10.hafta Sağlık ve güvenlik, esenlik, iş ve iş dışı yaşam dengesine yönelik uygulamalar.

... konulu sunumlar: "10.hafta Sağlık ve güvenlik, esenlik, iş ve iş dışı yaşam dengesine yönelik uygulamalar."— Sunum transkripti:

1 10.hafta Sağlık ve güvenlik, esenlik, iş ve iş dışı yaşam dengesine yönelik uygulamalar

2

3 İŞ KAZASI NEDİR? İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence arızaya uğratan olaydır . a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısiyle, c) Sigortalının, İşveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında. Meydana gelen olaylardır.

4 Her yıl 120 milyon iş kazası olmakta, 210.000’i ölümlü,
DÜNYA ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ ( ILO) İSTATİSTİKLERİ Her yıl 120 milyon iş kazası olmakta, ’i ölümlü, Her 3 dakikada 1 kişi ölüyor Türkiye’de kayıtlar yanıltıcı, sigortasız çalışanlar kaza kayıtlarında izlenemiyor

5 Her yıl 100.000 iş kazası olmakta, ve Kayıt Dışı Kazalarla Beraber
SSK İSTATİSTİKLERİ Toplam 25 milyon SGK’lı : Her yıl iş kazası olmakta, malül kalmakta, kişi ölmekte ve Kayıt Dışı Kazalarla Beraber X 4

6 SSK KAYITLARINA GÖRE İŞ KAZALARI ;
Kazaların % 72’si 50’den Az İşçi Çalıştıran Yani İşçi Sağlığı İş Güvenliği Departmanı Olamayan İş Yerlerinde Kazazedelerin % 42’si 1 Yıl Yada Daha Az Süredir Çalışanlar İş Kazaları Sonucu Sürekli İş Görmezlik Yaş Ortalaması 44-49 İş Kazaları Sonucu Ölümlerde Yaş Ortalaması 37

7

8 İŞ GÜVENLİĞİNİN TEMEL FELSEFELERİ
Tüm kazalar önlenebilir. Tüm işler güvenli yapılabilir. Çalışanların Sağlığı ve Güvenliği yönetimin sorumluluğudur.

9 ANAHTAR PRENSİPLER Güvenli çalışma istihdamın gereğidir.
Sürekli iyileştirme şirket hedefi olmalıdır. Tüm çalışanlar kendilerinin ve çalışma arkadaşlarının kazaları önleme konusunda gereken özeni göstermekle sorumludur. Tüm çalışanların İSİG süreçlerine katılımı önemlidir, katkıları sağlanmalıdır

10 İŞ GÜVENLİĞİNİN GETİRİSİ
Sağlıklı çalışan Güvenli çalışma ortamı Maliyetlerin azaltılması Artan kalite bilinci Artan verimlilik Ekip ruhu

11 Yönetimin İSİG ile İlgili Görevi
YÖNETİMİN SORUMLULUĞU Yönetimin İSİG ile İlgili Görevi İSİG Politikasını saptamak, Güvenli çalışma ortamı sağlamak, Kişisel Koruyucu Ekipmanları sağlamak, Kayıt ve raporlama sistemini kurmak. Mali kaynağı temin etmek, İSİG için görevliler belirleyip, yetkilerini tanımlamak,

12 İŞ SAĞLIĞI & GÜVENLİĞİ POLİTİKASI unsurları
Çalışma ortamımızın güvenli, temiz, düzenli ve sağlıklı olması, İyileştirme alanları için kaynakların sağlanması, Herkesin işçi sağlığı ve iş güvenliği kurallarına uyması, Çalışma ortamında işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili önlemler alınması ve eğitimler yoluyla çalışanların bilinçlendirilmesi, Potansiyel meslek hastalıkları ve iş kazaları riskinin, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulu, ilgili öneri komitesi ve diğer ekip çalışmaları aracılığıyla sıfırlanması hedefi, Etkin bir takip ve raporlama sistemi ile kazaların analizinin yapılması ve tekrarının önlenmesi

13 İSİG KÜLTÜRÜNDE YÖNETİCİLERİN DAVRANIŞLARI
Çalışanlara yol gösterirler, Eğitimlere önem verir ve kendisi de eğitimlere katılır, Tarafsız olarak yorum yapar, Sağlık ve güvenlikle ilgili çalışmalarde bizzat yer alır, Çalışanlarla görüş alışverişinde bulunur, Çalışanlara güven duyar.

14 İSİG KÜLTÜRÜNDE ÇALIŞANLARIN DAVRANIŞLARI
Sağlık ve Güvenlik kurallarına uygun davranır, Yönetimle görüş alışverişinde bulunur, Yönetimin aldığı kararlara uygun davranır, Eğitimlere etkin şekilde katılır, Sorumsuz davranan çalışma arkadaşlarını uyarır, Çalışma arkadaşları ile sağlıklı işbirliği ve iletişim kurar, Konuya ilişkin sorumluluk alır, Yönetim ve çalışma arkadaşlarına güven duyarlar.

15

16 Yaşam Dengesi Aile, sosyal yaşam, ilgi alanları ve kendisi ayırdığı zaman, verdiği emek ve aldığı keyif açısından uyumlu hissetme (Vatansever, 2008) Bireyin iç denge algısı, kendini tüm bu yaşam alanları arasında gidip gelirken nasıl hissettiği (Aycan, Eskin ve Yavuz, 2007). Denge sözcüğü Türkçe’de homeostas teriminin karşılığı olarak da kullanılmakta, bir başka deyişle sistem yaklaşımına göre canlı sistemlerin bir iç denge mekanizması kurarak kendini dış çevreye ayarlaması

17 Aile - iş dengesini kurmakta zorlanıyoruz..
Türkiye’de bankacılık sektöründe yapılan bir araştırmaya göre çalışanların en fazla önemsediği konu iş ve aile rolleri arasında denge sağlanması..

18 AC Nielsen’in “2007 Planları Araştırması”na göre, Türklerin yeni yıl için aldığı kararlar sıralamasında yüzde 65’lik oranla “iş ve özel hayatı daha fazla dengelemek” ilk sıralarda bulunmaktadır (AC Nielsen Türkiye, 2007).

19 Neden dengeyi konuşuyoruz?
Müşteri-tüketici odaklı 7 gün / 24 saat hizmet verme anlayışı Emek yoğun işler yerine bilgi yoğun işlere doğru geçiş Internet ve mobil telefon teknolojisi Küresel rekabete uymak için kurum ve bireylerin daha esnek ve değişime açık olması Uzun süren saatler boyunca çalışmanın şirket kültürünün bir unsuru haline gelmesi İş

20 Neden dengeyi konuşuyoruz?
Kadınların iş hayatına artan bir oranda dahil olması Eşlerin her ikisinin de para kazanması ve kariyer sahibi olmalarının artık standart olması Çekirdek ailelerin, yalnız anne / babaların ve bekar yaşayanların sayısının artması Aile

21 Genel Denge Algısı Aile, sosyal yaşam, ilgi alanları ve kendisi ayırdığı zaman, verdiği emek ve aldığı keyif açısından uyumlu hissetme (Vatansever, 2008) İş ve iş dışı yaşam dengesi: Bireyin iş ve işdışı yaşam alanları arasında bir denge olduğunu öznel olarak algılamasıdır.

22 Yaşam alanları nasıl dengede olur?
Zaman dengesi : Bireyler, iş rolleriyle özel hayattaki rollerine zamanlarını eşit olarak atadıklarında. Bağlılık dengesi Bireyler, özel hayat ve iş rollerine eşit psikolojik bağlılık gösterdiklerinde. Tatmin dengesi Bireyler , heriki alandaki rollerinden de eşit tatmin aldıklarında. Greenhaus, Collins ve Shaw, 2003

23 Yaşamın içinde bireyin kendisi için seçtiği, üstlendiği rollerin kapsadıkları ve bu rollere ayrılan zamanın bütünü (Desrochers and Sargent, 2004). İŞ YAŞAMI İŞ DIŞI YAŞAM İşte hayatın bir parçası değil mi?

24 İş- Aile Sınır Kuramı Sue Campbell Clark (2000)
Sınırlar, iş ve aile yaşam alanlarının başlayıp bittiği noktaları gösterir Fiziksel Zaman Psikolojik sınırlar Kurt Lewin’in kişisel yaşam alanı (personal life space)

25 Sınırlar Fiziksel: Zaman:
Fiziksel sınırlar, iş ya da aileyle ilgili davranışların sergilendiği mekanlar, en bilinen örnekleri ise iş yeri ve evdir. Zaman: Zaman sınırları ise, çalışma saatleri ya da uyku saatleri gibi, iki yaşam alanını birbiriyle ayıran zamana dayalı çizelgeler ya da programlardır Psikolojik: Birey kendisi belirler. Bu psikolojik sınırlar, bireyin duygularını, düşüncelerini ve o yaşam alanının darlığını ya da genişliğini belirler (Clark, 2000), (Shaw ve Costanzo, 1970). Kurt Lewin’in kişisel yaşam alanı (personal life space)

26 Yaşam Alanları Müdahalesi (Conflict)
Sorumluluk ve rollerin karışması, Birinin diğerine olumsuz etkisi, Birindeki rollerin diğerindeki rolleri yerine getirmede engel yaratması

27 Yaşam Alanları Müdahalesi
Zamana bağlı: Bir alandaki zaman baskılarının diğer alanda beklenilenleri yerine getirmeyi engellemesi Gerginliğe bağlı: Bir alandaki stresin yol açtığı gerilim, sinirlilik ya da yorgunluğun diğer alandaki performansı etkilemesi Davranışa bağlı: Bir rolde etkili ve uygun olan davranışın diğer alandaki rolde etkili ve uygun olmaması

28 + ? Hangisi daha ağır? DENGE İŞ DIŞI YAŞAM İŞ YAŞAMI
“Kendime ait” zaman ( dinlendiğim, olayların, konuların üzerinde düşündüğüm) Manevi gereksinimlerim (ibadet, meditasyon) Ailemle birlikte olduğum zaman Eşim, sevgilimle birlikte geçirdiğim zaman Sosyalleşme Beden sağlığı İŞ YAŞAMI Maddi gereksinimler ve hedefler Sorumluluklar + DENGE KARŞILIĞINDA ÜCRET ALMADIĞIMIZ “İŞLER” Sorumluluklar ( faturaların ödenmesi, tamiratlar vs. ?

29 İşin ve Ailenin birbirine müdahalesi
İş-Aile Müdahalesi İş, aile hayatına müdahale ettiğinde Aile-İş Müdahalesi Aile, iş hayatına müdahale ettiğinde. Frone (1991) x 1 3 x

30 İş ve aile birbirine en çok ne zaman etki ediyor?
Çok uzun, düzensiz ve esnek olmayan çalışma saatleri Çok seyahatin olması İş yükü ve iş stresi İşte kişilerarası çatışmalar Kariyerdeki değişiklikler Yöneticinin ya da organizasyonun destekleyici olmaması İş

31

32 İş ve aile birbirine en çok ne zaman etki ediyor?
Küçük çocukların varlığı Çocukların bakımından birinci derecede sorumlu olma ( kadınların geleneksel “bakım” rolleri devam ettiği için bu aslında daha çok kadınlar için geçerli) Yaşlıların bakımı Aile bireyleri arasındaki çatışmalar Aile bireylerinin destekleyici olmaması

33 Denge algısı azaldığında…
Stres Tükenmişlik Yabancılaşma Yaşamdan alınan genel tatminin azalması Depresyon Esenlik algısının azalması Evlilikten duyulan tatminin azalması İş veriminin azalması İş tatmini düzeyinde azalma Örgüte bağlılığın azalması İşten ayrılma oranının artması (Britt ve Dawson, 2005; Adams ve diğerleri, 1996; van Rijswik ve diğerleri, 2004)

34

35 İşin aile yaşamı kalitesini zenginleştirme gücü
Daha çok geliri olanlar, çocuklarının bakımından memnunlar ve daha sağlıklı çocukları var İşlerinde daha bağımsız olanlar, çocuklarının bakımından memnunlar, daha sağlıklı çocukları var ve çocuklarının daha az davranış problemi var. Sosyal bağlantıları – “networking” olanlar, ailelerinden ve çocuk bakımlarından daha memnunlar, okulda daha çok başarı gösteren ve daha sağlıklı çocukları var. Aileye destek veren işlerde çalışanlar ev işlerine ve çocuk bakımına daha fazla zaman ayırıyorlar, daha az iş ve iş dışı yaşam çatışması yaşıyorlar ve aile ebeveyn olarak daha iyi performans gösteriyorlar.

36 Ailenin iş yaşamı kalitesini zenginleştirme gücü
Eşlerinin çocuk bakımına destek verdiği bireyler, organizasyonlarda üst konumlara gelmekte, daha çok gelir elde etmekte, daha yüksek iş performansı göstermekte ve işlerinde daha fazla gelişim desteği almaktadırlar. Eşlerinin yoğun destek verdiği kişilerin, işlerinde daha çok bağımsızlıkları vardır, gelişimlerine destek veren görevler ve gelişim desteği alırlar,işle ilgili sosyal bağlantıları daha fazladır, işyerinde daha çok kendilerini kabullenmiş hissederler, kariyerlerinden duydukları tatmin daha yüksektir.

37 Çalışan anneler, çalışan babalar..
Önceleri aile işleri konusunda daha çok sorumlulukları bulunan çalışan kadınlar iş – aile dengesi çatışmalarını yaşarken artık çalışan babalar da benzer durumda.. Dünyadaki uygulamalar, çalışan babalar için baba dostu iş yaşamı politikaları ve işyeri uygulamalarına ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor..

38 Çalışanların bağlılığı gerekli..
Mercedes Benz, şirket çalışanlarının ailelerini ihmal etmeyerek yaz ve kış aylarında çocuklar için spor okulları oluşturuyor. “Bizim hedefimiz, her bir çalışanın kendisini motive etmesini sağlayarak firmaya katkısını yükseltmek” Salih Ertör Mercedes Benz İK Müdürü

39 Sonuç ve öneriler: İş Çalışma ortamının destekleyicilik düzeyine göre çalışanların denge ya da müdahele algıları değişmektedir. Uzun çalışma saatlerinin kurum kültürünce desteklendiği ortamlarda bireylerin iş ve iş dışı yaşam dengesini kurmada zorlanacakları kesindir. Genel anlamda destekleyici bir yönetici ile çalışmak müdahaleyi azaltmaktadır. Yöneticinin esnek çalışma uygulamalarını desteklemesi ise bu konudaki en önemli etkendir. Çalışanların iş ve iş dışı yaşamları arasında denge kurmalarını destekleyen bir şirket kültürü yaratmanın en önemli yollarından birisi bu konudaki şirket politikasını çalışanların davranışlarına dönüştürmektir. İşte bu konuda bazı şirketler (Honeywell, PwC gibi (*)), performans değerlendirme ve kariyer gelişim süreçlerinde yararlandıkları yetkinliklere yani yüksek perfomans göstergelerine iş ve yaşam dengesini de eklemişlerdir. Schering, P&G, Henkel, Johnson & Johnson

40 Sonuç ve öneriler: Devlet
Batılı toplumlarda bu konularda hükümet politikaları oluşturulmaya başlanmıştır (Block ve diğerleri, 2006). İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda bu ülkelerin başını çekmektedir. Tony Blair 2000 yılında, iş ve iş dışı yaşam dengesini iyileştirmeye (better work-life”) yönelik kampanyasını başlattı. Türkiye’de de Avrupa Birliğine uyum çerçevesinde iş yasası gözden geçirilmiş, kısmi çalışmaya yer verilmiş, fazla mesaili çalışma sınırları korunmuş ve telafi seçeneğiyle günlük yerine haftalık çalışma tanımlanmıştır. Kuşkusuz bu uygulamalar gözardı edilemez, ancak bu adımlar temel düzeyde çalışma yaşamını tanımlamakla kalmaktadır. Diğer yandan bu konuda Türkiye’nin çok ötesinde olan ülkelerde dahi oluşturulmuş İnsan Kaynakları uygulamaları tam amacına ulaşamamaktadır. Esnek çalışma saatlerinden, kısmi çalışmadan yararlanmayı kişiler kariyerlerinde geri adım atmak olarak yorumlayabilmektedir (Blair-Loy ve Wharton, 2004). Diğer yandan kısmi çalışanlar (part –time) tam zamanlı çalışanlara göre iş – aile çatışmasını daha az yaşamaktadırlar (van Rijswik, 2004).

41 Denge’yi sağlamak için kaynaklarımız ve desteklerimiz
Sorun çözme yaklaşımı İletişim becerisi İş yükünü yönetme Olumsuz duygularla baş etme Hayat Dengesi (Aycan, Eskin, Yavuz) – Sistem Yayıncılık, 2007