TARIMSAL KREDİLERDEKİ GELİŞMELER

... konulu sunumlar: "TARIMSAL KREDİLERDEKİ GELİŞMELER"— Sunum transkripti:

1 TARIMSAL KREDİLERDEKİ GELİŞMELER
Prof. Dr. Metin ARTUKOĞLU Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü

2 GİRİŞ Tarım, dünyada stratejik sektör olarak önemini korumaktadır.
Günümüzde tarım, ülkeler için sınırlar ötesi bir nitelik kazanmaktadır. Tarımsal üretimde kendi kendine yeterliliğin yanı sıra, dünyanın geri kalanı için üretim ve pazarlama yaklaşımı da ön plana çıkmıştır.

3 Birçok ülke, iklim, ürün çeşitliliği, gen zenginliği gibi sahip oldukları avantajlarını ekonomik ve milli değer haline getirme çabası içine girmişlerdir. Bütün bu çabalar tarıma her zaman gerekli önemi vermeyi zorunlu kılmaktadır. Bu önem tarıma özgü politikaların özenle hazırlanması ve uygulanmasını gerektirmektedir.

4 Tarım sektörü gelişmiş ülkelerin kalkınmasında ve sanayileşmesine kaynak yaratır.
Tarım, sermaye devir hızının düşük olduğu, sermaye birikimini sınırlı kaldığı bir yapı arz eder.

5 TARIMSAL KREDİ NEDEN ÖNEMLİDİR ?
Sermaye birikiminin sınırlılığı; - küçük aile işletmelerinin gelirlerinin düşük olması, - tarımda üretimin mevsimsel olarak kesikli devam etmesi, - tarım ürünlerinin arz ve talebinin esnek olmaması, - değişen pazar koşullarına uyum sağlamada gecikme, - tarımsal ürünlerin doğa koşullarından etkilenmesi zararlı ve - hastalıklara karşı yetersiz kalınması gibi etkenlerle şekillenir. Tarımın finansmanı ve kredi, tarımdaki sermaye yetersizliğini gidermede önemli birer araç olarak ortaya çıkmaktadır.

6 Tarım işletmelerinde sermaye sağlama kaynakları
Öz kaynaklar Dış kaynaklar İşletmenin kendi içinden sağlamış olduğu, uzun süreli kullanım olanağı olan, işletmeye maliyet getirmeyen kaynaklardır. Bu grup içinde işletme sahiplerinin getirdiği parasal fonlar ve oto finansman yer almaktadır. Krediler ve diğer finansman tekniklerinden oluşur. Tarım açısından konuya bakıldığında bu grupta tarımsal krediler önemli bir yer tutmaktadır.

7 TARIMSAL KREDİ NEDİR? İşletmenin sermaye eksiklerini gideren,
olabildiğince uygun koşullarla sağlanmış ve yine olabildiğince istenilen miktarda ve zamanda sağlanabilen, kullanım bedeli ödenen, süresi sınırlı olan parasal kaynaklardır.

8 TARIMSAL KREDİ Tarımsal kredi,
- üretimin ve tarımsal yatırımların finansmanında, - ekonomik ölçekli üretim tesislerinin kurulmasında önemli bir araçtır. Bu nedenle - sermayesi yetersiz olan üreticilerin üretim faaliyetlerini zamanında ve eksiksiz yerine getirebilmeleri, - satın alma ve yatırımlarını aksatmadan yapabilmeleri için uygun şartlarda tarımsal kredilerle desteklenmeleri gerekmektedir.

9 TARIMSAL KREDİ Tarımsal krediler gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde tarım sektöründeki üretimi artırmaya ve bu sektördeki hayat seviyesini yükseltmeye yardımcı olan en önemli faktördür.

10 TÜRKİYE’DE DURUM NEDİR?
TCZB DİĞER KOOP. ÖZEL BANKALAR TSK TKK ÜRETİCİ

11 BANKACILIK SEKTÖRÜ VE TARIMSAL KREDİ
2000’li yıllara kadar özel bankaların tarımsal kredileri, diğer sektörlere verilen kredilere göre sınırlı düzeylerde kalmıştır. 2001 krizinden sonra tarım sektörünün hızla dönüşüme girmesi, makineleşmenin ve modernleşmenin artması ile birlikte T.C. Ziraat Bankası tarımsal kredileri, var olan isteği karşılayamayacak düzeylerde kalmıştır.

12 BANKACILIK SEKTÖRÜ VE TARIMSAL KREDİ
Bu açığı gören özel bankalar, kriz ile birlikte atıl kalan kaynaklarını daha iyi değerlendirmek ve kaynakların geri dönüşümünü garanti altına almak amacıyla tarım sektörüne yönelik kredi paketlerine ağırlık vermeye başlamışlardır.

13 Çizelge 1: Türk Bankacılık Sektörünün Kredi Hacmi ve Tarımsal Krediler
Cari Değerlerle Reel Değerlerle* Yıllar Toplam Kredi Hacmi (Milyar TL) (1) Tarımsal Krediler (Milyar TL) (2) (2)/(1)*100 Toplam Kredi Hacmi (Milyar TL) Tarımsal Krediler (Milyar TL) 2003 54.05 3.97 7.34 2004 83.38 5.03 6.03 72.77 4.39 2005 133.23 7.02 5.27 109.81 5.79 2006 186.32 8.01 4.29 140.57 6.04 2007 239.70 9.74 4.06 169.97 6.91 2008 296.08 12.85 4.34 186.26 8.08 2009 369.52 14.95 4.05 229.64 9.29 2010 526.52 22.81 4.33 301.50 13.06 * TÜİK 2003=100 bazlı toptan eşya fiyatları indeksi kullanılmıştır. Kaynak: (Mali Aracı Kuruluş İstatistikleri/Sektörlere Göre Banka Kredileri)

14 Grafik 1: Toplam Kredi Hacmindeki Değişim (Reel Değerlerle*)
* TÜİK 2003=100 bazlı toptan eşya fiyatları indeksi kullanılmıştır. Kaynak: (Mali Aracı Kuruluş İstatistikleri/Sektörlere Göre Banka Kredileri)

15 Grafik 2: Toplam Tarımsal Kredi Hacmindeki Değişim (Milyar TL) (Reel Değerlerle*)
* TÜİK 2003=100 bazlı toptan eşya fiyatları indeksi kullanılmıştır. Kaynak: (Mali Aracı Kuruluş İstatistikleri/Sektörlere Göre Banka Kredileri)

16 Grafik 3: Toplam Kredi Hacmi İçerisinde Tarımsal Kredilerin Payı (%)
Kaynak: (Mali Aracı Kuruluş İstatistikleri/Sektörlere Göre Banka Kredileri)

17 GSYİH Payı (2011) % 9 İstihdamdaki payı (2010) %25.2
(sanayi % 22.5, hizmetler%68.5) İstihdamdaki payı (2010) %25.2 (sanayi %26.2, hizmetler %48.6) İhracattaki payı (2011) % 3.12 İthalattaki Payı (2011) % 3.20 Kırsal Nüfus oranı (2011) % 30.2 Kaynak:

18 BANKACILIK SEKTÖRÜ VE TARIMSAL KREDİ
Takipteki alacaklar içinde en yüksek pay - % 17.9 ile kredi kartları, - % 13.6 ile ihtiyaç kredileri, - % 7.3 ile inşaat ve toptan ticaret , - % 6.6 ile tekstil ve - % 4.1 tarımdır. Takibe düşme oranı - tarım kredilerinde % 3 olup en düşük düzeydir.

19 Çizelge 2 : TCZB’nın Bankacılık Sektörü Toplam Tarımsal Kredileri içindeki Payı
Yıllar (%) 2003 80.60 2005 71.84 2009 63.51 2010 68.76

20 Çizelge 3: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Verilen Tarımsal Amaçlı Kredilerin Genel Durumu (000 TL)
Yıllar Doğrudan Üreticiye Verilen TKK Kullandırılan TSK Kullandırılan (DFİF) Tar. Kal.Koop Kullandırılan Diğerleri Genel Toplam 2002 65 157 74 587 2003 25 299 89 734 2004 37 813 2005 79 315 2006 99 722 2007 54 544 2008 53 508 2009 99 817 2010 2011

21 Grafik 4: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Verilen Tarımsal Amaçlı Kredilerin Genel Durumu (000 TL)

22 Çizelge 5: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Verilen Tarımsal Amaçlı Kredilerin Oransal Dağılımı (%)
Yıllar Doğrudan Üreticiye Verilen TKK Kullandırılan TSK Kullandırılan (DFİF) Tar. Kal.Koop Kullandırılan Diğerleri Genel Toplam 2002 6,69 2,68 82,19 3,07 5,38 100,00 2003 6,91 0,79 83,65 2,80 5,85 2004 27,77 1,01 60,34 5,23 5,66 2005 40,89 1,56 46,50 6,61 4,45 2006 62,92 4,88 20,97 9,30 1,92 2007 72,48 5,29 11,67 9,68 0,88 2008 75,46 5,24 10,20 8,43 0,68 2009 76,97 3,60 9,85 8,53 1,05 2010 83,25 2,33 6,74 6,17 1,50 2011 83,34 3,89 5,43 5,84

23 Grafik 5: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Verilen Tarımsal Amaçlı Kredilerin Genel Durumu (%)

24 Tarımsal Mekanizasyon
  Çizelge 6: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Doğrudan Üreticiye Kullandırılan Krediler (000 TL) Yıllar Bitkisel Üretim Hayvansal Üretim Su Ürünleri Tarımsal Mekanizasyon Genel Toplam 2002 77 552 65 816 801 18 462 2003 92 307 1 334 14 288 2004 10 960 90 264 2005 18 342 2006 30 473 2007 69 041 2008 79 668 2009 2010 2011  Kaynak: TCZB

25 Tarımsal Mekanizasyon
Çizelge 7: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Doğrudan Üreticiye Kullandırılan Kredilerin Oransal Dağılımı (%) Yıllar Bitkisel Üretim Hayvansal Üretim Su Ürünleri Tarımsal Mekanizasyon Genel Toplam 2002 47,69 40,47 0,49 11,35 100,00 2003 51,27 41,68 0,60 6,45 2004 45,14 45,11 1,06 8,69 2005 44,87 43,89 0,88 10,36 2006 43,66 41,67 0,93 13,74 2007 45,22 38,16 1,54 15,08 2008 52,94 33,02 1,34 12,71 2009 55,94 32,08 1,57 10,42 2010 42,21 48,79 1,76 7,24 2011 41,01 46,68 1,79 10,53

26 Grafik 6: T.C.Ziraat Bankası Tarafından Doğrudan Üreticiye Kullandırılan Kredilerin Oransal Dağılımı (%)

27 Grafik 7:TCZB Tarımsal Yatırım ve İşletme Kredilerinin Değişimi (%)

28 Geri Dönüş Oranı TCZB kredilerinde geri dönüş oranı ortalama %98 civarındadır.

29 TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ YÖNÜYLE TARIMSAL KREDİLER
Dünya’da kredi kooperatifleri yüzyıllardır tarımın finansmanında önemli bir rol üstlenmişlerdir. Birçok Avrupa ülkesinde halen bu kooperatifler önemlidir. Türkiye’de kooperatifçilik, istenilen düzeye maalesef gelememiştir. Tarım Kredi Kooperatifleri bir yandan kendi öz kaynakları, diğer yandan TCZB tarafından verilen plasmanları kullanarak ortaklarına kaynak sağlamaktadır.

30 Çizelge 8: Tarım Kredi Kooperatiflerinin Kredi Kaynakları (000 TL)
Yıllar Özkaynaklardan Gelen TCZB Kaynaklı Toplam Açılan Kredi Özkaynakların Payı (%) 2005 79 315 93.10 2006 84.63 2007 78.81 2008 78.10 2009 79.27 2010 48.62 Kaynak: TKK, Tarım Kredi Kooperatifleri Dönemi Strateji Belgesi ve Eylem Planı, Ankara, Ocak 2011.

31 GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER
ÜRETİCİDEN YANSIMALAR Faiz oranlarının (Özellikle özel bankalar) yüksekliği Özel bank. % 16-37 TCZB % 0-5 Teminat sağlamada yaşanan güçlükler İstenilen miktarda krediye ulaşamama Formalitelerin çokluğu

32 KREDİLERE YÖNELİK TESPİTLERİMİZ
Tarım sektörü mevcut koşulları ile mutlaka desteklenmesi gereken, stratejik konumdadır. Sektör birçok ülkede (özellikle AB) farklı araçlarla önemli bütçelerle desteklenmektedir. Türkiye’de de tarıma yönelik destekler devam etmeli ve arttırılmalıdır.

33 GENEL KREDİLERE YÖNELİK TESPİTLERİMİZ
Tarımsal kredi konusunda birkaç yıldır sürdürülen faiz oranının sübvanse edilmesi uygulaması genişletilerek, sürdürülmelidir. Bu uygulamaların TCZB kredilerinde görüldüğü üzere, yatırım kredilerinin artışında önemli bir etken olduğu göze çarpmaktadır.

34 GENEL KREDİLERE YÖNELİK TESPİTLERİMİZ
Tarımsal kredide önemli maliyet unsuru olan faiz dışı etkenler yeniden değerlendirilmelidir. Bu maliyetlerin azaltılabilmesi için çalışma yapılmalıdır.

35 GENEL KREDİLERE YÖNELİK TESPİTLERİMİZ
TCZB mevcut alt yapısı ve önemli birikimi ile sektörde ayrı bir konuma sahiptir. Bu nedenle bankanın sektörde kalması ya da konuyla ilgili kamunun bir ihtisas bankası kurulmalıdır. Özel bankaların tarım sektörüne yönelik uygulamalarının artması olumlu bir gelişmedir. Tarım sektörü bu bankalar için kredilerin geri dönüşünü garanti eden bir sektör görünümündedir.

36 GENEL KREDİLERE YÖNELİK TESPİTLERİMİZ
Tarımsal kooperatiflerin tarıma girdi sağlama ve ürünlerin pazarlanmasındaki etkinliği ve bu çerçevede kredilerdeki etkinliği arttırılmalıdır. Kooperatifler bankası seçeneği de değerlendirilmelidir.

37 KATILIMINIZ ve KATKILARINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM…