BİYOÇEŞİTLİLİK.

... konulu sunumlar: "BİYOÇEŞİTLİLİK."— Sunum transkripti:

1 BİYOÇEŞİTLİLİK

2 Biyoçeşitliliğin önemi nedir? Biyoçeşitliliğin Korunması
Biyoçeşitlilik Nedir ? Ekosistem ve Habitat Çeşitliliği Genetik Çeşitlilik Tür Çeşitliliği Proses Çeşitliliği Biyoçeşitliliğin önemi nedir? Biyoçeşitliliğin Korunması Tehdit Eden Unsurlar In situ Koruma Ex situ Koruma Türkiye´deki Çabalar ve Yasalar Uluslararası Çabalar ve Yasalar

3 BİYOÇEŞİTLİLİK İsmail Evlek

4 BİYOÇEŞİTLİLİK NEDİR ? Biyolojik çeşitlilik, ya da kısaca "biyoçeşitlilik", bir bölgedeki genlerin, türlerin, ekosistemlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bir bütündür. Biyolojik çeşitlilik, kara, deniz ve diğer su ekosistemleri ile bu ekosistemlerin bir parçası olan ekolojik yapılar da dahil olmak üzere tüm kaynaklardaki canlı organizmalar arasındaki farklılaşma anlamındadır. "Çeşitlilik", ister kültürel, isterse ekolojik nitelikli olsun, bir sistemin dinamik bir özelliğidir. Bu dinamik özellik, içinde bulunduğu sisteme direnç ve istikrar, tat ve lezzet, renk ve güzellik, güç ve canlılık kazandırır. Biyoçeşitlilik de, çevremizdeki ekolojik sistemlere benzer değerleri sunmaktadır.

5 BİYOÇEŞİTLİLİKTE EKOSİSTEM
Her ekosistem sahip olduğu iklim, toprak, topoğrafik ve biyotik özellikleri bakımından, başka ekosistemlere göre, az çok farklılıklar gösterir. Böylece ekosistem çeşitliliği ortaya çıkar. Buradan hareketle Türkiye hususunda şunlardan bahsedilebilir : Türkiye ekosistem çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Ülkemiz coğrafik konumu itibariyle, üç farklı kıta (Avrupa, Asya, Afrika) arasında, bir geçiş zonunda yer almaktadır. Anadolu, her üç kıta’nın farklı özelliklerini, değişik derecelerde taşıyan çeşit çeşit ekosistemlere sahiptir. Bir yanda Afrika’daki gibi kurak ve yarı-kurak stepler; öte yanda, orta ve kuzey Avrupa’daki floraya benzeyen yapraklı ve iğne yapraklı ormanlar .

6 TÜRKİYE’DE BİYOÇEŞİTLİLİK
Türkiye biyolojik çeşitlilik açısından küçük bir kıta özelliği göstermektedir. Anadolu, kendi başına ayrı bir kıta olmamakla birlikte, bir kıtanın sahip olabileceği tüm ekosistem ve habitat özelliklerine tek başına sahiptir. Yine ülkemiz biyolojik çeşitlilik bakımından Avrupa ve Ortadoğu'nun en zengin ülkelerinden biridir. Türkiye'de, her biri kendi endemik türlerine ve kendi doğal ekosistemlerine sahip birkaç farklı ekolojik bölge bulunmaktadır. Ülkemizde bilinen omurgasız hayvan türü sayısı ’dir. Açık kapalı tohumlu bitki sayısı ise yaklaşık ’ dir(Tüm Avrupa’da ).Türkiye, 161 memeli, 460‘ı aşkın kuş türü, 140 kadar sürüngen, 720’ye varan balık türüyle, biyolojik çeşitlilikte tür çeşitliliği açısından çok zengindir.

7 Detaylı Bilgi İçin:. http://www. nuhungemisi. gov. tr. http://w2

8 Genetik Çeşitlilik Ece Tükenmez

9 Nedir? Bireyler Arası Genetik Çeşitlilik:
Bir bireyin sahip olduğu genlerin oluşturduğu genetik bilgilerin toplamıdır. Bireyler Arası Genetik Çeşitlilik: Her tür kendi içinde çok sayıda birey içerir. Her bir birey genetik bakımdan birbirinden az veya çok farklıdır. Değişik gen kombinasyonlarına sahiptirler. Akrabalık derecesindeki uzaklaşma benzerliği o derece azaltacaktır.

10 Nedir? Popülasyon Arası Genetik Çeşitlilik:
Belirli bir canlı türünün farklı popülasyonları arasında, bir genin; Farklı sıklıkta bulunması, Değişik kombinasyonlarda olması, Bireyin ait olduğu popülasyonların birbirinden farklı olmasına yol açar. Böylece her birey değişen çevre koşullarına karşı uyum esnekliğine sahiptir.

11 Günümüzde Genetik Çeşitlilik Araştırmaları:
Popülasyon genetiği ve moleküler genetik ilkelerine dayanır. (elektroforez, moleküler işaretleyiciler ve gen dizilim analizleri gibi..) Önemli hastalıklara genetik çeşitlilik aracılığıyla çözüm bulunmaktadır. Ancak önemle vurgulanması gereken bir durum vardır ki; Hızlı büyüsün daha gösterişli olsun diye genetiği değiştirilen besinlerin tohum eldesi gün geçtikçe azalmaktadır. Bu genetiği değiştirilmiş besinler; İnsan sağlığını riske atmaktadır ve en önemlisi ekolojik döngüyü tehdit etmektedir.

12 Tür Çeşitliliği

13 Nedir? Tür Tür çeşitliliği Genetik olarak benzerlik
Gösterip karşılıklı olarak üreyip yeni üretken canlılar doğurabilen canlı gruplarına verilen genel addır. Tür çeşitliliği Bu ortak özellikleri taşıyarak birbirinden ayrılmış türlerin belirli bölgedeki mevcut sayısını ifade eder. Biyoçeşitliliğin bir alt kümesidir.

14 Tür Sayısı: 1.6 milyonluk tür tespit edilmiştir.
10 milyon ile 80 milyon arasında canlı türünün yaşadığı tahmin edilmektedir.

15 Tür Sayısı: Tür sayısı bakımından; Böcekler en büyük canlı grubu
Omurgalılar en küçük canlı grubu Tür sayısı yüksek olan canlı gruplarının: Üreme potansiyelleri yüksek Değişen ortam koşullarına karşı uyumu hızlı Böylece kısa sürede yeni ırklar ve yeni türler oluşturabilme özelliği yüksektir.

16 Tür Çeşitliliğinin Önemi:
Tüm canlı türleri birbirleriyle Temel biyolojik ihtiyaçlarını karşılayabilmek Neslini sürdürebilmek doğrudan ya da dolaylı olarak ilişki ve etkileşim içindedirler. Bir canlı türünün bile ortadan kaybolması; O canlı türüne bağlı besin zincirini koparır Ekolojik ağı dağıtıp ekosistem görevinin yapılamaz hale getirir. Bölgelerin ekolojik sağlığı; Canlı türü çeşitliliğindeki denge ve devamlılık ile sağlanabilir.

17 Tür Çeşitliliğinin Önemi:
Belirli bir ekosistemde; Canlılar arasında değişik ölçü ve şiddetlerde rekabet vardır. Aynı bölgede bulunan genetik benzerliğe sahip canlı türleri; Aynı kaynaklardan, aynı oranda, aynı anda, aynı lezzette faydalanmak isteyecektir. Bu durum şiddetli rekabetleri doğuracaktır! Oysa birbirinden genetik bakımdan farklı türler birbirlerini tamamlayıp, doğal dengenin korunmasında önemli rol alırlar.

18 Nesil Tükenmesi: - Yaşanılan habitatta tehdit meydana gelmesi,
Bir canlı türü ya da ırkı neslini devam ettirebilmek için, Belirli bir ekosistem düzeninde bir habitatta, Birden çok birey ile toplum halinde yaşamak zorundadır. Bir canlı için nesil tükenmesinin kaçınılmaz olduğu durumlar: - Yaşanılan habitatta tehdit meydana gelmesi, - Habitatta o canlı türü için ekolojik görevlerin ortadan kalkması, - Başka habitatlarda da bu canlı türüne ait uygun koşullar bulunmaması, - Habitatın tamamen yok olması.

19 Nesil Tükenmesi: Yapılan araştırmalara göre,
Nesilleri tükenen türlerin sayısı: yaklaşık 100 milyon Nesil tükenmesi; Doğal yollarla yavaş yavaş gerçekleşen bir süreçtir. Bir ya da birden fazla canlı türü ekosistemden kaybolurken yerine yeni canlı türlerinin türemesi ile döngü düzenli bir şekilde devam etmektedir.

20 Nesil Tükenmesi: İnsan ırkı maalesef ki; İnsan faktörü;
yüzünden nesil tükenmesi süreci doğallıktan uzaklaşır ve ekosistemi bozmaya doğru gider. İnsan ırkı maalesef ki; -Zekâsının üstünlüğünü diğer canlılar üzerinde kullanabileceğini -Ekosistemin bir parçası olmak yerine ekosistemin kendi türünün varlığı için devam ettiğini düşünmektedir.

21 NESLİ TÜKENEN ve TEHLİKEDE OLANLAR
Gülcan Ay

22 2013 IUCN RAPORU Dünyamız büyük ve karmaşık. Bilim sürekli yeni türler keşfediyor. Ancak, gidişatın hiç de iyi olmadığını gösteren pek çok veriye sahibiz.

23 Deniz canlıları türlerindeki azalma diğer türlere göre daha hızlı.
Amfibyumlar yokolmak üzere en çok tehlikede olanlar

24 2000’li yıllara kadar türlerin tehlikede olma durumları

25 Hayvanlar 2013 IUCN RAPORU

26 Bitkiler 2013 IUCN RAPORU

27 Yöreye özgü türler 2013 IUCN RAPORU

28 Amazonlardaki ağaçların yıllara göre yokolma grafiği

29 Her 7deniz kaplumbağasından1i
Her 8 kuştan 1i Her 4 memeliden 1i Her 4 ağaçtan 1i Her 3amfibiden 1i Her 7deniz kaplumbağasından1i Yok oldu

30 State Pressure Response

31

32 . .  Türkiye’de Durum? Küresel ölçekte koruma altında olan deniz kaplumbağalarının Akdeniz’deki önemli yuvalama noktalarından biri olan Türkiye’de yuvalama kumsallarının yüzde 64’ü bozulmuş durumda.  - Balık stoklarımız azalıyor. Türkiye’de tehdit altında olan 39 deniz canlısı bulunuyor.  - Doğal yaşlı ormanlarımızın çok az bir kısmı elimizde kaldı. - Sulak alanlarımızın yarısı son 50 yıl içinde yok oldu. Akarsularımız,HES’ler, ve kirliliğe karşı var olma savaşı veriyor. - Türkiye, çok sayıda bitki türünün tehlike altında olduğu 10 ülke arasında dördüncü sırada yer alıyor. Ülkemizdeki her sekiz bitkiden biri, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.  - Kıyılarımız; ikinci konutlar, turistik tesisler, otoyollar ve kum çıkarımı gibi faaliyetlerle tahrip ediliyor... Neredeyse doğal kıyımız kalmadı.

33 . .  Tehlikede Olanlar Asya aslanı (Panthera leo persica) Saz kedisi

34 Tehlikede Olanlar . . Yunus (Tırtak) Delphinus delphis
.  Tehlikede Olanlar Yunus (Tırtak) Delphinus delphis Akdeniz foku Monachus monachus

35 Tehlikede Olanlar . . İri başlı deniz kaplumbağası Caretta caretta
.  Tehlikede Olanlar  İri başlı deniz kaplumbağası Caretta caretta Su samuru

36 Tehlikede Olanlar Yaz ördeği Pasbaş Patka

37 Tehlikede Olanlar Turaç Francoliunus francolinus
Flamingo Phoenicopterus ruber

38 Tehlikede Olanlar Anadolu salebi Orchis anatolia
Akdeniz servisi Cupressus sempervirens

39 Tehlikede Olanlar Balıklar
Kalkan Türkiye sularındaki en iri yassı balık olan kalkan balığının sayısı gün geçtikçe azalmaktadır. Mersin balığı Son 30 yılda, eti ve havyar olarak kullanılan yumurtaları nedeniyle sayıları çok azalmıştır. CITES Sözleşmesi ile koruma altına alınmıştır.  Denizatı Avrupa’da denize kıyısı olan ülkelerde koruma altındadır. Bütün kıyılarımızda avlanması ve toplanması yasaktır. Avrupa yılan balığı IUCN tarafından hazırlanan Kırmızı Liste’ye göre kritik olarak tehdit altında olan türler arasındadır. Denizalası Uzatma ağları ve oltayla avlanırken sayılarındaki azalma nedeniyle koruma altına alınmış olup, avcılığı tamamen yasaktır.

40 Biyoçeşitliliğin Proses Düzeyi ve Biyoçeşitliliğin Önemi
Tuğçe Küçükkurtoğlu

41 Biyoçeşitliliğin “Proses” ya da İşlevsel Düzeyi
Prosesler, ekosistemin canlı ve cansız öğelerini birbirine bağlayarak, biyolojik çeşitliliğin bileşenleri arasındaki karşılıklı dengeyi ve düzeni sağlamaktadır. Prosesler bir ekosistemin işlemesini, görevini yerine getirmesini ve sonuç olarak da oradaki canlıların yaşamasını sağlar.

42 Av – Avcı İlişkisi Simbiyozluk Parazitlik

43 Ithomia ile Eupatorium İlişkisi

44 Proses Çeşitliliği Niçin Önemlidir?
Ekosistemin canlı ve cansız ögeleri arasında bağlantı kurulmasını Ekosistemin işlemesini Biyoçeşitliliğin yapısal parçaları arasında karşılıklı denge oluşmasını sağlar.

45 Bir ekosistemde habitat çeşitliliğinin ortadan kaldırılması ya da belirli canlı türlerinin devreden çıkarılması, orada bazı ekolojik olayların ve proseslerin durmasına neden olur.

46 Biyoçeşitlilik Kaybı Nasıl Anlaşılır?
Habitat kaybolması Tür kaybolması Tür içi genetik çeşitliliğin azalması

47 Biyoçeşitliliğin Önemi
Çevresel strese ve baskılara dayanabilmek için, bir ekosisteme ve orada yaşayan her bir canlı türüne direnç sağlar. Değişen çevre koşullarına yeni uyum seçenekleri sunar. Canlı grubunun sahip olduğu geniş genetik taban, o gruba, yeni koşullara daha iyi uyum sağlaması için, yeni genetik potansiyel sağlar. Biyolojik çeşitlilik, zamanla değişen insan ihtiyaçlarına cevap verebilmek için, seçenekler demeti oluşturur. Yerküresi üzerinde hayatın devamlılığı için evrimsel potansiyel sunar. Değişik ekolojik hizmetleri yerine getirerek, sağlıklı ve verimli bir çevre sağlar.

48 Biyoçeşitliliği Korumanın Amaçları
Biyoçeşitliliği korumanın ana amacı "sürdürülebilir kalkınma"yı sağlamaktır. Sürdürülebilir kalkınma da; Genetik çeşitlilik kaybını en aza düzeye indirmek, Tür çeşitliliği kaybını en az düzeye indirmek, Ekosistemlerde biyolojik çeşitliliği, hem şimdiki hem de gelecekteki insanların yararlanacağı şekilde işletmek ile mümkündür.

49 Biyoçeşitliliği Tehdit Eden Unsurlar
Canlı türlerinin yaşadığı habitatların parçalara bölünmesi ve/veya bozulması, Aşırı tüketim, Toprak, su ve hava kirlenmesi, Yabancı türlerin getirilmesi, Küresel düzeyde iklimsel değişmeler, Endüstriyel tarım ve endüstriyel ormancılık.

50 In Situ Koruma Ex Situ Koruma Hüseyin Güneş

51 İn Situ (yerinde, doğal habitatı içinde) Koruma

52 Bir türün ve onun taşıdığı genlerin korunması işlemi, en iyi şekilde o türün doğal yaşama ortamlarında gerçekleşebilir. Bu doğal ortam, aynı zamanda başka türlerin de yaşadığı bir ekosistemdir; ve bu ekosistemde bir hedef tür korunurken bu arada bir çok başka tür de korunmuş olur.

53 İn situ koruma, biyolojik çeşitliliğin ve onun bir parçası olan gen kaynaklarının korunması için etkin bir biyolojik yöntemdir. Çünkü bu yolla hedef türün ve onun ilgili populasyonlarının evrimsel potansiyeli ve uyum kapasitesi de korunmuş olur. Bu yolla sadece hedef genler değil, onlarla birlikte uyum sağlamış olan gen kompleksleri de, canlı birlikleri içinde, nesilden nesile geçerek korunurlar.

54 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiatı (Doğayı) Koruma Alanları, Habitat/Tür Yönetim ve İşletme Alanları, Gen Yönetim Zonları, Gen Koruma Ormanları, Özel Çevre Koruma Alanları, Tabiat (Doğa) Anıt alanları vb. yerler, başlıca in situ koruma alanlarıdır.

55 Ex Situ (doğal habitatı dışında) Koruma

56 Tehdide ve tehlike altında olan biyolojik çeşitlilik öğeleri, bulundukları alan dışına çıkarılarak koruma altına alınabilmektedir. Ne yazık kİ, bu öğelerden ekosistemlerin, ex situ korunması mümkün değildir.

57 Genetik kaynakların ex situ korunması, söz konusu genetik materyalin çeşidine ve kaynağına bağlı olarak ,arboretumlarda, botanik bahçelerinde, zooloji (hayvanat) bahçelerinde, orijin ve döl deneme alanlarında, tohum bahçelerinde, klon arşivlerinde, doku kültürü, tohum, polen ve DNA saklama bankalarında mümkün olmaktadır. Bütün bunlara rağmen, şu noktayı da belitmekte yarar vardır. Biyolojik çeşitliliğin korunması, sadece biyolojik bir olay değildir. Bu olayın çok değişik politik, ekonomik, sosyal ve hatta etik yönleri vardır.

58 Biyoçeşitliliğin korunması ile ilgili uygulamalar, yerel yönetimler, politikacılar, biyologlar, ormancılar, tarımcılar, mühendisler, ekologlar, sosyologlar ve ekonomiciler tarafından yapılmaktadır.

59 Bu nedenle, biyoçeşitliliği koruma ve geliştirme işlemlerinin yerine getirilebilmesi için, bütün ilgili tarafların eş-güdüm ve işbirliği le, bütünüyle sorumlu, yerinde ve etkin kurumların kurulması ve çalıştırılması gerekmektedir.

60

61 Biyoçeşitlilik için yapılan ulusal çabalar ve yasalar
Nazlı Beril Şahinoğlu

62 Stockholm’de “Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi” (1972)
Rio de Janeiro’da “Dünya Zirvesi” (1992) Biyolojik çeşitliliğin korunması Biyolojik çeşitlilik ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı Genetik kaynakların kullanımından elde edilen faydaların adil ve eşit paylaşımına ulaşmak üzere sorumluluk üstlenilmiştir.

63

64 Biyolojik çeşit için yürütülen projeler
Beş yıllık kalkınma planları, Ulusal Çevre Eylem planı ve Stratejisi (UÇEP), Biyolojik çeşitlilik Ulusal Stratejisi ve Eylem Planı, Türkiye Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele, Ulusal Eylem Programı ve Biyolojik Çeşitlilik Stratejik Eylem Planı

65 Türkiyedeki koruma alanları

66 Biyolojik çeşit için yürütülen projeler
Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Parkları ve Tabiat Anıtları

67 Biyolojik çeşit için yürütülen projeler
165 önemli kuş alanı, 122 önemli bitki alanı, 17 denizkaplumbağası üreme alanı ve 35 önemli Akdeniz foku alanı tanımlanmış durumda. Bu önemli biyolojik çeşitlilik alanları, Türkiye'nin hemen her yerine dağılmış ve birbirleriyle önemli ölçüde çakışıyor. Bu alanların bilimsel revizyonu AB ile bütünleşme sürecinde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen Natura 2000 Projesi kapsamında yapılacak.

68 Koruma alanları

69 Yasal işlemler Çevre Kanunu,
Nesli Tehlike Altında olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik (Bern Sözleşmesi), Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Kullanılması Hakkında Yönetmelik (CITIES), Hayvan Gen Kaynaklarının Korunması Hakkında Yönetmelik

70 Teşekkürler... 050090117 İsmail Evlek 090090203 Ece Tükenmez
Gülcan Ay Tuğçe Küçükkurtoğlu Hüseyin Güneş Nazlı Beril Şahinoğlu