BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI

BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI
Prof. Dr. M. Erdal GÜZELDEMİR Gülhane Askeri Tıp Fakültesi

Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir
Bilimsel araştırmanın uygun olarak sunulması için, geçerli yayın kuralları ile belirlenmiş gereklerini yerine getirecek şekilde düzenlenmiş, birbirinden ayrı parçalardan oluşan makaleye, “bilimsel yazı” denir. “Bilimsel yazı”, bilimsel araştırmanın tamamlanmış sayılabilmesi için, ulaşılması gereken hedeftir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Temel Yayın Özgün araştırma sonuçlarının ilk yayınlandığı, yazarın deneylerini, meslektaşlarının tekrarlayabilecekleri forma sahip, dergide veya başka bir kaynak belgesinde yayınladığı, bilimsel toplum içinde hemen ulaşılabilir olan yayındır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Amacı Yapılmış olan gözlemlerin değerlendirilmesi, istenildiğinde deneylerin tekrarlanabilmesi, ulaşılan sonuçların eldeki verilerle açıklanıp açıklanamayacağını belirlemede esas alınabilecek, yeterli bilgileri içeren bir doküman sunabilmektir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Amacı (ıı) Bilimsel bir yazının; İlk hedefi, bir “mesajı iletmek”tir, İkinci hedefi, “okunacak olması”dır, Üçüncü hedefi, “orijinal olması”dır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Yazarken Dikkat Edilecek Genel İlkeler
Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Yazmaya Başlarken
Neler söylemeliyim? Söylemeye değer mi? Bu mesaj için uygun format nedir? Mesaj hangi kitleye ulaştırılacaktır? Mesaj için uygun dergi hangisidir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının İçeriği
“Doğruluk ve açıklık” temelinde yeterince ayrıntılı, Yazarın kendi yorum, yargı ve önerilerini açık olarak sunduğu, Okuyucuya bağımsız yorum ve yargıda bulunabilme olanağı sağlayacak özellikte olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Bölümleri
Giriş Ana bölümler : Materyal ve Metot, Bulgular, Tartışma Ekler ve Kaynakça. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Dil ve Anlatım Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Dil ve anlatım Araştırma yazıları, öncelikle, konunun uzmanları dışında, alana yakın ilgi duyan uygulayıcılar tarafından da okunup anlaşılabilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Dil ve anlatım İkinci önemli nokta, basit ve açık anlaşılır olmalı, noktalama işaretlerine dikkat edilmelidir. Üçüncü önemli nokta, bilimsel araştırma bulgularını sunarken kesin yargılardan kaçınarak, “olasılık görüşü” yansıtılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Dil ve anlatım Verileri abartma, yada küçültme yaklaşımından özenle sakınarak “anlatımda ölçülü” olmalıdır. Bilimsel yazının konusu objektif verilerle oluşturulmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Dil ve anlatım (ıv) a.Özlü anlatım(kısalık), b.Genel anlatım, c.Cümle kuruluşunda zaman seçimi, d. Biçim; Yalınlık, Mantığa uygunluk, Denge, Birörneklik . Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Yazı, yukarıda önerilen ilkeler, aşağıda verilen dört özellik, ve yazının gönderileceği derginin “yazı kuralları” da göz önüne alınarak düzenlenir; Satır aralıkları istenilen boyutta olmalıdır. Sayfalar numaralandırılmalıdır. Bölüm başlıkları ve Yazının uzunluğu, dergi yazı kurallarına uygun olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Kısaltmalar Nasıl ve Ne Zaman Kullanılır?
Standart ölçü birimleri ve uluslar arası sistem (SI) işaretleri gibi bütün dergilerce tanınmış ve tanımlanmış olan kısaltmalar dışında kısaltma kullanılmaması önerilir. Ancak her şeye karşın, kısaltmaların en az sayıda tutulması uygun olacaktır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Kısaltma” Kullanma Kriterleri (ı)
“Yazının başlığında” kısaltma terim (uluslar arası çok bilinen ve kabul edilmiş değilse) kullanılmamalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Kısaltma” Kullanma Kriterleri (ıı)
“Özet” bölümünde, ancak uzun bir isim, yada terim birkaç kez kullanılacak ise, ilk kullanıldığı yerde tanımlanarak kullanılması kabul edilebilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Kısaltma” Kullanma Kriterleri (ııı)
“Yazı metninde” ilk kullanıldığı yerde, önce açık olarak yazılıp, yanında parantez içinde kısaltılmış şekli büyük harflerle ve aralıksız olarak konur . Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

İstatistik Biliminin Tıpta Kullanımı
Tıbbi araştırmayı yapacak kişi henüz planlama aşamasında konuyla ilgili uzmandan yardım almalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Çalışmanın “Etik” Değerlendirilmesi
Bilimsellik, tıbbi etik değerlerle bütünleşmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Yazının Son Kontrolü Yazı metni, gönderileceği derginin yazı kurallarına uygunluğu yönünden madde madde kontrol edilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Yazının Son Kontrolü ”Yayın hakkı devir sözleşmesi” Yazar/ların, araştırma metninin orijinal olduğunu, bilimsel yazı ile ilgili her türlü sorumluluğu üstlendiklerini belirten yazı ve tüm yazarların bu metindeki imzaları. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Yazar/lar yayınlanmış makalelerini, başka bir yerde tekrar yayınlamayı düşünürlerse, yazıyı ilk yayınlamış olan dergi editöründen izin almalı, yeni başvurdukları dergi editörünü de durumdan haberdar etmelidirler. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Düzenlenmesi
Okuyucu neleri bilmek ister? Hangi soruları yanıtlamak üzere işe giriştiniz? Yanıtları almak için ne yaptınız? Yanıt nedir? Yanıtınızın delilleri nelerdir? Delillerinizin zayıf yönleri nelerdir? Yanıtınızın yararları nelerdir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Araştırma sunulurken, yazar bir öykü anlatır, tarih yazar; neyin hangi sıra içinde yapıldığını anlatır, öykü, sorunun ortaya konuşu ile başlar, yanıtla sona erer. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel yazı, temel bilimlerde “IMRAD” kısaltması ile isimlendirilir. I : Introduction; Giriş, M: Material and Method; Materyal ve Metot, R: Results; Bulgular, A: And; ve, D: Discussion; Tartışma. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel yazı, temel bilimlerde “IMRAD” kısaltması ile isimlendirilir.
Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Bilimsel yazı, temel bilimlerde “IMRAD” kısaltması ile isimlendirilir. Hangi problem incelendi? (I) Introduction -Giriş. Problem nasıl incelendi? (M) Methods Yöntemler. Neler bulundu? (R) Results Sonuçlar. Ve (A) And Bunlar ne anlam taşır? (D) Discussion - Tartışma Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Giriş”te, çalışmanın niçin gerçekleştirildiği, “Materyal ve Metot”ta nasıl gerçekleştirildiği tanımlanır. “Bulgular” bölümü sadece gözlenenleri bildirir. “Tartışma” bölümü daha serbestçe kaleme alınırsa da, genel ilkelere burada da uyulmalıdır. “Kaynaklar” bölümü, özellikle “Giriş ve Tartışma” bölümlerinde geçen araştırmacı savlarını doğrulamaya yarar. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması

Yazar yazısını kaleme alırken aşağıdaki üç soruya yanıt aramalıdır: Rapor edilen gerçeklere ve fikirlere en iyi uyan yazı türü, biçimi, hangisidir? Okuyucu için en basit ve en açık ifade nasıl olmalıdır? Yazının en özlü anlatım biçimi hangisidir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Genelde, içerik ve biçim itibarıyla, yazıların hazırlanmasında üç temel amaç gözetilir. 1. Amaca uygunluk, 2. Anlaşılırlık, ve 3. Etkinlilik Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

İyi yazı, kolay anlaşılır olması yanında, yazarın anlatmak istediğini doğru olarak aktarma özelliğine sahip olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel yazının bölümleri;
Bilimsel Yazının Yazılması Bilimsel yazının bölümleri; Başlık, Alt Başlık, Kullanım Başlığı, Özet, Anahtar Kelimeler, Giriş, Materyal ve Metot (Gereç ve Yöntem ), Bulgular, Tartışma (Tartışma ve Sonuç), Katkılara Teşekkür, Kaynaklar. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Başlık “İlk izlenimler güçlü izlenimlerdir; bu nedenle, bir başlığın iyi tasarlanması ve sınırlar izin verdiği ölçüde, ne gelmekte olduğunun tam ve kesin göstergesi olması gerekir.” T. Clifford Albutt Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Başlık”, Üç Unsura Sahip Olmalıdır
Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” “Başlık”, Üç Unsura Sahip Olmalıdır Kolayca anlaşılır terimlerle, yazının hangi konuda yazılmış olduğunu yansıtmalıdır, Olabildiğince kısa, özlü ve sade olmalıdır ( kelimeyi geçmemelidir), Hedeflenen okur kitlesi dikkate alınarak ilgilerini çekecek şekilde tanımlanmış olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Başlık Başlığın tamamında da bu özellikte olmayan kelimeler kullanılmamalıdır. “...üzerine yeni veriler”, “....konusunda”, “....”ye katkı”, “...nın sorunu”, “...’ın önemi”, “... üzerine bir derleme” Başlıklar, okuyucuda tarafsız bir izlenim vermeli ve kesin onay taşımayacak şekilde düzenlenmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Başlık Başlığı oluşturacak kelimelerin seçimi tamamlandıktan sonra, yazının amacını en iyi vurgulayacak, “kuvvetli pozisyon” ilkesine en iyi uyan düzen içerisinde kelimelerin yerleştirilmeleri sağlanmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Örnek “GEBE BİR OLGUDA KOMBİNE ACİL SEZARYEN VE AVM REZEKSİYONUNDA ANESTETİK YAKLAŞIM (OLGU SUNUMU)” *“AVM” açık olarak yazılmalı. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Örnek “REMİFENTANİL-PROPOFOL İLE TOTAL İNTRAVENÖZ ANESTEZİ UYGULANAN LAPAROSKOPİK CERRAHİ SONRASINDA GELİŞEN BULANTI VE KUSMA PROFLAKSİSİ” * Bulantı ve kusma sorununun laparoskopik cerrahiye bağlı olduğu anlamını veren bir başlık. “LAPAROSKOPİK CERRAHİ SONRASINDA GELİŞEN BULANTI VE KUSMANIN PROFLAKSİSİNDE, REMİFENTANİL-PROPOFOL İLE TOTAL INTRAVENÖZ ANESTEZİ UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ” olabilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” Örnek ”TOTAL KALÇA PROTEZLERİNDE PİROKSİKAMIN PRE-EMPTİF ETKİNLİĞİ” “TOTAL KALÇA PROTEZİ UYGULANAN HASTALARDA, PİROKSİKAMIN PRE-EMPTİF ANALJEZİK ETKİNLİĞİ” olabilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” Örnek “LAPAROSKOPİK KOLESİSTEKTOMİ GİRİŞİMLERİNDE POSTOPERATİF AĞRI, BULANTI- KUSMA VE DERLENMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ: TRAMADOL, MEPERİDİN VE ONDANSETRON” *Bir anlam bütünlüğü yok. *İkisi ayni biri farklı özellikte ilaç. Ondansetron bulantı kusma tedavisi için kullanılıyor. Ancak, bu tedavi genel anestezinin bulantı-kusma etkisini tedavi etmek için mi, yoksa tramadol veya meperidinin yan etkisini gidermek için mi kullanılıyor, anlaşılmıyor. *Başlık, çalışmanın hedefini, tereddüde yer bırakmayacak şekilde açık ve anlaşılır bir ifade ile içermelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Örnek “ÇOCUKLARDA ROKURONYUM, MİVAKURYUM VE CİSATRAKURYUM’UN HEMODİNAMİK PARAMETRELERE, ENTÜBASYON KOŞULLARINA VE SİNİR-KAS KAVŞAĞI ÜZERİNE ETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI” *“Çocuklarda“ kelimesinin, ilaç isimlerinden sonraya konması cümle kuruluşunda, vurgulama yönünden uygun olacaktır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Örnek “GENEL ANESTEZİDE ÇOCUK HASTALARDA DİSTAL, PROKSİMAL END-TİDAL pCO2 VE ARTERYEL pCO2 SONUÇLARININ KARŞILIKLI DEĞERLENDİRİLMESİ” *Başlığın, yazının içeriğini daha anlaşılır şekilde verebilmesi için aşağıdaki başlık önerilebilir; “GENEL ANESTEZİ UYGULANAN ÇOCUKLARDA; ENDOTRAKEAL TÜPÜN DİSTAL, PROKSİMAL END-TİDAL pCO2 VE ARTERYEL pCO2 DEĞERLERİNİN KARŞILIKLI DEĞERLENDİRİLMESİ” Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Örnek “PULMONER ALVEOLAR PROTEİNOZİSTE BRONKOALVEOLAR LAVAJ (OLGU SUNUMU)” *Yazının içeriği, uygulamanın yapılması ile değil anestezi uygulaması sırasında karşılaşılan sorunları sunmaya yönelik olduğundan, başlığında bu bilgiyi vermesi gerekir diye düşünüyorum. Şu şekilde olabilir: “BRONKOALVEOLAR LAVAJDA GENEL ANESTEZİ UYGULAMASI” (OLGU SUNUMU) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” Örnek “İNTRAPERİTONEAL BUPİVAKAİN VE BUPİVAKAİN + MEPERİDİN İNFİLTRASYONUNUN, GENİŞ KARIN İNSİZYONUNA BAĞLI POSTOPERATİF AĞRI ÜZERİNE ETKİSİ” * Öneri, “GENİŞ BATIN KESİSİNE BAĞLI POSTOPERATİF AĞRININ GİDERİLMESİNDE, İNTRAPERİTONEAL BUPİVAKAİN VE BUPİVAKAİN + MEPERİDİN UYGULAMASI” Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Alt Başlık Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Alt Başlık” Başlık’ı, ana temasını oluşturduğu, iki, ya da üç bölüme ayırmak olasıdır. Bu bölümlerden ilki, dikkat çekici ve yazının ana konusunu işaret eden bilgilendirici kelimelerden oluşur. Takip eden tanımlamayı detaylandırır. Bu kısma “Alt Başlık” denir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Alt Başlık” Örnek “Botox for migraine; double-blind, placebo controlled, region-specific evaluation” (Cephalagia 20 (2000) ) “Dermal anaesthesia: comparison of EMLA cream with iontophoretic local anaesthesia” (British Journal of Anaesthesia 1993; 71: ) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Alt Başlık” Örnek Staphylococcus aureus İnfeksiyonunun Değişik Yüzleri; Hayati tehlike oluşturan durumların tanınması ve tedavisi (Sendrom, Ekim 2002, 26-33) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Kullanım başlığı ”( Running title)” Başlığın hazırlanması sırasında, araştırma yazılarına konan başlıkların indekslere kolay yerleştirilmesi ve indekslerden arandığında kolay bulunması amacıyla, “kullanım başlığı”( Running title) olarak adlandırılan kısa başlığı da hazırlanmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması“Kullanım başlığı’Running title” Örnek Bilimsel yazının başlığı; “Atan Kalpte Yapılan Koroner Revaskülarizasyon Operasyonlarında Remifentanil ile Fentanilin Hemodinamik Etkilerinin Karşılaştırılması” Kullanım başlığı ( Running title); “Koroner Revaskülarizasyonda Remifentanil ve Fentanil’in Hemodinamik Etkileri” (GKD Anest Yoğ Bak Dern Derg 8:58-62,2002) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması“Kullanım başlığı’Running title” Örnek Bilimsel yazının başlığı; “Phenotypes Associated With Malignant Hyperthermia Susceptibility in Swine Genotyped As Homozygous or Heterozygous for The Ryanodine Receptor Mutation” Kullanım başlığı ( Running title); “Phenotypes for MH Genotypes” (British Journal of Anaesthesia 1993; 71: ) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması“Kullanım başlığı’Running title” Örnek Bilimsel yazının başlığı; “Elektrokonvülsif Tedavide Propofol+alfentanil’in Konvülsiyon Süresi, Hemodinamik Yanıtlar Ve Derlenme Üzerine Etkileri” Kullanım başlığı ( Running title); “Elektrokonvülsif tedavi ve propofol” (Anestezi Dergisi 2002; 10(3): ) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Yazar Adlarının Dizini

Yazar Adlarının Dizini
Bilimsel Yazının Yazılması Yazar Adlarının Dizini Araştırma birden fazla kişi tarafından ortaklaşa yapılmışsa, yazar adları, araştırmadaki katkılarına göre sıralanarak, alt alta, yada yan yana yazılır. Genelde, yazarların akademik konum ve kurumlarının açıklanması, her dergide farklılıklar göstermekle birlikte, dip not olarak(*, **, ***) başlık sayfasının altında yer almaktadır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Dizini” Örnek Functional endoscopic sinus surgery under sphenopalatine block or general anaesthesia: effects on postoperative pain* O.N. Aydın**, S. Başak***, F. Ünal** Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Dizini” Örnek Rokuronyum Enjeksiyon Ağrısında % 2’lik Lidokain Etkisi: Rasgele Çift Kör Araştırma(*) Kudret DOĞRU(**), Zeynep TOSUN(**), Karamehmet YILDIZ(***),Gülen GÜLER(**), Mustafa SIRRI KOTANOĞLU(****), Adem BOYACI(*****) (Türk Anest Rean Cem Mecmuası 2002;30: ) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Dizini” Örnek LASER SUTUROLYSIS Doç. Dr. Gülderen Aktan, Prof. Dr. Murat Kaya, Yrd. Doç. Dr. Murat Tunç Abant İzzet Baysal Üniversitesi Düzce Tıp Fakültesi Göz AD (AİBÜ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ 2(2):2000; ) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Dizini” Örnek Herediter Eliptositoz ve Hipersplenizm (Hiperhemolizle Giden Bir Olgu Nedeniyle) Dr. Necdet ÜSKENT(*) Dr. Mehmet DANACI(***) Dr. Hayati TOR(*****) Dr. Mustafa GÜLMEN(**) Dr. Mustafa YAYLACI(****) Dr. Tamer İLÇİ(******) (GATA Bülteni 31: (1989) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Yazar Adlarının Sıralanışı Doğru sıralama; yazarların sıralanmasında ilk ad’ın, çalışmada en önemli payı olan kişiden başlamak üzere, çalışmaya gerçekten katılan ve çalışma ile iç içe olan kişilerin adları ile, uğraşı ağırlığına göre sıralanması uygundur. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Sıralanışı” Vancouver Grubu (International Committee of Medical Journal Editors: Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals, New England Journal Of Medicine, 1997 Jan 23; 336(4): ) UNIFORM REQUIREMENTS FOR MANUSCRIPTS SUBMITTED TO BIOMEDICAL JOURNALS: WRITING and EDITING for BIOMEDICAL PUBLICATION) -Updated October 2004- Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Sıralanışı” Vancouver Grubunun rehberinde; Araştırma projelendirilmeden önce araştırmaya katılacak araştırmacıların adları belirlenmekte, projelendirme zamanında yeniden gözden geçirilmekte ve bir araştırma makalesi yazarlarının sırasına, proje aşamasında kesinlik kazandırılması öngörülmektedir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Sıralanışı” “Yazar” olma şartları Çalışmanın planlanması, verilerin toplanması veya sonuçların değerlendirilmesi ve yorumlanması; Yazının ilk müsveddesini hazırlamak veya var olan bilimsel içerik açısından yazının eleştirel değerlendirilmesi; Yazının yayınlanacak son şeklini belirlemek ve onaylamak. *Yazar, bu aşamalarda çalışmaya katkıda bulunmalıdır. Sadece birinde katkıda bulunmak, yazara “müşterek yazar” olma şansı vermez. *Araştırma grubuna genel anlamda süpervayzerlik etmek, sadece verilerin toplanmasında katkıda bulunmak veya proje için fon temin etmek yeterli değildir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Yazar Adlarının Sıralanışı” Araştırma makalesinin birinci yazarı çalışmayı gerçekleştiren veya çalışmayı yöneten kimsedir. Bir bilimsel araştırma çalışmasının tek yazarlı olması nadirdir, ancak metin editöryal bir yazı ise, tek yazarlık, bir kural sayılır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Özet Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması Özet Bilimsel yazı özeti, yazının temelini oluşturan dört sorusuna yanıt verir nitelikte olmalıdır: Bu çalışma niçin yapılmıştır? “Giriş” Nasıl gerçekleştirilmiştir? “Materyal ve Metot” Bulunan nedir? “Bulgular” Hangi sonuçlar veya genellemeler getirilmiştir? “Sonuç” Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Özet” Özet metninde bütün fiillerinde “aynı zaman çekimi” kullanılmalıdır. Ancak, bir metodu anlatırken “geçmiş zaman”, bir çalışmayı anlatırken, görüntü fotoğraflarını açıklarken “geniş zaman” kullanılır. Özet’te, yazıda yer alan literatürlere, şekillere, tablolara, notlara, hatta sadece metin içerisinde açıklanan kısaltmalara göndermeler içermemelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Özet” Özetin uzunluğu, en üst sınır olarak 250 kelimedir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Özet” En Sık Görülen Hatalar Çalışmanın bitiminden sonra makale yazmaya, ”Özet” bölümünün yazılması ile başlanması, Metinde bulunmayan bulguların, varılan sonuçların “Özet”te bulunması. Başka yazarların bulgularını bildirmek. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Anahtar Kelimeler Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Anahtar Kelimeler” 3-10 adet kelime veya kısa kelime grubu Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Giriş Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Giriş” I. Çalışmanın neden yapıldığı, okuyucuya anlaşılır bir biçimde sunulmalıdır. II. Literatüre katkı sağlayacak çalışma yapmak gerekir: “Giriş”te, önceki çalışmaların sistematik bir dökümü sunularak, yeni bir çalışmaya neden gereksinim duyulduğu da ortaya konulmalıdır. III. Giriş bölümü, okuyuculara, yanıt aranılan sorunun önemini aktarmaya yetecek kadar detaylı, ancak gereğini aşmayacak kadar kısa olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Giriş” Bölümün dizaynı Birinci kısım; konunun genel çerçevesini tanımlar. İkinci kısım; planlanması yapılan çalışmanın spesifik cephesini belirtir. Üçüncü kısım; incelemenin amacı sunulur. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Giriş” “Giriş” bölümü “geniş zaman”da yazılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Materyal ve Metot (Gereç ve Yöntem)

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” “Tekrarlanabilir verilerin oluşabilmesi” için; Gözlem veya deney yapılan denekler, seçme kriterleri açık olarak tanımlanır. Yöntemler, kullanılan malzemenin bütün ayrıntıları yeterince verilir. Yerleşmiş yöntemler kaynakları ile verilir. Yeterince tanınmayan yöntemler kaynakları ile kısa ve anlaşılır şekilde anlatılır. Daha önce kullanılmamış yöntemler ise tüm detayı ile anlatılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” (devam) Kullanılan tüm ilaç ve kimyasal maddelerin farmakolojik isimleri, hazırlanışları, doz ve veriliş yöntemleri bildirilir. Yapılan ölçümlerin hassasiyetleri bildirilir. Uygulanan istatistiksel yöntemler belirtilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Fiillerin tamamında “geçmiş zaman” kullanılır Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bölümü Oluşturma Planı (a)
Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Bölümü Oluşturma Planı (a) Tanımlama kısa tutulur. Çalışma bölümlere ayrılır. Olgu seçme yöntemi belirtilir. Kontrol grubu oluşturulmasına özen gösterilir. Rasgele seçimin nasıl yapıldığı belirtilir. Çalışmadan çıkarılan olguların, çıkarılma nedenlerini açıklanır. Çalışmanın etik boyutundan bahsedilir. Çalışma sırasında ortaya çıkabilecek, ya da çıkan etik sorunların giderilme yöntemleri belirtilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bölümü Oluşturma Planı (b)
Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Bölümü Oluşturma Planı (b) Çalışmada kullanılan materyal ile ilgili bilgiler, ayrıntılı olarak verilir. Çalışmada kullanılan ilaçlar hakkında, kimyasal formülü, preparat adı, kullanım dozu tam ve doğru olarak verilmelidir. Hazırlama solüsyonların da nasıl hazırlandığı ve konsantrasyonları belirtilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bölümü Oluşturma Çalışma Planı (c)
Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Bölümü Oluşturma Çalışma Planı (c) Uygulanan tedavi tam olarak belirtilmelidir. İstatistiki değerlendirmelerde kullanılan testler ve değerlendirmeye esas alınan değerleri belirtilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Metot bölümünün “bilimsel yazı” özelliğini değerlendirmek
Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Metot bölümünün “bilimsel yazı” özelliğini değerlendirmek Metin; hangi sorunun sorulduğunu, neyin denendiğini ve değişkenlerin ölçüm güvenilirliklerinin hangi şartlar içinde geçerli olduğu belirtilmiş mi? Güvenilir olan bu ölçümler, doğru olarak kaydedilmiş, analiz edilmiş ve yorumlanmış mı? Konuyla ilgilenen bir okur, aynı yöntemi kullanarak deneyi tekrarlayabilir mi? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Metotla ilgili sorunlar
Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Metotla ilgili sorunlar Çalışmanın amacının pek iyi belirlenmemesi, veya amacın yöntemle uygunluk göstermemesi, Çalışmaya alınan olguların kaynağının, çalışmaya alınma ve alınmama kriterlerinin açık olarak belirtilmemesidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Metotla İlgili Sorunlardan Örnekler
Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Metotla İlgili Sorunlardan Örnekler Örnek “Çalışmanın amacı; entübasyona “kas gevşetici+indüksiyon ajanları”nın etkilerinin değerlendirilip tartışılmasıdır. Bu amaç çerçevesinde, değerlendirilmek üzere hemodinamik ölçümlerin kaydının 90. dakikaya kadar uzatılması gereksizdir. Bu düşüncemi belirtirken, ölçümlerin yapılıp anestezi izlemesinin kaydedilmesini rutin işlem sayıyorum. Bu kayıtların ‘çalışma metodu’ dışında olması gerektiği kanısındayım.” Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek “Laringoskopların Dezenfeksiyonunda Kullanılan Dezenfektanların Etkinliğinin Karşılaştırılması” Çalışmada kullanılan bleytlerin (1,2,3,4) farklı büyüklüklerde olması, kontamine edilen yüzeylerin alanını ve bu alanlardan alınan sürüntülerdeki mikroorganizmanın göreceli miktarını değiştirmez mi? Kullanılan bleytlerin kontaminasyonunda bir homojenite sağlamak açısından, hangi yüzeylerin kontamine edildiği ve bu kontaminasyonun nasıl sağlandığı belirtilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek (devam) Çalışma için kullanılan mikroorganizmaların, hangi standartlara göre hazırlandığı ve birim miktarı belirtilmelidir. Son paragraftaki son cümlede, “Üreme saptanmayan ya da her plakta 5 koloniden daha az “ ifadesinin anlam kazanması için bu açıklayıcı bilgiye ihtiyaç vardır. Kullanılan dezenfektanların üretici firması , üretim yeri, ticari ismi vs ek bilgi olarak belirtilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek Çalışmaların bilimsel olma özellikleri, ilgili standartların sağlanması ile gerçekleştirilir. Değerlendirmeyi etkileyecek farklı verilerin karşılaştırılmaya alınamayışları, çalışmada varılan kararın doğruluğu hakkında şüphe uyandırır. Bu çalışmada dikkat çeken soru işareti oluşturan veriler şunlardır; Kullanılan lidokain miktarı her olguda eşit. İlaç kullanımında bilindiği gibi olgunun ağırlığı baz alınarak doze edilmektedir. Bu düşünceye katıldığınızı “Giriş” bölümünün ikinci paragrafında görüyoruz. Ancak olgulara uyarlanması yok. Kırk dört olgudan, sadece on altısında lidokain serum düzeylerinin araştırıldığının nedeni belli değil. Buna karşılık tüm olgular OAB ve KAH ölçümleri ile değerlendirilmeye alınmış. Sonuçta varılan karar 44 olguyu kapsıyor. Çalışmada karşılaştırılabilir olgu sayısı, bu durumda 16 olguda kalıyor. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek (devam) Lidokain serum düzeylerine bakılma zamanlaması ile OAB, KAH değerlerinin saptanmasında zamanlama uyumlu değil. Bu yaklaşım da ilaç etkisinin, saptanan serum düzeyi ile etkileşiminin değerlendirilmesinde örtüşmeyi engelliyor. Lidokainin kullanılmadan önce serum düzeyinin saptanmasının amacı nedir? Önceden lidokain kullanma olasılığı olan olgu varlığı söz konusu mu? Yok ise maddi yük artırmaktadır. Serum lidokain düzeylerinin ölçülmesi için saptanan zamanlamanın bir nedeni var mıdır? Serum düzeyinin pik yaptığı ve düşmeye başladığı zamandan bahsedilmemiş. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek (devam) Olguların taburcu edilmeleri “Tartışma” da bahsedilmesine karşılık bu bölümde taburcu edilme kriterleri ve zamanlamasının belirtilmemiş olmasını da bir eksiklik olarak gördüğümü belirtmek isterim. Lidokain solüsyonunun intravezikal 10 dakika bekletilmesinin nedeni nedir? OAB ve KAH değerlerinin saptanmasında üç değerle yetinilmemesi gerekirdi. “Hasta “ çalışmaya alınıp değerlendirilme konusu olunca, genel olarak “olgu” olarak tanımlanmaktadır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek “Artroskopik Diz Cerrahisi Sonrasında İntraartiküler ve Rejyonel İntravenöz Morfinin Etkinliği” İntravenöz morfin uygulanacak olgularda turnike konması ve açılmasının, operasyona başlanmasının; intravenöz morfin uygulanmasının zamanlaması ile bağlantısı var mıdır? İntravenöz olarak morfin verilmesinden sonra bacağın pozisyonunda bir değişiklik (ayağı yukarı kaldırma gibi) yapılmış mıdır? Analjezi gereksinimi nasıl saptanmıştır? Yetersiz olursa hangi ilacın, nasıl kullanılması düşünülmüştür? İntravenöz rejyonal analjezide morfin kullanılmış, ancak analjezinin lokal etkisinden mi yoksa turnike açıldıktan sonra dolaşıma karışan morfinin sistemik etkisinden mi olduğunu anlamak için, turnike açılmadan önce ve sonra morfin kan konsantrasyonlarının saptanmasının, etki yeri açısından bilgi edinmede yararı olacaktı, diye düşünüyorum. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek “Torakotomi Sonrası Ağrının Giderilmesinde İV Tramadol ile Epidural Morfin + Bupivakain'in Karşılaştırılması” Çalışmalarda, karşılaştırılacak unsurların dışındaki özelliklerde standardizasyon aranır. İlacın özellikleri, etkileri karşılaştırılacak ise, diğer unsurlar standart olarak sağlanır. Yöntem, uygulama yolu karşılaştırılacak ise, ilaçlarda standardizasyon aranır. Bu çalışmada, hem uygulama yolları farklı, hem de kullanılan ilaçlar farklı. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Materyal ve Metot” Örnek “Çocuklarda Tonsillektomi Sonrası Görülen Bulantı Ve Kusmada Ondansetron, Deksametazon ve Droperidol'ün Etkilerinin Karşılaştırılması” Antiemetik etkinliği olan propofolün kullanıldığı anestezi uygulamasında, antiemetik etkili ilaçların etkinliklerinin karşılaştırılması uygun değildir. Propofolün, çalışmada kullanılan antiemetik ilaçlar ile ne düzeyde etkileşimde bulunduğu belirtilmemiştir. Tartışmanın sonunda, propofolün tüm uygulamada kullanıldığı belirtilmeden, ilaçlar hakkında karar verilmektedir. DHB, droperidol değildir. Hangi ilaç kullanılmıştır? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Etik Değerlendirmeler

Bilimsel Yazının Yazılması “Etik Değerlendirmeler” Helsinki Deklerasyonu’nun son şekli ile uyumlu olduğunu bildiren ve “hasta aydınlatılmış onamı” ile ilgili gerekler, yerine getirmeye uyulacağına dair beyan, ilgili kurumlarca (Etik Kurul) değerlendirilip onaylanmalı, bu onayın bir sureti, ya da fotokopisi alınarak dergi editörüne yazı ile birlikte gönderilmelidir. Belgelenen bu beyanın varlığı, yazının “Materyal ve Metot” bölümünde metne eklenmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Etik Değerlendirmeler” Deney hayvanlarının kullanılması, Etik yönden, insan için olan yüksek standartlarla benzerlik göstermektedir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Çalışmanın Tamamlanma Süresi ve Maliyeti
Bilimsel Yazının Yazılması Çalışmanın Tamamlanma Süresi ve Maliyeti Bilimsel çalışma yazılarında, araştırmanın yapıldığı merkez, hangi tarihler arasında yapıldığı, ve ne kadara mal olduğu bildirilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bulgular Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” “Bulgular” bölümü bir araştırma makalesinin özüdür. Bulgular, “Giriş” bölümünde tanıtılan “araştırmanın amacı sorusuna karşı alınan”, çalışmada elde edilen verileri içerir. Bu veriler, “Tartışma” bölümünün temelini oluşturur. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Bulgular” Bölümünün İlkeleri
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” “Bulgular” Bölümünün İlkeleri Fiil zamanı, “geçmiş zaman” olmalıdır Veriler çalışma metodundaki sıraya uygun olarak verilmelidir. Doğru olmalı, Açık ve anlaşılır özellikte olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Bulgular” Bölümünün Oluşturulma Düzeni (ı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” “Bulgular” Bölümünün Oluşturulma Düzeni (ı) Çalışmanın yürütülüşünde Araştırma tarihi, Örnek büyüklüğü, Çalışma dışında bırakılan veya çıkarılan denekler, ve çıkarılma nedenleri, İncelenen örnek ve kontrollerin özellikleri (bireysel, klinik), Planlanan araştırma tasarımından sapma olup, olmadığı ve varsa nedenleri, Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Bulgular” Bölümünün Oluşturulma Düzeni (ıı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” “Bulgular” Bölümünün Oluşturulma Düzeni (ıı) Elde edilen bulgular, Sonuç ölçümlerinin karşılaştırılmasına göre tedavi grupları arasında tedavi etkilerinin değerlendirilmesi (kesin “p” değerleri ile), Özet veriler, uygun tanımsal istatistikler, Tedavi komplikasyonları (yan etkiler) sunulmalı, Elde edilen orijinal verilere ulaşılabilir olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Bulguların Sunulması Yazar, verilerin sunulmasındaki sıraya dikkat etmelidir. Eğer bir veya sadece birkaç bulgu sunulacaksa, metin içinde tanımlanarak ele alınması gerekir. Yinelenecek olan bulgular, tablo veya grafiklerde verilmelidir. Verilerin sunulmasında kesinlikle yorum vermemeli, bulgular kısa, açık ve kolay anlaşılır olmalıdır. Sunulacak bulgular anlamlı olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Bulguların Sunulması Veriler çok fazla sayıdaysalar, tablolaştırılmalı veya grafik haline getirilmelidir. Kendi deney koşullarında neyin bulunamadığını belirtmek iyi bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımla, bir başkasının farklı koşullarda farklı sonuçlar bulabilmesi olasılığının varlığını kabul etmek kolaylaşır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Bulguların Sunulması Yapılan çalışmada karşılaşılan olumsuzluklar ve bulunamayanların sunulması da çalışma açısından önemlidir. Çalışma yapılırken karşılaşılan, beklenmeyen sonuçlar elde edilmiş ise bu veriler de, verilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Bulguların Sunulması Metin, tablo ve şekiller; bir bütün oluşturacak şekilde düşünülerek uygun seçimle kullanılmalıdır. Bulguları grafik ve şekil olarak sunarken gerçek sayıları vermelidir. Sonuçları tanımlamada istatistik kullanılıyorsa, anlamlı istatistikler olması gerekir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Bulguların Sunulması Veriler metin içinde, tabloda veya şekillerde sunulabilir. Şekil ve tablolardaki veriler, metinde gereksiz olarak yinelenmemeli, Bulgular sunulurken tabloya atıfta bulunulacaksa, bulgu özeti bir cümle olarak verilip cümle sonuna ”...(Tablo I).” şeklinde eklenmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Sayılar ve % işareti (ı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Sayılar ve % işareti (ı) Bilimsel yazılarda, tek rakamlı (1,2,..9 gibi) sayılar ile yüz (100) ve yüz’ün katları (200, 300, ..) yazı ile (bir, iki, yüz, üç yüz...), ötekiler rakamla yazılır. Ondalık sayılar, tarihler, telefon numaraları, cadde ve sokak numaraları, sayfa numaraları, metinde açıklanmak için çizelgelerden alınan sayılar, yüzdeler, ölçekle birlikte kullanılan (2 gün, 3 kilo, 12 cm...) sayılar rakam ile yazılır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Sayılar ve % işareti (ıı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Sayılar ve % işareti (ıı) Yüzde (%) işareti rakamla kullanılır. Rakamsız durumlarda «yüzde» sözcüğü kullanılır. Cümle başlangıcında rakam kullanılmaz, sayı yazı olarak yazılır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Çizelge ve Şekiller Bilimsel çalışmada elde edilen bilgiler (veriler), hazırlanan yazıda, “çizelge ve şekil”lerle sunulur. Çizelge, «çizgilerle bölümlere ayrılmış kağıt, cetvel» olarak tanımlanmaktadır(TDK,1998,I. Cilt, s. 492). Çizelge dışında kalan, her türlü grafik, resim, harita ve benzer sunu araçları «şekil» olarak anılır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Çizelge ve Şekiller Şekiller ve tabloları düzenlerken, makale metnini okumaya gerek duyulmayacak, metinden bağımsız bir yapı olacak, yayınlanması halinde doğrudan atıfta bulunulabilecek şekilde hazırlamaya dikkat etmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Çizelge ve Şekiller (ııı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Çizelge ve Şekiller (ııı) Bir şeklin veya bir tablonun kaynak olarak kullanılması, yazardan (yazının yayınlandığı derginin editöründen de olabilir) izin almak ve atıfta bulunmak ( orijinal makale yazarının adı şeklin alt yazısında (veya tablonun başlığında) “ izniyle” şeklinde) gereklidir Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Çizelge ve Şekiller Şekillere alt yazı, tablolara da üst yazı ile başlık oluşturulur. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Çizelge ve Şekiller (v)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Çizelge ve Şekiller (v) Şekiller, çok çeşitlidir, ancak, kullanımdaki yaygınlık dereceleri de dikkate alınarak, iki ana grupta toplanabilir. Bunlar, 1. Grafikler, 2. Öteki şekiller (haritalar, resimler, örgüt şemaları vb.) dir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Çizelge ve Şekiller Şekiller, dergi yazı kuralları göz önüne alınarak, öneriler doğrultusunda hazırlanmalıdır. Şekil, okuyucunun metni okumaya gerek duymadan birçok bilgi sağlayabilmesine olanak tanımalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Şekillerin Hazırlanması Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar (ı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Şekillerin Hazırlanması Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar (ı) Harfler, numaralar ve semboller belirgin olmalı, baskı için küçültüldüğünde okunabilecek özellikte olmalıdır. Her şeklin arkasında şekil numarası, yazar ismi ve şeklin üst tarafını belirten etiket yapıştırılmalıdır. Şekiller, metin içinde söz edildiği sıra ile numaralanmalıdır. Daha önceden basılmış bir doküman kullanılıyorsa, orijinal kaynak belirtilmeli ve sahibinden yazılı izin alınmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Şekillerin Hazırlanması Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar (ıı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Şekillerin Hazırlanması Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar (ıı) Şekillerin çok çeşitli tiplerinden yararlanılır. Bunlar arasında Dairelerle (çemberlerle) gösterilen diyagramlar, Dikdörtgenlerle gösterilen histogramlar, nokta bulutlardan, eğrilerden kurulan şekiller başlıca çeşitleridir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar Tablo; Fazla ayrıntısı olan bilgileri bir arada sunma olanağı sağlar. Sadece örneklerin veya kritik değer niteliğindeki bulguların verilmesi gerektiği, tartışılırken bulguları yinelemekten kaçınmak, ve dergi sayfa sayısını azaltarak maliyeti düşürmeye katkıda bulunmak için tablo hazırlanır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar Şekillerin ve tabloların bir başka avantajı, dar bir alanda en geniş bilgiyi sunabilmesidir. Veriler ayni türden çok sayıda ise, tablo hazırlanmasında yarar vardır. Eğer sadece birkaç saptama yapıldı ise veriler metin içinde sunulmalıdır. Sayılar sunulurken, sadece önemli olanları verilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar Tablo nasıl tasarlanır? Veriler, yatay veya düşey olarak sunulabilir Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar İlk tabloda, grupların özellikleri ortaya konur. “DEMOGRAFİK” bulgular olarak adlandırılır. Halbuki bu terim, Shorter Oxford Dictionary’ye göre, antropoloji branşlarından birini tanımlamakta olup, doğum, ölüm ve hastalık istatistiklerini konu alır. Yerine konulacak başlık, “Gruplardaki olguların özellikleri”, “Grupların karakteristikleri”, “Grupların özellikleri” olabilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar Sütun ve satır bölümlerinin tamamı çizgilerle çevrelenmiş olan tabloya, “Kapalı Tablo” adı verilir. Eğer, yatay paralel çizgiler ile bölünerek , sağ ve sol yanı açık kalan bir tablo oluşturulması söz konusu ise, bu tablo da, “Açık Tablo” olarak tanımlanır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar Satır başları, ana parametreleri sunmak için tablonun solunda, yukarıdan aşağıya doğru olmak üzere oluşturulur. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Açık Tablo örneği; Tablo:I Tablo başlığı Parametrenin tanımı Sütunun başı 2.Sütunun başı Satır başı Açık Tablo örneği; Tablo:I Tablo başlığı Parametrenin tanımı Sütunun başı 2.Sütunun başı Satır başı Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Kapalı Tablo Örneği Tablo:I Grupların maksimal blok zamanı(To), etki süresi(ES) ve derlenme indeksi(Dİ) ortalama değerleri (Ort+/-) To (sn) (ES) (dk) RS(dk) Kontrol grubu (n=11 ) / / /-8.1 Deney grubu (n=11 ) / / /-7.9 Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Tablo sütunlarına yerleştirilen sayılar (desimal var ise)
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablo sütunlarına yerleştirilen sayılar (desimal var ise) Doğru Yanlış 333, 4,5 4,5 0, ,6 11, ,2 Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablolar Yanlış Doğru Doğru 55,6 ± 1, ,2 ± 1,3 4,4 x 5 1,3 ± 1, ,8 ± 1, ,3 x 7 5±2, ,5 ± 1,6 5,6 x 4,3 Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Tablonun Son Kontrolünde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Tablonun Son Kontrolünde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Her tablo metinde anılmalıdır, Ayrı bir sayfa üzerine daktilo edilmelidir, Metne başvurulmasına gereksinim duyulmaksızın, anlaşılır olmalıdır, Ölçüm birimleri iyi belirtilmelidir ve standartlaştırılmamış kısaltmalar iyi açıklanmalıdır, Kesin ve kısmi toplamalar tabloda uyumlu tutulmalıdır ve yüzdelerin toplamı 100’de 100’e karşılık olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Grafikler Grafikler, tabloların resim türü olarak tanımlanabilir. Dergiler, önerilerinde, ellerindeki olanakları belirtirler. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Grafikler 3-B Yüzey grafiği: sonsuz bir eğride iki boyut boyunca yer alan değerlerin eğilimlerini gösterir XY Dağılım Grafiği Sütun grafiği:Değerleri kategoriler boyunca karşılaştırır. Silindir Grafiği Radar grafiği: Bir merkez noktaya göre değerlerdeki değişimleri görüntüler Piramid Grafiği Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Grafikler Alan grafiği: Her değerin zaman ya da kategorilere yaptığı katkının eğilimini görüntüler Kabarcık grafiği: 3 değer kümesini karşılaştırır. İmleç boyutunda görüntülenen üç değerli yüzey grafiğine benzer Halka grafiği: Ayrılmış pasta grafiğine benzer, ama çoklu seriler içerebilir Pasta grafiği: her değerin bir toplama yaptığı katkıyı görüntüler Çubuk grafiği:Değerleri kategoriler boyunca karşılaştırır. Çizgi grafiği: Her veri değerinde görüntülenen imleçli çizgi Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Grafikler Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Fotoğraf ve Mikrograflar
Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Fotoğraf ve Mikrograflar Fotoğraflarda tanınmayı önleyecek önlemler, mikrograflarda ise bir skala yer almalıdır. Her ikisi de profesyonel kişilerin elinden geçmelidir. Resmi kullanılacak kişinin yazılı oluru alınmalı, ya da kişi tanınmayacak şekilde sunulmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Bulgular” Sonuç “Bulgular” bölümü, yazının, belki de, en kolay yazılacak bölümüdür. Metin; ne tür yanıtlar bulunduğunu anlatmalı, tablolar; yanıtların en önemli kısımlarını ortaya koymalıdır. Şekillerin ise okurların yazarı daha kolay izlemesine yardım edecek önemli unsurlar olduğu akılda bulundurulmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Tartışma Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Tartışma ve yazılışı, Zorluk, çalışma sonuçlarının kabul edilebilirliğinin, bilimsel yazı olarak yayınlanabilmesinin, büyük oranda yapılacak yoruma bağlı olmasından kaynaklanmaktadır. Bölümün uzunluğunun, tüm yazının üçte biri olarak sınırlandırılması genel kabul gören bir yaklaşımdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Tartışmanın Amacı Ana bulguları ortaya koymak. Metottaki noksanlıkların altını çizmek. Bulguları, yayınlanmış diğer bilimsel yazılarla karşılaştırmak. Bulguların ne anlama geldiğini tartışmak. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Elde edilen bulgular kendi aralarında ve diğer kaynakların bulguları ile çok iyi tartışılmalıdır. Yapılacak tartışmaların üslubu çok iyi anlaşılmasına yönelik bir şekilde seçilmeli, basit ifadelerin bu konuda en yardımcı unsur olacağı bilinmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Tartışma” Bölümünün Sınırlarını Belirleme
Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” “Tartışma” Bölümünün Sınırlarını Belirleme Konu ile ilgili genel bilgiler ve çalışma verileri yinelenmemelidir. Uyumlu olmayan, ya da olması beklenmeyen bulgular kesinlikle saklanmamalıdır. Çalışmada elde edilen verilerin, bu verilerin yorumlanması ile elde edilen bulguların ve çalışma sonuçları ile ilgili yorumların, literatür ile tartışılması yapılmalı, uyumlu, ya da uyumsuz olan noktalar belirtilmelidir. Çalışmanın teorik yönleri yanında, olası pratik uygulamaları da tartışılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” “Tartışma” Bölümünün Sınırlarını Belirleme Kanıtlar her sonuç için özetlenmelidir. Tartışmada, fiilin zamanı, geçmiş ve geniş zaman arasında gidip gelmelidir. Başkalarının çalışmaları(yerleşmiş bilgiler) geniş zamanda, çalışmanın kendi sonuçları geçmiş zamanda anlatılmalıdır. Tartışmanın ana amacı: Gözlenen gerçekler arasındaki ilişkiyi göstermektir. Tartışma, çalışmanın önemini belirten kısa bir özet, sonuç cümlesi, ya da paragrafı ile bitirilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Tartışmanın Yapılanması
Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Tartışmanın Yapılanması Araştırmacı, bulgularını yorumlarken, özellikle şu soruları yanıtlandırmaya çalışmalıdır; * Bulguların anlamı nedir?, * Özel olarak bu araştırma için anlamı nedir? * Önceki araştırmalardaki bulgu ve yorumlar ışığında daha geniş olarak, bunun anlamı nedir? * Kuramsal yordamı doğrulayan veya doğrulamayan şekli ile anlamı nedir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Tartışmanın Yapılanması
Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Tartışmanın Yapılanması Tartışmanın en ağırlıklı kısmı, elde edilen bulguları literatür bulguları ile karşılaştırmaktır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Tartışmanın Yapılanması (ııı)
Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Tartışmanın Yapılanması (ııı) Sonuç paragrafının oluşturulması iki amaca yöneliktir; okuyucuya çalışmanın amacını anımsatır ve varılan noktadaki durum kritiği ile çıkarımların sunulmasına olanak sağlar. Bu noktada geriye dönüp bakarak, çalışmanın; başarı ile sonuçlanıp sonuçlanmadığı, giriş bölümünün sonunda belirtilen amacına ulaşıp ulaşmadığı, ve bilime yeni bir katkıda bulunup bulunmadığı belirtilerek, kısa ve özlü bir neticeye ve öneri haline getirilebilecek “yargı”ya varılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Yargı “Bu araştırma yapılmasa idi eksik kalan ne olurdu?”, ya da “bu araştırmanın yapılması ile elde edilen, önceki duruma göre farklılık gösteren, katkı sağlayan yeni bilgi ya da olanaklar nedir?” sorularına yanıt konusunu somutlaştırma aşamasıdır. Yargı sunulmasında, olasılığa dayalı bir anlatım kullanılmalıdır. Yargı, varılan sonucun bildirilmesi yanında önerileri de kapsamalıdır. Yazar, iki tür öneri getirebilir; I. Uygulamaya yönelik öneriler, II.Yeni araştırma önerileri. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar
Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar “Giriş” bölümünde verilen genel bilgilerin “Tartışma” bölümünde yinelenmesi, “Bulgular” bölümünde sunulan verilerin tartışmada da yinelenmesi, Tartışma bölümünde atıfta bulunulacak eserlere ulaşılmış ve sahip olunmamak, Literatür verilerini, işine geldiği biçimde ve ortaya konmak istenen neticeye dayanak olacak tarzda alıntı yapmak. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar
Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Materyal ya da metotlarından farklı olarak çalışılmış literatürü, tartışmaya almak. Duygusal yaklaşımlarını açıklar şekilde yazmak. “Tartışma” bölümünü çok uzatmak (yazının toplam uzunluğunun üçte birinden uzun olmamalıdır. Araştırmacı, çalışmasında elde ettiği verileri tartışmalı, beklediğinden farklı bulgular ile karşılaştığında, detaylı olarak vererek nedenini tartışmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Asit Aspire Ettirilen Tavşanlarda Pron Pozisyonunda Mekanik Ventilasyon Uygulamasının Oksijenasyon Ve Akciğer Histolojisine Etkisi" İlk paragraf, sonuç paragrafı gibi yazılmış. Literatür verileri aktarılmış, ancak çalışma ile tartışılmamıştır. “Bulgular” çerçevesinde, amaçta belirtilen hedefleri tartışmak gerekir. Sonuç paragrafında; belirtilip önerildiği gibi, ARDS tedavisi için önerilme ve yeni klinik çalışma önerisi yapılmasının yeri yok, kanısındayım. Sonuç paragrafından önceki paragrafta (3. Paragrafın sonu) metottaki eksiklikler göze çarpıyor. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Rejyonal İntravenöz Anestezi‘de Transdermal Nitrogliserin Kullanılması” “Tartışma” bölümünün, ilk üç paragrafından, “Giriş” bölümünde genel bilgi olarak yararlanmak olasıdır. Ancak bu bölümden çıkartılmalıdır. Bu bölümde, çalışmada elde edilen veriler kendi aralarında, ya da literatür verileri ile tartışılmalıdır. Beşinci paragrafta, duyusal bloğun geri dönüş zamanının turnike açıldıktan sonra değerlendirmeye alınan zaman diliminde olduğu belirtilmelidir. Yedinci paragrafta, motor blok geri dönüş zamanı ile ilgili yorum, Tablo I de bildirilen operasyon ve turnike sürelerinin iki grupta da benzerliği nedeni ile, doğru bir değerlendirmeyi içermiyor. Bu paragrafın son cümlesinin sonundaki, “...lokal anesteziğin dağılımının farklılığına bağlamaktayız.” yorumundan bir bilgi alamadım. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek Sekizinci paragrafta, “Cerrahın belirlediği anestezi kalitesi”, tanımlaması neyi kapsamaktadır ve nasıl yapılmıştır? Sonuçta yinelenen, motor blok geri dönme zamanının uzaması, iyi bir bulgu olarak değerlendiriliyor. Duyusal bloğun başlamasında saptanan, pek de fazla olmayan farklılık yanında, kontrol grubuna göre oldukça büyük fark olan motor blok uzamasının hastada ne gibi olumsuz etki oluşturduğu değerlendirilmeden, olumlu kabul etmek tartışılabilir. Anestezi kalitesi yönünden de, gruplar arasında çok önemli bir fark olmadığı, Tablo III değerlendirildiğinde, çalışmanın sonucunun dikkatlice yeniden irdelemenin gerektiği kanısına vardım. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Travma Skoru ve Serum CRP Arasında Korelasyon” 1. Paragraf, “Giriş” bölümünde kullanılabilir. 2. Paragraf, “Giriş”te var. 3. Paragraf, “...pek fazla çalışma yoktu.” tanımlaması bilimsel makale için açıklayıcı bir tanımlama değil. Yapılan çalışmanın tartışılabileceği literatür daha sonra verilmiş. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Remifentanilin Farklı Bolus Dozlarının Entübasyonda Oluşan Hemodinamik Yanıta Etkileri” İlk dört paragraf, genel bilgi olarak “Giriş” bölümünde kullanılabilir. Ancak bu bölümden çıkartılmalıdır. Dördüncü paragrafta kontinü infüzyon uygulaması verilmiş. Beşinci paragraf, bulguların tekrarıdır. On birinci paragrafta, çalışmanın kapsamı içine alınmamış konularda yönlendirici klasik bilgi ve öneriler aktarılmaktadır. İlk beş paragraf ve on birinci paragraf “Tartışma”dan çıkarılmalıdır. Bu bölümde, çalışmada elde edilen veriler kendi aralarında, ya da literatür verileri ile tartışılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Rokuronyumla Hızlı Entübasyonda Tiyopental, Propofol Ve Midazolam İndüksiyonunun Etkisi” Üçüncü paragrafın ilk cümlesinde, çalışmanın amacı yinelenirken, hem “Giriş”, hem “Materyal ve Metot”daki hedeften farklı bir yön verilmiştir. 3. cümledeki, “... etkisinin hızlı başlamasını amaçlarken ...” tanımlamasının da yine, çalışmanın daha önce belirtilen amaç ve metodolojisini yansıtmadığı izlenimini edindim. Aslında bu ilk üç paragrafın; genel bilgi, amaç ve bulguları kapsayan içeriğiyle “Tartışma” bölümünde yeri olmadığı kanısındayım. Dördüncü paragrafta tartışmaya alınan literatür verilerinin, bu çalışmanın metodolojisi ile bağlantısı bulunmadığı kanısındayım. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek (devam) Beşinci paragrafta da aynı şekilde, çalışma ile ilgisi olmayan literatürler tartışmaya alınmıştır. Altıncı paragraftaki “priming doz”un olumlu katkısı olduğu kanısına varmaları için kontrol grubu çalışmaları olması gerekirdi. Farklı doz, zaman ve kontrol grubu çalışması olmadığı için “priming doz” ile ilgili tartışılan bu paragraf da kabul edilmemelidir. Yedinci paragraftan herhangi bir çıkarımda bulunamadım. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar (x) Örnek (devam) Dokuzuncu paragrafta, rokuronyum ile suksinilkolinin, propofol ile etkileşimini vermektedir. Çalışma ile ilgisi yoktur. Onuncu paragrafta, yararlanılan kaynakların numaraları belirtilmelidir. Sonuç paragrafı, çalışma ile elde edilen verilerin tartışılmasından yararlanılarak varılan bir kararı kapsamamaktadır. “Tartışma” bölümü, tamamı ile yetersizdir. Çalışmanın amacı doğrultusunda ve çalışma gruplarını kapsayan hiçbir veri tartışmaya alınmamıştır. Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, bu tartışma bölümünün tamamı yeniden yazılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Kraniyotomi Operasyonlarındaki Normoventilasyon Ve Ilımlı Hiperventilasyon Uygulamasının Rokuronyum İle Sağlanan Nöromuskuler Blok Üzerine Etkisi “ Kas gevşeticilerin etkilerini artıran-azaltan nedenlerden çok uzun olarak bahsedilmiş. Bu üç paragraf “Giriş” bölümünde kullanılabilir. Burada, sadece, çalışmada elde edilen bulgular, kendi aralarında ve literatür verileri ile tartışılmalıdır. Dördüncü paragraf, Materyal ve Metot bölümüne aittir. Genel bilgi detayına çok girilmiş. Bu bilgiler çok gerekli ise, genel bilgi olarak kullanılmak üzere “Giriş” bölümünde; yöntemin nedeni ile ilgili detay verilmek isteniyorsa, Materyal ve Metot bölümünde, kısaca olmak üzere, verilebilir. Çalışmada olmayan ajanların tartışmaya alınmasına gerek yoktur. Sonuç cümlesi, yeterli yorum getirilememe sonucunda, yararlanılabilir bir öneri getirmiyor. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Torakotomi Sonrası Ağrı Tedavisinde Hasta Kontrollü Epidural Analjezi Yoluyla Tramadol Kullanımına Tens’in Etkisi” Çalışma epidural tramadol uygulamasının, (+)TENS ile karşılaştırmasını hedef almıştır. Tramadol; morfin,bupivakain karşılaştırılmasının, tartışılmasının, burada bir anlamı bulunmamaktadır. Bu paragraflar çıkartılmalıdır. Tramadolun farklı doz çalışmaları, bu çalışma ile ilgili değildir. Yücel ve arkadaşlarının çalışması, abdominal operasyonlarda uygulandığı için, bu çalışmanın tartışmasına alınmamalıdır. Materyal ve Metot verileri yinelenmemeli, bu nedenle de 11. paragraf çıkartılmalıdır. 12. paragraf “Giriş”e alınabilir. Sham- Tens açıklanmalıdır. Yazıdan “plasebo” olduğu anlaşılıyor. Ancak nasıl normal TENS gibi analjezi sağladığı, anlaşılır şekilde yazılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek Laparoskopik Kolesistektomilerde Tiva Ve Vima’nın Endokrin Ve Metabolik Yanıt Üzerine Etkileri Birinci paragraf, “Giriş” bölümünde kullanılmalı. İkinci paragraf (Lit. 5), 3. paragraf (Lit. 6) her ikisinde de, sevofluran ve propofol karşılaştırılıyor. Narkotik analjezik yok. Beşinci paragrafta remifentanilin etki gücü Lit. 7 ile açıklanıyor. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Tartışma” Bölümünde Yapılan Yanlışlar Örnek “Tur Operasyonlarında Düşük Doz İntratekal Bupivakain + Fentanil İle Aynı Volümdeki Bupivakainin Etkilerinin Karşılaştırılması” Birinci paragraf çok geniş olarak, farklı konuları içeren bir sunu olmuş. Bu paragraftaki genel bilgilerden “Giriş” bölümünde, yöntem seçimi ile ilgili bilgileri ise “Materyal ve Metot” bölümünde kullanmak uygun olacaktır. Ancak bu paragrafın, “Tartışma” bölümünde yeri yok diye düşünüyorum. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Katkılara Teşekkürler Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Katkılara Teşekkür” Çalışmanın gerçekleştirilmesinde, kolaylaştırıcı katkıları bulunan kişilere, “Teşekkür” bölümünde adlarını belirterek, teşekkür etmek uygun olacaktır. Bu bölümde yazılması düşünülen teşekkürün, adı geçen kişi, ya da kuruma bilgi verilmeden hazırlanmaması önerilir. Kişinin, teşekkürü yetersiz, ya da abartılı olarak değerlendirmesi, konmasını uygun bulmaması, ya da teşekkürün kapsamı ile ilgili tereddütler olabilir. Bu nedenle, teşekkür edilecek kişilerin adlarının yayınlanması için kendilerinden yazılı izin alınmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Katkılara Teşekkür” Bu konuyu, “Tıbbi Süreli Yayınlara Gönderilen Yazılar İçin Tek Tip Kurallar”13a göre aşağıdaki gibi özetleyebiliriz: Kişilerden veya meslektaşlardan çalışma için gelen, ancak yazarlık derecesini bulmayan katkılar(örneğin, bölüm başkanının genel desteği), Teknik açıdan yapılan yardımlar, Maddi ve teknik açıdan yapılan katkılar(bu katkıların cinsini belirtmek suretiyle)a teşekkür edilir. Çıkar çatışmasına yol açabilecek ilişkilerden bahsedilmemelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Kaynaklar Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Bilimselliğin ilk ve kaçınılmaz gereği dürüst olmaktır. Kaynak göstermenin dört temel amacı vardır; 1. Yararlanılan kaynakların yazarlarını tanıtarak, ahlaki ve yasal kurallara uymak, 2. Bilimsel çalışmaların temel ilkesi uyarınca, yazıda verilen bilgilerin doğruluğunu kanıtlamak için, okuyucuya, asıl kaynağa ulaşarak aktarılan bilimsel gerçeği doğrulama olanağı vermek, isteyene, çalışmanın yöntemine yönelik, daha ayrıntılı bilgi sağlayabilmektedir. 3. Araştırmada ileri sürülen görüş ve olguları, destekleyen ve desteklemeyen görüş ve olguların varlığını belirtmek. 4.Okuyucuya, aynı konuda, yararlanabileceği öteki önemli kaynakları tanıtmak. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Kaynaklar” Bölümünün Adlandırılması
Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Kaynaklar” Bölümünün Adlandırılması Bu bölümün görevini kavrayabilmek için “Kaynak” ve “Kaynakça” nın tanımı ile yapmak uygun olacaktır. “Kaynak”” Bir haberin çıktığı yer”, “Araştırma ve incelemede yararlanılan belge”, “Kaynakça” ise; ”Belli bir konu, yer veya dönemle ilgili yayınları kapsayan veya en iyilerini seçen eser, bibliyografya”(TDK,1998, Dokuzuncu Baskı Cilt 2 s.1251). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Yararlanılan tüm kaynaklar, “Kaynaklar” bölümünde yer almalıdır. Ancak bilimsel yazı hangi tür olursa olsun, kaynakların belirlenmesindeki temel unsur, “sadece yararlanılan eserlerin” bu bölüme alınacağı olduğudur. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Kaynakların Sayısı, “derleme” türü bilimsel yazılarda her hangi bir kısıtlama getirmezken, “araştırma makalesi” kaynak sayısının en çok olması önerilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Kaynaklar Bölümünü Doğru Olarak Hazırlamak İçin Öneriler
Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Kaynaklar Bölümünü Doğru Olarak Hazırlamak İçin Öneriler Bilimsel yazının başlığında, “Özet” bölümünde, ve “Bulgular” bölümünde kaynaklar belirtilmez. Şekillerde veya tablolarda kaynaklara atfen bilgi verilebilir ve kaynak da belirtilir Dergi yazı kurallarını içeren “Yazarlara Bilgiler” gözden geçirilmelidir. Yazının gönderileceği derginin, kaynakları sıralamasında hangi sistemi kullandığına dikkat etmelidir. Çalışılan konuyla doğrudan ilgili yayınlar seçilmelidir. Bilimsel yazılarda, okuyucunun kolaylıkla ulaşabileceği, kaynaklar kullanılmalıdır. Kaynaklar bölümüne, tüm tekstine ulaşılmış yazılar alınmalı, bir başka yazının kaynaklar listesinde bulunan makale kaynak olarak gösterilmemelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Dergi Kaynak Sıralama Sistemleri
Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Dergi Kaynak Sıralama Sistemleri Vancouver Sistemi (Dizisel sayısal sistem), kaynaklar, metinde geçiş sırasına uygun olarak, önce verilen başta olmak üzere, peşi sıra numaralandırılır. Kaynağa birden çok kez atıfta bulunulacaksa, kaynak sıralamasında ilk verilen numarası yinelenerek kullanılır. Harvard Sistemi (Yazar-tarih sistemi, yazar-yıl sistemi), Metin içinde kaynak belirtilirken, yazar(lar)ın adı ve yazının yayınlandığı tarih parantez içine yerleştirilir; “... (Üstdal.1997)” gibi. Yazar ismi iki ise, ikisinin adı da yazılır. Üç yazardan daha çok sayıda yazar var ise, ilk yazar ismi yazılır ve devamında (...ve ark) yazılır. Kaynaktan, cümlenin başlangıcında doğrudan söz etmek de olasıdır. Bu durumda; “Üstdal(1977)’ın bildirdiği ...” şeklinde kullanmak olasıdır. Hibrid Sistemi (sayısal alfabetik sistem). kaynak listesinin oluşturulmasında, kaynak yazarlarından birincilerinin ilk adlarının ilk harfi baz alınarak, bu harflerin alfabetik sıra ile listelenip sıra numarası verilmesiyle düzenlenir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Kaynak Tanıtıcı Bilgiler
Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Kaynak Tanıtıcı Bilgiler Asıl olan, yazının gönderileceği derginin “Yazı Kuralları”dır. İçerik; 1. Yazar(lar)ın adı, 2. Eser adı (Makale ise; başlığı ve yayınlandığı dergi adı, kitap bölümü ise bölüm başlığı, kitap adı), 3. Yayım bilgileri: dergi sayısı, basılış sayısı, cilt numarası, yayın yeri, yayınevi, yayın tarihi, sayfa numaraları. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Kaynak Tanıtıcı Bilgiler
Bilimsel Yazının Yazılması “Kaynaklar” Kaynak Tanıtıcı Bilgiler Asıl olan, yazının gönderileceği derginin “Yazı Kuralları”dır. İçerik; 1. Yazar(lar)ın adı, 2. Eser adı (Makale ise; başlığı ve yayınlandığı dergi adı, kitap bölümü ise bölüm başlığı, kitap adı), 3. Yayım bilgileri: dergi sayısı, basılış sayısı, cilt numarası, yayın yeri, yayınevi, yayın tarihi, sayfa numaraları. DOĞRU K., TOSUN Z. , YILDIZ K., GÜLER G., KOTANOĞLU M.S., BOYACI A.; Rokuronyum Enjeksiyon Ağrısında % 2’lik Lidokain Etkisi: Rasgele Çift Kör Araştırma, Türk Anest Rean Cem Mec., 2002;30: Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Editöre Mektup Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Editöre Mektup” Editöre Mektup kapsamında ı. Konuya önyargılı, taraf tutucu olarak yaklaşılmamalı, objektif bakış açısı ile tartışılmalıdır. ıı. Geniş kapsamlı genellemeler yerine, kişisel bakış açısı ile oluşturulan yorumlar yapılmalıdır. ııı. Yazının, hitap ve içeriği kapsamında nazik ve duyarlı olunmalıdır. ıv. İrdeleme, tartışılan yazıda olanın yinelemesi şeklinde değil, yeni yaklaşımları içerecek özellikte olmalı, yıpratıcı ve yıkıcı yaklaşım yerine, yapıcı öneri ve verileri kapsamalıdır. v. Yazı tüm olarak, kısa ve öz yazılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Editöre Mektup” Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Noktalar
Bilimsel Yazının Yazılması “Editöre Mektup” “Editöre Mektup” Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Noktalar Konu ile ilgili kısa bir giriş yapılır. Çalışma ise, gereği ve amacı açıklanır. Yöntemlere atıfta bulunulur, asıl verileri olabildiğince kısa, olası ise tablo olarak sunulur. Varılan sonuçlar özet olarak verilir. Yorumlamada, verilerin dışından dayanak alınmamalıdır. Yazı, içeriğinde yinelemelerden kaçınılarak, olabildiğince kısa ve öz olarak yazılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Derleme Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Derleme” Alanında deneyimli, uzman kişilere, hazırlanmak üzere dergi yetkililerince önerilen, belirli bir konuda geniş tarama yapılıp, bilgilerin olduğunca eksiksiz toplanarak, çalışmalarda bildirilen bulguların metodolojisini ve geçerliliğini analiz edip, planlı bir şekilde yazılması ile gerçekleşen bilimsel yazı türüne “Derleme” denir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Derleme Yazılarını Düzenleme Kriterleri
Bilimsel Yazının Yazılması “Derleme” Derleme Yazılarını Düzenleme Kriterleri Derlemeye konu olan sorun açıklanır. Konu ile ilgili geçmiş dönem bilgileri kronolojik yaklaşımla sunulur. Konu ile ilgili genel ve temel bilgiler verilir. Metodoloji açıklanır. Yapılan hayvan deneyleri ve elde edilen veriler ile elde edilen bulgular, insan deneklerdeki çalışma deneyimleri, varılan sonuçları ile birlikte açıklanır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Derleme Yazılarını Düzenleme Kriterleri
Bilimsel Yazının Yazılması “Derleme” Derleme Yazılarını Düzenleme Kriterleri Sunulan tüm bulgu ve yorumlar tartışılır. Varılan sonuç açıklanır. Bu sonuç bağlamında önerilerde bulunulur. Konu ile ilgili gelişmeler sağlamak için, yapılması gerektiği düşünülen çalışmalar belirtilir. Derleme yazılarında, kaynaklar bölümüne konacak kaynak sayısına bir kısıtlama getirilmez. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Olgu Sunumu Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Olgu Sunumu” “Olgu Sunumu”, bir klinik gözlemi bildirip, kısaca yorumlamayı amaçlayan bilimsel yazı türüdür. Olgu Sunumu; bu sunuyu okuyan hekimin, sunulan olgu, ya da benzeri durumla karşılaştığında, verilen bilgilerden yararlanarak, tanı koyabilmesi ve gereken girişimi yapabilmesine yol gösterecek özellikte olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

“Olgu Sunumu” yazarken dikkat edilmesi gereken noktalar
Bilimsel Yazının Yazılması “Olgu Sunumu” “Olgu Sunumu” yazarken dikkat edilmesi gereken noktalar Olgu Sunumu, aşağıdaki soruların yanıtlarını ayrıntılı olarak kapsayacak şekilde hazırlanmalıdır: * Hastaya ne oldu? * Olayların kronolojik akışı. * Özel tedavi şeklinin seçilme nedeni. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Editöryal Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazının Yazılması “Editöryal” Dergi yayın kurulu tarafından seçilen konu çerçevesinde, konusunda otorite olan bir yazara önerilerek, yazılması istenilen yazı türüdür. “Editöryal”, yazarın kendi bulguları yönünden kritik tutumunu koruduğu, orijinal bulguları vermekten kaçınılmış, en çok altı sayfa uzunluğunda bir yazı olarak hazırlanmalıdır. Bu nedenlerden dolayı, “editöryal” yazarı, İMRAD yapılanmasının kurallarına bağlı kalmaz. “Editoryal”, tek yazar adı ile yayınlanır. “Editöryal”, en fazla okunan bilimsel yazı konumundadır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar ı
A. Bilimsel yazılarda GENEL olarak karşılaşılan sorunlar [520 yazıda sayısal döküm (Toplam 270 hata)] Yazı, gönderildiği derginin yazı kuralların uygun olmayan şekilde yazılmış (63 yazıda). “Özet” te sunulan ile metinde sunulanların farklı olması (14 yazıda). Yazı türü seçiminde hata, örneğin; derleme olabilecek yazının, çalışma şeklinde sunulması (10 yazıda). Kelimelerin yanlış yazılması. Yazı içinde toplam 10 kelime yazılma hatasından daha çok olanlar bu sayıyı oluşturmaktadır (76/279 yazıda). Cümle kuruluşunun, yazının anlaşılmasını engelleyecek düzeyde kötü olması (26/279 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar ıı
(Devam) [520 yazıda sayısal döküm (Toplam 270 hata)] Çalışma konusunun güncel olmaması, gönderildiği branş dergisi okuyucularını ilgilendirmeyecek içeriği olması (17 yazı). Dergi yazı kurallarında belirtilen sayfa sayısını aşma (5 yazı). Yazıda yanlış terminoloji kullanılması (2 yazı). Bilimsel yazı yapılanma özelliklerine uymaması (24 yazı). Dilbilgisi kurallarına uyulmaması (33/279 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar ııı
B. Bilimsel hatalardan dolayı ret edilen yazının, hataların bilimsel etiğe uygun olmayacak şekilde değiştirilerek, ya da, kabul edilebileceğine inanılan şekilde düzeltilerek bir başka dergiye gönderilmesi (10 yazı). C. Çalışma bölünerek (dilimleme) farklı çalışmaların makalesi imiş gibi gönderilmesi (2 yazı). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar ıv
BAŞLIK Açık ve anlaşılır olmaması (13 yazıda). Çalışmanın içeriğini yansıtmaması (37 yazıda). ÖZET “Özet” bölümü yazılmamış (6 yazıda). Gönderildiği derginin yazı kurallarına uygun değil, uzun olması gibi (27 yazıda). ANAHTAR KELİMELER yazılmamış (10 yazıda). Anlaşılır şekilde yazılmamış (9 yazıda). Yetersiz (31 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar v
SUMMARY “Summary” bölümü yazılmamış (3 yazıda). Dergi yazı kurallarına uygun olarak yazılmamış; uzun olması, başlığının yazılmamış olması gibi. (54 yazıda). Türkçe özetten farklı (3 yazıda). Yetersiz (8 yazıda). Dilbilgisi hataları var (9 yazıda). “Key Words” yok (9 yazıda). Başlık içeriğe uygun değil (4 yazıda). Makale metni ile uyumsuz (2 yazıda). GİRİŞ Çalışma konusu ile ilgili yeterli bilgi aktarımı yok (40 yazıda). Çalışmanın amacı açık ve anlaşılır şekilde sunulmamış (13 yazıda). Genel bilgi aktarımı çok uzun (1 yazıda). Çalışmanın bulguları sunulmuş (1 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar vı
MATERYAL VE METOT Materyal sunumunda yetersizlik (13 yazıda). Metodoloji hatası var (73 yazıda). Yöntemler yeterince açıklanmamış (19 yazıda). Bulgular verilmiş (1 yazıda). ETİK I. Çalışma yönteminin etik kurallara uymaması(14 yazıda). II.Etik kurul kararının alındığı belirtilmemiş (5 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar vıı
İSTATİSTİK Yanlış istatistik yöntemi kullanılmış (30 yazıda). İstatistik değerlendirme kriteri belirtilmemiş (3 yazıda). İstatistik değerlendirme yapılmamış (1 yazıda). Tablolarda istatistik değer bildirilmemiş (1 yazıda). BULGULAR Bulgular hatalı olarak sunulmuş (22 yazıda). TABLO, ŞEKİL, GRAFİK v.d. Düzenleme hatası (73 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar vııı
TARTIŞMA Genel bilgiler tekrarlanmış, geniş olarak verilmiş (102 yazıda). Materyal ve Metot yinelenmiş (10 yazıda). Bulgular yinelenmiş (14 yazıda). Dergi yazı kurallarına göre çok uzun yazılmış (18 yazıda). Yetersiz tartışma yapılmış (66 yazıda). Bilimsel yazı özelliği taşımayan bir üslupla yazılmış (5 yazıda). Sonuç cümlesi yanlış, hatalı oluşturulmuş (5 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

Bilimsel Yazı Değerlendirmesi Sırasında Sık Karşılaşılan Sorunlar ıx
KAYNAKLAR Metin içinde kaynakların kullanılmasında hata (4 yazıda). Kaynakların eski tarihli olması, 5 seneden daha eski (37 yazıda). Kaynak sayısının çok fazla olması; derleme olmayıp, 35 yayından fazla (1 yazıda). Kaynakların yazılması sırasında dergi yazı kurallarına uyulmamış (43 yazıda). Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim