİ GELİŞTİRME

51 E K L E R

52 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (I)
Ali Muhittin Hacı Bekir; ülkemizin yaşayan eski şirketi, 1777’den itibaren, akide şekercisi. Şekere tarçın, limon gül, portakal kattı ve yenilikçilik yaptı. Sarayın dikkatini çekti ve saraya “şekercibaşı” oldu. 1873’de Viyana fuarına devlet teşviki ile gitti ve orada gümüş madalya aldı. Hacı Şakir; Kazan Tatarı Hacı Ali Bey19. yy sonlarında Volga nehri kıyısında sabun ve mum üretirdi. Volganın sel suları sonucu evi yıkıldı ve İstanbul’a taşındı.Laleli’de üretimine devam etti. Oğlu Hacı Şakir Sabuncuzade baba mesleğinin sırlarıyla büyüdü. Cumhuriyetin ilk yıllarında İSO’nun kuruluşunda etkin rol almış ve ilk şirketidir.

53 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (II)
Aslan Çimento; 1910’da liderliğini Rum asıllı bir girişimcilerin yaptığı, yerel girişimcilerin örgütlenerek kurduğu, hisseli bir şirket olarak kuruldu. Orijinal adı, “Memalik-i Osmaniyye’de Suni çimento ve hidrolik kireç imalina Mahsus ASLAN Osmanlı Anonim Şirketi”. Zamanının modern teknolojileriyle donatıldı. Müşterileri Osmanlı hükümeti kurumlarıydı. 1911’de yine Rum asıllı olan bir vatandaşın kurduğu başka bir çimento fabrikası ile 1919’da birleşti. Cumhuriyet sonrası halka açılıp tamamen anonim bir şirket kuruldu. Aslan çimento olarak ülkemizde 1989’a kadar hizmet verdi. 1989’dan sonra meşhur Alman Lafarge (yapı malzemeleri şirketi) tarafından satın alındı ve çok modern bir fabrika oldu. Yolları 1919’a kadar başarı ile giderek birleşen iki fabrika sahibinin de ortak yanı, ticareti çok iyi bilen iki Rum kökenli vatandaşımız olmalarıydı. Osmanlı döneminde çimento, imalat sanayi alanında tekstilden sonraki ikinci üretim alanıdır.

54 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (III)
Eyüp Sabri Tuncer; Eyüp Sabri bey, kuruluşunu 1923 olarak ilan ettiği, Ulus Anafartalar cd.’deki imalathanesinde ürünlerini satarken o gün için devrim sayılabilecek bir promosyon kampanyası düzenlemişti. Tüm ürünlerini kalem kalem fiyatlarıyla gösteren bir broşür hazırladı ve her broşüre de bir kupon ekledi; ilave esans hediye eden. Eyüp Sabri beyin oğlu Sabahattin bey, bir röportajında “o promosyon bizim ilk ve son reklamımızdı bir daha reklema ihtiyaç duymadık”der. Sabahattin bey AÜ Ziraat Fak.’nde asistandı. O tarihe kadar ithal edilen esansı yerli imal etmeyi başardı. Bu başarı onun fiyatlarını çok aşağı indirerek pazarını genişletmesini sağladı. Hasan Tahsin Piyale; İlk Türk makarna fabrikası 1922’de Hasan Tahsin bey tarafından kuruldu ve makarna el presleriyle üretilmekteydi. Hasan Tahsin bey teknolojiye çok meraklıydı, İtalya’ya giderek farklı makarna kalıp makinelerini (fiyonk, salyangoz, şehriye, v.b.) getirdi yılında İzmir İktisat Kongresinde ödül aldı daha sonra yurt dışına açıldı ve oralarda da bir çok ödül aldı.

55 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (IV)
Kılıçoğlu Kiremit Fabrikası; 1923’de genç Türkiye’nin kiremitleri Marsilya’dan ithal edilmekteydi. Meclis binasının kiremitleri Ankara’lılardan bağış toplanarak tamir edildi, ancak tümüyle yeniden kaplamak için kiremit bulunamıyordu. Vehbi Koç tüm Ankara’yı kapı kapı dolaştı ve bir miktar para karşılığı evlerin çatılarından kiremit topladı. Atatürk bu duruma çözüm getirmek üzere toprağı kiremite en uygun şehir olan Eskişehir’de fabrika kurması için Sabri Kılıçoğlu’na teşvik sağlanmasını istedi. 1927’de kurulan tesis, 1949’da geliştirildi. Müşterileri arasında önce devlet kurumları vardı, sonra modern tesisler ile Avrupa’ya açıldı ve Avrupa’nın en modern tesisleri arasında yer aldı. Kafkas Kestane Şekeri; Yugoslavya’lı pastacının oğlu olan Ali Şakir Tatveren bir müddet Sarıkamış ve Kafkasya’da pasta ve şekerleme üretti. 1930’da Kafkas şirketini kurdu ve üretimini Bursa’da devam ettirdi. 1957’de vefat etti, fakat eşi ve oğlulları üretimi başarı ile deva ettirdi , üzeri çikolata ile kaplı kestane şekerini üreterek, ürün yelpazasini pazar talebi olan bir ürün ile genişletti. 1970’lerde teknolojisini yeniledi, 1980’de ürün yelpazesini daha geliştirdi bayilik sistemi ile pazarını iyica geliştirdi.

56 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (V);
Uludağ gazoz; 1877’de maden aramak üzere Bursa’ya gelen bir Fransız madenci, Keşiş dağlarında maden ararken ekşi bir su buldu, aslında bulduğu maden suyuydu.Sarayın önde gelen isimlerine bunu anlattı ve onlarla ortaklaşa bir maden suyu tesisi, Keşiş maden suları adıyla kurdu. 1930’da Mehmet Hakkı Erbak ilk kez gazlı meşrubatı yaptı ertesi yıl oğlu Uludağ gazozun orijinal formulunu üretti. 1933’de Keşiş dağının maden suyunu işleme hakkı Uludağ tesislerine verildi ve Keşiş dağı adı da Uludağ olarak değiştirildi. Şirketin ürün dağıtımı 1946’ya kadar at arabalarıylaydı, CO2 gazı Bulgaristan’dan, şişeleri Almanya’dan, şişe kapağı Belçika’dan ithaldi. 1950’den sonra müthiş teknolojik altyapı yenilemesi yapıldı. 1958’de Mehmet hakkı Erbak vefat etti ve oğlu nuri Erbak kolalı ve meyveli yeni ürünleri marka yaptı ve o günden itibaren başarılı çizgisi devam etti.

57 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (VI);
Necip Akar ve Puro sabunu; 1935’de yaşanan aşırı soğuk ve grip salgını nedeni ile Necip Akar, tek ambalajlı ve gripi çabuk ve pratik bir şekilde tedavi eden bir ilaç üretti ve ruhsatını da aldı. Bakkallardan bile alınabiliyordu, piyasada inanılmaz tuttu. Daha sonra iyi bir yerli sabun üretmeyi kafasına koydu. “Puro” markası ile bu ürünü de başardı. Puro sabunu uçaktan atılan küçük el broşürleriyle tanıtıldı. Reklamcılık anlamında da yenilikçilik taşıdmaktaydı. Daha sonra “fay” ve “pop” markalı yerli çamaşır tozlarını üretti. Ardından “opon” isminde yeni bir ağrı kesici buldu. Ancak bu gün bu ilaçlar gelişen ecza teknoljisinin çok gerisinde kaldı ve halen sadece puro piyasadadır.

58 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (VII);
Kale kilit; Sivas Divriği doğumlu çoban Sadık Özgür, 1953’de İstanbul’a geldi ve Tahtakale’de karyola borusu ve gaz ocağı üretmeye başladı. İşini geliştirerek 1958’de Bahçelievler’e taşındı ve orada kasa kilidi üretmeye başladı. 1974’de ihracat yapmaya başladı. 1979’da tesisini Güngören’e taşıdı ve Türkiye’nin ilk entegre teknolojik kilit fabrikasını kudu, daha sonra yeni şirketler ile 1986’da holding halini aldı. Kale Endüstri Holding’in amiral gemisi olan kale kilit bu gün dünyada entegre tesisi olan 3 büyük firmadan birisidir.

59 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (VIII);
MİGROS; 1955’de İstanbul Belediyesi, İsviçre Migros Koop. Birliği ile halka ucuz gıda ürünleri sağlamak üzere Migros işletmesini kurdu. Migros satış kamyonları, hareketli supermarket şeklinde her semtte belli bir noktada supermarket ürünlerini, paketli ve ambalajlı olarak (taze meyve ve sebzeleri) halka satışa sunuyordu. Halkımız Migros duraklarında ellerinde sepetleri ile her gün taze gıda ürünü almak üzere Migros durağına gidiyordu. Bu tarz satış öyle tuttu ki, Migros, 1972’de ilk mağazasını Şişli’de açtı. Daha sonra İsviçre Kooperatifler Birliği isim hakkını sattı ve Belediye de aradan çekildi,1980’lerin sonunda Koç grubu satın aldı. Migros ismi ile supermarketler tüm Türkiye’ye yayıldı. Bir kaç yıl önce de bir İngiliz fonuna satıldı.

60 Türkiye’nin Öncü Girişimcileri (IX);
DYO boya, Durmuş Yaşar; Rodos doğumlu olan ancak daha sonra ailesiyle İzmir’e göçüp orada yaşamaya başlayan Durmuş Yaşar, eşsiz güzellikteki Rodos adasının ressam adası ve gül bahçesi olarak anıldığını duyunca resim sanatıyla ilgilenmeye başladı ve boyalar ile ilgili bilgisi gelişti. 1927’de boya ve denizcilik malzemeleri satmaya başladı. Boya ticareti yapmak çok cazip geldi, ressamlıktan fazla para kazandırıyordu. 1941’de de ilk boya imalathanesini kurdu ve hemen hemen tümü ithal olan Türkiye boya pazarında yerli üretim markalar ile önemli bir yer edindi. Ancak fabrikalaşmak gerekiyordu, 1954’de Hollanda’lı Sadolin firması ile yaptığı anlaşma ile ileri teknolojiyi getirdiler. Böylece Türkiye’nin ilk boya fabrikası kuruldu. TSKB, yatırım, İş Bankası da işletme sermayesi kredisi verdi. 2005’de nano-teknolojiyi kullanarak, kendi kendini temizleyen, yanmayan “akıllı boyaları” imal ederek bir ilke daha imza attı.

61 Ve Diğerleri - I (*); Broderi Narin, emprime ve kadife. Burla makine,
Turyağ ve Tursil, Emülzer yalıtım malzemeleri, Banat fırça, Kristal zeytinyağı, Zihni Derin çay fabrikası, Yeşil kundura, Ömür restoran, Profilo holding, profil üretiminden televizyon üretimine, Elginkan holding, ECA armatürleri, Muhteşem Kot bey ve eseri kot pantolon, PEVA Pazar araştırma şirketi, Eczacıbaşı ilaç fabrikası, (*) Kaynak: Şafak Altun, Öncü Girşimciler, Türkiye’nin İlkleri, Elma Yayıncılık, 2010.

62 Ve Diğerleri – II (*); Arçelik ve Koç Holding, STFA grubu,
ETİ , unlu mamuller, Çanakkale seramik, Dimes meyve suları, Otokar ve “havalı apollo” otobüsleri, Demirdöküm radyatör ve Koç Grubu, İdaş, “yaylı yatak” A&B Halkla İlişkiler Firması, Pınar Süt ve Yaşar Grubu, Escort ilk yerli PC, Uno, ilk paketli ekmek, Turkcell, NY borsasında bir ilk, Designnobis şirketi; inovativ tekne ve diğerleri (ODTÜ Teknokent’ten). (*) Kaynak: Şafak Altun, Öncü Girşimciler, Türkiye’nin İlkleri, Elma Yayıncılık, 2010.

63 Sorularınız için hala zamanımız var...