TARİHTEN GÜNÜMÜZE TÜTÜN

... konulu sunumlar: "TARİHTEN GÜNÜMÜZE TÜTÜN"— Sunum transkripti:

1 TÜTÜN TARİHÇE BİLDİKLERİMİZ BİLMEDİKLERİMİZ ETKİLERİ SONUÇLARI MALİYETLERİ Dr. Aydın Gülay

2 TARİHTEN GÜNÜMÜZE TÜTÜN
Kristof Kolomb Amerika'yı keşfettiğinde, yerlilerden öğrenilen tütün içme alışkanlığı kısa zamanda yaygınlaşmıştır. 20.yy'ın başlarında tütünün kağıda sarılarak üretilmeye başlanması bu yayılmayı hızlandırmıştır. İlk zamanlarda çok ucuz satılan hatta bedava dağıtılan sigaranın 2.Dünya Savaşı'ndan sonra zararları görülmeye başlanmış. Günümüzde sigaraya karşı pek çok dernek kurulmuş ve sigarayı bırakma kampanyaları düzenlenmeye başlanmıştır. 35 yaş üstü nüfusumuzun %45'inin sigara içtiği ülkemizde, sigaraya bağlı hastalıklar ciddi bir sorun oluşturmaktadır. 1988'de ülkemizde 15 yaş üzeri erkeklerde %62.8 kadınlarda % yaş üstü tüm nüfusta %43.6 sigara içimi görülmektedir. Bu araştırma sigara tiryakisini "cebinde paket taşıyan"olarak tanımlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü ise sigara tiryakisini "düzenli olarak günde 1 adet içen"olarak tanımlamıştır. Her yıl sigaraya bağlı hastalıklardan ABD'de , Avrupa'da kişi ölmektedir ve bu çok ciddi bir rakamdır

3 Bilindiğinin aksine tütün ve ürünleri kullanmak
1-Psikolojik bağımlılığın yanında ciddi fizyolojik bağımlılık yapar 2-Bir alışkanlık değil fiziksel, psiko sosyal ve mali yönden çok büyük zararlara sebep olan tedavi edilmesi gereken dünyadaki en ciddi bağımlılıktır.

4 Bağımlılık nedir? Kişinin sigara, alkol, uyuşturucular gibi maddelerle kurduğu ilişki sonucu özdenetimini ve özerkliğini yitirmesi, farklı davranışlar göstermesi sürecine bağımlılık denir.

5 Sigaraya başlayanların % 80 i bırakamaz.
Ergenlikte büyümeye özenme, taklit, üzüntü ve yalnızlık giderme sigaraya başlama sebepleridir. Sigaraya başlayanların % 80 i bırakamaz. Ailelerinde sigara içilen çocuklar ve gençler daha kolay içici olmaktadır. Medya, reklamlar, konserler , filmler de sigara kullanımını arttırmaktadır.

6 TÜTÜN VÜCUDA NASIL ZARAR VERİR
Sigara içildiği anda, vücut etkilenmeye başlar. Nabız yükselir, nefes alıp verme hızlanır. Kan dolaşımı yavaşlar. Sigara içinde yaklaşık zehirli madde( ) barındıran bir karışımdır. Bunların büyük bir bölümü kanserojendir. En zararlıları da NİKOTİN,karbon monoksit, hidrojen siyanid ve amonyaktır ve bu zehirli kimyasal maddeler, bir nefes sigarayla kan dolaşımına karışır. Bunun sonucunda, astım, ciğer yangısı, göğüs ağrıları başlar. Daha sık nezle, grip ve soğuk algınlığı görülmeye başlar.

7 TÜTÜN VÜCUDA NASIL ZARAR VERİR
Her on üç saniyede bir kişi, sigara`ya bağlı bir hastalıktan hayatını kaybetmektedir. Her yıl dünyada milyon kişi sigara yüzünden hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin başlıca sebebi akciğer kanseridir, ikinci önemli sebep kalp hastalıkları ve diğer kanser türleridir. İnsan vücudunda, hiçbir bölüm yoktur ki; sigara`da bulunan kimyasal maddelerden etkilenmesin.

8 Nikotin: Alışkanlık yapan zehirdir,
Sigaranın içinde bir takım maddeler vardır. Bu maddeler vücuda  girer girmez etkileri başlamaktadır.(Sigara bulunan yaklaşık 3700 zehirli maddeden bazılaraı) Nikotin: Alışkanlık yapan zehirdir, Arsenik: Çok güçlü bir zehirdir, Naftilamin: Kanser yapıcı zehirdir, Metanol   : Körlük yapar, Karbonmonoksit: Zehirli ekzos gazıdır, Naftalin : güve zehiridir, Kadmiyum : Damar sertliği ve kanser yapan zehirdir, Benzopiren : Kanser yapan zehirdir, Vinil Klorid : Kanser yapan zehirdir, Piren : Kanser yapan zehirdir, Katran: Asfalt zehiridir, Aseton : Boya çıkarıcı maddedir, DDT: Böcek zehiridir, Siyanür: Çok güçlü zehirdir, Toluidin : Kanser yapıcı maddedir, Amonyak: Yer temizleyicisidir, Üretan: Kanser yapan zehirdir, Dibenzakradin : Kanser yapan zehirdir, Fenol : Zehirli madde, Polonyum 210 : Radyoaktif bir madde, Bu 20 madde sigara içerisinde bulunmaktadır. Görüldüğü gibi çoğunluğu kanser yapan zehirdir.

9 ASIL BELA NİKOTİN 1-Nikotin, merkezi sinir sistemindeki nikotinik asetilkolinerjik (nACh) reseptörlerine seçici olarak bağlanır. 2-Ventral Tegmental Alan’daki (VTA) a4b2 nikotinik reseptörünün bunların en önemlisi olduğu düsünülmektedir. 3- Nikotin ventral Tekmental Alan (VTA) daki a4b2 nikotinik reseptöre bağlandıktan sonra ödül ile bağlantılı olduğu düşünülen Nukleus Akkumbens’ten (nAcc) dopamin salgılanmasına neden olur

10 Nikotin Bağımlılığı Döngüsü
1-Nikotinin bağlanması bir dizi reaksiyondan sonra DOPAMİN salınmasında artışa neden olur. 2-Dopamin vücudun zevk ve sükunet hisleri yaratır/artırır. 3-İki sigara arasında Dopamin seviyesindeki azalma iritabilite ve stres gibi yoksunluk semptomlarına neden olur. 4-Sigara içen kişi zevk ve sükunet hislerini yasamak için daha fazla Dopamin salınması için Nikotin ihtiyacı duyar. 5-Nikotinin Reseptörlere yarışmacı bağlanması uzamış aktivasyon, desensitizasyon ve upregulation’a yol açar Nikotin düzeyleri düserken reseptörler açık duruma geçer, hipereksitabilite ve ardından aşırı isteğe neden olur 6- Nikotin düzeyleri düşerken reseptörler açık duruma geçer, hipereksitabilite ve ardından aşırı isteğe neden olur (1. Jarvis MJ. BMJ. 2004; 328: Picciotto MR, et al. Nicotine and Tob Res. 1999: Suppl 2:S121-S125.)

11 ASIL BELA NİKOTİN Sigara dumanı içindeki binlerce zehirli maddenin içinde yalnız nikotinin bağımlılık yapıcı etkisi vardır. Sigarada nikotin bulunmasaydı muhtemelen bu pis kokulu dumanı hiç kimse içine çekmeyecekti. Sigara içindeki nikotinin sinir sistemini uyarıcı etkisi yanında, özellikle solunum yollarını döşeyen epitel hücrelerinin yüzeyinde bulunan hava yoluyla gelen toz ve kirleri dışarı atan titrek tüyler üzerine felç edici etkisi vardır. Bu titrek tüylerin felç olması sigaranın içindeki katran gibi katı parçacıkların da balgam yoluyla dışarı atılmasını engelleyerek bir kısır döngü oluşturur. Solunum yollarını oluşturan bronşlar gittikçe daralır. İçeri rahatça giren hava dışarı çıkarken zorlanır. Akciğerler şişmeye başlar ve amfizem dediğimiz hastalık tablosu oluşur. Ayrıca sigaradaki kanser yapıcı maddelerde zamanla daha çok birikeceği için akciğer kanserine yakalanma riski giderek artar.

12 SİGARANIN PSİKO SOSYAL ETKİLERİ
1-SAĞLIĞIMIZI ETKİLER:Sigaranın sağlığımızı ne şekilde etkilediği daha önceki sunumlarda geniş olarak anlatılmaya çalışılmıştır. 2-ENERJİMİZİ AZALTIR: Sigara Vasküler Sisteme etkileri, Solunum Sistemine etkileri,Norolojik Sisteme etkileri nedeniyle somut olarak, Psikolojik etkileri nedeniylede ile soyut olarak enerjimizi azaltmaktadır. 3-VARLIK NEDENİMİZİ ETKİLER: Bu dünyada neden varız ne iş yaparız görevlerimiz nelerdir yaşam felsefemiz nedir diye düşündüğümüzde bu düşüncelerimizin tamamını olumsuz etkilemezmi? 4- İÇ HUZUZURUMUZU: Bu sigara beni öldürecek bırakmam lazım çoluk çocuğuma rezil oluyorum ne yapacağım 5-ÖZ GÜVENİMİZİ: Ben bu sigarayı bırakamıyorum herkes bırakıyor ben bırakamıyorum ne kadar başarısızım 6- CESARETİMİZİ: Bu kadar denedim olmuyor beceremiyorum bir daha deneyip beceremezesem rezil olurum. 7-ÖZ SAYGIMIZI: Ben beceriksizim. Kendime saygı duymuyorum saygı duyulacak davranışlar sergileyemiyorum. 8-MUTLULUĞUMUZU:Evimde işimde çevremde Sigara yüzünden aşağılanmış duygusu çekiyorum, ayrıca sigara içiyorum diye tüm aile üyeleri bana bozuluyor. Ciddiye alınmıyorum bu suçu işliyorum diye kimseye bir şey söyleyemiyorum iç huzurum ve mutluluğum yok oluyor. 9-ÖZGÜRLÜĞÜMÜZÜ: İstediğim bir şeyi her zaman her yerde yapamıyorum her yerde istediğim gibi davranamıyorum. Çünkü sigara içiyorum çünkü en azından koktuğum için içtiğimde belli oluyor

13 ÜLKEMİZDE TÜTÜN EKONOMİSİ
-2008 yılında, Türkiye’de 15 yaş ve üzeri (% 47,9 erkek ve % 15,2 kadın) yetişkinlerin % 31,3’ü sigara içmektedir yılında yetişkin nüfus olarak 55 milyon kişi esas alındığında, yetişkinlerin üçte biri – 17,3 milyon kişi sigara içmektedir ve bunlardan 15,2 milyonu her gün sigara kullanmaktadır. ( GENEL NÜFÜUSUN YAKLAŞIK %20 Sİ SİGARA KULLANMAKTADIR) -Türkiye dünyanın en çok sigara üreten on ülkesi arasındadır, 2006 yılında dünya sigara üretiminin %1,7’sini gerçekleştirmiştir . -Türkiye’de sigara kullanımının yol açtığı hastalıklar,sağlık sistemi için önemli bir yük oluşturmaktadır. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 2000 yılında hastaneye yatırılarak tedavi altına alınan 5 milyon kişinin % 20’si tütün ürünleri kullanımı sonucu oluşan hastalıklar nedeniyle hastanede tedavi altına alınmıştır. -Sigara her 10 yetişkinden birinin ölümünden sorumludur. -Sigara her yıl 5 milyon kişinin ölümünden sorumludur (Economics of Tobacco Control Paper No.6 February 2003) -Ülkemizde her yıl yaklaşık kişinin sigaraya bağlı bir nedenden öldüğü tahmin edilmektedir. (Her gün 250 kisi…6 dakikada 1 ölüm) -Sigaradan alınan vergiler devlet için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır yılında, sigaradan alınan ÖTV ve KDV ile tahminen 14 milyar TL vergi geliri sağlamıştır (11,1 milyar TL ÖTV ve 2,9 milyar KDV geliri). Bu rakam toplam vergi gelirlerinin %8’inden biraz fazladır ve toplam devlet gelirlerinin %6,9’unu oluşturmaktadır

14 TÜTÜNÜN MALİ YÖNDEN ZARARLARI
( Bireysel Bazda) Senaryo: Günde ortalama bir paket sigara içen ve içtiği sigaranın ortalama fiyatı 5 TL olan bir tiryaki -Sigaraya yılda ortalama 365x5= 1825 T.L öder -Tiryaki doktor ise yılda 1 maaş sağlık personeli ise yaklaşık 1,5 maaş asgari ücretli çalışan ise 3 maaşını sigaraya verir.

15 TÜTÜNÜN MALİ YÖNDEN ZARARLARI ( Kartal İlçesi bazında)
Senaryo: Günde ortalama bir paket sigara içen ve içtiği sigaranın ortalama fiyatı 5 TL olan bir tiryaki için Kartal ilçesi nüfusu yaklaşık dir nüfusun yaklaşık %20 si sigara içtiğine göre kişi sigara içmektedir. Kartal ilçesi sigara tiryakileri sigaraya günde 80000x5= TL Ayda 12 milyon TL yılda 144 milyon T.L öder Koşuyolu Hastanesinin 2006 yılı maliyeti 55 milyon T.L olduğuna göre Kartallı tiryakiler her yıl 2,5 Koşuyolu hastanesi yaptırabilirler.

16 Sigara kullanımının ekonomik boyutu
Sigara satın almak için harcanan para(hastalık tanı-tedavi harcamaları eklenmeli) • Kisisel –Günde ( 5 YTL/gün .... Çiçek, kitap, yiyecek (et,süt ...) – 10 yılda ( Otomobil, 25 yılda ev • Toplumsal – Günde 50 milyon dolar (17 m kisi x 3 USD) – Yılda 25 milyar YTL (18 milyar dolar)

17 SİGARA BIRAKMA TEDAVİSİ
Sigara içenlerin %70’inden fazlası bırakmayı istemektedir Her yıl % 30-50’si denemektedir Yardım almayanların ancak %5’i basarılı olmaktadır Farmakolojik tedavi ile uzun süreli bırakma oranları %30 (Shape of the relapse curve and long term abstinence among untreated smokers. Addiction2004) (Advances in pharmacotherapy for tobacco dependence. Expert Opin Emerg Drugs 2004)

18 Bu sebeple ( Hekimler açısından)
Tüm doktorlar sigara içen her hastaya güçlü bir sekilde bırakmasını önermelidir Çünkü Kanıtlar doktor tavsiyesi ile bırakmanın uzun süreli başarıyı artırdığını göstermektedir (Fiore MC, Bailey WC, Cohen SJ, et al. Treating Tobacco Use and Dependence.ClinicalPractice Guideline. Rockville, MD: U.S. Department of Health and Human Services. PublicHealth Service. June 2000) Hekimlerin unutmaması gereken Sigara kullanıcıları her hangi bir sağlık sorunu ile kendilerine başvurduğunda yada bağlantı kurduğunda sigarayı bırakma önerisine daha açık olabildikleridir.

19

20 Son Sigaranızdan... 20DakikaSonra: Kan basıncınız düzelir . Kalp atışlarınız normale döner, El ve ayak ısınız normale döner . 8 Saat Sonra : Kanınızdaki nikotin ve karbon monoksit düzeyi yarıya düşer Kanınızdaki oksijen seviyesi normale döner 24 Saat Sonra: Karbon monoksit vücudunuzdan tamamen atılır. Akciğerleriniz sigaranın neden olduğu mukusu temizlemeye başlar.Kalp krizi riskiniz azalmaya başlar 48 Saat Sonra: Vücudunuzdaki nikotin tamamen temizlenir Koku ve tat duyularınızda artış kaydedilir. 72 Saat Sonra Nefes almanız kolaylaşır, Enerji seviyeniz yükselir 2-12 Hafta Sonra: Kan dolaşımınız daha sağlıklı gerçekleşmeye başlar , Akciğer fonksiyonunuz %30 oranında artar,Yürüme ve koşmanız kolaylaşır 3-9 Ay Sonra: Öksürük ve göğüsteki hırıltılarınız azalır. Nefes alma sorunlarınız iyileşir Akciğerlerinizin enfeksiyona karşı direnci artar 1 Yıl Sonra: Kalp hastalığı riski, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner 5 Yıl Sonra: Ağız ve gırtlak kanserinden ölme riskiniz azalır 10 Yıl Sonra: Akciğer kanserine yakalanma riskiniz, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yarısına iner Kalp hastalığı riskiniz hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner 15 Yıl Sonra: Felç geçirme ve kalp krizi riskiniz hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner

21 NEDEN SİGARADAN KURTULMALIYIM
01) Sağlığıma önem verdiğim için 02) Kendimde olumlu değişimler yapmak için 03) Damarlarımdaki daralmaya engel olmak için 04) Soluk soluğa kalmamak için 05) Kanser olmamak için 06) Kalp krizi geçirmemek için 07) Nefesimin kötü kokmaması için 08) Üstümün başımın kötü kokmaması için 09) Çevremdekilerin sağlığını korumak için 10) Çevremi rahatsız etmemek için 11) Kendime olan saygımı artırmak için 12) İlkel bir davranıştan kurtulmak için 13) Öz güvenimi kazanabilmek için 14) Çocuklarıma iyi örnek olmak için 15) Torunlarıma iyi örnek olmak için 16) Öğrencilerime iyi örnek olmak için 17) Çocuğumun hatırını kırmamak için 18) Paramı israf etmemek için 19) Eşime daha fazla işkence çektirmemek için 20) Rahat yürümek için 21) Rahat uyumak için 22) Rahat merdiven çıkmak için 23) Sigara sağlığımı ciddi şekilde tehdit ettiği için 24) Doktoruma giderken utanmamak için 25) İnsanlarla rahatça öpüşebilmek için 26) Hızlı yaşlanmamı durdurmak için 27) Özgür olmak için

22 28) Daha kolay nefes almak için
29) Yemeklerden daha fazla tat almak için 30) Daha iyi koku almak için+ 31) Daha fazla zehir solumamak için 32) Kendimle gurur duymak içi 33) Kendime olan güvenimin artması için 34) Kendimin daha değerli olduğunu görmek 35) Kamuya açık yerlerde, sigara içmeyenlerin arasında utanıp sıkılmamak için 36) Temiz bir boğaz ve burun ile nefes almak için 37) Kendime yakıştıramıyorum 38) Sigara içmeyi hiç akıllıca bulmadığım için 39) Sigaradan tiksindiğin için 40) Sigara denen bu zararlıya yenilmemek için 41) Sigara tarafından daha fazla kandırılmamak için 42) Kendimi kurbanlık koyun gibi görmemek için 43) Doğacak bebeğim için 44) Baba olmanın sorumluğu için 45) Sigaraya daha fazla köle olmamak için 46) Sigaradan nefret ettiğim için 47) Modern bir insana hiç yakıştıramadığım için 48) Çevremin şikayetlerinden kurtulmak için 49) Enerji kapasitemi kaybetmemek için 50) Kendi kendimin efendisi olmak için 51) Kaliteli yaşamayı tercih ettiğim için 52) ve sizin diğer sebepleriniz 53) Biraz daha uzun yaşamak için

23 Sigaradan kurtulunca;
-Cildiniz daha çok oksijen alacak ve daha parlak olacak, -Nefesiniz Ferahlayacak, Yediklerinizin farklı tatlarının olduğunu fark edeceksiniz, -Kokuların hissettiğinizden daha yoğun olduğunu fark edeceksiniz, -Sarı diş ve parmaklar, yerini sağlıklı ve temiz bir görüntüye bırakacak, -Sigara içmeyerek bütçenize katkıda bulunacaksınız, İradenize olan güveniniz artacak, -Artık daha sağlıklı olacaksınız.

24 Sigarayı Bırakmanın Yararları:
Yaşamınıza yıllar katar (içilen her bir sigara 15 dakika ömrünüzü azaltır). Akciğer kanseri, amfizem, bronşit ve kalp krizi riskini azaltır. Kalbi ve dolaşım sistemini dinlendirir. Sigara öksürüğü azalır ve kaybolur. Spor yaparken kendinizi daha dinç ve enerjik hissedersiniz. Dayanıklılığınız artar. Sigaranın neden olduğu baş ve mide ağrıları kesilir. Körelen koku alma duyusu yeniden gelişir. Yemeklerin lezzetini yeniden tam olarak alırsınız. Dumansız odalarda yaşarsınız. Nefesiniz sigara kokmaz. Harcayacak daha fazla paranız olur. Diş ve parmaklarınızdaki sarı lekelere veda edersiniz Elbise ve mobilyalarınızdaki sigara yanıklarından kurtulursunuz. Kül tablalarınız temiz kalır. Yakınlarınıza iyi örnek olursunuz. İradenizin gücünü kanıtlamış olursunuz

25 TEMELDEN NASİHATLAR

26

27

28 Tobacco Ads Advertisements make tobacco use look hip, cool, and glamorous.

29 Eğer sigara içerseniz gerçekten böyle mi görüneceksiniz?

30 Reklamların gerçek yüzü
Janet Sackman, Lucky Strike firmasının eski kapak kızı, boğaz kanseri nedeniyle gırtlak bölgesi alındı Wayne Mclaren, eski Marlboro erkek mankeni, akciğer kanserinden öldü David Goerlite, eski Winston erkek mankeni, kalp krizi geçirdi. David Millar, eski Marlboro erkek mankeni, amfizemden öldü. Tüm mankenler tanıttıkları ürünü içiyordu.

31 Reklamlar gerçekte ne söylemeliydi?

32

33

34

35 SABRINIZ VE İLGİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER